N°. 218, 137' Jaargang. 1894 Zaterdag 15 September. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.- Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen, van 17 regels 1.50; iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Reclames 40 cent per regel. Middelburg 14 September. JLjetteven en Knust. JaraHa-fetaoitfltellmjg. RECHTSZAKEN UIT STAB Elf FROTIMCIE MIDDELBI ROT CO HUM. Middelburg 14 Sept. 8 u. vm. 58 gr, Adveitentiëa Agenten te VlissingenP. G. de Yet Mestdagh Zoon, te GoeaA. C. Boitjit, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruisingenF. y. d. Peijd, te ZierifczeeA. C. de Mooij, i ote TholenW. A. van NrauwENHunzEN en te Terneuzen: M. de Jonge. Yerder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en adverteatiëa j moeten des namiddags te êém nni m. 12 u, 59 gr-, av. 4 n, 61 gr. °F. asm, evenals de adverfcentie-bureau's van Niroa Van Dithae, te Botterdam, de Gess, Bslictante, te 's Gravenhage, en A, de La Maj& Azn., to Amsterdam, i aan het bureau bezorgd zjjn, trillen Verwacht N. O. wind. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Crs., John F. Jones, opvolger. zjj des avonds nog worden opgenomemi De Amsterdamsche dagbladen ontvingen heden het volgende telegram uit L o m b o k „Pasingabon gisteren na gevecht door onze troepen ingenomen. Geringe verliezen. Heden operatie voortgezet. Vijand versterkte Kampong voor Mataram. Sasak3 paleis Goenoeng Sari verbrand en Baliërs krachtig aangevallen. Staf oordeelt Mataram binnen week ingenomen." Op een vraag of Ampanam (Lombok) tele- graphiseh met Batavia is verbonden, antwoordt het Milit. Wbld. dat dit niet het geval is maar de lijn SoerabajaMakasser loopt over Boeleleng (Bali) en deze plaats is maar enkele uren stoomens van Ampanam verwjjderd. Het Weekblad van het Recht is zeer inge nomen met de bekende beslissing, onlangs op de Nederlandsche Juristen-vereeniging geno men over arbeidsregeling. Niet zonder groote beteekenis scbrjjft het blad - is het dat de vraag»Is wettelijke regeling der overeenkomst van huur en arbeid een onafwijsbare eisch des tjjds door een vergadering van meer dan 100 juristen, onder wie vele groote illustraties op elk gebied onzer wetenschap, eenstemmig in bevestigenden zin werd beantwoord. De Nederlandsche juristen hebben door dit votum hun zegel gehecht aan een volkswensch, die zich al meer baan breekt, en door de rechtmatigheid van dezen wensch met de urgentie van zjjn bevrediging te erken nen er een krachtigen zedeljjken steun aan verleend. Van niet minder gewicht is het, dat de vergadering bjj groote meerderheid aannam, dat de wetgever, zoo hjj de zaak ter hand neemt, niet zaL kunnen volstaan met bepalin gen van aanvullend recht alleen, maa.r dat als middelen ter handhaving der wetteljjke voor schriften, natuurljjk altjjd binnen de grenzen der strikte noodzakelijkheid, moet zijn toege laten sanctie niet alleen in privaatrechteljjken zin door nietigheid der overeenkomst, in strjjd met het verbod of gebod der wet aangegaan, maar ook in publiekrechterljjken zin door straf en zelfs door politie tusschenkomst. In 't Soc. Weekblad bespreekt mr Z. van den Bergh de beslissing in de zaak van het loon- contract. Hjj is minder in geestdrift over 't besluit en noemt de beslissing sober en weinig zeggend. Men had z. i. onder den invloed der prae-adviezen iets anders mogen verwachten. Het eene, dat van mr A. J. Cohen Stuart, ver langde wel een regeling van het looncontract, wel een modelcontract in de wet, maar met de bevoegdheid om er van af te wijken dwin gend recht vond hij thans nog niet noodig. Als tweede