N°. 244. 137° Jaargang. 1804 Dinsdag 16 October. Middelburg IS October. LOMBOK. Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco/ 2. Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen, van 17 regels 1.50 iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.' Reclames 40 cent per regel. I-Ketteren en Knust. Vheraomeiei. j Agenten te VlissingenP. G. de Vey Mestdagh Zoon, te GoesA. C. Boiuit, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenF. v. d. Peiji, te ZierikzeeA. C. de Mooij, Middelburg 15 Oct. 8 u. vm, 49 gr. j te TbolenW. A. van Niedwenhuuzen en te Terneuzen: M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekbandelaren abonnementen en advertentiën m. 12 u 54 gr., av. 4 u. 51 gr. F. aan, evenals de advertentie-bureau's van Nktgh Van Ditmab, te Rotterdam, de Gbab. Belineante, te 's Gravenhage, en A. de La Ma* Azn,, te Amsterdam. Verwacht N. wind. j Hoofdagenten voor het Buitenland: te Pargs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cm., John F. Jones, opvolger. Advertentiën moeten des namiddags te éém utUT aan het bureau bezorgd zgn, willes zg des avonds nog worden opgenomenj Huldeblijk aan den oud-minister Tak van Poortvliet. Zondag waren in het gebouw der 's Graven haagsche Ambacbtsvereeniging velen opge komen om bg de aanbieding van dat liuldeblgk tegenwoordig te zgn. In de zaal was een toepasselijke versiering aangebracht van groen, te midden waarvan in crayon-tëekening het uitstekend gelijkend por tret van den staatsman prgkte, omgeven met een lauwertak van gedroogde varens, geflan keerd door twee schilden met de jaartallen van het jongste ministerie, waarin de heer Tak van Poortvliet zitting had. Onder de aanwezigen werd opgemerkt de heer Heldt, lid van de Tweede kamer. Om kwart na twaalven trad de heer Tak van Poortvliet onder een daverend applaus der aanwezigen, die allen opstonden, de zaal binnen en nam den voor hem bestemden eerezetel in. De voorzitter van de werkliedenvereeniging Ontwikkeling, van wie het initiatief voor deze betooging is uitgegaan, de beer C. M. Coeland, heette den heer Tak hartelijk welkom en wierp een terugblik op hetgeen den 9en Maart 11, met betrekking tot de kieswet gebeurde door aanneming van het amendement-De Mejjier. De heer De Clerc, voorzitter van de smids- gezellen-vereeniging St. Eloy, van Rotterdam, schetste de kiesbevoegdheid voor de werk lieden als eene dringende noodzakelijkheid. Van de werklieden moest een protest uitgaan tegen de handelingen, door de Tweede kamer den niet-kiezers aangedaan. En zulk een pi* eest ware onmo&elgk zonder te denker, aan den heer Tak van Poortvliet, die door de indiening en flinke verdediging der kieswet bewees, dat hg het volk kent, dat hg ver trouwen in het volk stelt. Hg bood den heer Tak het stofielgk bewgs van hulde aan, met den wensch dat spoedig een kiesrechtuitbrei ding moge tot stand komen, maar de beer Tak alsdan ook weder zitting mocht nemen als minister. Deze redevoering werd herhaaldelgk luide toegejuicht. De heer Tak bezichtigde met belangstelling het geschenk, drukte sommigen de hand en onderhield zich eenige oogenblikken met de omstanders. Hg betrad daarna het spreek gestoelte en hield de volgende rede »Mgne heeren, u allen zeg ik dank Aan de vereeniging Ontwikkeling, die deze betooging heeft uitgelokt. Aan allen, die daartoe hebben mede gewerkt of het welslagen hebben bevorderd. Aan den redenaar, die zoo welsprekend en zoo hartelgk uwe gevoelens heeft vertolkt. Want ik schat het op hoogen prgs, dat zoo- velen mgner medeburgers, ten aanzien der uitbreiding van het kiesrecht in dien vorm getuigenis wilden afleggen van hunne teleur stelling, van hunne wenschen, van bun