N°. 185,
137" Jaargang.
1804
Woensdag
Dm* courant rerachijnt d a g e 1 k a
met uitzondering van Zon- *n Feestdagen}
PrQ. per kwartaal in Middelburg en per post franco f I.
Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel,
8 Augustus.
FEUILLETON.
Middelburg 7 Augustus.
Concurrentie of coöperatie?
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel} BfJ abonnement lager:
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen; van 17 regels f 1.50;
ieder* regel meer f 0,20. Groot* letters worden berekend naar plaatsruimte!
Reclames 40 cent per regel.
(Wordt vmtflgA-)
HII)l)HIIII!(.S(lli: COURANT.
Thermometer
Middelburg 7 Aug,
BO. 12 u. 69 gr
Verwacht verand
i Aeenten te VlissinnenP. G. db Vet Mestdagh Zoon. te GoesA. C. Boluit, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruisingenP. v. d. Peijd, te ZierikzeeA. C. de Mooi/,
Advertentlëa
Iu een derde artikel in Het Centrum over
de katholieke partjj zegt dr Schaepman dat
misschien de een of andere vriendelijke spot
geest zal zeggen, dat hp zich in algemeene
bespiegelingen zit te vermeien, alleen om eet
bespreking van den tegenwoordigen toestand
der katholieke party te vermjjden.
Het zou in werkelijkheid een weinig doel
treffend middel zjjn. Te minder doeltreffend,
omdat het onnoodig is. Over het verschil toch
tueschen zjjne vrienden en hem, betreffende
het kiesrecht gerezen, behoeft hjj waarlpk
geen woord meer te zeggen. Het was een
vraag over een feit: de inhoud der grondwet.
Een feit, dat met katholieke beginselen niets
te doen heeft. Zjjne vrienden meenden in de
grondwet niet te kunnen lezen, wat hp er in
las hp heeft het hun nooit ten kwade geduid,
maar de grootste liefde voor de eenheid kan
hem er niet toe bewegen een leugenaar te
worden en zonder reden, zonder overtuiging,
met de wetenschap van niet overtuigd te zjjn,
een meening te verwerpen, die hp openlpk
had uitgesproken.
Dit alles behoort tot den verleden tpd.
Alleen nog deze opmerking acht de schrijver
geoorloofd. Het is zeer te betreuren, dat de
ovsrtui^iti^ van de noodzakelpkheid eener
ruimer kiesrechtuitbreiding niet wat vroeger
is geboren en niet in de Kamer werd uitge
sproken in den zomer van 1893.
Het is een zonderling verschijnsel, maar het
beeft waarlijk den schjjo, alsof staatkundig
verschil van meening tusschen katholieken
moeilpk anders dan op een eenigszins vreemd
soortig hartstochtelijke wpze kan worden ge-
vooid. Het verschijnsel vertoont zich .overal.
Binnen en buiten onze grenzen.
Dit verschijnsel is toe te schreven aan
dezelfde reden, die twisten tusschen huisge-
nooten scherper maakt dan twisten tusschen
vreemden. En wanneer het huis klein is,
zoools ten onzent, dan geldt die reden nog
meer. De Nederlandsche katholieken zitten
wel: wat dicht op elkander. Zp kunnen elkan
der te veel in keuken, kelker enbrand
kast zien. Zp weten te spoedig zoo meenen
zp hoe de vork aan den steel zit.
Deze kleine eigenaardigheden zpn de echte
kleine vossen. Kleine vossen, gevaarlijker dan
de ouden zonder staart. De kleinen zpn fel,
de ouden jjdel.
Met dat al bljjft het dr Schaepman's over
tuiging, dat dit alles met een weinig breed
heid van opvatting valt te vermjjden.
Polemiek zal onvermpdelpk zpn doch men
behoeft daarom nog niet te twisten,
O ader katholieken zpn dan twee dingen
plicht. Op de eerste plaats sluite men nie
mand om een verschil van meening op een
volkomen vrjj gebied buiten de katholieke
gelederen. Er kan een oogenblik komen,
waarop alle hands op dek moeten zpn.
Op de tweede plaat* moet men iemands
Uit het Engelsch.
