14 Juli.
N°. 164,
137® Jaargang.
1894
Zaterdag
Misbruikt vertrouwen.
Middelburg 13 Juli.
Adrertentiën30 cent per regeli Bij abonnement lager.'
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen; van 17 regels 1.50;
iedere regel meer f 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte?
Reclames 40 cent per regel.
By deze oouraut behoort eeu Bijvoegsel-
Wie laat zouden wij zeggen een
jraarde, als de Politiebond in zjjn verzeke
tilDDFIIil ROT (01 RAM.
Dm* courant verschijnt d a g e 1Q k f
m«t uitzondering van Zon- en Feestdagen]
PrQs per kwartaal in Middelbu, g en per post franco 1,^
Afzonderlijke nommers, met of zonder byvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Theraometer.
Agenten te VlissingenP. G. de Vet Mestdagh Zoo», te GoesA. C. Boluit, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenP. v. d. Pbnl, te ZierikzeeA. C. de Moon,
Middelburg 13 Juli. 8 u. vro. 62 gr. j te Tholen: W. A. van^ Nieuwenhuijzen en te Terneuzen: M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekbandelaren abonnementen en advertentiën
m. 12 u. 65 gr., av. 4 u. 64 gr. F. aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditjcar, te Rotterdam, de Geer. Bbiintante, te 's Gravenbage, en A. de La Mar Azn., te Amsterdam.
Verwaoht Z. W. wind. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cm., John P. Jokes, opvolger.
Advertentiën
moeten des namiddags te éém nul
aan bet bureau bezorgd zjjn, willea
zjj des avonds nog worden opgenomen)
In den laatsten tijd hebben zich weder
een paar feiten voorgedaan, waardoor het
algemeen vertrouwen opnieuw een gevoeliger
knak heeft verkregen.
Het is waar dat zij geen af breuk behoeven
te doen aan de soliditeit van instellingen, op
hechten grondslag rustende, maar onwille
keurig toch vindt de groote menigte aanlei
ding daarin te generali6eeren en wantrouwen
ot minder vertrouwen te koesteren tegenovei
nuttige inrichtingen of zaken, waarop men
gerust kan blijven steunen.
Om dit zooveel mogelijk tegen te gaan,
om het algemeen in staat te stellen juist tr
oordeelen en goed te onderscheiden, meenen
wij het nnttig de feiten, waarop wij het oog
hebben, zoo juist mogelijk te preciseeren er
uiting te geven aan een paar conclusiën, die
wij voor ons zeiven uit het gebeurde hebben
getrokken.
In de eerste plaats hebben wij het oog op
het algemeen bekende feit, dat een voor
zitter van een uitgebreid lichaam zich met
eene aanzienlijke som, eigendom van die
vereeniging, heeft uit de voeten gemaakt
De gewezen president van den Algemeenen
Nederlandechen Politiebond heeft, schandelijk
misbruik makende van het in hem gestelei
vertrouwen, zich een aanzienlijk bedrag,
eenige duizenden, toegeëigend, bijeengebracht
door hen, die voor de toekomst van zich
zeiven, die hunner weduwen en kinderen
zooveel als zjj konden hadden gezorgd.
De man, die deze laagheid beging, was de
sjovialiteit, de innemendheid gepersonifieerd.
Wie met hem in aanraking kwam, geraakte
onder den invloed van zijne aangename per
soonlijkheid. Over zijne verdiensten als ambte
naar, zijne houding tegenover zijn BuperieureD
hebben wij hier niet te spreken. Als mensch
als collega maakte hij een gunstigen indruk
en wist hij veler vertrouwen te winnen. Dit
bleek ook trouwens voldoende uit het feit
dat hij aan het hoofd van den politiebond
werd gekozen en men hem znlk een groote
som toevertrouwde.
Men had natuurljjk eenige voorzorgsmaat
regelen genomen. De sleutels der kast, waarin
de waarde zich ten zijnen huize bevond,
waren, meenen wij, in verschillende handen.
M*ar toch bleek dit niet voldoende waar
borgen op te leveren. De beruchte persoon
heeft zich al de waarden kunnen toeëigenen.
