N°. 137° Jaargang. 1894 Zaterdag 22 September. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnemei t lager. Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, oenevens alle dankbetuigingen, van 17 regels 1.50 iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Reclames 40 cent per regel. Middelburg 21 September. Het Tooneel te Amsterdam. fflDDELBOME 11)1111 \T. Vhunometer. Middelburg 21 Sept. 8 u. vm. 60 gr. m. 12 u, 66 gr., av. 4 u. 64 gr. F. Verwacht verand. wind. Agenten te VlisBingenP. G. de Vet Mestdagh Zoon, te GoesA. C. Boiurx, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenF. v. d. Peiji, te ZierikzeeA. C. de Mooi/, te Tholen: W. A. van Nieuwbnhui/zen en te Terneuzen: M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de advertentie-bureau's van Ni/gh Van Dithar, te Rotterdam, de Geer. Belintante, te 's Gravenhage, en A. de La Mat» Azn., te Amsterdam. Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Datxbe Cie., John F. Jones, opvolger. Advertenttën moeten des namiddags te éém nuf aan het bureau bezorgd zjjn, willen zjj des avonds nog worden opgenomen) Sinds bjjna drie jaren zjjn, zegt de Parjjsche Siècle, de beschermende rechten van kracht, die eene algemeene prjjsverhooging der land- bouwvoortbrengselen heetten te zullen ver oorzaken. Sinds dien tjjd zjjn de prjjzen dier produc ten voortdurend bljjven dalen. Inderdaad, in weerwil der ontzaglijke graan rechten is de broodprjjs in Frankrijk onver anderd gebleven, gelijk ook in België de vleesch- prjjzen door de invoerrechten op vee geen centime zjjn gestegen. Uit de Donderdag, door onzen minister van financiën uitgesproken millioenenrede bleek dat van 18881893, dus in de laatste 6 jaren, bijna 10 millioen meer is uitgegeven dan ont vangen. In die jaren is echter 39 millioen besteed voor spoorwegen Merwedekanaal, Rotterdamschen Waterweg en verlegging van den Maasmond. Er is bovendien nog t 13 millioen over van de leening van 1892, na dekking van alle tekorten tot en met 1891. De uitkomsten van 1894 zjjn nog vrjj onze ker, omdat de opbrengst der bedrijfsbelasting nog niet bekend is. De minister kan echter reeds mededeelen dat die opbrengst zal blij ven beneden die van het patent in den laatsten tjjd. De overige middelen zullen echter ge noeg opleveren, om zelfs een vrjj aanzienlijk tekort op de raming der bedrijfsbelasting te dekken. De uitgaven voor 1895 worden geraamd op f 136,4 millioen of f 180,000 meer dan voor 1894de ontvangsten op f 128.3 millioen of l'/3 ton meer (waarbjj weder voor de bedrijfs belasting het cjjfer van het patent). Het ge raamd tekort is dus ruim 8 millioen, maar onder de uitgaven komen 4 millioen voor ten behoeve van groote werken. Men komt dan voor de gewone uitgaven 4 millioen te kort, waarvan echter 3 gewoonlijk vrijvallen. Bjj het dan nog ontbrekend mil lioen (8 ton minder dan het bedrag waarmede de vermogensbelasting is tegengevallen) moet echter gevoegd worden wat dringend noodig is voor een betere bewapening van land- en zee macht. Daarvoor wordt in 't geheel 91/3 mil lioen noodig geacht, later te vinden uit een leening met korte aflossing, die 640.000 's jaars zal kosten, tegen 3 pet met delging in 20 jaren. Er is dus ongeveer 17 ton noodig tot dekking van het tekort op den gewonen dienst, en het bedrag hoopt de minister te vinden uit een betere verzekering van de be taling van het invoerrecht, naar de waarde. Daartoe is een ontwerp bjj den raad van state aanhangig. Voor verdere maatregelen moet de uitkomst der bedrijfsbelasting worden afgewacht, zegt het Bbld. De