TAN
ü-, BÜRGIN.
meening, waar zjj met katholieke beginselen
niet in botsing komt, niet tot graadmeter van
zpn catholicisme maken. Wanneer men iemand
tot een driekwart katholiek laat dalen, om
zelf te troonen als een vierkwart katholiek,
dan loopt men gevaar een vpfkwart katholiek
te worden en dat is het gevaarlijkst van alles.
Op dit oogenblik meent de doctor
schjjnt de toekomst op éen zeer gewichtig punt
van de katholieken groote voorzichtigheid te
eischen. Niet juist op het stuk van het kies
recht, of waar het betreft de verhouding tot
de regeering. Ook hier is beleid en voorzich
tigheid noodig. Maar men heeft hier met zaken,
met min of meer openbare zaken te doen.
Somtjjds zijn in het katholieke kamp stem
men vernomen, stemmen, niet van alle gezag
ontbloot, die een nieuwe partijvorming voor
spelden. De voorspellingen waren niet geheel
duidelijk. Maar zp lieten toch wel iets bijj-
ken van hetgeen men verwachtte.
De oude partpen, heette het, zouden ver
dwijnen. Van liberalen en conservatieven,
van anti-revolutionnairen en katholieken zou
geen spraak meer zpn. Wat dan komen zou?
Twee partpen. Kortheidshalve mogen zjj
heeten rechts en links. Rechts de mannen
van geleideljjk behoud en min of meer tegen
standers der staatsbemoeiingde behoudsge
zinde katholieken, de anti-revolutionnairen van
dezelfde schakeering en de conservatief-libera-
len. Links de democratische anti-revolution
nairen, de katholieken, die men als democraten
aanduidt, en de vooruitstrevende liberalen en
radicalen. De overgroote meerderheid der
katholieken, heet het, zou dan rechts gaan.
De schrpver betwpfelt of men voor deze
mozaiek op de anti-revolutionnairen zoo rechts
als links kan rekenen ook verplicht zelfs het
toevallig samengaan met conservatief-liberalen
tot groote voorzichtigheid.
Het conservatief-liberalisme bederft alle zelf
standigheid. In onze eeuw en met name op
dit tjjdstip is er geen gevaarljjker verscbjjnsel.
Er behoort tegen te worden gewaakt met alle
kracht.
Maar dr Schaepman wil zich niet laten
beheerschen door eenige, misschien door de
profeten reeds verzaakte voorspellingen. Zjj
zullen vergaan als zoovele anderen. Hjj ein
digt met een persoonlpke berinnering: in 1883
voorspelde de minister Ppnacker Hordjjk, dat
dr Schaepman, zoo spoedig de schoolquestie van
de baan was, met pak en zak zou overloopen
naar den heer Van Houten.
In het Hdbld. ontwikkelt de heer C. W.
Jansen te Amsterdam een stelsel om werkloo-
zen arbeid te verschaffen, zonder dat dit ten na-
deele komt van de npverheid, die er natuur-
Ijjk onder ljjdt, wanneer werk aan anderen dan
aan hare werklieden wordt gegeven. Het
hoofddenkbeeld is vervat in de volgende
opmerkingen
Eene uitdeeling van schoenen en kleeren,
op eenigszins ruime schaal gedurende den
vorigen winter door particulieren toegepast,
heeft doen zien, in welk een ellendigen toe
stand het schoeisel en de kleeding der kinderen
EERSTE HOOFDSTUK.
»Juist nu ik mjj voorgenomen had hem
voor goed te verdringen, wat dominé Maux
ook moge zeggen!" zei juffrouw Tuxter bp
zich zelf en wierp woedend haar nachtmuts
op den grond.
Die strijdlustige oude juffrouw was heden
verhinderd haar dagelpksch slagveld te be
treden, door een hevige ppn in haar schouder,
die haar hulpeloos achterover in bed deed
tuimelen, al kermende tegen het kleine ge
traliede venster, waardoor het vale licht van
een Januarimórgen trachtte heen te dringen
totdat het den duisteren hoek bereikte, waarin
juffrouw Tuxter lag. Geen nieuwsgierig oog,
behalve dat van »Jemima", mocht doordringen
in het heiligdom, waar juffrouw Tuxter sliep.