prae-advies deed dienst het rap port voor de Vereeniging tot bevordering van fabrieks en handwerksnijverheid, uitgebracht door de hh. Fokker, Heldt en Mouton, over de vraaghoe is het arbeiderscontract in de wet te verbeteren Dit rapport, ook een re geling noodig achtende, verlangt dwingend recht op tal van punten, legt juist den nadruk op de behoefte aan voorschriften, die de vrjj- heid van overeenkomst beperken. Men had dus twee stelsels voor zich. Het eene, dat zeide: wjj hebben nog geen dwingend recht noodig; het andere, dat juist in het dwingend recht de beteekenis der regeling gelegen achtte. Men mocht verwachten, dat de vergadering tusschen deze beide stelsels zouden kiezen. Zjj deed dit echter niet. Zjj nam een beslis sing, waarmede beide partjjen zich konden vereenigen. Met de stemmen van beide partjjen werd aangenomen1. dat wetteljjke regeling van het looncontract een onafwijsbare eisch des tijds is, en 2. dat de vrjjheid van overeenkomst niet, voor zoover manlijke arbeiders betreft, onbeperkt moet zjjn. Niet onbeperkt. «Toch, aldus besluit mr Van den Bergh, ge heel zonder beteekenis is de beslissing niet. Het dogmabjj het looncontract geen dwin gend recht voor volwassenen, dat dogma, dat misverstand, is bjj de juristen voor goed opge ruimd. En men weet hoe kort nog geleden het door mr. Van Houten als de hoogste wjjs- heid is verkondigd. Voor onzen minister van binnenlandsche zaken ligt er dus een ernstige vingerwjjzing in de genomen beslissing. Ook is niet zonder belang de beslissing, dat onder de middelen om de bepalingen voor het looncontract te handhaven, ook straf mag be- booren. Nog levendig herinner ik mjj hoe hevig daartegen werd te velde getrokken door het Weekblad van het Recht, slechts enkele jaren geleden, toen het wetsontwerp tegen den winkel dwang was ingediend. Dat verouderde denk beeld zal nu wel voor goed hebben afgedaan". Bjj kon. besluit is aan H. B. H, Malingró, ontvanger der directe belastingen, invoerrechten en accjjnzen te Eindhoven c. a., op zijn ver zoek, eervol ontslag uit 'srjjks dienst verleend, behoudens aanspraak op pensioen en is aan jhr J. de Kovere van Breugel, op zjjn verzoek, eervol ontslag verleend als leerling-consul. Zaterdag verleent de minister van binnen landsche zaken en Dinsdag die van justi tie geen audiëntie. Bij het denkbeeld van den heer Honigh om een gedenksteen te plaatsen op het graf van de dames Wolt en Deken, op het kerkhof te Scheveningen, teekent de Arnh. Ct. aan Zou, bij de tegenwoordige richting op letter kundig gebied, de tjjd wel goed gekozen zijn voor deze hulde Dat zjj verdiend is, stemmen wjj volkomen toe, maar de naïeve eenvoudig heid van deze dames der vorige eeuw wordt door het jongere geslacht niet genoeg gewaar deerd om groote deelneming te verwachten, en eene mislukking zou meer te betreuren zijn dan eene berusting in den tegenwoordigen toestand, in afwachting van een mogeljjken terugkeer tot hetgeen wjj ons veroorloven eene gezonder letterkunde te noemen. H. (Slot.) Kan Israels droevig medevoelen met demis deelden dezer wereld, in het groote doek Ret boerengezin aan tafel (no 7) stemt hjj een waar jubellied van Meur en licht aan over het welbehageljjk sober genieten van die zelfde zwoegende, zorgende medemenschen, die hjj met zoo groote sympathie als 't ware verheerljjkt. Met welke krachtige toetsen zjjn daar die leden van het dagloo- xiersgezinvader, moeder en een paar kinderen rond de tafel met den dampenden schotel aardappelen gezet. Somber en treurig, ja sentimenteel durven sommigen Israels kunst noemendat deze artiest nog andere