zinsnede in deze millioenenrede betrek kelijk de aanvraag voor nieuwe bewapening wekte en geen wonder! sensatie in de Tweede kamer. i. Wjj bevonden ons op door de kunst ge- w jj den grond. Niemand toch, eenigszins bekend met Am- sterdamsche tooneeltoestandeD, zal durven beweren dat het Leidsche plein in Nederland's hoofdstad niet zoo genoemd mag worden. Daar kwamen, terwjjl wjj Zaterdagavond gezeten waren in den nieuwen stadsschouwburg op dat plein, tal van herinneringen bjj ons op aan de dagen, toen daar nog stond de be kende »houten kast", later door een steenen omhulsel voor het oog verborgen en den 20en Februari 1890 afgebrand. De stad Amsterdam meende dat het in verband met haren financieelen toestand niet verantwoord zou zjjn, wanneer zjj zelve een nieuw gebouw stichttemaar eenige mannen van invloed en gezag sloegen de handen in elkaar in de overtuiging dat Amsterdam het aan zjjn naam van hoofdstad des rjjks, ook tegenover het vorstelijk bezoek dat het nu en dan te beurt valt, verplicht was zulk een schouwburg den zjjnen te kunnen noemen. En dank zjj eene zeer ruime ondersteuning van hun plan konden zjj dit jaar der stad een dergeljjk gebouw aanbieden. Yan buiten maakt het een eigenaardigen indruk. Wanneer men het niet wist zou men het zeker allerminst aanzien voor een deftigen stadsschouwburg. Hoe geheel anderB, hoe breeder van opvatting is een zelfde gebouw in de Aert van Nestraat te RotterdamWjj, die De eerste indruk, dien de millioenenrede maakt is -niqt aangenaam zegt het Vader land. »Het vorige jaar en het loopende jaar geven tekorten, die nogal van belang zjjn, en het laat zich niet aanzien, dat wjj voor eerst van die tekorten zullen vrjjkomen. »Het zal zegt het blad verder natuur lijk naar aanleiding van de woorden van den heer Sprenger van Eyk niet ontbreken aan heftige aanvallen in de anti-liberale pers op het beleid van 's ministers voorganger, als ware die voor de misrekening aansprakelijk. Wanneer men zich echter herinnert, hoe prof. Yan Geer, die met cjjfers opstaat en naar bed gaat en die als onze eerste autoriteit in de sociale cijferkunst te boek staat, meer dan eens heeft trachten aan te toonen, dat ver mogens- en bedrijfsbelasting veel meer zouden opbrengen dan de heer Pierson zich voorstelde, dan zal men den oud-minister lichtelijk ver geven, dat hjj het vraagstuk met x onbeken den niet heeft kunnen oplossen. Ook behoeft men de hoop niet op te geren, dat beide be lastingen van lieverlede meer zullen opbrengen bjj toenemende bekendheid der ambtenaren met den stand der vermogens. Verder constateert het Vad. bjj de raming der middelen een streven om de totaalsom hooger te krjjgen, waartoe de uitkomsten der laatste jaren nu niet bepaald aanleiding geven." De verdeeling der militaire uitgaven over meerdere begrootingen acht het blad een ge vaarlijk kunstje. »En bovendien, vraagt het, hoe komt de minister aan de zekerheid, dat de betere bewapening 20 jaar zal duren Toch schjjnen in elk geval leeningen op te doemen. »Hopen wjj althans, dat de stand der geld markt in 1896 de conversie mogeljjk zal maken I" Anders is de toekomst niet zeer helder, zoo eindigt het Vad. zjjn betoog over »bedenke- ljjke cjjfers." Ook de N. Rott. Crt. ver wjj t den minister te groot optimisme. ïHet springt in het oog zegt het blad dat het getal van 20 jaren, die de minister aanneemt als den termjjn, binnen welken de »dure noodzakelijkheid" om de bewapening op groote schaal te vernieuwen zich niet zal voor doen, vrjjwel in de lucht hangt. Men mag ook niet uit het oog verliezen, dat