Wanneer de oude juffrouw zich ter ruste be
gaf, bracht haar dochter haar behoorljjk tot
eau den drempel van haar slaapvertrek en
begaf zich dan naar een hokje, afgeschoten
van de keuken een hokje dat zp deelde
in t de torren, die uit een naburig huis ver
dreven werden,
«jemima had een doodelpken angst voor die
dieren, die haar voorkwamen alle gevoel van
zedeljjkheid te missen en zjj verdedigde zieh
tegen hunne aanvallen door zorgvuldig de
pooten van haar klein ledikantje in een scho
teltje met water te zetten, hopende hen daar
door te beletten om tegen baar beddegoed op
te kruipen. Somtjjds gelukte het, maar vaak
kropen er heele zwermen over hunne makkers
heen en lieten zich niet afschrikken.
Dan dook Jemima schreiende onder de la
kens en stikte bp na in bare pogingen om aan
hare vjjanden te ontkbmen. Boven haar hoofd
hoorde zjj zelfs door de dekens heen het
snorken van die indrukwekkende vrouw, hare
moeder, en zp snakte naar den tpd, wanneer zp,
als de eigenares van een groot ledikant en
een bovenkamer, deze nachtelpke belagers kon
tarten.
Op dezen gedenkwaardigen morgen, toen
juffrouw Tuxter haar nachtmuts op deo
grond wierp, lag Jemima wakker en luisterde
of baar moeder haast terug kwam van
bet station, met het gewone pak ochtend
bladen want deze ondernemende vrouw
was tot nog toe aan het armhuis ontkomen
•'.oor zich te wagen aan het wel wat wissel
vallige beroep van couranten-verkoopster aan
de millioenen klerken en ambtenaren, die
eiken morgen naar de City spoorden en daar
werkten totdat het vallen van den avond
hen waarschuwde dat het tpd werd om naai
vrouw en kinderen terug te keeren. Jemima
wal door hare moeder ingewjjd in enkele der
gehfiwe* van bet maar zjj mocht vol*
onzer Te klasse scholon vaak verkeeren. Tevens
bleek uit eene verge'ljjkiag van een aantal
proeven, met ondersteuning van oppassende
gezinnen in den loop van den vorigen winter
genomen, dat de meest doeltreffende wjjze
voor het verleenen van hulp moest worden
geacht, het laten vervaardigen door het éene
gezin van kleeren en ondergoed, waarmede
dan in de behoefte van een ander gezin kon
worden voorzien. Dat juist deze behoefte in
de gezinnen van werkloozen zeer groot moet
zpn, laat zich gemakkelpk begrjjpen. Door
de publicatie van arbeidersbudgets is het im
mers voldoende bekend, dat ook bp geregelde
verdiensten slechts een uiterst klein bedrag
overbljjft voor de voorziening in de behoefte
aan kleeding en schoeiselgemakkelpk valt
daaruit af te leiden, dat vernieuwing van
schoeisel, onderkleeren en zelfs bovenkleeren
ondenkbaar wordt, waar de werkloosheid de
geregelde inkomsten doet ophouden.
En bedenkt men nu, hoe onnoemeljjk veel
goed kan worden gedaan door het uitgeven
van werk aan behoeftige naaisters, kleermakers
en schoenmakers, dan zal men tot de conclusie
moeten komen dat in deze richting met kracht
door de phinlantropie diende te worden gewerkt.
De omstandigheden helpen mede, om dit werk
gemakkelpk te maken. Er bestaan immers te
Amsterdam reeds twee vereenigingen, die zich
speciaal bezig houden met het uitgeven van
naaiwerk aan behoeftigen, nl. de vereeniging
voor eerljjke en vljjtige armoede en de ver
eeniging voor werkverschaffing en wat de be
reiding van bovenkleeren en schoenen betreft,
die werd verleden winter ter wille van boven
genoemde uitdeeling met het meeste succes
georganiseerd. Kan deze organisatie elk oogen
blik weer in het leven geroepen worden, de
genoemde vereenigingen zouden zeker met
opgewektheid de taak aanvaarden, oni de voor
ene uitdeeling op ruime schaal benoodigde
goederen te leveren. Althans van de Vereeni
ging voor werkverschaffing is het den schrpver
bekend, dat zp veel liever met het oog op de
onmiddeljjke uitdeeling der goederen zou
werken, dan voor den verkoop in hare drie
winkels, die natuurlpk veel zorg vereisohen
en aan de Jordaan-winkels eenige gevoelige
concurrentie aandoen.