snaren, hoog klinkende, op zjjn luit weet te bespelen; dat hjj, naast diepe tonen, vrooljjke aceoorden weet aan te slaan; dat hjj in licht en Meuren weet te juichen, dat bewjjzen een paar kleinere doeken op deze tentoonstelling. Welk een heerljjk, luchtig en vrooljjk gedoe, zoo verbazend mooi in die blonde wemeling van een zonnigen zomerdag is er niet Op H Duin (n° 25), drie kinderen op het mulle duinzand. Even licht en vrooljjk en mooi kleurig zjjn de Visschers kinderen (n° 8)de Meine knaap, die zjjn scheepje laat varen, de twee meisjes er naasthet is zulk een fijn, bekoorljjk stukje van eenvoudig Mnderspel en innig koesterende natuurstemming in zachte tintelingen van licht en Meur. Een stemmig, blondachtig en gevoelig dingetje is evenzoo de schets Op het strand zittend meisje (n° 16). «Kinderen je weet niet, hoe moeiljjk dat is om een kind te schilderen", zeide Israël eens tot een bezoeker, wat intusschen niet verhin dert, zooals men weet, dat hjj de liefste kin deren, met de bekoorljjkste kopjes kan maken. Israels, de warme menschenvriend, is ook een groot portretschilder, die de trekken van onze meest beroemde geleerden vereeuwigde. Ouder de op deze tentoonstelling aanwezige portretten zjjn er van vroegeren tjjd o. a. dat van prof. J. E. Goudsmit (no 18) nog wat glad en koud, en naar wjj meenen van den allerlaatsten tjjd, dat van prof. Tilanus (n° 22). Hoe scherp is het fijne durchgeistigt gelaat van dezen geleerde in ljjneD gebracht. Zondert men een paar uit, die in een nu afgesloten tijdperk van Israels kunstontwik- beling liggen en nog in opvatting zoowel als in uitvoering herinneren aan die «prachtige" portretstukken, welke de oomes en tantes als zoo goed geljjkend om het hardst prjjzen, dan ziet men, dat het Israëls bij alle te doen is geweest om het karakter van zjjn model te laten uitkomen. Maar van alle portretten staat dat typische van Jacob Stadel (no 9) in ons oog bovenaan. Een heerljjk artistiek werkHoe beginnen die sprekende trekken meer en meer te leven als men er een poos rustig voorstaat Ter eere van den 80sten verjaardag van Nicolaas Beets hadden van winkeliers te Utrecht toepas3eljjke versieringen in hunne uitstalkasten aangebracht. De bewoners van de Boothstraat en andere belangstellenden hadden de vlag uitgestoken. Reeds in den vroegen morgen werd de jarige overstelpt door bewjjzen van sympathie, ge schenken, bloemen, bouquetten, enz. enz. HH. MM. de Koninginnen zonden bem per telegraaf hunne gelukwenschen. Al vroegtjjdig ontving hjj bezoek van zjj nen vriend Hasebroek. Een palm- en lauwerkrans ontving de jubi laris van den senaat der Utrechtsche univer siteit en van de rederijkerskamer Beets te Groningen, onder de zinspreuk Oefening kweekt Kunst, een sierljjk album. Op de begraafplaats Zorgvlied, onder Amsterdam, is Donderdag, in tegenwoordigheid van een veertigtal vrienden en vereerders van wjjlen ds K. F. Ternooy Apel, aan de familie overgedragen de gedenksteen, op het graf van dien predikant opgericht. Het gedenkteeken bestaat uit drie op elkan der gezette blokken hazaltsteen, waarvan het bovenste, gepoljjst, het opschrift draagtTer nagedachtenis aan ds K. F. Ternooy Apel, in leven predikant bij de Nederlandsch Her vormde gemeente te Amsterdam, 1860-1892. Vrienden, vereerders. Het staat aan het hoofd van den steen, die het familiegraf dekt. Volgens latere mededeeling zal de uit gave van De Amsterdammer Dagbladmet 1 October worden gestaakt. Arrondissements-rechtbank te Middelburg. Heden (Vrjjdag) zjjn veroordeeld we gens strooperjj: A. d. B., 39 j., paarden knecht en P. M., 18 