ver trouwen in de toekomst. Na de gebeurtenissen van het afgeloopen voorjaar had een gevoel van teleurstelling wel allermeest de bovenhand onder hen, aan wie de kiesbevoegdheid bg voortduring werd onthouden. En met reden. Niet slechts bleef aan den Nederlandschen werkman ontzegd, wat buiten onze grenzen thans overal aan zgns gelgke is verzekerd, het recht om door middel van het stembiljet mede te spreken bg de behartiging van belangen en bg de beslissing omtrent maatregelen, die hem evenzeer raken, alszgne tot dusverre in dit opzicht meer bevoorrechte landgenooten. Maar bovenal moest het hem treffen, dat zoo veelvuldig was gebleken van gemis aan vertrouwen in zgne ontwikkeling, in zgne bezadigdheid, in zgne gehechtheid aan onze instellingen en aan ons Vorstenhuis, een vertrouwen waartoe hg wel allerminst de aanleiding had gegeven. De Nederlandsche werklieden hebben dat op waardige wgze beantwoord. Door hunne kalme en bezadigde houding gedurende zoowel als na afloop van den strgd, ook onder den druk der teleurstelling, deden zg opnieuw blgken van den ordelgken en vaderlandslievenden geest, die hen bezielt. Zg leverden daardoor tevens het afdoend be wgs, dat de uitoefening van het kiesrecht veilig aan hen kan worden toevertrouwd. Dat zulks spoedig moge geschieden is uw aller wensch. Ook buiten uwen kring wordt door zeer velen in dien wensch gedeeld. Want de rechtvaardigheid eischt eene uit breiding van het kiesrecht, waardoor ook de werkman zgne belangen kan doen wegen bg het vaststellen der wetten en bg het bepalen der algemeene richting van het landsbestuur En tevens is steeds duidelgker gebleken dat de uitsluiting van meerdere honderddui zenden geschikte medeburgers van eiken in vloed op de behartiging der volksbelangen schade toebrengt aan de algemeene zaak, terwgl de medewerking van alle aanwezige krachten hier te lande noodig is tot instand houding en bevestiging van ons volksbestaan. Dat deze overtuiging veld heeft gewonnen, is ook gebleken, toen de sedert ontbonden Tweede kamer, zg het wellicht ten deele onbewust van het gewicht harer uitspraak, met groote meerderheid van stemmen het be ginsel heeft gehuldigd, dat het kiesrecht hier te lande moet en bg inachtneming van de bepalingen der Grondwet kan worden uitge breid tot allen, die voorzien in eigen onder houd en dat van hun gezin. Sedert is geen houdbaar beginsel daartegen over geplaatst. In zoover is dan ook bg de jongste verkiezingen de overwinning reeds behaald door hen, die de overeenkomstig de Grondwet ruimst mogelgke uitbreiding van het kiesrecht voorstaan, al vormen zg nog niet de meerderheid in de Tweede kamer. Wordt dat beginsel eerlgk en volledig toe gepast, dan zal ook aan de werklieden bet kiesrecht zgn verzekerd. Wg allen hebben daaromtrent een vast ver trouwen in de toekomst. Maar inmiddels tracht men langs verschillen de wegen op die toepassing af te dingen of uitstel te verkrggen. Daarin ligt thans het gevaar, tot afwering waarvan de krachtsinspanning van alle gelgk- gezinden niet te veel zal blgken. Aan vertegenwoordigers van vakliedenver- penigiugen, die het nut en de bracht verstaan van samensmelting tot verdediging en behar tiging van gemeenschappelgke belangen, be hoeft de noodzakelgkheid van aaneensluiting niet te worden herinnerd. Ook waar het de spoedige en bevredigende oplossing van het kiesrecht geldt, kan zg niet worden gemist. Daarom, zgt waakzaam en verzekert uwe eendrachtige samenwerking. Spreekt op gepaste wgze maar beslist uwe wenschen uit, opdat niemand onwetendheid kunne voorwenden. Doet daarbg, gelgk tot dusverre, steeds blg ken, dat bet u als rustige burgers, gekant tegen eiken gewelddadigen ommekeer, te