Bjj koninklpk besluit
is aan J. van Someren Brand, adjudant in
buiteng. dienst van H. M. de Koningin, op
zjjn verzoek, eervol ontslag verleend als kolonel
commandant der dd. schutterjj te Amsterdam,
met dankbetuiging
is benoemd tot kolonel-commandant der dd,
schutterjj te Amsterdam, de gepensionneerde
kolonel der infanterie J. W. Boellaardj
is aan R. Mpsberg, op zpn verzoek, eervol
ontslag verleend als majoor-commandant, met
d -n personeelen rang van luit.-kol. van de dd.
sihutterp te Utrecht, met dankbetuiging;
is benoemd tot majoor-commandant van de
dienstdoende schutterjj te Utrecht, mrA. J. M,
Bake, thans kapitein bjj die Bchutterp
zpn benoemd bjj den generalen staf, tot
souB-chef van dien staf de kolonel W. Roose-
strekt niet op den voorgrond treden. Zp was
zeer gesteld Op programma's en aanplakbil
jetten, maar alleen omdat die, als zp goed
aan elkaar genaaid werden, zulke goede warme
dekens vormden. Zjj hield meer van de con
servatieve bladen, omdat die dikker en war
mer waren. In den regel waren echter de
aanplakbiljetten het dunst, wanneer de poli
tieke strjjd het heetst was. Van verre gezien
leek haar sprei wel op een lappendeken, ten
gevolge van de veelkleurige en verschillende
inkt waarmede de advertenties gedrukt waren,
In haar slaap dronk Jemima dus onbewust de
meest uiieenloopende en tegenstrjjdige mee
ningen in, totdat zp tot een homogeen ge
heel opgelost werden en van haar, dat zeldzame
wezen, een onpartijdige vrouw maakten, in
s'aat om alle strjjdende politieke partpen te
beschouwen als zoovele mieren, die hier en
daar strootjes heen droegen, in de meening
dat zjj wonder wat bjjzonders uitrichtten
Jemima had die gedachten echter nooit onder
woorden gebracht. Met hare mooie blauwe
oogen, blond haar en fijne trekken, was
veel te mooi om de strenge hulp der logica te
behoeven en te onbeduidend, om gehoor te
vinden, zelfs al ware zjj logisch. Maar op
dezen bjj zonderen morgen werd zp eensklaps
geroepen om handelend op te treden, voor zich
zelf te denken en strjjd te voeren in het vij
andige kampin 't kort, om de teugels van
h 't bewind in handen te nemen en die def-
ti je dame, Hare moeder, tjjdeljjk te vervangen,
]jïapoleQi!f zoo verhaalt de geschiedenis, heeft
boom, van den generalen staf, en tot kolonel
de luit.-kol. W. G. F. Snpders van het 4e
reg. inf.
is de heer D. Stibba, arts, benoemd en aan
gesteld tot officier van gezondh, 2e kl. bjj het
pers. van den geneesk. dienst van het leger
in N.-I.
Door het Hof zal gedurende zeven dagen
den lichten rouw worden aangenomen, wegens
het overljjden van zjjne keizerljjke en konink
lijke hoogheid aartshertog Wilhelm van
Oosten rjjk.
Bljjkens de rekening over 1893 der fondsen,
stichtingen en kapitalen (Wees- en Momboir-
kamerB) is aan belanghebbenden een bedrag
van 44354.29 uitgekeerd uit de stichtingen,
waarvan het rechtstreeksch beheer aan den
minister van financiën is opgedragen en werd
een bedrag van f 4199.87Vs aangewend tot
aankoop van inBchrjj vingen in het Grootboek
der 2Va pets Nationale schuld.
Eene som van f 1985 werd als administratie-
loon in 's rjjks schatkist gestort.
In De Economist is opgenomen een gefin
geerd wetsontwerp op den arbeid van bakkers
van de band van den heer Pyttersen, lid der
Tweede kamer. De schrpver stelt er prjjs op,
dat belanghebbenden hem op fouten aan
merking maken en hem de noodige aanvulling
zullen verschaffen, opdat later bjj de Tweede
kamer een dergelijk ontwerp kan worden
ingediend, zoo deugdelpk mogeljjk.
