Maandag
SËS,
N°. 255.
137® Jaargang.
1894
29 October.
BUITENLAND.
Middelburg 27 October.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.
Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen, van 17 regels 1.50;
iedere regel meer 0.20. Groote letters warden berekend naar plaatsruimte.
Reclames 40 cent per regel.
Bij deze courant behoort een Bijvoegsel,
UIT STAD EN PROVINCIE.
BRIEFWISSELING
iffintta en aangetnaen lek».
Graanmarut«n eni.
PRIJZEN VAN EFFECTE N
MDDELBI li(.S(lll (III HIM.
w
Thermometer.
Middelburg 27 Oct. 8 u. vm. 56 gr.
m. 12 u. 60 gr., av. 4 tl 60 gr. F.
Verwacht W. wind.
Agenten te VüssingenP. G. de Vet Mestda&h Zoon, te GoesA. C. Boluit, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenF. v. d. Peijx, te ZierikzeeA. C. de Mooij.
•f a Thnlfii» lAT" A tt XT—.m-»r -r rr i n i
In den Amsterdamschen gemeenteraad zeide
de beer Den Hertog Donderdag, onder de be
handeling der begrooting, bp het verdedigen
van het openbaar onderwjjs dat kennis kan ge
kweekt worden zonder «mythologische voorstel
lingen".
Over die woorden nu houdt het Hbld een
preekje om te betoogen dat die uitdrukking
vele medeleden van den heer Den Hertog moest
kwetsen in hetgeen hun het heiligste is, en
dat zulk een gemis aan zelfbedwang zeer te
betreuren is in een raadslid.
Wat beeft de heer Den Hertog toch in deze
miszegd? Heeft dat lid niet even goed het
recht om ronduit zjjn meening te zeggen als
de heer Hovy en dergeljjken, die geen enkele
gelegenheid laten voorbijgaan om hun geloof
te luchten te hangen?
Is er "in ons vrjje Nederland dan alleen
slechts gelegenheid om zich vrjj te uiten voor
de aanhangers van den getolereerden, gewit-
dasten godsdienst, en is voor eene andere
levensopvatting geen plaats
Wat beteekent nu toch van liberale zjjde
die angstvalligheid om, wanneer iemand voor
zijne eerljjke overtuiging uitkomt, altjjd be
vreesd te zjjn voor het kwetsen van hetgeen
anderen heilig is
Is de overtuiging van den beer Den Hertog
voor hem dan niet heilig
Zjjn er niet duizenden die het met hem
eens zjjn
Of is het alleen geoorloofd om zjjne meening
te uiten, wanneer men vaart in 't zog van het
alledaagache
Sommigen, zelfs liberalen in ons land, heb
ben nog altjjd eene zonderlinge opvatting van
de vrjjheid van denken en van de eerljjkheid
van iemands overtuiging.
Allerlei, zelfs zeer onheusch en scherp, ge
kibbel over zaken, die wjj niet kennenver
bittering met woorden over die onzienlijke
dingen het schjjnheilig jegens elkaar onaan
genaam en onliefeljjk zjjn ter wille van de
letter, wjjl men met elkaar omtrent dit alles
in meening verschilthet hard vallen van
verkondigers van het Evangelie, die, naar
Bommiger bekrompen verstand, niet »zuiver"
in de leer zjjnhet omgekeerd heulen met de
groote menigte en die stjjven in hare bekrom
penheden, uit vrees dat men anders zjjne
positie kwjjt raakt, al gelooft men zelf niets
van hetgeen men zegt en al zou men gaarne
anders willendat alles is getolereerd.
Maar niet gelooven en vooral van zjjn niet-
gelooven getuigenis afleggen, wanneer dit pas
geeft, dat mag niet; zelfs al toont men als
menschjdoor zjjne daden beter begrip van het
goede te hebben dan menig zg. geloovige.
De houding van het Hbld. en de N. E.
Crt. betuigt daarmee hare instemming riekt
naar de inquisitie, stellig naar het clericalisme.
Krjjgen wjj dit nu op liberalen grondslag
De hemel beware ons dan voor zoo'n libe
ralisme.
