N°. 248.
137" Jaargang.
1894
Zaterdag
20 October.
Be stooittiwl oü ie Wester-SMe.
Middelburg 19 October.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen, van 17 regels 1.50;
iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.'
Reclames 40 cent per regel.
ONDERWIJS.
O IT STAD EN PROVINCIE
MIDDELBURG» (OlflM.
Tkemometei.
Middelburg 19 Oct. S u. vin. 19 gr.
m. 12 u. 52 gr., av. 4 u. 51 gr. F.
Verwacht O. wind.
Agenten te VlisaingenP. Gr. de Vet Mestdagh Zoon, te GoesA. C. Bolgit, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenF. v. d. Peul, te ZierikzeeA. C. de Mooa, j AdrertentlB»
te Tholen: W. A, van Nieuwenhuijzen en te Terneuzen: M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën I moeten des namiddags te nul
aan, evenals de advertentie-bureau's van Num Van Ditmah, te Rotterdam, de Gebb. Belinïantb, te 's Gravenhage, en A. de La Mab Aan., te Amsterdam, j aan het bureau bezorgd zyn, wille»
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cis., John F. Jones, opvolger. j zjj des avonds nog worden opgenomen;
II.
(Slot.)
Hebben wij in ons vorig opstel de tegen
bovengenoemden dienst ingebrachte klachten
over de hooge passagiers- en goederenvrachten
en over de slechte aansluiting met de corres-
pondeerende vervoermiddelen behandeld en
het ongegronde daarvan aangetoond, thans
willen wij met een enkel woord bespreken
het verlangen, door het Weekblad van Z. V.
(W. B.) uitgesproken, dat de directeur bij
de afvaart en aankomst van iedere boot
tegenwoordig zij.
"Wij zouden willen vragen of men, dit
eischende, niet het onmogelijke vergt.
De dienst begint des morgens te zes uren
en eindigt te Vlissingen in de wintermaanden
te vijf uren 's avondsin de overige maan
den te acht uren. Van uit Vlissingen wordt
des zomers vier en des winters driemaal ge
varen naar Terneuzen en terug en naar
Breskens respectievelijk zes en vijfmaal vice
versa.
De directeur nu heeft, behalve dat hij
toezicht moet houden op de in de vaart zijnde
stoombooten, ook de werkzaamheden te con
troleeren aan de nu en dan in reparatie
zijnde stoombooten en zich ook te wijden
aan de stukken betreffende den dienst, die
dagelijks inkomen, en van welke hij zelf er
vele schriftelijk moet beantwoorden. Het is
dus voor hem onmogelijk den ganschen dag
door te brengen aan de afvaartplaats der
booten.
Bovendienis dit noodig
Bij afwezigheid van den directeur is de
commissaris belast met het toezicht op den
dienst en diens kantoor aan de vluchthaven
is telephonisch verbonden met dat van den
directeur in de stad. De minste stoornis of
onregelmatigheid is daardoor aan laatstge
noemde direct bekend; zoodat oogenblikkelijk
orders gegeven kunnen worden om in on
gevallen te voorzien. Nu overtuigt de direc
teur zich echter toch twee a driemaal daags
aan de vluchthaven, hoe de dienst wordt
uitgevoerd en dit komt ons voldoende voor.
Ziedaar, naar wij meenen, ook deze klacht
voldoende ontzenuwd.
Wat nu gaf aanleiding dat de kwestie
van particuliere exploitatie van den dienst
weêr ter sprake kwam
De heer Van Woelderen, die reeds eenige
jaren geleden hetzelfde idee opperde, bracht
dit nu weer te berde in de jongste zomer
vergadering der Staten. Hij wees, ter aan
beveling van zijn idee, erop dat de uitgaven
voor den dienst steeds toenemen, dat aan
schaffing van een derde boot noodzakelijk
is, wat weêr groote kosten na zich sleept;
dat uniformiteit in het materieel ontbreekt;
en dat er bij particuliere exploitatie een
einde zal komen aan de klachten.
Volgens hem zou thans de dienst met
succes door een particulieren ondernemer
geëxploiteerd kunnen worden.
