14 April.
N°.
1894
Zaterdag
Deze courant verschijnt d a g e 1 Jj k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
PrQs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel»
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen; van 17 regels 1.50
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Reclames 40 cent per regel.
Middelburg 13 April.
1-ietteren en Ikiinst.
ONDERWIJS.
UIT STAD EN PROVINCIE,
RECHTSZAKEN
HIDDNIII IK.SCIIF (II HUM.
Thermometer. I Agenten te VlissingenP. Gr. de Vet Mestdagh Zoos, te Goes A. C. Boluit, firma weduwe A. C. de Jonge, te Kruiningen F. v. d. Peijl, te Zierikzee A. C. de Mooij, i Advertentiën
Middelburg 13 April. 8 n. vm. 53 gr. i le Tholen: "W. A. van Nieuwenhuijzen en te Terneuzen: M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën i moeten des namiddags te één uuï
m. 12 u. 55 gr., av. 4 n. 56 gr. P. i aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmab, te Rotterdam, de Ges». Beldseante, te 's Gravenhage, en A. de La Mas Azn., te Amsterdam, j aan het bureau bezorgd zjjn, wille*
Verwacht verand. wind. j Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daobe Cxe., John P. Jokes, opvolger. zjj des avonds nog worden opgenomen.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John L. Jokes, opvolger.
Wjj deelden Donderdag avond in een groot
deel der oplaag van ons vorig nommer nog
mee den uitslag der verkiezing in het district
D o k k u m een uitslag die altjjd lang op
zich laat wachten.
Wjj voegden daarbjj een korte mededeeling
omtrent het resultaat, in 't geheel ver
kregen.
Een en ander dienen wjj te herhalen.
In Dokkum dan is het afgetreden lid, mr U.
H. Huber, een anti-revolutionnair, die tegen
het voorstel der regeering tot kiesrechtuit-
brsiding was, gevallenhp verkreeg slechts
381 stemmen. Eene herstemming moet
plaats hebben tusschen de heeren mr E. Schaafs-
ma, liberaal, die 1027 en P. van Vliet jr, anti-
revolutionnair, die 1007 stemmen verwierf.
Beide zjjn voor kiesrechtuitbreiding, zooals het
ministerie die wenscht. In het geheel hebben
in dat district van de 3030 kiezers 2422 aan
de stemming deelgenomen.
Over het geheele land nu zjjn gekozen 33
voor- en 37 tegenstanders van die uitbreiding.
In 26 districten moeten herstemmingen plaats
hebben voor 30 zetels. In zeven daaryan
komen twee voorstanders met elkaar in her
stemming, zoodat in elk geval die zeven zetels
hun ten goede komen, terwjji in Amsterdam
zeer zeker éen tegenstander wordt gekozen,
zo odat het dan reeds staat 40 tegen 38.
Verrassende uitkomsten zjjn in onze provincie
verkregen in de districten Goes en Hou
ten i s s e. In beide komen de voorstanders
der uitbreiding van het kiesrecht, tevens man
nen die de districten kennen, in herstemming
met tegenstandersen het meest verrassende
is wel dat de heer D. Stigter, wiens candida-
tuur plotseling en, als wjj 't zoo eens mogen
uitdrukken, a l'improviste, zonder kiesvereeni-
ging, zonder overleg, in de wereld kwam, zulk
een succes had en bjj zeven honderd kiezers
direct sympathie vond.
Dit pleit zeker ten zeerste voor dien can-
didaat.
Nu zal al wat voorstander is van kiesrecht
uitbreiding, in den ruimen zin zooals de
grondwet die toelaat en de regeering haar
verlangt, in de eei'Bte plaatsal wat liberaal
is in de tweede en al wat in de Tweede kamer
wenscht een man uit en voor het volk,
die aan volksbelangen zich geheel wijdt, in
de derde plaats, zich op den heer D. Stigter
moeten vereenigen.
In het district Hontenisse dient hetzelfde
te geschieden nu te meer omdat men staat
voor de keuze tusschen twee mannen, van
wie een het district is ontgroeid, en de ander,
mr J. G. van Deinse, van zjjn geboorte ai
daar zjjn verblijf had en het algemeen ver
trouwen geniet.
Dat onze geestverwanten in die districten
nu eens zich bejjveren om het gewicht van
het oogenbiik te doen kennen aan hunne mede
kiezers en de uitstekende hoedanigheden van
die candidaten en het voortreffelijke van hunne
keuze in de huidige politieke omstandigheden
in 't licht te stellen.