de bedrijfsbelasting, die dit jaar de raming niet zal opbrengen, voor 1895 op hetzelfde bedrag geraamd wordt als voor 1891. De mi nister zelf wjjst daarop, maar zegt, dat wat te doen zal staan, als deze belasting ook in volgende jaren groote teleurstelling mocht baren, eerst grondig kan beoordeeld worden, als men daarvan meer weet dan op dit oogenblik. De opmerking is ongetwjjfeld juist maar zoowel de onzekerheid omtrent de toekom stige opbrengst der bedrijfsbelasting en de meerdere opbrengst der invoerrechten, als die omtrent het tjjdperk, waarna andermaal eene vernieuwing der bewapening op groote schaal zou moeten plaats hebbende mogelijkheid ook, zoo niet de waarschijnlijkheid, dat de .herziening der personet^ belasting, die toch Voor een deel der ingezetenen verlichting van druk zal moeten aanbrengen, tot eene verla ging der opbrengst leidt, al deze factoren leiden tot eene mindere optimistische beschou wing van den toekomstigen financieelen toe stand, dan waarvan de begrootingsrede bljjk geeft." De minister van financiën heeft een wets ontwerp ingediend, waarbij het volgende wordt bepaald. »Ruwe suiker van een gehalte boven 99 doch niet boven 99na 1894 ingeslagen in eene raffinaderij met crediet voor den ac- cjjns en met inachtneming van de voorschrif ten van den minister van financiën onder ambteljjk toezicht versmolten, wordt, voor het berekenen van den accjjns de vermindering van het gehalte wegens het verschil met het practisch rendement en de aanzuivering der rekening van den raffinadeur, geljjk gesteld met ruwe suiker van een gehalte van 99 »Voor suiker, afkomstig uit eene fabriek waarvoor de aanslag naar het sap is gekozen, geldt het bovenstaande alléén, indien, overeen komstig de aangifte van den fabrikant, de afschrjjving op diens rekening is berekend naar een gehalte van 99 verminderd met een en een half ten honderd Dit wetsontwerp is in hoofdzaak eene her haling van den maatregel, door den vorigen minister voorgedragen om de suikerraffinadeurs in de gelegenheid te stellen rawe suiker te ver werken van een gehalte boven 99 tot 99y2 De Eerste kamer der Staten-generaal verwierp die voordracht, hoofdzakelijk op grond van de vrees, dat de overponden van de raffinaderijen zouden toenemen tot schade voor de beetwor- t elsuikerf abrikan ten De tegenwoordige minister van financiën is evenwel van oordeel dat in het belang der suikerraffinaderijen, welke een moeiljjken tjjd doorleven, eene nieuwe poging behoort te wor den gedaan om de gelegenheid tot bewerken van bedoelde suiker van hoog gehalte open te stellen. Vooral ook op grond van het be kende advies van den hoogleeraar Gunning meent de minister dat inwilliging van het verzoek der raffinadeurs niet ten gevolge kan hebben eene beduidende vermeerdering van hunne accjjnsvrjje overponden, te minder onder de ook nu weder gestelde voorwaarde van ver smelting der suiker in tegenwoordigheid van ambtenaren. Bovendien wordt voorgesteld den maatregel eerst in werking te doen treden na 1894, het eenige jaar waarvoor op de beet- wortelsuikerfabrikanten eene onvoorwaardelijke aansprakelijkheid rust met betrekking tot de opbrengst van den accjjns. Verder betoogt de minister dat dit ontwerp voldoet aan de billjjke wenschen van de fa brikanten, dat de verlenging van het gewone crediet met een halve maand, bjj de wet van 19 Juni 1891 toegestaan voor de aanslagen nk op architectonisch gebied echter leeken zjjn, achten ons onbevoegd een bepaald oordeel uit te spreken. Maar dit is zekervan binnen maakt het gebouw een alleraangenaamsten