Nu heeft de heer Van Woelderen naar
ons gevoelen bij zijne redeneering éen be
langrijk punt over het hoofd gezien. Het
is waar, dat de uitgaven van den dienst
steeds toenemen, maar die toename houdt
gelijken tred met de uitbreiding van den
dienst in het belang der bewoners
aan de overzijde van de Schelde.
Voor dat belang toont de Provincie een goed
oog te hebben; wat bij een particulier on
dernemer zeker wel te wenschen zal over
laten. Bijna ieder jaar wordt de dienst
uitgebreid.
Het aantal reizen tusschen Vlissingen en
Breskens steeg van 1191 in 1883 tot 1993
in het afgeloopen jaar; tusschen Vlissingen
en Terneuzen vice versa werden, in plaats
van 592 reizen in 1883, er gemaakt in 1886:
728, in 1889 872 en in 1892 1193.
Kan het nu verwondering baren dat de
exploitatiekosten stijgendat de machines
en booten in de laatste jaren meer aan on
derhoud eischen dan vroeger, dat het kolen-
rerbruik steeds grooter werd
Maar tevenszou men zulk een uitbrei
ding, zulk een voldoen aan de eischen van
het oogenblik ten opzichte van het verkeer
eischen die zoo dikwijls zich wijzigen
ook kunnen verwachten, ook mogen eischen
van eene particuliere onderneming, wien
het toch ook te doen is om winst te behalen,
hetzij voor eigen beurs, hetzij voor aandeel
houders van eene eventueele maatschappij
Wij meenen van niet en houden ons
daarom overtuigd dat voor het a 1 g e m e e n
belang de tegenwoordige wijze van ex
ploitatie de beste is; al erkennen wij dat
er nog wel verbeteringen mogelijk zijn. Wij
zijn het met den heer Van Woelderen eens
omtrent de noodzakelijkheid van een derde
nieuwe boot, gelijk aan de Walcheren en
de Zeeuwsch Vlaanderen. Waar thans de
oude stoombooten Zeelandia en Wester Schelde
moeten invallen, zijn deze niet in staat de
reizen in den vastgestelden tijd te doen. Bij
gebrek aan een derde boot ook wordt te
veel van de nieuwe booten gevergd en
ontbreekt veelal da tijd om deze goed te
kunnen nazien. Blijft men voortgaan met
uitbreiding van den dienst, en te voldoen
aan sommiger wenschen, dan ligt het voor
de hand dat aan den eiach van den heer
Van Woelderen voor een nieuw vaartuig
moet worden voldaanen Btaan wij ook
weer voor nieuwe uitgaven.
Over het wegblijven van klachten bij par
ticuliere exploitatie brachten wij reeds een
en ander in het midden. Voor 't overige
kunnen wij niet nalaten nog even aan te
halen wat de heer Heijse Vrijdag 6 Juli
in de Staten-zitting opmerkte dat „zulks geen
gevolg is van een betere exploitatie door
particulieren dan door de provincie, maar wel
daarvan dat klachten aan ons (der Staten)
adres veel vruchtbaarder zijn, omdat het
provinciaal bestuur deze zaak niet uit winst
bejag drijft."
Wij zijn het volkomen met dit lid van
Gedeputeerde staten eens dat do overdracht
van de exploitatie aan particulieren met
provinciaal subsidie een onbereikbaar ideaal
zijn zal. „Het publiek is nu verwend. Van
de gewoonte om te klagen en de eischen
hoog op te voeren zal men niet willen afzien,
wanneer de zaak in particuliere handen
overgaat. Dit nu zal het subsidie bijzonder
hoog doen zijn, en, wat erger is, voortdurend
stof tot klachten geven, of noodig maken,
dat het subsidie steeds hooger opgevoerd
worde. Wanneer men zich niet tevreden
stelt met zeer matige eischen, en bij die
eischen zich voor een zeker aantal jaren
nederlegt, iets wat na de eigen exploitatie
en de daaruit voortgevloeide gevolgen in
mijn oog niet denkbaar is dan zal het
moeielijk, zoo niet onmogelijk zijn, dezen
dienst aan particulieren nit te besteden."