Over de poging van de heeren Hovy, Fabius
en Heemskerk om, naar aanleiding van de op
merking van den heer Den Hertog, de openbare
school weer in miscrediet te brengen, zullen wjj
niet veel zeggen. Die heeren zjjn zoo braaf en
geloovig dat bjj hen alles geoorloofd is, zelfs
het belasteren van een nuttige instelling. Wat
zjj beweerden is al honderd maal gezegd en
weersproken.
Volgens eene nadere verklaring in het Hbld
van heden heeft de heer Den Heitog dit ge
zegd «dat ook de openbare school over vol
doende elementen beschikt, om een afhanke
lijkheidsgevoel aan te kweeken, dat los van
alle mythologische voorstellingen, waarin de
menschen zich die afhankeljjkheid denken, toch
een vertrouwbaar hulpmiddel kan zjjn om den
weg door het leven te vinden."
Later heeft bjj, om zich ook voor den schjjn
des kwaads te vrjjwaren, naar een andere uit-
drukking gezocht en van «religieuze voorstel
lingen" gesproken. En dat deed hp in volkomen
vrjjheid en oprechtheid en het is ook geenszins
zjjn bedoeling om er op terug te komen. Alleen
moet hjj nu dit voorbehoud maken, dat bjj
den term «religieus" voor elk hoog afhanke
lijkheidsgevoel, ook wanneer het niet aan be
paalde vormen gebonden is, even gerechtvaar
digd vindt.
Is nu het door hem gesprokene zoo erg dat
het zooveel misbaar wettigt? Wjj zeggen be
slist neen.
Het eenige, wat wjj den heer Den Hertog
zouden willen aanraden, is zich, als 't weer
eens voorkomt, niet meer erop toe te leggen
zjjn aanvallers door andere woorden tevreden
te stellen. Dat lukt toch nooit.
Die bestrjjders zoeken, in hunne quasi vroom
heid, altjjd naar een stok om de openbare
school te slaan, en grjjpen daartoe gretig naar
het dunste latje.
Terwjjl zjj, die niet gelooven wat zjj decre-
teeren, andersdenkenden steeds vrjj laten en
nooit hard vallen, bejj veren de z. g. geloovi-
gen, van het slag der heeren Heemskerk c. a.,
zich steeds om anderen in hunne opvatting
te grieven.
Dat mag wel en dat schjjnt te behooren
tot de eigenaardigheden van z. g. geloovige
christenen bjj uitnemendheid 1
Met genoegen bemerkten wij dat ook anderen
ons gevoelen in deze deelen dit bleek ons
uit een heden door ons ontvangen schrjjven,
opgenomen onder de ingezonden stukken in
het bjjvoegsel.
De dames M. van Stam en H. R. J.
Boebert alhier slaagden te Amsterdam voor
het examen van kraamvrouw-verpleegster.
Mejuffrouw A. C. Giljam van Middelburg
behaalde te Rotterdam akte voor vrjje- en
ordeoefeningen.
De eerste-luitenant G. Snellen van bet
algemeen depot van discipline te V 1 i s s i n-
g e n wordt op den len November a. s. over
geplaatst bjj bet 6e regiment infanterie en
op genoemden datum te 's Gravenhage gede
tacheerd tot bet volgen der lessen bp de
hoogere krpgsschool aldaar.
Tot telegrambesteller te Ylissingen
is, met ingang van 1 Nov. a. s., benoemd L.
Everaars aldaar.
In de Donderdag te Hontenisse ge
houden raadsvergadering werd aan den onder-
wjjzer S. v. d. Wal tegen éen November a. s.
eervol ontslag verleend, zulks met bet oog op
zjjne benoeming te Holwerd.
De jaarwedde van den onderwjjzer A. de
Waal werd van f 600 op 650 gebracht.
Tot besteller der berichten van het telephoon-
kantoor Walsoorden, waarvan het beheer met
1 November a. s. voor rekening der gemeente
komt, werd benoemd Ap. Kas, op een jaar
wedde van f 150.