indruken vooral de zaal munt uit door comfort en gezel ligheid. Daarin wint deze het van die inden Rotterdamschen schouwburg. En wie, zooals wjj, het voorrecht mag heb ben een kjjkje te kunnen nemen op het tooneel zal verbaasd staan over de grootsche, de ge makkelijke inrichting van bet geheel. Trouwens, men kan niet anders verwachten dan dat in een nieuw gebouw als dit alles ingericht is naar de nieuwste methoden. De electrische verlichting is zoo eenvoudig en toch zoo practisch en geriefljjk, dat dit alleen het aanschouwen overwaard is. Dat met alle mogeljjke eventualiteiten reke ning is gehouden en alle voorzorgen genomen zjjn tegen brandgevaar ligt voor de hand een gebouw, juist gezet op een plek, waar het vuur zoo groote vernieling aanrichtte. Zelfs de vorstelijke bezoekers, voor wie een loge is gereserveerd, kunnen in tjjd van nood, op eigen gelegenheid, in een oogenblik geheel vrjj het gebouw verlaten zonder dat iemand van het publiek het bemerkt. De ervaring heeft in dezen vooral niet te vergeefs goede lessen gegeven. Alle bezoekers tooneelisten en wie zich ook in het gebouw bevinden kunnen in korten tjjd op straat zjjn; terwjjl voor de veiligheid van archieven en andere belangrjjke stukken voldoende zorg is gedragen. Dat het ook niet ontbreekt aan een rjjkdom van decoraties laat zich begrjjpen. Wjj zagen er nu slechts enkele, maar die bijzonder uit munten, bij de opvoering van Sardou's Madame Sans Gêne. En toch op dat gebied kon ook het verle den meespreken. Toen wjj 's anderen daags een paar uur doorbrachten in Arti et Amicitia helaas slechts een paar uur, omdat de tjjd ons ont brak langer te vertoeven, om de rjjke verza meling van den heer Hartkamp, het Amster- damsch tooneel betreffende, te aanschouwen, toen werden wjj daar herinnerd aan de vroe gere decors, o. a. voor Gijsbrecht van Amstel, om van de beweegbare, die de in 1665 ver brande schouwburg op de Keizersgracht be vatte, niet te spreken. Hoe keurig, hoe fijn, hoe artistiek bewerkt waren ook dieHoe ge tuigden ook zjj van een meesterhand en van de zorg waarmee zjj waren geschilderd. Die tentoonstelling was eenig, en wjj be nijdden hem, die zulk een zeldzame verzame ling, voor de geschiedenis van het tooneel van groote waarde, de zjjne mag noemen. Daar kon men dagen doorbrengen voor men was uitgekeken. Yan den stichter van den eersten eigenleken schouwburg, van Samuel Coster, geneesheer, in 1617, af, tot op den huidigen dag zag men daar historische herinneringen, beschrijvingen, prenten, teekeningen, programma's enz. In 1637 treft men op de Keizersgracht het eerste gebouw met den naam van schouwburg aan; dit verbrandde in 1772, waarna in 1774 het December, voortaan ook moge gelden voor de aanslagen in die maand. Omtrent een ander punt is nog eene wets wijziging voorbereid ter voldoening aan een door de beetwortelsuikerfabrikanten geuiten wensch. Bjj de overdracht van het presidium der Tweede kamer aan den heer mr J. G. Gleichmanzeide de heer T. J. G. v. d. Schriek daarop »Zeer hooggeachte heer Gleichman »Van ganscher harte feliciteer ik u met de herbenoeming tot voorzitter van de Tweede kamer der Staten-Generaal. »Bjj de nog geen vier maanden geleden gelegenheid als deze, verzocht ik u de toen plaats gehad hebbende herbenoeming wel te willen beschouwen als een volmaakt afdoend bewjjs van het groote vertrouwen, dat H. M. onze geëerbiedigde Koningin-Regentes in uw beleid stelt en tevens voor uw door dit deel der Volksvertegenwoordiging hoogge schatte leiding der beraadslagingen. »Ik noemde die leiding voortreffelijk