En vooral dat in het district Goes door
de leiders alle krachten worden ingespannen
om goed te maken wat men bp de eerste
stemming te kort is gekomen
Behalve in die twee districten in onze pro
vincie moeten herstemmingen plaats hebben
in de volgende vjjf en twintig: Alkmaar,
Amsterdam, voor vier vertegenwoordigers,
Apeldoorn, Beverwjjk, Bodegraven, Breukelen,
Brielle, Delft, Dokkum, Dordrecht, Ede, Eist,
Enschedé, Gouda, Haarlemmermeer, Harlingen,
Hilversum, Lochem, Loosduinen, Ridderkerk,
Schiedam, Sliedrecht, Sneek, Steen wijk en Wjjk
bp Duurstede.
De zeven districten, waarop wjj hierboven
doelden en waar twee voor slanders der meer
genoemde kiesrechtuitbreiding met elkaar in
jbprstemming komen, zjjn Bodegraven,
Dokkum, Harlingen, Lochem, Rid
derkerk, Sliedrecht en Sneek.
In overige distneten staat het als volgt:
In Alkmaar komt de liberaal radicale
mr Treub, voorstander, in herstemming met
den liberalen beer W. van der Kaay, den be
strijder der regeeringsontwerpen; in Amster
dam moeten drie voor- en vjjf tegenstanders
voor vier plaatsen met elkaar in het strijd
perk tredenin Apeldoorn staat een
liberaal voor- tegenover een anti-revolutionnair
tegenstanderin Beverwjjk een liberaal
voorstander tegen een katholiek bestrjjder;
in Breukelen komt de liberale tegen
stander mr Rooyaards van den Ham met dr
Schaepman, voorstander, in herstemmingen
in Brielle, Delft, Dordrecht en Ede
staan liberale tegenstanders tegenover anti-
revolutionnaire vooistandersin Eist en
Enschedé daartegenover liberale voorstan-
standers tegenover katholieke bestrpdersin
Gouda komt een liberaal voorstander in
herstemming met een conservatief-antirevolu-
tionnair bestrijder der regeeringin Haar
lemmermeer een anti-revolutionnair voor
stander met een katholiek tegenstander; in Hil
versum een anti-revolutionnair tegenstander
met dr Schaepman; in Loosduinen een anti-
re volutionnair voorstander met een katholiek
bestrijder; in Schiedam staat een libe
raal voorstander tegenover een conservatief
tegenstanderin Steenwjjk een liberaal
voorstander en een anti-revolutionnair bestip
der en in Wjjk bp Duurstede een libe
raal tegenstander en een katholiek voorstander.
Bp al die herstemmingen zullen nu voor het
overgroote deel de voorstanders der kiesrecht-
uitbreiding, hetzjj liberalen, hetzjj anti-revo-
lutionnairen, die Dinsdag op een eigen candi-
daat stemden, den doorslag kunnen geven; en
wp gelooven dat zjj dit doen zullen en daar
door de kansen voor de regeeringspartjj zeer
gunstig staan. Mits echter die voorstanders
van onderling verstandig overleg bljjk geven
en alle vroegere partijverhoudingen nu vooral
op zjj worden gezet om slechts éen doel na
te jagen: bevordering der uitbreiding van het
kiesrecht tot aan de uiterste grenzen van de
grondwet.
Dan kan er eene flinke regeeringsmeerder-
heid tot stand komen.
Het is toch nu gebleken dat de strooming
in die richting in den lande zeer sterk is en
dat zjj, die daartegen willen oproeien, juist
schuilen bjj de oud-conservatieven in een paar
groote steden in het centrum van het land,
zooals Utrecht, Rotterdam en 's Gravenhage
conservatieven die een tijd lang onder liberale
vlag mee ten strijde togen, en thans geholpen
werden dooi een gioot deel der katholieken
en een deel der anti-revolutionnairen, over
wier hulp zjj zich wel gegeneerd moeten ge
voelen, waar zjj zeiven zoo sterk afgaven op
de hulp van dr Kuyper om kiesrechtuitbrei
ding te bevorderen. Buiten dien kring in het
centrum wil een krachtige meerderheid den
minister Tak van Poortvliet steunen in de
richting, die bjj wenscht uit te gaan.