De vergelijking tusschen beide wijzen van
exploiteeren kan, naar wij meenen, niet
anders dan op al die gronden ten voordeele
van de tegenwoordige manier uitvallen.
Bij particuliere exploitatie zullen de Pro
vinciale staten bovendien machteloos staan
om, zooals nu, voldoende op de belangen van
de bij den dienst betrokken gedeelten dezer
provincie te letten.
Wij kunnen ons dan ook zeer goed voor
stellen dat Gedeputeerde staten weinig ooren
hadden naar het idee van den heer Van
Woelderenen dat zij van de uitvoering
daarvan weinig verwachting hebben.
Wil genoemde heer toch zijn plan nog
niet opgeven; is hij, zelfs door het feit dat
nog niemand voor die exploitatie zich aan
meldde, nog niet van gedachten veranderd,
en meent hij dat een andere weg moet
bewandeld worden om tot het door hem
beoogde doel te geraken hij zou een goed
werk verrichten met den Provincialen of
liever eerst Gedeputeerden Staten een gede
tailleerd plan aan te bieden, waarin de voor
deele» van particuliere exploitatie boven de
huidige wijze worden uiteengezet en uitvoe
rig wordt blootgelegd de wijze, waarop die
zou moeten geregeld zijn vooral in het
belang van de provincie en de bewoners van
Zeeuwsch-Vlaanderen. Hij, als deskundige,
is daartoe de aangewezen man.
Misschien opent hij nieuwe gezichtspunten,
die ons en meerdere tegenstanders van zijn
idee tot ander inzicht breDgen.
Maar vooralsnog gevoelen wij voor zijn
denkbeeld weinigen zien wij nog niet in
dat de door hem gewenschte verandering,
tot verbetering zou leiden.
Van den gouverneur-generaal van Neder-
landsch-Indië is bericht ontvangen, dat by'de
krijgsverrichtingen tegen Mataram op 29 Sep
tember ook nog zjjn gesneuveldsergeant J.
Woudstra en fuselier M. F. van Hoek.
is in 1893 zonder tegenspoed voltooid. Het
eigendom van den Staat in den nieuwen pol
der is in 't openbaar verkocht voor f 312.446,
By kon. besluit
zijn benoemd, by het wapen der art., tot
le luit., bij hun tegenwoordig korps, de 2e
luit. W. H. A. G. baron van Ittersum, van
het le reg. veld-art., G. A. O. Immink, van
het 2e, F. W. Gautzsch, van het 3e en P.
Visser, van het 4e regiment veBt.-art., zoomede
G. de Josselin de Jong en J. 0. A. Jansen,
beiden van het korps pantserfort-art.
is aan G. Schild te Amsterdam, op zjjn ver
zoek, eervol ontslag verleend uit zjjne betrek
king van opzichter der telegraphie van de
eerste klasse.
De Indische. Gids spoort de regeering aan
om voort te gaan op den weg, tegenover de
Balineezen op Lombok ingeslagen, en vooral
met de versterking van het leger met krach
tige geoefende soldaten en het te zuiveren van
de moreel en physiek waardeloozen.
Lombok moet weder een Sasaksch land wor
den maar onder Nederland's leiding met een
organisatie, die in hoofdzaak overeenstemt met
de organisatie van het inlandsch bestuur op
Java. Nog één Balinees, in welke onderge
schikte betrekking ook, gezag te laten voeren
op Lombok, ware trouweloosheid ten aanzien
der Saaaks en ware een spotten met Neerland's
prestige. Voor de verraderlyke Balineezen, wat
wy bidden mogen, geen genadeMen moge
dat onmeedoogend noemen, met een Engelsch
staatsman, die niet berucht is om zyn wreed
heid, gelooven wy »dat het wezen van den
oorlog geweld en dat matiging in den oorlog
onnoozelheid is", en doze tjjd van rouw over
de ongelukkige slachtolïera van het laaghartig
verraad der Balineezen schijnt ons al zeer
slecht gekozen voor het prediken van zacht
moedigheid en vergevensgezindheid.
