N°. 139. 137° Jaargang. 1894 Vrijdag 15 Juni. Doze courant verschijnt dagelfjki, met uitzondering van Zon- en Feestdagen: PrQs per kwartaal in Middelburg en per post franco J.-3 Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertenties s 20 cent per regel: Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle d&ukbatuigingen; van 17 regels f 1.50; iedere regel maar f 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte: Reclames 40 cent per regel Middelburg 14 Juni. LOMBO li. ONDERWIJS. KERKNIEUWS. UIT STAD EN PROVINCIE. MIDDELBl IU.SIill (1)1 HAM. j Agenten te VlissingenP. G. de Vey Mestdagh Zoon, te GoesA. C. Boluit, firma weduwe A. C. de Jonoe, te KruiningenF. v. d. Peul, te ZierikzeeA. C. db Moou, i Ailverieatiëa» W. A. van Nieuwenhuuzen en te Terneuzen: M. de Jonge. Verd8r nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentie» j moeten des namiddags te éém uni i de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmar, te Rotterdam, de Gïbr, Belïnïante, te 's Gravenhage, en A. de La Mar Azü., te Amsterdam, j aan het bureau bezorgd zjjn, vrillea Hoofdagenten voor het Buitenland te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Oie,, John F. Jones, opvolger. zi> des avonds nog worden opgenomen Thermometer. Middelburg 14 Juni. 8 u. vn. 56 gr. j m. 12 u. 60 gr., av. ,4 u. 61 gr. F - Verwacht N. W. wind. te Tliolen aan, evenals De Staatscourant van heden bevat de vol gende mededeeling «BI jj kens een Woensdag bp het departement van koloniën ontvangen telegram van den gouverneur-generaal van Nederlandscb-lndië heeft de zending van den resident van Bali en Lombok naar Lombok geen bevredigende uitkomst opgeleverd. «Nadat de resident den 3den dezer te Am- penan was aangekomen, had den 9den daar aanvolgende eene samenkomst plaats met 's vorsten zonen Ratoe Agoeng Agoeng K'toet Karang Asem en Anak Agoeng Madé, waarin de resident, na voorlezing van de grieven en eischen der Nederlandscb-Indische regeering, drie dagen bedenktijd gaf, met bedreiging dat het niet inwilligen der eischen een gewapend optreden onzerzijds ten gevolge zou hebben. «Een verzoek om onbepaald uitstel, dat den llden dezer schriftelijk werd herhaald, werd door den resident, die de overtuiging kreeg dat men de zaak op de lange baan zocht te schuiven, geweigerd, onder waarschuwing dat niet tpdig antwoord zou beschouwd worden als eene weigering om aan de gestelde eischen te voldoen. «Heden echter is de resident onverrichter zake teruggekeerd, en daarop is door den gou verneur-generaal last gegeven tot het zenden der expeditie." Er is dus besloten tot een expeditie, waarop de regeering, bjj monde van den minister van koloniën ons trouwens Vipdag reeds heeft voorbereid. Over de dringende noodzakelijk heid van zulk een tocht wjj vertrouwen toch dat niet dan slechts in het uiterste geval daartoe is besloten kunnen wjj moeilpk een oordeel uitspreken. Daartoe ontbreken nog te veel gegevens. De voornaamste redenen tot een krachtig optreden zjjn, blpkens mededeeling van den minister Bergsma, dat een deel der bevolking van Lombok, door het wanbestuur dat op het eiland heerscht, door hongersnood geteisterd wordt en dreigt onder te gaanen de erger- Ijjke houding, door den vorst van Lombok aangenomen. Verschillende pogingen om langs minne lijken weg dien vorst tot zjjn plicht te brengen leden schipbreuk. Hp weigerde zelfs een brief van onzen gouverneur-generaal in ontvangst te nemen. De grieven, die men tegen dien vorst heeft, dateeren trouwens van jaren. Doorhem werden o. a. twee stoomschepen in de vaart gebracht, teneinde die, tegen het verbod der regeering in, voor oorlogsdoeleinden te gebruiken. Ten slotte