j., veldarbeider, beiden Boschkapelle, ieder tot f 0.50 b. s. 1 d. h. meineed: C. P., 19 j., arbeider, Hoede- kenskerke, tot 1 jaar gev. straf; vernieling: L. D., 19 j., boerenknecht, Vrouwepolder, tot f 5 b. s. 5 d. h.en d i e f s t a 1J. P. H., 12 j., zonder beroep, Vlissingen, tot 7 d. gev. straf. Allen in de kosten. V r jj g e s p r o k e n H. v. D., 11 j., en P. d. V., 13 j., beiden zonder beroep, Bosch kapelle, beklaagd van diefstal. De rechtbank te Groningen veroordeelde Donderdag mr W. B. bjj verstek tot eene ge vangenisstraf van twee jaar, wegens geld afpersing. Aan het calamiteuse waterschap Elle- ivoutsdijk worden tegenwoordig helmduikingen uitgevoerd tot het onderzoeken van den oever tusschen de raaien 36 en 48 naar aanleiding der uitkomsten van de voorjaarspeilingen. Het werk is opgedragen aan W. Bakelaar te Ouddorp. De nieuwe grintweg, leidende van het en dan dat mooie licht op 't voorhoofd; er zit Rembrandt's kleur en licht in dit eenig mooie stuk. Een typisch portret is tevens, dat van Een oud Man (no 37). Jozef Israëls schildert met liefde en piëteit oude joodsche figuren. Van zelve denkt men aan Heine, den grooten spotter, die zjjn geloofsge- nooten zjjn satyre niet spaarde, maar tegelij- kertjjd nimmer de oude liefde tot hen uit zjjn warm hart kon rukken. Van satyre is bij Israëls geen sprake maar innig en diep moet ook hjj medevoelen met de zonen van het oude volk om hen zóó te te kunnen schilderen, met de tragisch-onder- worpen en toch fiere uitdrukking van hun karakteristieke koppen. Behalve de genoemden zjjn hier nog het portret van Thorbecke (no 1), eigendom van den Senaat der LeidBche universiteit, dat van Busken Huet, dr J. de Jong, prof. M. de Vries e. a. en portretten van eenige onzer bekende schilders Albert Neuhuys, Weissenbrucb, S. van Witsen, Stortenbeker in aquarel, deze met groote vlotheid op het papier geworpen. Reeds zeiden wjj, dat op de tentoonstel ling werk is van Israëls uit verschillende perioden zjjner ontwikkeling,— uit den eersten tjjd toen hjj nog onder den invloed van Pie- neman en Kruseman, en andere academische meesters stond en nog zieh zelf niet was. Langzamerhand wist hjj zich van het school- sche los te makenin de plaats van het koude niet geziene komen er persoonlijke indrukken en daardoor warmte in zjjn werk. dorp Driewegen naar den in aanbouw zjjndeu steiger te Borssele, begint zjjne voltooiing te naderen. Van de. baan is reeds door 't publiek gebruik gemaakt. Het nut van den weg zal vooral in den winter en in natte seizoenen als dezen zomer zeer groot zjjn. Naar men ons thans met zekerheid meldt is door de heeren J. G. van Renterghem te 's Gravenhage en J. Bergmag en C. de Swert te Yerseke concessie aangevraagd voor het leggen van een paardentramweg van Ierseken- dam naar 't station Kruiningen—Ierseke. De oorspronkelijke bedoeling was den weg geheel over de dijken te leggendoch hierin zal waarschjjnljjk deze wjjziging komen, dat hjj eerst over de Damstraat en door het dorp Yerseke, later over den dijk zal loopen. De collecte voor het Roode kruis bracht te Kruiningen ƒ80 op. 