De Haagsche correspondent van de Zutph.
Crt verwacht, dat de Tweede kamer de nieuwe
gewerenwet de aanvrage van 91/2 millioen
voor geweren en patronen wel tegel jjk met
of terstond na de begrooting van oorlog zal
behandelen, indien alhans de schrifteljjke voor
bereiding van dit ontwerp dan reeds is afge
loopen. sEnkele dagen geleden," schryft hjj,
hoorde ik een veteraan van de kamer zeggen
over deze voordracht zal een uitvoerig en boos
verslag worden uitgebracht, maar de regeering
behoeft zich toch niet ongerust te makenzij
krijgt haar geweren evengoed als de kruisers,
die op .Marine" worden voorgesteld, maar de
kamer is aan haar antecedenten verplicht, om
wat tegen te stribbelen, en vooral met het oog
op den financieelen toestand by het voteeren
een bedenkelyk gezicht te zetten. Die woorden
ernstig opvattende, zou men dus eigenlyk een
comedievoorstelling te wachten hebben, en dat
mag men toch niet aannemen. Maar dat de aan
gevraagde vermeerdering van militaire uitgaven
niet zonder oppositie zal worden toegestaan, dat
kan men zeer gemakkelyk voorspellen, al zit ook
de heer van Houten niet meer op de gewone
banken."
De ambtenaren by de posteryen en de tele-
grahpie mogen dit jaar met buitengewone be
langstelling het voorloopig verslag der Tweede
kamer te gemoet zien, over hoofdstuk IX der
staatsbegrooting (waterstaat, handel en ny ver
heid).
Naar men meldt wordt aan dit verslag
een nota toegevoegd, door den heer mr H
Goeman Borgesius in de door hem gepresideerde
4e afdeeling der Kamer voorgelezen, waarin
op zakelyke gronden wordt aangedrongen op
een reorganisatie dier ambtenaren, in verband
met een verbetering van de positie der kler
ken en een gewenschte afschaffing der surnu
merairs, der jongelieden, die, na afgelegd
examen in afwachting eener benoeming tot
commies in dienst worden gesteld, zonder
eenig salaris.
Dit heeft tot gevolg, dat de hoogere betrek
kingen by beide takken van dienst, alleen
openstaan voor zulke jongelieden, wier ouders
in de gelegenheid zijn ze nog gedurende eenige
jaren op hun kosten te laten leven.
De begrooting van het fonds, voortspruitende
nit de kooppryzen van domeinen voor 1895
by de Tweede kamer ingediend, bedraagt
315.000 in uitgaaf, waartegenover geljjk
bedrag is geraamd van vermoedelyke inkom
steD, waaronder f 190.000 aan vermoedeljjk
saldo van den dienst 1894.
De bedyking der schorren in den Brakman
Ibewesten en benoorden van den Angelinapolde*
JLietteren en Kunst.
Den 31 en October zal in het concertge
bouw te Amsterdam een concert plaats hebben
onder leiding van Siegfried Wagner. Daarop
uilen o. a. worden ten gehoore gebrachthet
voorspel Tannhauser, het voorspel en de slot
scène uit de Tristan, en de Siegfried-jiille.
In een onderhoud, dat Emile Zola had
met een medewerker van de Westminster
Gazette, Ernest A. Vizetelly, verklaarde de
groote naturalist dat Lourdes, dank zjj den
aanvallen van katholieke zjjde, wat den verkoop
betreft, grooter succes nog heeft dan La Débdcle,
dat het nog meer verkocht werd dan Nana en
Assomrnoir. Lourdes wordt niet verkocht te
Lourdes, behalve aan het spoorwegstation. De
Pères de la Grotte willen het boekwerk niet
de stad hebben en zy zyn oppermachtig.
Geen boekverkooper in de stad durft hun
gebod overtreden.
Een teekenaar, die schetsen was gaan op
nemen voor een geïllustreerde uitgave van
Lourdes, werd letterljjk verjaagd, toen men
bemerkte voor welk doel hy gekomen was.