En opmerkenswaardig is weêr wat dezer
dagen op een vergadering van de afdeeling
Noord-Holland van den Algemeenen Neder-
landschen Politiebond werd beweerd, dat nl.
de wiskundige adviseur van den Bond drie
jaren geleden ouder geheimhouding aan een
der betrokkenen schreef dat bij den nu voort -
vluchtigen voorzitter niet vertrouwde. Eigen
aardig dat zulk een mededeeling van die
zijde onder geheimhouding geschiedde;
en dat niet direct aan dat wantrouwen
meer openlijk uiting is gegeven.
Laat ons echter in deze weer niet al te
hard oordeelenal blijft het betreurens
waardig dat dergelijke feiten niet op zicb
zelve staan. Het komt honderd maal vooi
dat velen uit consideratie voor een persoon,
een zeker soort angstvalligheid, ja soms uit
vrees, in dergelijke teere zaken zich laten
weerhouden van doortastend handeleD. Een
„mooi praatje" als wij deze vrij alledaag-
sche uitdrukking eens mogen gebruiken,
een vloed van woorden, een innemend uiter
lijk, een zeker soort air van gewicht is vaak
voldoende om tal van personen te biolo
geeren. Een armen stakkerd met een ver
vallen uiterlijk vertrouwt men vaak geen
cent toeal verdient hij het ook honderdmaal
tegen persoonlijkheden als de voortvluchtige
president van den Politiebond ziet men op.
Onverantwoordelijk wordt er, volstrekt niet
alleen in dit geval, gehandeld, waar goede
controle, streng toezicht en op een gegeven
oogenblik doortastend handelen ernstige
plicht is.
ringskas bezat, n handen van éen man
zelfs al hebben twee andere personen sleu
tels van de kast, waarin die som is gebor
gen Het openmaken van zulke sloten is
geen knnst meeren het is nn weêr geble
ken dat men niet te wantrouwend, niet te
veeleischend zijn kan op dit punt, te meer
wanneer er zoovele belangen bij betrokken
zijn.
Natuurlijk zal men thans voor het vervolg
wel voorzichtiger zijn. Men zal nu de gelden
op andere wijze beleggen, zij het ook dat
men, bij meerdere zekerheid, minder rente
genieten zeker zal men wel ertoe besluiten
om, wanneer men effecten of dergelijke
waarden heeft, de coupons en de stukken
zelve aan twee verschillende personen in han
den te geven. Zoo zijn er wellicht meer
maatregelen te nemen, die waarborgen tegen
fraudeen mocht die dan nog gepleegd
kunnen worden, dan zal de schade, die
daardoor ontstaat, tot een minimum geredu
ceerd worden.
Doch wat wij uit het gebeurde als de
voornaamste les beschouwen, die wel al
gemeen ter harte mag genomen worden,
is dat het bij dergelijke vereenigingen on
verantwoordelijk is zich door persoonlijke
consideraties te laten weerhouden van een
dringend noodige controle en van het nemen
van gepaste maatregelen ter voorkoming
van een catastrophe.
Voor een groot deel is ook aan het ont
breken daarvan toe te schrijven dat de voor
zitter van den Bond zich aan zulk een
laakbare daad heeft kannen schuldig maken.
Hoe zonderling, hoe onverantwoord men
zelfs nog in deze dagen handeltin dagen
waarin men toch voldoende op de hoogte
kan zijn van de gevaren, waaraan eene
fiaaneieele instelling bloot staatwaarin men
bijna dagelijks feiten waarneemt, die tot voor
zichtigheid aansporen waarin niemand toch
onwetend behoeft te blijven van de dingen
die gebeuren; dit blijkt wel uit het tweede
voorval, waarop wij het oog hebben, uit het
gebeurde met de spaarbank te Hillegom.
Die bank was in 1841 opgericht met het
doel aan de arbeiders gelegenheid te geven
tot sparen.
In een reglement, dat door niemand was
geteekend, komt over het doen van reke
ning en verantwoording niets voor. De
eontrêle, die moest uitgeoefend worden door
een tweetal commissarissen, had sedert April
1881 niet meer plaats.