en voegde er bjj, dat gjj, door het aannemen van deze moeiljjke, veelomvattende, ja, afmattende betrekking, diensten bewjjst, waarvoor gansch Nederland u blijvend erkentelijk moet zjjn. »Dit ten ondubbelzinnigste herhalende, noo dig ik u uit deze plaats wel te willen inne men." (Applaus). De heer Gleichman nam daarop den voor zitterszetel in en zeide sMjjne heeren Op uw vereerende voordracht wederom door H. M. de Koningin-weduwe-Regentes tot het bekleeden van deze plaats geroepen, hoop ik al mjjn krachten in te spannen om te be antwoorden aan het in mjj gestelde vertrouwen en mjj naar behooren van mjjn taak te kwjjten. «Liefde voor het vaderland en ons Vorsten huis vereenigt ons allen, hoe uiteenloopend overigens onze meeningen ook mogen zjjn. »Dit geeft goeden moed bp het hervatten van onze werkzaamheden. Vele en gewichtige wachten ons. «Mogen wjj aan het einde van de thans geopende zitting met voldoening kunnen te rugzien op hetgeen door ons gesproken en verricht werd. «Onzen hooggeeërden tjjdeljjken voorzitter dankende voor de harteljjke woorden, tot mjj gesproken, aanvaard ik het voorzitterschap van de Tweede kamer der Staten-Generaal." (Applaus). Tegen aanstaanden Dinsdag is het adres van antwoord op de troonrede aan de orde gesteld. Daags na de afdoening daarvan komen verschillende ontwerpen in de afdee- lingen in onderzoek. Dit ontwerp-adres luidt „Mevrouw Hoogelijk waardeerde de Tweede kamer het voorrecht Uwe Majesteit te midden van de vertegenwoordigers van hetNederlandsche volk te zien, tot opening van de gewone zitting der Staten-generaal in naam der Koningin. Voor de gedane mededeelingen omtrent den toestand des lands en der overzeesche bezit tingen betuigen wjj Uwe Majesteit onzen eerbiedigen dank. Ook wij herdénken met diepen weemoed de zware offers, die opnieuw van de krjjgsmacht in Nederlandsch Indië werden gevorderd. Ter wjjl wjj deelen in den rouw over het verlies der dappere officieren en manschappen, die hun leven voor het vaderland hebben gelaten, vertrouwen wjj met Uwe Majesteit, dat de eer der wapenen op Lombok, ook na den ondervonden tegenspoed, krachtig zal worden gehandhaafd. Dat de gunstige verwachtingen, die de te velde staande oogst aanvankelijk opwekte, in onderscheidene deelen des lands niet verwe zenlijkt zjjn, wordt ook door ons betreurd. Wjj hopen, dat intrekking aan de verbods bepalingen, welke den uitvoer van vee naar aangrenzende rjjken beletten, spoedig zal volgen. Met levendige belangstelling vernamen wjj de aankondiging der gewichtige werkzaam heden, waartoe wjj zullen worden geroepen. Aan de vervulling dezer ernstige en moeiljjke taak wenschen wjj onze beste krachten te wjjden, terwjjl wjj het vertrouwen, waarmede Uwe Majesteit op onze toewjjding een beroep doet, op hoogen prjjs stellen. Moge de arbeid van Uwe Majesteit en van de volksvertegenwoordiging onder Gods zegen strekken, tot het welzjjn van ons dierbaar vaderland Het weder-antwoord der Koningin-Weduwe, Regentes, op het adres van de Eerste ka mer ter beantwoording van de Troonrede, luidt als volgt »Mjjne Heeren «Met genoegen ontvang Ik van de Eerste Kamer der Staten-Generaal de hernieuwde verzekering van Hare toewjjding ter vervul ling van Hare ernstige en moeiljjke taak. «Ik hoop van harte dat Gods zegen op Haren arbeid moge rusten. «Ik verzoek U, Mjjne Heeren, aan de Eerste Kamer Mjjnen dank over te brengen voor Haar Adres van Antwoord." nieuwe gebouw op het Leidsche plein verrees, dat eveneens later een prooi der vlammen werd. Maar ook van minder grootsche gebouwen