doen is om verbetering der maatschappelgke toestanden en versterking van het volksleven langs ordelgken weg. En bereidt u alzoo voor om van de kiesbe voegdheid, zoodra gg die zult hebben verkre gen, een waardig en nuttig gebruik te maken. Volgaarne neem ik het Album aan, dat mg door de werkliedenvereenigingen is toegedacht. Wilt mgne heeren, aanjhen, die gg bier ver tegenwoordigt, met mgnen dank de verzeke ring overbrengen, dat dit kostelgk aandenken mij niet slechts tot eene aangename en blij vende herinnering zal strekken aan den in 's lands belang stellig niet nutteloos verrich ten arbeid, maar dat bovenal de instemming en het vertrouwen, welke daaruit spreken, mg een spoorslag te meer zullen wezen om, naar mgn beste weten en overtuiging, de belangen van ons volk te big ven dienen en voor te staan met alle mgne krachten." Ook deze rede werd daverend toegejucht. Nadat de heer Coeland den heer Tak dank had betuigd voor de welwillende aanvaarding van het huldeblgk en voor diens woorden van vertrouwen in de toekomst, sloot hg de bgeen- komst. De deelneming aan het huldeblgk was zeer groot en vele afgevaardigden van werklieden vereenigingen waren opgekomen. (Hbld.J De regeering ontving Zondag het volgende telegram omtrent Lombok «Slechten van Mataram, ook Noordelgk deel, wordt vervolgd; daarbg geen vgandelgkheden ondervonden. Tweehonderd Baliërs, waar onder vrouwen en kinderen, hebben met twaalf tal hoofden zich onderworpen zgn ontwapend en gezonden naar Lembar aan baai van Laboean Tring. «Toestand der gewonden algemeen gunstig." Onze beperkte ruimte laat natuurlgk niet toe de ellenlange beschouwingen en mede- deelingen over de treurige gebeurtenissen op Lombok, die in de Indische bladen voor komen, over te nemen. Wg dienen ons te beperken. Bovendien gelooven wg dat een eenvoudig courantenlezer zelfs opziet tegen het doorworstelen van zulk een berg beschouwingen er wg menigeen een dienst bewgzen met ons te* bepalen tot het voornaamste. Waar wg echter in onze twee vorige nom- mers melding maakten van verdedigingen van generaal Vetter, o. a. door mr P. Brooshooft, hoofdredacteur van de Locomotief, dienen wg ook een bestrgder van die verdedigers te doen hooren. Een oud-officier komt in de Djokjasche Mat. heftig op tegen mr Brooshooft, dien hg een «onhandig vriend" noemt, «schadelgker dan een vgand." De schrgver meent dat een intel ligent man als mr Brooshooft onmogelgk eene lezing als door hem is aangeboden voor goede munt kan opnemen. De keuze van het bivak en de zorgelooze wgze van bewaking daarvan, getuige de wel gelukte aanval, worden scherp gewraakt en in strgd genoemd met alle te dien aanzien bestaande voorschriften. Wat betreft de keuze van het bivak zegt de oud-officier «Het reglement op den velddienst schigft voor aan een bivakkeerende troep in vg- andelgk land (ook de heer B. geeft toe dat men was in vgandelgk land) de inrichting van voorpostendienst. «In open terrein wil zg daarbg, dat de uiter ste schildwachten circa 100 passen van de veldwachten, deze circa 250 van de voorposten detachementen en deze laatste ongeveer 600 passen van het gros der voorposten verwgderd zgn. Eerst dan dacht het reglement dat in geval van verrassing of overrompeling de rustende troep slagvaardig kan komen, alvorens de vgand tot haar zg doorgedrongen." «Arme sergeant, die dit niet weet, wanneer zgn luitenant-adjudant op de theorie hem terzake ondervraagt." «De taktiek echter heeft ook nog wat te zeg gen. Zg wil dat de bival'pl, 'vs niet van eenig nabggelegen punt kan worden beheerscht en dus blootgesteld worden aan plangeerend vuur." «Zg wil, dat zoo eenigszins doenlgk niet worde gebivakkeerd in of in de nabgheid