Verder is benoemd tot lid der schoolcom
missie de heer D. Hiel en tot lid van het
armbestuur de beer J. A. Pateer Ez., ter voor
ziening in de vacature, ontstaan doordat de
heer P. F. Frujjtier ontslag genomen had.
De gemeente-begiooting voor den dienst
1895 werd vastgesteld in ontvang en uitgaaf
op f 30.392.41.
Vrjjdagnamiddag is de schuit van schip
per Bos te Terneuzen gezonken voor den
Margarethapolder onder Zaamslag, nadat
het even te voren de los- en laadplaats aldaar
had verlaten. De lading bestaat uit suiker
bieten. De opvarenden zjjn gered, doch schip
en lading is verloren. Het schip zit zoo diep
dat er niets van te zien is.
Voor het Algemeen Overzicht zie men het
Bijvoegsel.
Beknopte Mededeelingen
De Russische ambassade te Londen ver
klaarde Vrjjdagmorgen een dépêche uit Livadia
ontvangen te hebben van den volgenden in
houd
«De Czaar is aanmerkelijk beter en heeft
heden met smaak ontbeten."
Het jacht Poolster heeft order ontvangen
onmiddellijk naar Livadia te gaan om den
Czaar en de keizerlpke familie naar Korfu te
brengen.
Te Berljjn werd Vrjjdag uit Livadia be
richt ontvangen, dat de czaar dien nacht
tamelpk goed bad geslapen. De eetlust was
goed. Hjj was nieVltperig meer en men had
geen spasmatische verschjjnselen meer opge
merkt. Het oedeem was toegenoemen.
Er was in de laatste dagen sprake van een
operatie, doch prof. Gröbe uit Charkow, die
met deze operatie zou worden belast, heeft
geweigerd, daar hp er niet de verantwoorde
lijkheid voor durfde op zich nemen.
Thans wordt weder gemeld dat het huweljjk
van den czarevitch bepaald is op den 29en a.
Per extra-trein is uit Moskou de kroon ver
zonden, die bjj de trouwplechtigheid moet
dienst doen.
In de drukkeijjen van den Begeeringsbode
ligt reeds in 200.000 exemplaren het manifest
gereed, dat ter gelegenheid van het huwelpk
van den czarevitch zal worden uitgevaardigd.
Bjj aanschrjjving van den minister van
binnenlandsche zaken werden alle gouverneurs
der provinciën aangespoord nauwkeurig te
waken voor het in stand houden der orde en
nadrukkeljjk elke politieke propaganda tegen
te gaan.
Id eenige steden openbaart zich een zooge
naamde constitutioneele beweging. Brochures,
haar denkbeelden verkondigend, werden in
St. Petersburg, Kieff en Odessa verspreid.
Onder de laatste berichten in ons vorig
nommer werd melding gemaakt van een rede,
door den Britschen premier te Sheffield op een
banket ter gelegenheid van een messenmakers-
feest gehouden.
Van de buiteclandsche politiek sprekend,
zeide lord Rosebery dat alle belangstelling in
andere aangelegenheden thans op den achter
grond wordt gedrongen door de ziekte van
den czaar. In den loop der tjjden had Enge
land verscheidene punten van geschil met
Rusland, doch allen, die de gebeurtenissen der
laatste elf jaren volgden, zullen de schuld der
dankbaarheid begrjjpen, welke Engeland heeft
jegens den czaar.
Spreker wilde niets zeggen van de betrek
king van den czaar tot zjjn onderdanenhp
ziet hem alleen in het licht, waarin hjj den buiten-
landschen natiën verschpnt. De czaar koesterde
geen ander ideaal en vervolgde geen ander
doel gedurende zjjn regeering dan eerbied
voor de waarheid en liefde tot den vrede.
Lord Rosebery sprak vervolgens over de
jongste kabinetszitting. Het was niet waar
dat de ministers de mogelijkheid eener inter
ventie tusscben Japan en China hadden be
sproken, of dat er over deze kwestie een
circulaire aan de mogendheden was verzonden
en een weigering was ontvangen. De eenige
reden, waarom Engeland niet alleen heeft
gehandeld, is geweest dat de mogendheden
elkander en Engeland in de eerste plaats
wantrouwen.