heeft de gouverneur-generaal, na her haalde protesten der regeering, last moeten geven embargo op die schepen te leggen. Gedurende het verbljjf van die schepen ter reede van Ampenan was het gedrag van den gezagvoerder van een ervan tegenover een onzer zee-officieren zoo onbeschoft, dat de regeering gemeend heeft ook daarover vertoo- geu te moeten inbrengen. Verder had de vorst van Lombok een zjjner Ondergeschikten naar Singapore gezonden met het politiek contract en met de opdracht om daarover een advocaat te raadplegen, ten einde zoo mogelpk de tusschenkomst in te roepen van de Britsche regeering tegenover het Neder- landsch-Indisch gouvernement. Op een afwjj- zend advies van dien advocaat is echter van dat plan niets gekomen. Daarna is een Oostenrijker, die op Ampenan verblpf hield, door den vorst naar Singapore gezonden met eene in de Engelecbe taal ge stelde advertentie, bestemd voor de Straits Times, doch door den redacteur, op verzoek van onzen consul-generaal, daarin niet opge nomen, waarin niet meer of minder gezegd werd, dan dat hp, radja van Lombok, met bet Nederlandsch gouvernement niets te maken heeft, dat hp geheel vrp is en dat op de reede van Ampenan door oorlogsschepen niet dan met zjjne speciale vergunning mocht geschoten worden. Hoofdgrief is echter het grove wanbestuur dat in Lombok heerscht; en dat, blpkens brieven van de bevolking zelve, waarvan wjj hieronder nog een en ander meedeelen, voor een groot deel daarvan onduldbaar is. In hoever wjj het recht hebben op grond daar van den vorst ons gezag te doen gevoelen, is voor hen, die met toestanden, contracten en regle menten niet bekend zjjn, moeiljjk nit te maken. Dit is echter een feit dat naar de meening van den vorigen minister Van Dedem art. 7 van het politiek contract, met den vorst van Lombok gesloten, waarbjj wjj ons verbonden dija, zoolang de vorsten van Lombok dat contract getrouweljjk nakomen, geenerlei po gingen te zullen aanwenden om ons met het inwendig bestuur op het eiland te bemoeien geen belemmering kon zjjn voor ons gouver nement om te doen wat plicht en humaniteit gebieden. Tevens erkende de vorige gouverneur-gene raal Ppnacker Rordjjk dat de ingezetenen van Lombok aanspraak hebben op onze bescher ming, wanneer deze op goede gronden wordt ingeroepen. Door hem werd dan ook een aanbod tot minnelpke tusschenkomst gedaan. Nu men daarvan niet gediend blieft, is geen ander middel te onzer beschikking, dan den vorst met kracht van wapenen tot zjjn plicht te roepen. In zulke gevallen kan men helaas niet halverwege bljjven staan, wil een koloniale staat geen gevaar loopen in een ander deel zjjner bezittingen zjjn prestige te verliezen. Maar dit sluit niet uit dat expedities, als waarvan hier sprake is, altpd gevaarvolle onder nemingen bljjven. Geheime invloeden lateD zich zoo vaak gelden en met den Atjeh- oorlog hebben wp waarlpk op dit punt leer geld genoeg betaald. De ervaring, daar opgedaan, zal zeker wel de Indische regeering niet dan na rjjpe over weging en ernstig overleg hebben doen be sluiten tegenover Lombok het laatste woord te spreken, dat zulke ernstige gevolgen kan hebben. De teerling is thans geworpen. Er zal nu spoedig en krachtig gehandeld moeten worden. De expeditie dient, zegt men, vóór November geëindigd te zjjn, want met het intreden van den westmoesson, hetregentp, begint een gevaarlpke tjjd. Hoewel het eiland geen groote moerassen heeft, heerschen er in den kwaden moesson meestal koortsen en is de algemeene gezondheidstoestand dan zeer slecht. De dichtbevolkte vlakten schpnen vrjj goede wegen te bezitten een afstand van een uur gaans. Verder in het binnenland moeten de wegen echter