»Toen zoo luidt een bericht in de bladen, dat
wjj, omdat het zooveel leerzaams voor anderen
bevat, hier laten volgen toen bekrachtigden
ie beeren G. H. v. Waveren, S. baron v. Heem
stra en H. Nieuwenhuis de rekening, door
onder de clausule«Gesloten en goedgekeurd
in de vergadering van de commissie der spaar
bank te Hillegom," hunne handteekeningen
te plaatsen. Nut en Genoegen schijnt in dat
jaar te zjjn uiteengespatook vertrok in dat
jaar de burgemeester, baron Van Heemstra,
sn van het benoemen van nieuwe commissa
rissen is niets bekend bp de inleggers, zoodat
ie heeren G. H. v. Waveren en baron S. v.
Heemstra als zoodanig door hen werden be
schouwd en zoo noodig, ter vergoeding van het
geld, in rechten zullen worden aangesproken.
Hoe goed van vertrouwen de Hillegommers
zjjn geweest, bljjk reeds hieruit, dat alle in
leggers wèl een boekje hadden, waarin werd
aangeteekend wat werd ingelegd en terugge
haald, maar waarin geen flauw idee van een
oandteekening onder het ingelegde of terug
betaalde is te vinden. In het reglement was
bepaald, dat er 3 pCt zou worden uitbetaald,
steeds, tot op den laatsten dag toe, is er 4 pCt
bijgeschreven.
Statuten zjjn er niet, evenmin kon. goed
keuring.
Op het oogenblik zjjn er 68 inleggers, die
ruim f 11.000 te goed hebben.
Het meest zjjn bjj deze catastrophe arbeiders
betrokken, waarvan sommigen, bjj na te oud om
meer te werken, hun geheele zoo zuur bjj een
gespaarde penningen er zjjn er bp van
f 1100 nu zoo maar kwjjt zjjn.
Een dienstmeisje verliest 500; twee broeders,
die voor een minderjarige f 3000 op de
spaarbank hadden, zullen moeten betalen uit
eigen zak, en kinderen, die hun snoeppenningen
daar brachten, jonge dochters, die voor haar
uitzet spaarden, ze zjjn allen alles kwjjt.
De familie Nieuwenhuis, waarvan het hooid
secretaris der bank was, werd te Hillegom
voor zeer bemiddeld aangezien. Waar het
geld is gebleven begrppt niemand, daar de
familie zeer eenvouerf^' leefde. Alleon weet
men, dat de heer N. een paar maanden vóór
zpn dood een huis kocht voor f 5000, maar
van welk geld wist men niet.
Tot de ontdekking dat het geld weg was,
kwam men, doordat een arbeider, die een
huisje had laten zetten, in Januari zpn inleg
opzegde, om dien tegen Mei te ontvangen.
Toen was de heer N. reeds ziek en gaf
zjjne echtgenoote een bewps, om te Haarlem
bp een bankiersfirma het geld te ontvangen,
doch daar de handteekening van den heer N.
ontbrak, werd de betaling geweigerd. Wel
wilde de firma betalen, als de commissarissen
die schpnen er dus te wezen en de bankiers
firma schpnt te weten wie het zpn wilden
teekenen.
De arbeider werd toen aan de praat gehou
den, en toen hp, nadat de heer N. was over
leden, ten antwoord kreeg dat het geld er niet
meer was, klopte hp, lastig gevallen door zpne
crediteuren, eens aan bp den heer G. H. van
Waveren, die hem zeide geen commissaris meer
te wezen.
Zoo slordig was de administratie, dat in een
der boekjes als terugbetaald een Bom van f 400
met potlood staat aangeteekend.
Een briefkaart, met potlood geschreven,
waarop de handteekening niet zichtbaar is,
vermeldt de terugbetaling van f 300, en zoo
zpn er meer staaltjes. Door eenige inleggers
werd beslag gelegd op het in 1881 voor het
laatst geteekende kasboek, terwjjl de kanton
rechter de andere boeken heeft in beslag
genomen."