van kampongs, of bosschen waarvan de ran den niet kunnen bezet wordenop plaatsen waar geen drinkwater aanwezig is of althans dit onontbeerlgke levensmiddel niet onvoor- waarlgk in de macht is van de bivakkeerende troep, is en moet blgven." «En dan die opstelling! een deel in een hooger gelegen terreindeel achter een lage muur (was in die benting geen plaats voor allen met hoe weinig moeite ware dat muurtje een voorgracht te geven geweest of hoe dan ook het verdedigingsvermogen er van verhoogd. «Het overige gedeelte werd niet achter die benting, neen er vóór gelegerd tot bgna tegen de muren der poeri" waarlgk het staat er, doch is bgna niet te gelooven. Of die om muurde plaats had het geheele bataillon met vivres, munitie enz. moeten kunnen opnemen en ruimte geven als bg een langdurig bivak- keeren noodig óf wel men had aan de van den vgand afgekeerde zgde voor verhakking of vluchtige veldverschansing er een weerbaar, kampementje achter hebben moeten kunnen maken (Poeloe en Edi in 76 en 77 Segli in 79), óf het onder voldoende bezetting gebruiken als bergplaats van vivres, munitie enz.; of, als het voor niets daarvan kon worden gebruikt en men absoluut in de ongelukkige nabgheid der Poeri had willen blgven, had men de muren moeten slechten en elders in open veld bivak- keeren, maar dan toch zeker vóór een der saillanten der Poeri en niet even wgdig aan de face ervan. De oudofficier besluit zgn schrgven met de volgende woorden «De heer Brooshooft ik ben er zeker van noemt dit alles redeneeringen après coup, en toch Bchreef ik geen woord, dat valt buiten de verplichtend gestelde reglementen en voor schriften. Vertrouwt men echter den toestand zoodanig, dat men op eigen gezag de regle mentaire voorschriften buiten toepassing stelt, kan er dan ooit verschooning worden gepleit, indien dat vertrouwen misplaatst blgkt «In ieder geval blgkt, dat bg zaken als deze geheel onkundigen als mr Brooshooft beter doen te zwggen dan, door den ergerlgksten onzin te verkoopen, deskundigen te dringen tot replieken, welke wellicht niet in het be lang van de zaak zgn." Hoe het zg, in Indie wordt vrg algemeen aangenomen, dat generaal Vetter, de man, wiens verleden zoo smetteloos is geweest, zich op Lombok door de Baliërs heeft laten verschaf ken. Te Semarang hebben zelfs eenige inge zetenen gemeend, zich tot den gouverneur- generaal te moeten wenden met het verzoek den generaal af te zetten. De volgende staaltjes van heldenmoed wor den nog gemeld Kapitein Jonker drong tgdens den terugtocht van het 7e met 20 man binnen de muren van Mataram, attaqueerde de met lans, kris en schietgeweren bewapende Baliërs en wierp ben honderden meters terug. Kapitein Schneider hield met een kleine af deeling stand en schoot een voorwaarts rukkende bende Baliërs neer. Kapitein Christan stootte bg de Babak op een bende die uitdagend riep: »Ajo,madjoe blanda Hg zette zgn compagnie op de plaats rust en begon de bende met al zgn soldaten hartelgk uit te lachen. Woedend rukte de bende nu voorwaarts, maar toen opende Christan een salvovuur, dat hen als honden terneder velde. Kapitein Kamerman en majoor Hamerster hielden drie dagen stand te Tjakra, zonder voedsel of drinken en omgeven door ontbin dende lgken, die de atmosfeer verpestten. Omtrent den terugtocht van de colonne Bg- leveld van Soekarara naar Mataram ontleent het N. v. d. D. aan een particulier schrgven, gedateerd Ampanam 5 Sept. 11., de volgende bgzonderheden Te Soekarara in het bivak ontvingen wg in den nacht van den 25en op den 26en Augustus om halt drie bet bevel van den generaal Vetter om terug te gaan op Mataram, zoo spoedig mogelgk en met de meest mogelgke veiligheidsmaatregelen. Wg