De voorgestelde bepalingen betreffen den
arbeidsduur en schafttijden voor bakkeivg -
zellen van verschillenden leeftjjd, en de Zon
dagsrust van Zaterdagavond zes uur tot den
nacht na Zondag te 12 uur, behalve noodza
kelijke voorbereidende werkzaamheden, die
eenige uren vroeger mogen beginnen.
Nachtelpke arbeid zal niet meer dan eenmaal
in drie etmalen door denzellden persoon worden
verricht.
Verder wordt gezegd welke ambtenaren
belast zpn met het opsporen van oveitredingen
tegen de wet, en worden er straffen bepaald.
De heer Pyttersen verwacht, dat velen hem
hun medewerking zullen verleenen tot het
ontwerpen van een dergelpke wet.
Over het internationaal spinners- en wevers
congres, dezer dagen te Manchester gehouden,
bevat het Soc. Weekbl. een artikel. Neder
land was daar vertegenwoordigd door Gerrit
Bennink te Hengeloo in Overjjsel.
Door hem werden omtrent Twente de
volgende mededeelingen gedaan i
In Twente verdienen de wevers 17 fr. per
week op 2 getouwen voor 62 tot 65 uren werken
De spinners te Hengeloo in de grootste
fabriek verdienen: de groote spinner 23 fr,,
de groote draadmaker 13 14 fr., de tweede
8—9 fr., de monteerder 5 fr. Daar werkt men
op molens van 750 spillen.
Op 2 en 4 getouwen verdienen de wevers
te Enschede 1520 fr, per week, op zes
getouwen gaan zp tot 25 fr.
De buitenwevers op een paar «ren afstand
zelfs eens een gewichtigen slag verloren door
een tpdelpke ongesteldheid, die zpn oordeel
benevelde en den vijand in staat stelde zpn
leger te overrompelen. Juffrouw Tuxter ver
keerde dien morgen in een dergeljjk geval,
Zjj had hare plannen vastgesteld om den vpand
te verslaan, was den vorigen avond naar bed
gegaan met een gember-drank en vurig verlan
gende naar den strjjd, en nu lag zjj bp het
aanbreken van den dag te kermen en te
'.uchten op haar legerstede, geheel machteloos
om den sterken vpand te ontloopen, die haar
met scherpe klauwen bjj den schouder greep
en puntige pijlen langs haren breeden rug
schoot. Alleen zulk een gewetenloos ding als
de rheumatiek zou zich die vrjjheid met juf
frouw Tuxter's ruggegraat durven veroorloven,
Plotseling, toen het morgenlicht iets minder
flauw werd, begon zp den toestand te door
gronden zp zag een paar sneeuwvlokken
tegen het raam vliegen en smelten en voelde
dat zjj aan haar bed gekluisterd was, geheel
buiten staat om den vjjand aan te vallen, of
het terrein te verkennen. Met andere wóórden
Jemima was nog beneden en de couranten
waren dus nog niet van het station gehaald,
terwjjl, naar alle waarschpnlpkheid, die onder
nemende, jonge couranten-verkooper, Richard
Fagg, zpn bladen reeds opvouwde en hare
klanten stond op te wachten, die klanten,
wier gunst zp op zulk een onderdanige wpze
in zulke welgekozen bewoordingen een paar
dagen geleden afgesmeekt had,
Weldra werd Jemima gewaar dat h^ar
van Enschede verdienen, als te Almeloo, slechts
10 tot 12 fr. op twee getouwen.
Volgens de statistiek zpn de loonen in de
laatste twintig jaar in Twente gedaald, voor
de wevers met 40 pet., voor de spinners met
30 pet., wel te verstaan wanneer men rekening
houdt met het stpgen der voortbrengst.