Nog verzekerde de schryver, dat de bedrie
geryen en de onzedeljjkheid, welke te Lourdes
bloeien, veel grooter zyn dan hy schetste.
Zooals men weet is Lourdes het eerste van
een reeks werken over »de drie steden". Rome
zal niet voor 1896 verschjjnen, Parijs vermoe
delyk niet vóór Januari 1898. Zoodra dit werk
af is, wil Zola een roman schry ven over Londen.
Voor den tweeden cursus van de Rjjks-
landbouw winterschool te Goes hebben zich
een zestal leerlingen aangemeld. Het toelatings
examen heeft plaats op Zaterdag 27 October
en woedt dat zestal aangenomen, dan zal het
aantal jongelui met die van den vorigen cursus,
20 bedragen. De lessen vangen aan op Maan
dag 29 October.
De heer Van de "Wal, onderwjjzer te
Hontenisse (Molenhoek) is als zoodanig
benoemd te Holwerd en heeft die benoeming
aangenomen.
Het referendum van den Bond van Ned.
Onderivijzers heeft met overgroote meerder
heid uitgemaakt, dat dit jaar geen algemeene
vergadering zal gehouden worden.
Naar het Tooneel meldt, worden de les
sen aan de Tooneelschool thans gevolgd door
door 12 leerlingen en 4 hospitanten.
Wy herrinneren belanghebbenden in o n z e
stad aan de gelegenheid, die er, in het ge
bouw van Ons Huis, Wagnaarstraat E lila,
bestaat tot inschryving voor leeszaal, clubs,
cursussen enz. op morgen (Z a t e r d a g) 's na
middags 23 enkel voor vrouwen en meisjes
's avonds 810 voor mannen en jongens, vrou-
en meisjes.
By den landbouwer P. de Klerk op het
Hollandech Hof, onder Kleverskerke,
heeft zich het zeldzame geval voorgedaan dat
een melkschaap voor de tweede maal in dit
jaar een lam heeft geworpen.
De heer G. Huibregtsen, keurmeester te
Vlissingen, is benoemd tot keurmeester
van dieren, vleesch enz., tevens opzichter van
de vleeschhal te Rotterdam.
In de Donderdagavond te Goes, onder
voorzitterschap van den burgemeester, den
heer mr J. G. de Witt Hamer, gehouden ver
gadering van den gemeenteraad waren tegen
woordig elf leden en afwezig met kennisge
ving de heeren C. L. M. Lambrechtsen en B
M. den Boer.
De voorzitter deelde o. a. meedat aan den
leeraar Van der Wart vergunning is gegeven
om het teekenlooaal met toebehooren te ge
bruiken voor eenige privaatlessendat aan
A. Okkè eenig hout is verkocht, in het geheel
voor f 0.65; dat voor den cursus 1894/95 a
wa arnemend directeur der inrichtingen vco»
M. O. is benoemd de leeraar M. C. J. de
Visser; dat tot leden van den schuttersraad
zyn benoemd en als zoodanig btëedigd G. H.
Burgers en A. Mejjleren dat de werkzaam
heden aan de gasfabriek zyn afgeloopen en
het werk door den aannemer is opgeleverd.
Ter tafel kwam een voorstel van burg. en
weth. tot wijziging der verordening tot heffin g
van schoolgeld op de H. B. school. Het heeft
ten doel de invoering van een progressief
schoolgeld, gegrond op de draagkracht der
betalenden, met het kohier van den hoofd,
omslag als leiddraad, geheel in denzelfden
geest als voor school E geldende is, waar het
sedert 1891 met vrucht heeft gewerkt, zoowel
op het getal der leerlingen als op het bedrag
van het schoolgeld.
Dit voorstel werd gerenvoyeerd naar burg.
en wetii. om in handen gesteld te worden
van de financieele commissie.
Aanvragen om remissie van aanslag in de
plaatseljjke belastingen werden, op voorstel
van burg. en weth. en gunstig advies der fin.
commissie, ingewilligd.