veel te wenschen overlaten. Aan moed en toewjjding zal het ons Indisch leger niet ontbrekendat weten wp 1 De beste wenschen van het Nederlandsche volk voor het welslagen volgen zeker dien mannen op hun moeiljjken tocht 1 Het is te hopen dat de groote verantwoorde lijkheid, welke rust op hen, die tot deze expe ditie besloten, niet verzwaard worden door al te dure offers, die van hem gevergd worden. Zooals reeds gemeld, zjjn aan de Eerste kamer door den minister van koloniën overgelegd de vertalingen van twee brieven, door hoofden van de SaBsakBche bevolking op Lombok aan den resident van Bali en Lombok gericht be treffende de ondergane mishandelingen. Een der brieven is zeer kort, en bevat het verzoek om hulp van twee hoofden, namens alle gezagvoerende hoofden. De andere is zeer uitvoerig. Wp gaven daaruit de voornaamste grieven wêer, maar meenen nu in de gegeven omstandigheden goed te doen den inhoud ervan meer uitvoerig mee te deelen. In dien brief komt o. a. het volgende voor: «Deze brief komt van ons, arme en domme lieden, met nameMami Moestiadji, Raden Ratmawa, Mami Bangkol, Raden Wiranom, Mami Noersasi, Raden Melajoe en Djero Gina, respectievelijk gevestigd en het bestuur voe rende te Kopang, Ralang, Praja, Pringabaja, Sokra, Mas Bagé en Batoe Klian. Wjj schrjjven ook namens de inwoners van alle desa's en gehuchten in dit land en bieden den te Boeleleng gezagvoerenden resident onze eerbiedige groete aan. Wp hopen dat u onzen vorigen brief ont vangen heeft en willen u thans ook nog een en ander mededeelen omtrent de verhouding van de Mahomedanen en Balineezen alhier. In de eerste plaats brengen wjj te uwer kennis dat oorspronkelijk het rjjk Salaparang toebehoorde aan de Mahomedanenvan geslacht op geslacht hebben onze voorou ders dit land bezeten. De Balineezen, van elders afkomstig, zjjn door geweld in het bezit van de vorsteljjke waardigheid geraakt en heb ben daarop het ganscbe land onder hun be stuur genomen. Wp hebben hen in hunne vorsteljjke waar digheid erkend, zjjn hunne onderhoorigen ge worden en hebben altpd naar ons beste weten al hnnne bevelen opgevolgdtoch worden wjj wreed door hen behandeld en uitgezogen. Behalve voor de vorsten, moesten wjj ook werkzaamheden verrichten voor de onderge schikte jBalinche hoofde», en toch werden wjj, zooals reeds gezegd is, hard behandeld. Het ter dood brengen van personen werd ook zeer licht opgevat en had zonder eenig voorafgaand onderzoek plaats; hetzelfde v> .l.=t geval met het verdrinken van lieden in zee. Wanneer zjj op den een of ander vertoornd waren, dan werd hp maar van eenig misdrjjf beschuldigd en gevonnisdwp durfden ons daartegen niet verzetten. Menigmaal werden onze bezittingen, als sawabs, tuinen, karbouwen en koeien, ons afgenomen, zonder dat daarvoor eenige scha deloosstelling werd gegeven, terwjjl wjj toch, zooals boven reeds werd vermeld, niet te kort schoten in het opbrengen van belastingen. Onze zoons werden door hen menigmaal tot slaven gemaakt en de meisjes, vooral die van goede familie, werden met geweld opgevorderd eenigen namen zjj dan voor zich, terwjjl de overigen slecht behandeld en ten slotte veile deernen werden. Soms werden volwassen meisjes opgevorderd, soms kinderen op den jeugdigen leeftjjd van 7 jaar. Het gebeurde wel dat de ouders gek werden, doch wat was er tegen te doen, niemand durfde er over spreken. Elk jaar werden de belastingen meer dan billjjk was verhoogd. Ook hadden wjj koffie- aanplantingen, doch na den oogst kwamen er lieden van den vorst om de geheele productie in beslag te nemen, zoodat wp voor eigen gebruik niet eens voldoende overhielden. Indien de vorsten of rjjksgrooten iets van