Dit alles lezende vraagt men zich af:
hoe is het toch mogelijk dat dergelijke slor
digheden en onverantwoordelijke dingen
kannen plaats hebben
Zij zijn echter ook al weêr, dunkt ons,
een gevolg van nooit verdedigbare zwakheid,
van de zucht om personen te sparen, van
de vrees aan hun waarde te kort te doen
door strenge controle uit te oefenen. In
goed vertrouwen, uit gemakzucht vaak laat
men de zaken stil haar gang gaan. Maar
zij die dit doen vergeten dat zij zei ven od ze
delijk handelen; zij benadeelen de belangen
van hen, die financieel bij zulk een inrich
ting zijn betrokkenzij hebben hen, die
fraude pleegden, door hnn gemis aan kracht,
als 't ware tot hun daad verleid, in elk ge
val die mogelijk en gemakkelijk gemaakt.
In kleine plaatsen stuit men juist meer
malen op dat gebrek aan energie. Hoe
goed het is onderling vertrouwen aan te
kweeken, en niet altijd met wantrouwen
elkaar gade te slaan aan den anderen kant
is het onverantwoord, waar het instellingen
van algemeen nut en belang geldt, zich te
laten weerhouden van een strenge eontrêle;
personen te stellen boven de zaken. In
menigen kring is men dit in de laatste
jaren dan ook gaan begrijpen en daaraan
danken wij tal van instellingen, waarmee
zulke zaken niet of bijna niet kunnen ge
beuren.
Controle kan niet scherp genoeg zijn.
Tal van misslagen, zoo ook o. a. te Schie
dam met den gemeente-ontvanger, zouden
zpn voorkomen als men niet laks geweest
ware iD het uitoefenen van dringend noodig
en nauwgezet toezicht. De zedelijke verant
woordelijkheid voor den ondergang van
menigeen rust ook grootendeels op hen, die
het begaan van een misdrijf mogelijk maakten
door het niet volbrengen van hun plicht als
controleur. Ook zij zijn te kort gekomen
tegenover hen, die hun hun vertrouwen
schonken.
Op dit punt geven de door ons aange
haalde feiten een leerzame les.
Zooals in de tweede editie van ons vorig
nommer nog kon worden medegedeeld is het
gisteren ontvangen particuliere telegram uit
Lombok bevestigd door een depêche, gedag-
teekend 12 Juli, van den gouverneur-generaal
van N.-I., van den volgenden inhoud
.Vorsten stemden alle eischen toe, behalve
uitlevering Madé. Generaal Vetter handhaafde
eischen en rukte gistere» op, Ontving bjj op
marsch verzoek vorsten om vergiffenis. Madé
doodde zich. Identiteit bewezen. Mataram en
Tjakranegara zonder tegenstand bezet. Gis
teren namiddag samenkomst Vetter met ouden
vorst. Gezondheidstoestand gunstig,"
De eischen, waarvan hierbjj sprake is, komen
hierop neer
Vooreerst moet de vorst van Lombok zpn
leedwezen betuigen over de ODgepaste houding,
in de laatste jaren aangenomenvervolgens
de belofte afleggen de bevelen van den gou
verneur-generaal van Ned.-Indië, waarvan
Lombok een deel uitmaakt, stipt te zullen
nakomen, met name de voorschriften omtrent
den invoer van oorlogsbehoeften en het in
dienst nemen van stoomschepen; en eindeljjk
zou de bemiddeling van de Indische regeering
in de geschillen, die de vorst van Lombok met
de Sassaksche bevolking heeft, moeten worden
aanvaard, met de belofte zich te zullen onder
werpen aan de in die aangelegenheid dezer-
zjjds te nemen beslissingen.
De expeditie is zeker spoediger geëindigd
dan men heeft durven hopen. Zelfs de stoutste
verwachtingen van den gouverneur-generaal
en den minister van koloniën zullen door dit
resultaat wel overtroffen zpn.
Voor het land is het in de eerste plaats wel
eene felicitatie waard dat er geen schot is
gelost en de expeditie geen mensehenleven
heeft gekost.
Waarschpnljjk zal nu een deel der troepen
in Lombok achter blpven teneinde op de
stipte naleving der gestelde eischen te kunnen
toezien.