Lang stond de spreker stil bp de kwestiën,
d\e in den laatsten tjjd tusschen Engeland en
Frankrpk herhaaldelijk zpn gerezen. Lord
Rosebery ontkende niet dat hjj somwplen
ongerust is geweest over de betrekkingen met
Frankrpk, doch de verzoeningsgezindheid van
beide kanten heeft alle gevaar overwonnen.
Eindeljjk verklaarde de premier dat En
geland zpn tradities in de buitenlandsche po
litiek zal hooghouden.
Over neutraliteit sprekende, zeide lord Rose
bery nog, dat Engeland niet onzpdig wilde
zpn, in den zin van onverschillig, jegens
den uitslag van oorlog en vrede in de wereld.
Hjj hoopte echter, dat de peisoneele onzjjdig-
heid van Engeland langen tpd gehandhaafd
zou bljjven, en dat, met het oog op de voor-
deelen van Engeland's insulaire ligging, de
fabrieken van Sheffield zich er nimmer toe
zouden leenen de buizen te vervaardigen voor
een tunnel onder het Kanaal door.
De Fransche socialistische afgevaardigden
hebben een adres ter gelnkwensching gericht
aan hun Belgische geestverwanten, bp de ver
kiezingen op 14 en 21 October 11. tot leden
der kamer verkozen. In dit adres wordt tevens
hulde gebracht aan de kracht van het socia
lisme, dat ten slotte tot een nieuwe samen
leving zal leiden.
Volgens den Matin ontving de Parjjsclie
politie bericht, dat drie uit Poitiers, Lyon en
Rjjssel komende anarchisten een aanslag tegen
de kamer zouden beproeven.
Door den Duitscben sociaal-democratisehen
partjjdag te Frankfort a. M. is besloten den
eersten Mei van het volgende jaar weer als
een feestdag voor de arbeiders te zullen be
schouwen, maar bet staken op dien dag alleen
aan die werklieden te zullen aanraden, die
daar geen schade onder ljjden. Tegenover de
ontwerpers van het kartel tegen de socialis
ten werd besloten een overeenkomstige be
scherming van de arbeiders en volle vrjjheid
van coalitie te zullen verlangen.
Uitvoerige beraadslagingen waren te voren
gevoerd over het agrarische vraagstuk. Eene
motie van Schönlank en Vollmar werd aange
nomen, waarin gezegd wordt, dat de agrarische
kwestie slechts opgelost kan worden, wanneer
de grond en de productiemiddelen aan de
producenten, die thans als werklieden voor loon
het veld bebouwen, wordt teruggegeven. Ver
der moest de partjj een bjjzonder agrarisch-
politiek programma ontwerpen en eene com
missie ter uitwerking dezer voorstellen voor
den volgenden partjjdag instellen. In deze
commissie werden vervolgens 15 leden gekozen.
De gemeenteraad van Leipzig heeft be
sloten het algemeen stemrecht voor de ge
meenteraadsverkiezingen te vervangen door
het drie-klassen-kiesstelsel.
Zooals men weet moet, deze reactionnaire
maatregel dienen om de sociaal-democraten
te beletten lid van den raad te worden.
Volgens te Yokohama ontvangen bericht
had een nieuw gevecht plaats. De Japanners
tastten een Chineesch leger van 3500 man
aan en versloegen het.
De Iiondeneclie „School- Hoard"
haar bestrijders.
en
In de volgende maand moet Londen zjjn
School-Board herkiezen, de commissie welke
met het toezicht over de openbare scholen is
belast. In Engeland strekt zich de bevoegd
heid dezer commisBiën vrjj wat verder uit dan
bij ons. Ook worden de School-Boards niet
door de plaatseljjke besturen benoemd doch
door de stemgerechtigde burgers. Ook vrou
wen bezitten het stemrecht voor deze com-
missiën.
Tegen de werkzaamheid ter tegenwoordige
School Board wordt heel wat in het midden
gebracht. Men verwijt haar dat zjj, van streng
orthodoxe overtuiging, in haar jjver voor het
dogma der Heilige Drievuldigheid op het ge
bied harer practische plichten te kort schiet.