ons verlangden, hetzjj menschen, paarden of kleedingstukken, dan werd het verlangde zon der toekenning van eenige schadeloosstelling eenvoudig afgenomen. Op last van de vorsten moesten er ook voortdurend hanengevechten en dobbelspelen plaats hebben; zjj die iets bezaten verloren hunne bezittingen, terwjjl anderen daardoor tot diefstal overgingen de vorsten verlangden zulks, omdat van die spelen door hen belasting geheven werdde kleine man verarmde daar door echter, en indien dergeljjke spelen in eenige desa niet geregeld gehouden werden, zoo werd het hoofd van die plaats gestraft. Het hoofd van Batoe Klian werd met zjjne kinderen en volgelingen, te zamen 13 in getal, van Poedjan naar Sakra opgeroepen en na aankomst aldaar werden zjj vermoord het zelfde lot onderging Humi Ardina van Praja Een zoon van het vermoorde hoofd van Batoe Klian is mede-onderteekenaar van dezen brief. Toen het bovenstaande voorviel, bevonden de vorsten zich te Poejong, in de nabpheid van Praja, en alle raden en hoofden van de Sas- saksche bevolking van de landstreek genaamd Timoer Djoering waren daarbjj tegenwoordig. Aan Mami Ncerasi, hoofd van Sakra, werd opgedragen om met zjjne lieden een kanon naar Mataram te brengen, en nadat zjj reeds op weg gegaan waren, vernam hp, dat zjj allen gevangen genomen zouden worden. Genoemd hoofd vluchtte daarop naar de dessa Sakra. Op dien dag werden er 150 inwoners van Sakra, van Djero-Arce en 150 uit andere des sa's, te zamen dus 450 gevangen genomen en gebonden. Toen de Mahomedanen hoorden dat al deze lieden ter dood gebracht zouden worden, besloten zjj gezamenljjk tegen de vorsten in verzet te komenzjj waren toch bekend met hunne hierboven aangehaalde uit latingen ten aanzien der te volgen handelwjj. ze (bedreiging met moord) tegenover de Maho medanen en bovendien hadden zjj hef thans met eigen oogen gezien. Dat hunne landgenooten als kippen werden geslacht, dat konden zjj niet langer aanzien. Ook hadden de vorsten zich uitgelaten, dat zjj alle hadji's ter dood zouden laten brengen, omdat zjj de Sassakkers hadden opgestookt dit hebben zjj echter nimmer gedaanwjj zjjn door niemand daartoe aangezet, doch zjjn er toe overgegaan de gehoorzaamheid op te zeggen naar aanleiding van al hetgeen hier boven vermeld staat. Wjj zjjn maar arme lieden, doch wat is daartegen te doenal het hierboven meege deelde hebben wjj verdragen en dat is zeker nog geen tiende gedeelte van al hetgeen wjj hadden te verduren. Ook hopen wjj, dat u al hetgeen wp u mede gedeeld hebben, in overweging zal willen ne men op dezelfde wjj ze, alsof het uwe eigene zaken betreft. Met instemming van alle Mahomedanen van dit land, ook van die desa's, die niet afzon derlijk vermeld zjjn, ia deze brief geschreven door Djero Mani MoeBtiadji van Kopang, die hiervan aan allen heeft kennis gegeven." Deze roepstem uit Lombok dateert reeds van «den 17en der maand Djoema dilawal 1309", 4* h ia om tijdrekening 9 December 139U De tweede brief dateert van 20 Febr. 1894, en houdt niet anders in dan deze korte bede om hulp «Wjj yragen hierbjj uw hulp, heer resident, in de moeiljjke omstandigheden, waarin wjp verkeeren en deelen u voorts mede, dat alle gezagvoerende hoofden van dit land op die door u te verleenen hulp hopen." Naar aanleiding van het feit dat de inspec teur van het L. O., de heer J. C. Fabius, in zjjn advies aan den gemeenteraad van Middel burg omtrent de vraag of het wenscheljjk is, dat de hoofden van scholen tegeljjk klasse- onderwijzers zjjn, ter verdediging van zjjne thans algemeen bekende meening verwees naar de Amst. (Z>. v. N.), herinnert de redactie van dit blad eraan dat het door den inspecteur genoemde