In het Juli-nommer van de Zee wordt de
aandacht gevestigd op het feit, dat hoe langer
hoe meer vreemde, speciaal Engelsche, schepen
onder Nederlandsche vlag gaan varen, 't Is geen
feit dat te onzer eere strekt, 't Geschiedt nl.
om aan de wettelijke bepalingen te ontkomen
door de Engelsche regeering ingevoerd voor
de veiligheid op zee.
In de Donderdag gehouden zitting der Inter
nationale conferentie voor privaatrecht zpn
op het rapport van den Belgischen gedele
geerde een aantal bepalingen vastgesteld be
treffende het erfrecht en de testamenten.
Heden is er weder zittingmen zie daarvoor
de Laatste berichten.
Bjj kon. besluit:
is eervol ontslag verleend uit 's rjjks dienst,
behoudens aanspraak op pensioen, aan den ont
vanger der directe belastingen enz. T. F. C.
Leclercq te Vught c. a. en aan den ontvanger
der directe belastingen enz. J. van de Waereld
te Oldenzaal
zpn benoemd: hp het departement van finan
ciën, tot inspecteur der registratie en domei
nen le kl. J. C. Bouman, thans 2e kl. in de
4e divisie van inspectie le kl. mr C. E. Ach
terberg, thans 2e kl. bp dat depart.2e kl.
J. D. G. Schuuring, thans 3e kl. bjj dat depart.;
tot inspecteur der registratie en domeinen
le kl. in de 4e divisie, J. Woltersom, thans
le kl. in de 43e divisie van inspectie2e kl.
in de 37e divisie, H. J. Raedt, thans 3e kl.
in dezelfde divisie van inspectieen 3e kl. in
de 43e divisie van inspectie, J. A. P. Leven
kamp, thans ontvanger der registratie en do
meinen te Woerden)
is benoemd bjj het personeel van den geneest
dienst der landmacht, tot offic. van gezondh. le
kl., de officier van gezondh. 2e kl. J. P. Tuin-
stra, van dat personeel
is mr G. J. Goedkoop, lid van de Tweede
kamer der staten-gcneraal, te 's Gravenbage,
benoemd tot lid van het college voor de zee-
visscherpen.
niSlillK'TE DIMKiRATIE.
De volgende correspondentie uit Paramaribo,
dt. 22 Juni, komt voor in de N. B. Crt. Zjj
is, volgens dat blad, van vertrouwbare zjjde
afkomstig en werpt een treurig licht op de
houding van hen die belast waren met de
zorg voor de Javaansche immigranten naar
Suriname. Terecht dringt genoemd blad op
een streng onderzoek aan,
De oorrespondent dan schrpft
In den avond van Zondag den 17n Juni liet
ter reede van Paramaribo de Voorwaarts het
anker vallen. Het schip had 50 dagen reis van
Batavia komende, van waar het met 593 emi
granten was vertrokken. Met de werving en
inscheping dier Javaansche emigranten was
belast de te Batavia gevestigde factorjj der
Nederlandsche Handelmaatschappij, als ver
tegenwoordigende het Immigratie-departement
in Suriname.
Dinsdag den 10» Juni, morgens, zpn de
jj Javanen geland e» naar bet koelie-depot ge
bracht. Een aantal hunner werd vandaar naar
het hospitaal, of dadeljjk van boord naar het
hospitaal geëvacueerd. Zeer velen waren zóó
zwak dat zjj gesteund moesten worden. Het
was alsof men een troep Russisohe bannelin
gen op reis door Siberië zag trekken Ze vielen
in het depot als uitgehongerde wolven aan op
het brood en de beschuit, voor rekening van
het Immigratie-departement hun gegeven, hoe
wel hun vóór dat zjj het schip verlieten zeker
wel voedsel zal zpn verstrekt.
Op reis stierven 33 personen. Den dag van
aankomst stierven er nog 3 aan boord. Het
aantal zieke Javaansche emigranten in het
militair hospitaal was op 21 Juni 115, terwpl
toen aldaar waren overleden 6, en nog een
6-tal stervende waren. Meest al de zieken lpden
aan beri-beri, de overigen aan diarrhaea, uit
putting en andere lichte ongesteldheden.