Zooals het meer gaat bp orthodoxe lieden be
kommert de meerderheid der Londensche
School Board zich meer om het godsdienstig
heil der aan haar zorg toevertrouwde schep
selen dan om hun materieel welzjjn.
Zoo bleek uit een onlangs openbaar gemaakt
protest der Board Teacher's Association, dat
er onnoodig vertraging plaats had gehad in
het aanbouwen, zoowel als in het voltooien van
de vereischte schoollokalen. In de afdeelingen
voor de kleinste kinderen waren klassen, in
welke zeventig, tachtig en honderd scholiertjes
van tusschen de zeven en negen jaar opeengepakt
zaten, onder éénen enkelen onderwpzer, met
onvoldoende ruimte en lucht. In andere af
deelingen moesten drie scholieren bjj een ritten
aan een lessenaar, die slechts voor twee stuks
bestemd en groot genoeg was.
Door de vrjjzinnige pers is nu een campagne
geopend tegen de tegenwoordige orthodoxe
meerderheid der School Board.
In de beweging tegen de School Board.
of beter gezegd tegen sommige schaduwzjjden
van het openbaar verplicht onderwjjs, heeft
zich ook de bekende journalist William Stead,
de talentvolle directeur van de Review of Re-
views, gemengd.
Te midden van den stortvloed van redevoe
ringen en geloofsbelijdenissen in dezen ver
kiezingsstrijd meent de heer Stead den kiezers
voor de School Board geen ondienst te bewjj zen
door hem in 't kort de kwesties nit een te
zetten, waaromtrent zjj partp moeten kiezen-
Volgens den heer Stead komen deze kwes
ties alle op een enkele neer, waarop men
slechts éen antwoord kan geven. De vraag
zelve is deze: Zal de schoolcommissie voort
durend voor de schoolkinderen een stiefmoe
der zpn of zal zjj eigenlpk beproeven voor hen
een echte moeder te worden
Tot beter begrip van deze verklaring der
school-kwestie laat de heer Stead op het titelblad
der jongste aflevering van zpn Review ons een
klasse van schoolkinderen zien, in lompen ge
huld, met bloote voeten, sommigen zonder hemd
onder hun gescheurde buisjes, die pverig zitten
te lezen in dikke fraai ingebonden boeken.
En onder deze afbeelding leest men «Indien
de welgestelde en goedgevoede burgers, die
geroepen zullen worden de School Board te
kiezen, slechts eenmaal konden voelen wat
alle dagen gevoelen de 50.000 leerlingen, die
op school komen zonder iets te hebben gegeten,
zouden niet langer de vergaderingen der School
Board gewjjd zjjn aan jjdele theologische
discussiën/ Indien zjj een blik konden slaan
op deze magere uitgehongerde kinderen, zou
de schoolcommissie ophouden een stiefmoeder
te zjjn, geljjlt zjj dit tot beden zoo halsstarrig
is geweest."
Wat de heer Stead verlangt is duideljjk. Hjj
wenscht, dat de schoolkinderen wat minder
wetenschap leerden en beter gekleed en ge
voed werden. «Indien Christus thans naar
Londen kwam zegt hjj v erder zou
uit de schoolcommissie jagen die mannen
zonder medeljjden, die nauwkiuiig de dosis
van theologische kennis vaststellen, welke aan
de kindeven is te geven, en die er liever niet
aandenken dezen kinderen van kleeren en
brood te voorzien."
Aan te IJzendjjke. Wend u met uw
klacht tot hen die over het gebouw te zeggen
hebben. Voor openbare behandeling is de
kwestie te nietig.
Vltaaingen, 27 Oct. Binnengekomen,
het Belgisch adviso Ville d'Anvers uit de
Noordzee.
Blpkens bjj het departement van marine
ontvangen bericht is Hr. Ms. pantserdekschip
Koningin Wilhelmina der Nederlanden, onder
bevel van den kapitein ter zee P. Zegers Veec-
kens, adjudant van H. M. de Koningin, den
26sten dezer van Port-Saïd vertrokken.
HANDELSBERICHTEN.
IJzendijxe, 27 Oct. Ter graanmarkt
van heden was de aanvoer ruim met matigen
omzet van alle artikelen.