nummer van 14 December 1893 be vatte onder de rubriekIngezonden stukken een schrjjven van Dixi met dit opschrift «Moeten de hoofden van scholen zonder bepaalde klasse zjjn?" »Aan de heeren raadsleden der gemeente Amsterdam" Verder wjjst de redactie er uitdrukkelijk op dat zjj ten opzichte van de gestelde vraag nooit eene meening heeft uitgesproken, doch zich bepaald heeft tot het aanbevelen van het nemen eener proef. Naar aanleiding van het besluit van Patri monium om niet mede te doen aan het hulde blijk, dat de werklieden zich voorstellen den heer Tak aan te bieden, op grond dat van liberale zjjde nooit een hulde is gebracht aan anti-revolutionairen, schrjjft de Arnh. Crt. Wjj zouden kunnen vragenaan wie de schuld Hebben de anti-revolutionairen dan ooit iets gedaan, waarover de liberalen reden hadden hunne erkenteljjkheid te betoonen Ja toch als Patrimonium aan de dagen van '66 terugdenkt, zal het zich herinneren dat Keuchenius, een anti-revolutionair bjj uitne mendheid, van de liberalen te Arnhem zjjn mandaat als lid der Tweede kamer ontving om hetgeen hjj voor de constituoneele richting tegenover den minister Heemskerk gedaan heeft. Het optreden en de werkzaamheden van dr Kuyper in de Tweede kamer wordt door De Standaardnaar aanleiding vanjeen gemaakte opmerking, als volgt omschreven «Duideljjk is in heel de pers meegedeeld, dat dr Kuyper pertinent verklaard heeft, zich uitsluitend voor behandeling van de kieswet beschikbaar te stellen, waarin vanzelf ligt opge sloten, dat hjj zoo goed als aan geen andere parlementaire werkzaamheden zal deelnemen. «Van eenigen toeleg, om in de Kamer als leider op te treden, of ook maar zekere rol in de Kamer als zoodanig te willen spelen, is alzoo geen sprake. «Die toeleg is uitgesloten." In hoever dr Kuyper dit standpunt consequent zal doorvoeren, zonder aan de op hem als Kamerlid rustende verplichtingen te kort te doen, is ons niet duideljjk. Het Bat. Hbld is niet zeer ingenomen met de benoeming van den heer mr Bergsma tot minister van koloniën. Het schrjjft Van wat men als minister van koloniën te wachten heeft van den heer Bergsma, verkla ren wjj nog niet het flauwste besef te hebben, Zjjn rol als algemeen secretaris en later als lid in den raad van Indië was nooit prepon derantnimmer trad zjjn persoonljjkherd in zaken op den voorgrond, dan nu en dan in een van de meerderheid zjjner medeleden af- wjjkend advieszoo in de koffie-aangelegen- heden (zie Kol.-verslag van 1891), waar hjj streed tegen de opdracht van de leiding dei- cultuur aan den inspecteur van het boschwezen; zoo inzake bezuinigingen op het personeel, waarbjj hjj bet speciaal had voorzien op ver mindering van de traktementen van onder- wjjzers en onderwijzeressen. Indien wat wij hopen de gouverneur-generaal in de samenstelling van dit ministerie geen aanleiding vindt af te treden, zal het toch, dunkt ons, zeer de vraag zjjn, of samenwerking op den duur mogeljjk zal wezen tusschen het Plein en Buitenzorg, Bjj kon. besluit zjjn benoemd tot commies der telegraphie 4de kl. L. Cahn, J. B. C. Hendrix, J. C. F Tjerks, G. van Zwieten de Blom, H. Pitlo Rz., J. H. Wennekes, A. van den Ham, I. Groene- veld en A. J. Maasen, allen thans telegrafist, De heer J. A, Tavenier is benoemd tot onderwijzer te Krabbendjjke. Tot hoofd eener openbare lager? school te Assendelft is benoemd de heer Barnhoorn te Overveen. Met den benoemde stond o. a. op de voor dracht de heer Van de Vjjver te Vlissingen. Gok de^afdeeling Breda van den Bond van Nederlandsche onderwijzers heeft de pro- trest-motie-Rotterdam met algemeene stemmen verworpen en mitsdien besloten, aan geene beweging ten gunste van den ontslagen