braken om 9 uur vm. op en bereikten om 1 uur nrn. Kediri. Onze colonne was sterk 2 compagnieën in fanterie, 2 bergstukken en 1 sectie genietroepen. Te Kediri vernamen wg dat er oorlog was tnsschen den generaal en den radja, zooals de bewoners zich uitdrukten. Te Klobo, p. m. 500 westwaarts van Kediri, werden ons door vrouwen en kinderen ver- vereehingen aangeboden. Onze marschformatie was als volgt1 sectie infanterie voorhoede, gevolgd door de sectie genietroepen voorts de hoofdcolonne met trein en 1 sectie achterhoede. De overste Van Bgle- veld reed aan het hoofd der hoofdcolonne. Plotsel ng klonken een paar schoten en was de overste zwaar gewond. Onmiddellgk opende de voorste sectie der hoofdcolonne het vuur. Het vgandelgk vuur werd afgegeven op 3 passen afstand door schietgaten uit een Mis- sigit (tempel)tegelgkertgd kregen wg een lansaanval op onze rechterflank, door salvo's der infanterie en door granaatkartetsen afge weerd. Daarop kwam de artillerie voorwaarts van de infanterie in batterg de genie bakte een poort van de Missigit open, waarop een peleton infanterie die Missigit forceerde, waar- bg luit. Musquetier sneuvelde; de vgand was uit de Missigit verdreven tegelgkertgd opende de achterhoede het vuur, om den vgand, welke zich ook in onzen rug vertoonde, te verdrgven. Spoedig week de vgand terug en trokken wg voorwaarts, om in de rivier «de Babak" af te dalen. Eerst werd de overkant schoon geveegd met salvo's en granaatkartetsen. Onder dek king van vuur daalden wg bg gedeelten af. De rivier was vrg diep, tot aan den borst gingen wg door het water. Gelukkig kwam de geheele colonne er goed over. Al vechtende trokken wg verderiedere kampong moest beschoten worden om den vgand er uit te verdrg ven; zoo bereikten wg 's avonds om 5 uren Tjakra van deZuidzgde; de colonne rukte hier binnen en rustte een oogenblik. In Tjakra heerschte een doodsche stilte op een pas of wat voor een deur stond een tafeltje met karaffen water Wg lieten het signaal »6e bataljon, geeft acht" blazenantwoord kregen wg nietmet slaande trom rukten wg voorwaarts, meenende dicht bg 't bivak Tjakra te zgn, waar de andere helft van ons bataljon was achterge bleven, alzoo op veilig terrein. Plotseling kregen wg vuur van rechts en links op 3 4 passen afstand dit werd door ons krachtig beantwoord voorwaarts werd ge rukt steeds hevig vuur van weerszgden van den wegwg beantwoordden dit zoo goed mogelgkdooden en gewonden vielen bg hoo- pende artillerie nu eens zgwaarts in bat- terg vuurde met granaten op de muren, dan weer voorwaartsin batterg met granaatkartet sen en kartetsen hier bestormde de infanterie de schietgaten, daar gaf zg salvo's op een drom vganden vooruitdoch het vuur van den vg and nam in hevigheid toe, van rechts en links door en over de muren, van voren en van achteren de vuurmonden rollen terug, doch worden weder in batterg gebrachtdooden en gewonden vallen; repeteer vuur van den vg and salvo's van onsvoorwaarts om maar weder verder te komen. Teruggaan is on mogelgk 1 De stukken rgden over gedoode vrienden en vgandenvuur van alle kanten brokken steen en klei vliegen ons in 't aan gezicht. Zoo rukken wg verder, telkens 6e bataljon blazende, in de hoop, dat bet bivak ons zoude hooren. Eindelgk waren wg bg den laatsten zgweg en besloten wg links af te slaan, daar verder zich voorwaarts begeven gelgk stond met het sneuvelen van allen. Alzoo links af, steeds onder het vuur van den vgand, de dooden latende liggen, de gewonden medenemende. Het was intusschen donker geworden, en wg konden alleen zien bg het vuur der los brandingen van de geweren. Voorop ging 1 peloton infanterie en de 2 bergstukken als