Aan boord bestond de voeding uitsluitend
uit rjjst' afgewisseld door rjjst met gedroogd
vleesch en rjjst met vischvan brood of be
schuit geen sprake. De beide dokters, die door
het Immigratiedeparteroent hier met het on
derzoek van de levensmiddelen enz. aan boord
belast werden, verklaarden dat het vleesch
bedorven is. Ofschoon er een waterdistilleer»
toestel aan boord was, is dat nimmer in wer
king gebracht, omdat, naar de gezagvoerder
zegt, er drinkwater genoeg in de bakken wat
Waschwater is niet aan de immigranten
verstrektzjj mochten zeewater gebruiken,
waartegen zjj bezwaar hadden, zoodat er niet
of zeer weinig gebaad is. Een kraamvrouw
aan boord verklaarde dat zjj met veel moeite
een weinig waschwater had gekregen.
Van ventilatie anders dan door gewone
luchtkokers was er geen sprake. Uit het logies
der immigranten kwam een ondrageljjke stank.
Wollen dekens zjjn niet voor de immigran
ten verstrekt; de weinige dekens, die de ge
zagvoerder aan boord bad, heeft hp evenwel
uitgedeeld.
De dokter aan boord, een man die verleden
of voorleden jaar gepromoveerd is, is nooit te
voren op Java geweest, doch heeft een ot twee
reizen medegemaakt per een der booten van
den K. W. I. Maildienst van Amsterdam, over
Suriname, naar New-York en terug. Door
middel van geïmproviseerde tolken moest de
dokter met de zieken spreken.
Aan den dokter is f 1.50 toegelegd al»
premie voor iederen immigrant die behouden
overgebracht wordt. De gezagvoerder krjjgt
daarvoor f 3 per hoofd.
Van ziekenregisters, voorschriften, reglemen
ten enz. was er geen spoor aan boord te
vinden. Uit goede bron verneem ik bovendien
dat bjj het verlaten van Batavia geen voor
schriften zpn gegeven omtrent drinkwater,
lichaamsreiniging, luchtverversching enz. enz>
Bjj emigratie van arbeiders uit B r i t s c h-
I n d i is het anders. Voor de verscheping
is een bepaald seizoen aangewezen, dat eerst
over eenige maanden intreedt. De schepen
zpn voor het vervoer van emigranten ge
bouwd. Er bestaan zeer strenge voorschriften,
door het Britsch-Indisch gouvernement vast
gesteld, omtrent voeding, drink- en waschwa
ter, ruimte, ventilatie, wollen dekens enz-
Benevens rjjst en vleesch wordt er brood en
beschuit verstrekt. Behalve de luchtkoker»
zpn er automatische ventilators voor luchtver
versching. De dokter krjjgt eene premie van
1620 shillings voor eiken immigrant dien
hp goed overbrengt, en de gezagvoerder
naar ik meen niet minder. Het zpn geen
gewone scheepsdokters, die voor deze booten
worden aangehuurd, doch ervaren geneeshee-
ren, die de emigranten door en door kennen
en hunne taal machtig zpn. Een schip, dat
Britsch-lndische arbeiders hier in dezelfde om
standigheden zou overbrengen als de Voor
waarts deed, zou zonder twjjfel aan den ket
ting gelegd worden en dokter en gezagvoerder
zouden onmiddelljjk eenvoudig op eisch van
den Britschen consul in arrest genomen zpn.
Men moet dan ook die Britsch-lndische koelie»
zien aankomen, goed doorvoed en glimmend
van welgedaanheid 1 Er sterven natuurljjk
ook van die koelies aan boord, doch het getal
is gering, de ziekteverloopen zpn na te gaan
en de verpleging laat nooits iets te wenechen
over,
Dat de autoriteiten in de kolonië alles doen
wat mogeljjk is om hulp te verschaffen, dat
zwakken en zieken de vereischte goede zorgen
niet ontberen, staat vast; de chef van het
militair hospitaal en de overige officieren van
gezondheid zpn vol toewjjding, doch men was
hier er op ingericht noch verdacht zoo'n hoop
uitgeteerde menBchen te zien aankomen. Het
hospitaal is dan ook overvol.
De eerste aanvoer van Javaansche immi
granten $e» proef va» voor eenige jassj}