trof men op die tentoonstelling de teekening aan. Zoo o. a. van de Ooievaar, de leerschool van wjjlen Albregt, het Grand-Salon van Grader, waar men op een avond achtereenvolgens een tooneelvoorstelling, een circus-vertooning en vervolgens een bal kon bjjwonen. De vloer der zaal werd eenvoudig weggenomen en voor het laatste nommer van het programma weer gelegd. Ook van de schouwburgen te Rotterdam en te 's Gravenhage vond men daar afbeeldingen. Dit wat de gebouwen betreft. Een even rjjken schat van herinneringen omtrent personen trof men in Arti aan. Voor ons onbekende persoonlijkheden, maar toch door de faam bekend geworden beroemd heden werden daar in de herinnering terug geroepen, zoo o. a. Ward Bingley, Wattier, de Snoecken en Jelgershuis. Uit onze eigen herinnering zagen wjj weêr verlevendigd de gedachten aan Suze Sablai- rolles, Peters, Tjasink, Roobol, Frans Kiste- maker, Albregt, mevrouw Kleine-Gartman, mevrouw Sophie de Vries, Victor Driessens. Hoeveel stukken van intiemen aard troffen wjj daar aan, die ons een blik gunnen in het gemoedsleven van die vaak miskende personeD. Wat hartelijk en menschkundig geschreven zjjn de brieven van mevrouw Kleine-Gartman aan mevrouw Albregt, en aan mevrouw Engelman, bij den dood van Jan Albregt, die zooals zjj schreef, als mensch ook zoo hoog stond omdat Naar het Edbl. meldt, heeft H. M. de Konin gin-Regentes, nadat zjj van de plechtige opening der zitting ten paleize was teruggekeerd, al daar den heer Smidt, den vorigen minister van justitie, in bjjzonder gehoor ontvangen, en kort daarna ook baron Van Dedem, den afgetreden minister van koloniën. Woensdag namiddag was de heer Tak van Poortvliet bjj H. M. toe gelaten. De oud-ministers gaven door die bezoeken gevolg aan eene uitnoodiging van H. M.die van hen nog niet afscheid had genomen na het nederleggen hunner portefeuilles. H. M. de Koningin-Regentes woonde Donderdagmiddag de matinée in het Kur- haus te Scheveningen bjj. Bjj kon. besluit is aan mr U. H. Huber, op zjjn vevzoek) «zjjn goed en gestadig humeur voortkwam uit zjjn goed hart, dat met zjjn hoofd altjjd zoo éen was en daardoor den krachtigen man vormde, waarop vrouw, kinderen en moeder zoo gerust konden steunen." En bjj de herinnering aan al die per sonen konden wjj niet nalaten te denken hoe jammer dat menig hunner is heengegaan 1 Sinds hun verscheiden is er heel wat veranderd op tooneel gebiedde belangstelling voor het tooneel is er niet op vermeerderdhet oude geslacht gaat voorbjj Morin en Veltman, nog levende getuigen van een vroeger talent vol geslacht, nemen rust; wie weet hoe spoedig een mevrouw Chr. Stoetz volgten het nieuwe verbetert het oude niet. Wat wjj bezitten voor goeds dienen wjj thans des te meer in waarde te houden de echte kunstenaars worden schaarscher. Maar ook de toestanden voor ons tooneel zjjn an ders geworden de horizont voor de tooneelis ten wordt steeds donkerderhun positie steeds moeiljjkerer heerscht op tooneelgebied eene verwarring, een malaise, als nooit te voren. Dat bemerkt men vooral in Amsterdam. Tal van omstandigheden, moeiljjk alle na te gaan, werkten in de laatste jaren daartoe mee. De veranderde smaak van het publiek aan de eene zjj de, de overdreven eischen van sommi gen aan den anderen kanten daarbjj de zucht onder de tooneelisten zeiven om zich af te scheiden, zoo noodlottig omdat aan fusie juist zooveel behoefte bestaat, dit alles riep 1' den huidigen toestand in het leven, die hoe langer zoo meer onhoudbaar wordt.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1894 | | pagina 1