voorhoede, daarna de infanterie in carré met de achterflank openin dit carré de gewon den, die loopen konden; voorts trein met ge wonden; 1 peloton achterhoede. Plotseling ontstaat er eene paniek in de rechterflank van het carrédeze drong door in de linkerflank, welke door mg werd gecom mandeerd, zoodat wg genoodzaakt waten onze eigen troepen met de kolven der geweren te dreigen, zelfs te slaan, waarop de orde hersteld werd. Maar door deze interruptie waren wg onze voorhoede kwgt geraakt, en dat in't stik donker Signalen werden geblazen, maar geen antwoord kwam; gelukkig herkenden wg den weg. Eindelgk was de colonne, nl. de débris daarvan, buiten Tjakra en hadden wg eenige verademingeen juichtoon ging op, toen wg in de verte het signaal 7e bataljon hoorden. Op dat signaal gingen wg af en bereikten om half tien 's vonds de Dewa, nabg Mataram, doch van rusten geen sprake, daar de Dewa langzaam beschoten werd door de Baliërs, ge durende den geheelen nacht. Welk een nacht daar in dat «bedehuis" ia doorleefd, is niet te beschrgven. In eene enge ruimte pl. m. 1000 menschen, generaal,officieren, soldaten, kettinggangers, gewonden, die kerm den, gewonden, die stierven, dooden begraven, wonden, die begonnen te riekeD, en, laat not least, de uitwerpselen van een ieder, welke een ondragelgken stank verspreidden. Er zgn er onder, die in dien eenen nacht grgs geworden zgn Ook Middelburg en zeer waar- schgnlgk eveneens Vlissingen zal het voorrecht hebben dat het gunstig bekende Amsterdamsche tooneelgezelschap van den heer L. H. Chrispgn, dat o. a. met Jeugd, Rosmers- holm en laatst met de kermis te Middelburg zooveel succes had, Eenzamen, drama in vgf bedrgven van Gerhard Hauptmann in zgn midden komt opvoeren. Deze voorstelling zal te Middelburg plaats hebben Donderdag 22 November, en gaat uit van de afdeeling Middelburg van het Nederlandsch tooneelverbondwier leden per- soonlgk vrgen toegang hebben. Dit geeft ons aanleiding nog eens te wgzen op het nut dier afdeeling en de voorrechten, die de leden genieten. Jaren achtereen kregen dezen eene goede voorstelling men denke aan de opvoeringen van de Verloren Zoon, Nora, Svava, Spoken, Blanchette, en laatst nog van Koningen. Ook de voorstelling van de kleine Lord was aan die afdeeling te danken. Als men nu nog zich herinnert dat de leden van het Tooneelverbond kosteloos ontvangen bet elke veertien dagen verschgnend blad Het tooneel, dat anders franco per post 4.25 kost; dan kan toch waarlgk een contributie van f 5 per jaar gering genoemd wordenen ontvangen die leden eigenlgk meer dan zg uitgeven. Verder steunen zg door hun lidmaatschap de Tooneelschool. Nu er juist met 1 October een nieuw dienst jaar is ingegaan en er dus gelegenheid is om lid te worden, meenen wg op een en ander wel de aandacht te mogen vestigen. De laatst verschenen aflevering van den 30en jaargang van de Aarde en haar Volken, het bekende geïllustreerde volksboek, dat bg de firma H. D. Tjeenk Willink te Haarlem wordt uitgegeven, bevat Limburgsche schetsen van S. Kalff en het vervolg van eene Reis door Russisch Armenië. De onlangs verschenen afleveringen bevatten onder meer het een en ander, in woord en beeld, over Korea, waarop thans de oogen van geheel Europa gevestigd zgn. Wg vestigen de bgzondere aandacht op dit aantrekkelgk, zeer lezenswaardig tgdschrift. In Pulchri Studio te 's Gravenhage zal een tentoonstelling van werken van wglen Ch. Rochussen worden gehouden. Vrgdag vond in de Opéra te Pargs de eerste opvoering van Verdi's Othello plaats. De een en tachtigjarige componist was zelf tegenwoordig- Uit handen van den president

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1894 | | pagina 1