Het hierboven aangegeven standpunt bepleit
ook heden de Standaard.
Wp zullen onze lezers niet vermoeien met
aanhalingen uit de verschillende oordeelvel
lingen der onderscheidene bladen. Men kan
ze zeiven wel eenigszins nagaanomdat zij
geheel zjjn in den geest van het standpunt,
dat die bladen van het begin af in den ver-
kiezingstrjjd aannamen.
Maar met het hoofdorgaan der anti-revolutio-
naire-democratische partjj, die heden ten dage
een zeer moeiljjken tjjd doorleeft en het niet
naar den vleesche gaat, moeten wp een uit
zondering maken.
Dr Kuyper, die een bewonderenswaardig
talent bezit om altijd het hoofd boven water
te houden en den zjjnen moed in te spreken,
al staan zjj nog voor zulke groote moeiljjk
hoden en teleurstellingen, heft cok nu een
juichtoon aan, niettegenstaande hem de uitslag
van gisteren, zoo gunstig voor de voorstanders
eener finale kiesrechtuitbreiding, niet bekend
is.
Hp berekent dat ovér het heele land, op
10 April, bjj eerste stemming de meerderheid
voor de regeering 57 bedroeg en de minder
heid die tegen haar koos 43.
»Een uitkomst, die zoo schrpft hjj
metterdaad verrast, als men bedenkt met welk
een ongemeene macht het Conservatisme van
alle gading uit zjjn schuilhoeken is komen
opdagen, en hoe bovendien in meer dan één
district niet de electorale quaestie, maar
kerkelijke antipathieën een zeer aanmerkeljjk
deel der kiezers tegen de kieswet deed kiezen.
»Telt men nu desniettemin alle kiezers over
heel het iand saam, die voor of tegen stemden
dan zal men, niettegenstaande dit kerkeljjk
profijt, dat geheel aan de zjj de der tegen
standers was, met meer dan tienduizend
kiezers de schaal vóór de regeering zien over
slaan.
»Deze uitkomst stellende tegenover het
feit, dat het in de oude Kamer 60 tegen en
slechts 40 voor de regeering stond, ziet men
derhaLve, hoe de overgroote meerderheid der
opgekomen kiezers de Ontbinding heeft willen
doen slagen.
»Toch aan eerst op 24 April beslist worden,
of ook bjj de herstemmingen, die komen, deze
gunstige verhouding zal stand houden.
»Geljjk bjj de twee jongste generale verkie
zingen, is het ook nu de herstemming, die
eerst definitief de zaak zal uitwjjzenen die
ook ditmaal in meer dan één district de uit
komst met zeer enkele stemmen voor of tegen
zal beslissen.
sToonen de voorstanders van finale kiesrecht-
uitbreiding thans op de hoogte van hun roe
ping te zjjn, dan is de overwinning hun ver
zekerd.
»Ze hebben dan slechts in elk district, waar
ze nu reeds saam in meerderheid waren, saam
op de voorstanders van finale kiesrechtuitbrei
ding te stemmen, om den zetel te veroveren
of te behouden.
»Zèö alleen kan er een beslissing vallen
voor de zaak zelve, die deze verkiezing aan
de orde stelde."
Na gewezen te hebben op het standpunt,
door de Calvinistische partjj steeds ingenomen,
waar bjj zjj zich dikwjjls getroostte dat haar
eigen candidaat uitviel, maar waarbjj zjj
steeds de zaak waarom het ging in het oog
vatte en in het oog hield, zegt dr Kuyper ten
slotte
>Zoo herwon ze haar zelfstandigheid en
gaf bljjk van een ongemeene zedelijke veer
kracht.
»Niet angstvallig op het heden, maar met
mannenmoed hield ze het oog op de toekomst
gericht.
»Is het dan denkbaar, dat ze thans bjj de
herstemming zal deinzen
»Ons dunkt, dat kan niet.
»Wie zoo beleidvol en zoo dapper in den
hoofdslag streed, is er niet op aangelegd,
om in het nagevecht den tegenstander te hulp
te schieten.
»En daarom durven we vertrouwen, dat heel
het land door, in alle districten, de kern, de
keurbende der anti-revolutionnaire partjj, dit
bjj eerste stemming zoo kloek en moedig vooi
het Volk achter de kiezerskoos en zich zoo
dapper tegen het Conservatisme te weer stelde,
zonder zweem van aarzeling ook bij de her
stemming aan haar parool getrouw zal blpven.