In zake de reclames tegen den aanslag in
den H. O. werd besloten den heer H. J. Stieger
te handhaven; P. Rejjnhout, G. A. Weide, M.
Reynhout en de dames Pické van de 2e naar
de le klasse over te brengen, evenzoo J. G. H.
Peyster van de 5e naar de 4e, M. Visser van
de 9e naar de 7e, A. F. D. van der Wart van
den 11e naar de 10e, Jac. Zandee van de 20e
naar de 15e en de wed. Moolenburgh-Droogen-
djjk van de 8e naar de 6e klasseterwjjl aan
W. van den Berge zal worden bericht, dat hy
zjjne reclame te laat heeft ingediend om te
worden behandeld.
De heer J. Hoogatrate werd op zjjn verzoek
tegen 1 Nov. a. eervol ontslag verleend als
onderwjjzer aan school A, terwjjl in zjjn plaats
benoemd is de heer D. Romejjn, onderwjjzer
te Hansweert.
De vacature in de plaatselyke commissie
n toezicht op het L. O. werd vervuld door
de benoeming van den heer C. L. M. Lam
brechtsen. De heer F. Harting was de tweede
aanbevolene.
Aan den heer S. r. d. Pejjl werd voor 7
jaren ad 1 per jaar voorloopig onderhands
verhuurd een strookje grond, gelegen nabjj
den tuin, behoorende by het gebouw van het
Leger des Heils.
De begrooting van het burgerlyk armbestuur
voor 1895 werd goedgekeurd en vastgesteld in
ontvang en uitgaaf op f 45311.OP.
Daarna werd de begrooting van 1895 be
handeld. Algemeene beschouwingen werden
niet gevoerd en wyziging in de voorgestelde
bedragen had niet plaats, zoodat ten slotte
de begrooting in ontvang en uitgaaf met
algemeene stemmen voorloopig vastgesteld werd
op het voorgestelde bedrag van f 103142.10
met een post voor onvoorzien van 1207,28
en een hoofdeljjken omslag van f 27000.
In het Jacobusgesticht (de R. K. school)
te G o e s wordt tafelzilver vermist.Verdacht van
dit ontvreemd te hebben wordt een net gekleed
heer, die eenige dagen geleden zich aanmeldde»
komende uit Bergen op Zoom, voorgaf Berger
te heeten, en te handelen in steenkolen. Hy
noemde den naam van een geacht ingezetene,
door wie hy werd aanbevolen, en verzocht
om de directrice te mogen spreken. De man,
die zich netjes presenteerdewerd in een
kamer gelaten, waar hy, alleen zjjnde, zyn
slag geslagen moet hebben. Van den persoon
is niets meer vernomen.
Te Borssele werd Donderdag de
eerste steen gelegd van het te bouwen veer
huis by den steiger aldaar. Deze werkzaam
heid werd verricht door den heer A. Mol Cz.,
oud-gezworene en oud-wethouder dezer ge
meente, een man van 85 jaren.
Tot tydelyk genees-, heel- en verloskun
dig ambtenaar te aldaar is Donderdag*
zoo als gisteren nog in een deel der oplaag
van ons vorig nommer is medegedeeld, door
den gemeenteraad benoemd de beer F. P. Er-
kelens van Heinkenszand.
In den Wilhelminagolder komt een geval
van mond- en klauwzeer voor by eene koe.
Uit Coljjnsplaat vertrok Donderdag
het grootste schip, dat, volgens den ruim tachtig
jarigen havenmeester, ooit in de haven aldaar
geladen heeft-. Het was bestemd voor Gent en
had eene lading in van 348.971 KG. peeën.
In de vergadering van het Nutsdeparte-
ment Noordgouw e, Woensdag avond ge
houden, bracht de heer A. Prinse, als afge
vaardigde ter algemeene vergadering, zjjn
verslag uit en wees daarbjj op de mindere
wenschelykheid van een imperatief mandaat.
De overgelegde rekening van de school voor
handenarbeid sloot met een belangtjjk tekort.
Vooral bet aanschaffen van nieuwe leermicU