't Scheen dat men de meestoof De Roos te Geersdjjk (Walcheren) ten doode had opgeschreven. In 1836 gesticht, had men in de laatste jaren geen werk voor de 58jarige. Maar thans is er een gunstige keer gekomen. De landbouwers van de steenhoeve A. W. Geluk en M. Maris verschaften haar wederom arbeid door den toevoer van meekrap. In de Donderdag te Terneuzen ge houden raadsvergadering werden de gelools- brieven onderzocht van den heer L. J. van der Moer en tot diens toelating als lid van den raad besloten. De begrooting van het burgerljjk armbestuur voor 1895 werd vastgesteld in ontvang en uitgaaf op f 4136,05, waaronder eene subsidie uit de gemeentefondsen ad 4050. Bjj besloten zitting werden behandeld 5 ingekomen reclames voor den hootdeljjken omslag, zjjnde daarvan 2 gehandhaatd, 1 ver minderd en 2 aangehouden. Een mooie avond. was bet Donderdag toon het Floralia-ieeat van de vereeniging Uit het volk—Voor het volk alhier gevierd werd. De steeds fraaie Schuttershof-tuin baadde in een zee van licht, eerstens door de gewone gasverlichting, tweedens door de prachtige il luminatie door giorno's en derdens door de hon derden kaarsen, die onder de kolfbaan tus schen de bloemen en planten ontstoken waren. 'tWas een riant gezicht, dat nog gezelliger indruk maakte door de prettige stemming der vele feestgangers, die gewekt werd en behou den door de mooie muziek van ons schutterjj- muziekkorps, onder leiding van den heer Jan Morks, dat voor de zooveelste maal bewees, voor elke feestviering in Middelburg onont beerlijk te wezen. Wjj willen het program ma niet afschrijven, maar meenen toch ge rechtigd te zjjn om met lof melding te maken van de zeer verdiensteljjke uitvoering van de Festival-ouverture van Leutner, van de be kende en nog altjjd geliefde fantaisie uit de Faust en van de wegslepende wals van Wal- teufel Auf Glückes Wogen. Tjjdens de pauze had de uitreiking plaats der van gemeentewege uitgeloofde en volgens Tot zijn overgangsperiode, toen Israëls hoofd- zakeljjk door de keuze en voorstelling zjjner sujetten den grondslag voor zjjn populariteit legde, behoort o. a. De Schipbreukeling (no 43), dat ons met zjjn bruinachtige Meur thans koel laat, evenzoo De Avond voor de Schei ding (no42) uit dienzelfden tjjd. Wat ligt er een afstand tusschen deze eenigszins naar effect bejag riekende stukken en dien eenig mooien Zandschipper of den prachtkop van Jacob Stadel. Van weder later tjjd is de Naaischool te Katwijk (no 39) van een ander type dan wat Israëls meestal schildert, evenals De oude Koster, naar aanleiding waarvan Jan Vetb, in zjjn studie over den meester, het volgende schrjjft «Somtjjds gaat de heer Israëls verbazend diep in op het karakteristieke van de personen, die hjj voorstelt. Zoo heeft hij met een on gekend minutieuse kracht een soort van ge- noegeljjke gemoedelijkheid uitgedrukt in het b langrjjke stuk De Oude Koster, toebehoo- rende aan den heer James Staats Forbes te Londen, den kunst-entbousiast, die van zjjn huis een museum heeft gemaakt, en in wiens uitgebreide verzameling men volle diger dan in eenige andere een algemeen denkbeeld van de kunst vau onzen landgenoot kan krjjgen. Voor wie vergeljjkingen van schilderkunst met literatuur mogeljjk zjjn, die zal bjj het aanschouwen van dit schilderjj denken aan een artistiek amalgama van het eigenaardig fijne in Sterne's Sentimental het rapport eener daartoe benoemde jury toe gekende prjjzen en premiën voor de smaak volste en fraaiste straatversierinsr of verlichting, tjjdens het verbljjf van HH. MM. de Koningin nen te Middelburg. De heer J. J. H. Doorenbos voerde, alvorens de prjjzen aan de bjj het concert geïnviteerde bekroonden uit te reiken, korteljjkhet woord. Hjj verklaarde, dat de Vereeniging Uit het VolkVoor het, Volk zich gaarne had belast met de opdracht, baar door het gemeentebestuur gedaan om eene jury te vormen, die rappor teeren moest ter bekroning der mooist versierde straten tijdens het bezoek van het geliefd Koninginnetje en haar geëerbiedigde moeder. Spreker constateerde met genoegen, dat alle inwoners hun best hadden gedaan