on derwijzer Djjkstra deel te nemen. De eerwaarde heer A. Koenraadt, pastoor te Hoofdplaat, vierde Dinsdag zjjn 25jarig jubilé als priester. Uit veler woning wapperde Neêrlands driekleur. De jubilaris ontving van de leden zjjner kerk een kostbaar geschenk, nl. een tapjjt voor het hoogaltaar. Wegens ongesteldheid van den jubilaris had de feestviering iu allen eenvoud plaats. De R. K. bisschop te Roermond, de heer Boermans, herdacht Zondag den dag, waarop hjj voor 40 jaren tot priester gewjjd werd. Tal van gelukwenschen en blijken van be langstelling vielen hem ten deel. Tot de oprichting eener vereeniging Ons Suis te Middelburg is thans definitief besloten. Zjj zal haar intrek nemen in de woning op de Balans, wjjk E lila, daartoe door den tegenwoordigen eigenaar op hoogst billjjke voorwaarden aan de Vereeniging in huur afgestaan. Men heeft plan met October aan te vangen terwjjl binnenkort de begunstigers, leden en belangstellenden zullen worden opgeroepen tot eene vergadering, waarin de statuten enz. zullen worden vastgesteld en een definitief bestuur zal woeden gekozen. Heden voormiddag had op de Loskade alhier de rjjks- en provinciale kenring van een en tweejarige hengsten en merries met veulens plaats voor de gemeente Middel burg, behoorende tot het 2e keuringsdistrict. De keuringscommissie bestond uit de heeren M. Lucieer te Oostburg, voorzitter, C. J. La- brjjn te 's Gravenpolder, A. Govaert te West- dorpe, kapitein Wagner van het 2e reg. veld artillerie, en Job van der Have Cz. te Ouwer» kerk, secretaris. 7 dieren waren ter keuring aangegeven, waarvan 3 voor herkeuring. De uitslag der keuringen wordt eerst later bekend gemaakt. Terzelfder plaatse werd ook vanwege de af- deeling Zeeland de keuring gehouden voor het Neder. Paarden-Stamboek. De keuringscommissie bestond uit dezelfdé heeren. Aangeboden werden dieren, waarvan el' zes werden gekeurd. 3 zjjn voor het stam® boek ingeschreven. De detacheering van den officier vfltt gezondheid 2e kl, B. P. Visser, van het 4e bataljon 3e regiment infanterie te Vlissin gen, op den I5en Juni a. s., bp het korps pantserfort-artillerie te Muiden, is ingetrokken, Men schrjjft ons uit Goes Tengevolge van het bedanken voor de can- didatuur voor het lidmaatschap van den ge meenteraad door den heer M, H, Harinck, hield de anti-revolutionnaire kiesvereeniging Nederland en Oranje Woensdagavond in de christeljjke school andermaal eene vergadering, die door 28 personen bezocht werd. Wegens afwezigheid van de heeren J. Don- ner en M. de Jonge werd het presidium waar genomen door den heer C. Oranje Lz. Toen het besluit van den heer Harinck medegedeeld was, gaf de heer B. M. de Boer in overweging op het besluit van de vorige vergadering terug te komen en geen candidaat te stellen. Dit denkbeeld vond geen ingang; wel was de opkomst van een eenigszins ander gehalte, maar op een eenmaal genomen be sluit terug te komen kon, meende men, niet. Daarop werd opnieuw een candidaten-lpst opgemaakt. Bjj de eerste stemming werden uitgebracht op de heeren J. A. Steketee 11, J. Mulder 10, J. C. van Melle 8, J. P. Boshof, J. Donner en J. Pjjke ieder eene stem. Bjj de tweede vrjje stemming verkregen de heeren J. A. Steketee 16, J. Mulder 11 stemmen en J. C. van Melle 1 stem, zoodat de heer Steketee gekozen was. Wpl men niet wist, of de heer Steketee een candidatuur zou aan nemen, werd, met het oog op een eventueel bedanken en op den korten tjjd die nog rest, eene tweede candidaat benoemd. Toen werd de heer J, Mulder gekozen met 20 stemmen, Verder verkregen de heeren J, C. van M?U» 7 ea J, Pijke 1 1

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1894 | | pagina 1