In geheel het npverheidsdiitrict van En
schede, Hengeloo, Almeloo, enz, zjjn 500 ka
toenbewerkers vereenigd op 10,000,
De volgende motie werd op het congres
aangenomen
»Dit internationaal congres noodigt de regee*
ringen van Amerika en Europa uit, het
maximum-aantal uren dageljjkschen arbeid op
acht of dat van den wekeljjkschen arbeid op
acht-en-veertig te stellen voor volwassenen en
kinderen van beiderlei kunne. Voorts dringt
het congres bjj de arbeiders van alle landen
aan op aandrang bjj de verschillende parle
menten, ten einde met alle mogeljjke wettige
middelen, met name door de verkiezing van
arbeidscandidaten voor de onderscheidene wet
gevende lichamen, den wetteljjken achturendag
te verkrjjgen."
In haar verslag over het congres maakt The
Daily Chronicle) na vermeld te hebben, dat
Bennink een der zittingsdagen als voorzitter
fungeerde, de volgende opmerking
Het verdient de aandacht, dat de heer Ben
nink van beroep horlogemaker is, en de ver
klaring der Nederlandsche spinners, waarom
zp een horlogemaker zonden om hen te ver
tegenwoordigen, hierin ligt dat »de zwarte
lpsten" in hun land zulk een uitbreiding heb
ben gekregen, dat geen Nederlandsche spinner
of wever zich in het openbaar bjj een inter
nationaal congres durft aan te sluiten.
In een uitvoerig artikel komt de N. R, Crt
in verzet tegen het betoog van rnr M. C.
Piepers, den steller van het ongeviaagde advies
over de Costa-Rica-za.dk in het Indisch W. v,
h. R., dat door de aanhouding van Carpenter
op grond van vermoeden van diefstal een on
rechtmatige daad is gepleegd, waarvoor schade
vergoeding verschuldigd is.
Zp voert daartegen aan, dat de schrjjver
geheel over het hoofd ziet het karakter en de
beteekenis der voorloopige gevangenneming,
die altjjd plaats heeft, terwjjl het rechtens nog
onzeker is, of de strafvordering tot eene ver
oordeeling zou kunnen leiden en of niet, hetzjj
op grond van onvoldoend bewjjs van schuld,
hetzjj wegens onbevoegdheid des rechters of
om eenige andere reden, ontslag van den in
hechtenis genomene zal moeten plaats hebben.
Dat het vaartuig, aan boord waarvan ds
diefstal werd gepleegd, op dat tjjdstip van zjjn
anker was geslagen en de bemanning zich aan
land bevond, doet natuurlijk niets af. De regel
is algemeen. Acht men daarentegen, overeen»
komstig Engelsche rechtsbegrippen, het mis-
drjjf van diefstal eerst volbraeht, nadat doof
qene bepaalde handeling, in dit geval den
verkoop van het gestolen goed de bedoeling
om zich dat goed toe te eigenen gebleken il,
dan zou, daar de verkoop te Batjan op Neder-
landsch-Indiach grondgebied heeft plaats ge-
moeder hard met den stok op den grond
stampte en zonder op de torren te letten,
sprong zjj het bed uit, De oude keukenklok
sloeg juist veertien slagen en door allerlei
eigenaardige berekeningen kwam zjj tot het
resultaat dat het kwartier vóór achten was.
Kwartier voor achtenGeen wonder dat haar
moeder boos wasZjj snelde de smalle trap
op en stoof de kamer in met een vaag besef
dat er iets vreeseljjks gebeurd was.
-- Breng mjj licht, ontaard kind, en raap
mjjn nachtmuts op", kermde juffrouw Tuxter,
»lk moet over dag werken en zwoegen, doe
'snaohtB geen oog dicht en gp slaapt maar
als een koningin op haar troon."
»Het is zoo donker daar in de keuken,
moeder", zei Jemima, een kaars opstekende
en de vraag, waar een koningin gewoonlpk
slaapt, in het midden latende. »Wat scheelt
er aan? Zjjt gjj ziek?"
»Ben ik ziek hernam de oude vrouw
met bitteren spot. »0 neen, volstrekt niet
ziekZie ik er ziek uit Ik zou hier
zoo lui liggen als ik wel was, niet waar
Terwjjl met elke minuut, die voorbjj gaat,
de zaken meer in de war loopen. O neen,
vraag mjj niet of ik ziek ben Ik ben van
daag doodziek, van al het loopen en draven,
dat ik gisteren gedaan heb achter de klantea
van den jongen Fagg."