om Middel burg ter eere van het aanvallig koningskind keurig te versieren men kroonde allerwegen, ieder naar mate zjjner krachten. Daarop zette de heer Doorenbos uiteen hoe de jury haar taak heeft opgevat en hoe zjj gemeend heeft de som van f 200, die de ge meenteraad beschikbaar stelde, te moeten ver- deelen en toewjjzen. Hjj wees erop, dat niet de mooiste versie ringen bekroond waren. Waar hier de bewoners eener buurt met het door hen bjjeengebrachte geld de versiering als het ware hadden uitbesteed of besteld waar elders de bewoners wel zelf hunne ver fraaiingen hadden bedacht doch in het minst niet door het geldspook waren verontrust, daar schuilde bjj het vele verdienstelijke niet de ware verdienste. Neen, aan hen de palm, die getoond had den door zelf in, van den arbeid voor het dageljjksch brood overschietende uren de handen uit de mouwen te steken en in vroo- ljjkheid des gemoeds, met aandoenljjke zorg, met gul wilsbetoon, niet met kostbare tapjjten en gouden franjen, maar met een takje frisch groen, dikwijls getorscht van verre, en met een kleurig papiertje, getoond hadden te be- grjjpen, zonder het woord te kennen, dat een versiering is een symbool. Een zinnebeeld van een gelukkige emotie, die luid spreekt van iets over hebben voor een ander, die zich een uiting banen moet in een wat dan ook, dat het oog bekoort, maar dat niet te huur is of besteld worden kan of gekocht, evenmin als die emotie zelve. De jury bleek bjj het vaststellen van dien maatstaf volkomen homogeen. Zjj werd uit muntend voorgelicht, afgescheiden van haar eigen bekendheid met de draagkracht der ver schillende buurten, door de opgaaf der bestede sommen, vermeld door de commissiën zelve. De subsidiën der gemeente aan etteljjke waren mede bekend. De verdeeling der 200 was eerst als volgt vastgesteld Twee le prjjzen van f 25, vier 2e van f 15 en negen premiën van f 10. Er waren er onder de mededingende straten, met namen de Lange Noordstraat, de Nieuw- straat, de SegeerBtraat, de 8t. Pieterstraat en de Giststraat, die uithoofde van bovengemelde Journey met de soort van Hollandsche obser vatie uit de Camera Obscura altjjd met nog iets. »In zjjn hemdsmouwen en met een slaap- mutsachtig kalotje op het oude gladde hoofdje, de dampende lange, gewichtige Gouwenaar uit zjjn rechtgetrokken mond schuin op het tafelblad rustende, zit het doodgemoe- delijke afgepaste dorpskostertje, met zjjn be nepen gezicht, als van een diakenhuis-mannet- j- sachtigen Erasmus, heel huishoudeljjk rustig en boersoh zelfgenoegzaam met zjjn ganzen veer te pennen aan de tafel vol paperassen, vlak onder het lichte raam met de ingetogen dichtgeschoven nette neteldoekscbe gordjjntj"8. Zjjn linkerhand ligt zacht zorgzaam hoedend onder 't groote boek, waar zjjn cjjferende blik ken kalm ordenend op turen. «Aan deze zjjde van de tafel zit netjes, 't rechte ljjfje even voorovergebogen, de zoetjes breiende kostersche, met een knap Katwjjksch net mutsje op 't verstandige grootmoeders kopje dat, iets minder dan en profil gezien juist even, als schim in den hoek van het lichte raamvak komt te staan, in bedaard bewonderend gepeins eerbiedig opziend naar haar gewichtig beheerenden heer en meester. Hjj, de sekure kerkdienaar in zjjn boekhou ding, en zjj, haar boeltje proper, in 't kalme genot aan haar Zaterdagavondrust. Zjj zjjn er beiden zoo heel in verdiept, en dat is met zulk een onzegbare subtiliteit, uitgedrukt, dat men bjj 't aandachtig kjjken naar dit intieme stuk bang zou zjjn door lüid ademhalen de

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1894 | | pagina 1