Men besteedde voorjarige tarwe 6.25,
f 6.50 a/—nieuwe/5.—, f 5.50a/—
jarige rogge a nieuwe dito /3.75,
t 4.— a jarige wintergerst
a nieuwe dito 3.75, 4.— a
jarige zomergerst a
nieuwe dito a haver
6.f 6.50 a fper 100 KQ.; paarden-
boonen a groene
erwten (kook) 6.75, 7.a J 7.50kool
zaad .- a kanariezaad
f a
Gent, 26 Oct. Ter veemarkt van heden
(Vrjjdag) werden te koop gesteld 38 scha
pen, 4 lammeren, 90 kalveren, 286 vette
varkens, 15 loopers, 606 biggen, 59 melkkoeien,
7 groote ossen, 201 jonge ossen, 241 vaarzen,
103 vette koeien, 70 stieren, 208 magere
dieren.
Prpzen waren per kilog. voor -. ossen en
vaarzenvleesch fr. 1.50 a fr. 1.60idem 2de
qual. fr. 1.25 a fr. 1.40 koeienvleesoh fr. 1.35
a fr. 1.50; idem 2de qual. fr. 1.15 a fr. 1.25;
stierenvleesch fr. 1.20 a fr. 1.45kalfvleesch
fr. 1.65 a fr. 1.80schapenvleesch fr. 1.45 a
fr. 1.55; lamsvleesch fr. 2.— a fr. 2.20; en
varkensvleesch fr. 1.15 a fr. 1.25.
Huiden. Ossen, vaarzen, koeien en kalve
ren fr. 0.47 a fr. 0.50stieren fr. 0.37 a fr. 0.40
Versch roetfr. 0.35 a fr. 0.40.
•lUtllMBlBfOn, Oct. Oct.
NEDERLAND, pCt. Being ttukkea 36 27
Oert. N. W. Seh. 21/, 1000 921/, 991/g
rits 'ito S 0 1000 1011/g 101
dito dito 81/, ÏOOO 101S/, 1011%
dito Obl81/, 0 ÏOOO 1017/g 1017/g
HONS, dito gondl. 5 0 100
ITALIË Ini.'6S/81 8 Lir. 100-100000 78
OOSTENRIJK Obl.
Mri-Nov6 t. ÏOOO 7#1',
dito Jan.-Juli 6 ÏOOO 793/, 798/,
dito dito Goud 4 900-1000 100
POLEN. Obl.S.'44 4 Z.R. 500 931/g 93%
PORT. O. B. 58/84 3 100 -
dito mot ticket 3 247/j, 249%
dito dito 1888/89 41/, 90 84 83%
RUSLAND Cert.
Int. 5e 8. '54 5 Z.R. 500
dito dito 2e 5 0 100-1000
dito dito Se 0 5 0 100-1000
dito '80geo. dito 4 0 125-825 '4l/g
dito 1889 dito 4 R 125 9316% 94%
Ob'l. 1. 1867/69 4 H 90-100 98%
CM v. B. Asgn 6 P.R. 1000
ito 1884 goud 5 G.R. 125-1000 1021/, 102?/,
SPANJE O. B.Per 4 Pet. 1000-94000 6 1/, -
dito bin. Perpet. 4 Pr. 500-25000
TURKIJE Geprir. 4 fr. 600-9500 901/, 9;
Geov. serie D. A 20-1000 55 65
dito dito C. 0 20-100 27
'IGTPTE. O.L. '76 4 5 20-100 102?/g
dit. tp. dit. 1876 81/, 90-100
BRAZILIË Obl.
Londen 1888. 4 0 1000
dito 1879 41/, 0 65/6 A 112.10
dito Obli 1889 4 0 733/g 728/g
VENEZUELA 81 4 100-500 3911% 89?/,
Iudutrleele ea BumImU
ondefMmlngn.
NEDERLAND N pCt.
Hand.-Mtch. A.
reicontre 5 1000 1281/g 1J8
N.I. Hand. A. 160 86 861/,
N.W.kPac.Pbr. 500-1000 811/, 81%