»Niet of de persoon van den candidaat u
aantrekt, noch ook of op andere punten zyD
beginsel tegen het uwe overstaatmaareenig-
lijk en uitsluitend, of hjj in de kiesrecht
kwestie de drager van uw overtuiging is, mag
voor wie ook bjj de stembus met zjjn consien-
tie rekent, thans den doorslag geven.
Aldus betaamt het den man van ernst.
Voor wie anders oordeelt, wordt het kiezen
een spel".
Dat is andere taal, dan die wjj in den
laatsten tpd hoorden uit de bureau's van het
Goesche anti-revolutionnaire blad.
Over den uitslag der verkiezing klinkt ook
van daar thans een flauw, kinderachtig woord.
Met verloochening van het democratisch
Knyperiaansch standpunt, waarvoor men vroeger
zich zoo zeer op de bres stelde, weet men
daar in de Ganzestad nu niet anders dan on
waarheden, valsche getuigenissen en grofheden
te zeggen aan tegenstandersmaar houdt
men zich voor de behoeften van eigen partjj-
genooten doof.
Kenneljjb is de redactie met bare positie
verlegenen tracht zjj de aandacht daarvan
af te leiden.
Tegen den geest der'Deputaten-vergadering
in, die zoo beslist zich uitsprak, durft zjj in
de moeiljjke dageD, die hare partjj, ook in
haar nabjjheid, doorleeft, geen Hink woord te
doen hooren.
Dr Kuyper geeft haar een les, die zjj wel
eens ter harte mag nemen. Hjj ontziet zells
zjjn besten vriend niet, waar hjj meent dat
zyne partjj moet stip den voor een beginsel,
waarvan de toepassing hem nuttig en noodig
voorkomt.
Bjj kon. besluit
zjjn benoemd tot prov. inspecteur der dir.
belast, enz. te Maastricht W. E. C. J. EerenB,
controleur derzelfde middelen te Breda; tot
controleur der invoerrechten enz. te Amster
dam G. M. C. Dresselhuys, controleur der dir.
belast, enz. te Schiedamtot controleur der
dir. belast, enz. te Breda O. H. Pan, controleur
derzelfde middelen te Groenlo.
De Berliner Neueste Nachrichten wjjden,
naar aanleiding van het overgaan van Ac bo
rer's Familienblatt in de Gartenlaube, een
warm artikeltje aan den heer Schorer. »Eén
verdienste van het blad en zjjn stichter mag
niet worden vergeten wat zjj deden tot ver
heffing der illustratie, tot bevordering der
Duitsche houtsnjjkunst, waaraan Schorer de
beste jaren van zjjn leven en een groot ver
mogen heett opgeofferd. Het was nog treurig
gesteld met de illustraties in Duitsche bladen,
toen het verschjjnen van het Familienblatt
met zjjn meesterijjke houtsneden de Duitsche
uitgevers tot nap ver prikkelde, met het gevolg
dat de waarde der Duitsche illustraties in
weinige jaren aanzienljjk steeg. Alle graveurs
achtten het een eer voor het Familienblatt te
werken en bejjverden zich het beste te leveren,
zeker als ze waren van algemeene waardeering
en hoog honorarium, getuigen Max Weber en
Richard Bong. Maar ook voor de teekenaars
deed Schorer veel en hjj droeg er niet weinig
toe bjj, in Duitschland een voortreffelijke
school van teekenaars te vormen. Aan menig
jong talent heelt Schorer den weg geëffend.
Deze verdiensten mogen niet worden vergeten,
bleef het succes ook uit. Voor hetgeen
Schorer voor de Duitsche kunst deed, komt
hem dankbare waardeering en een eervol
aandenken toe."
Aan de burgeravondschool alhier zjjn na
afgelegd examen bevorderd
Van de le naar de 2e klasse G. T. A. An-
schutz, E. F. T. Aspeslagh, A. F. Augustjjn,
W. J. Beckers, J. Beilaart, J. P. Geldof, A. J.
German, H. Gort, J. H. Hanssens, C. L. J. van
der Harst, J. Hendrikse, J. P. van den Heuvel,
L. W. Hildernisse, C. Holthujjsen, J. Jongepier,
A. A. Koekkoek, P. Lutejjn, J. Martens, O. J
m azure, J. P. C. Meeuwse, J. A. J. Mesu, J.
M esu, A. H. Mulder, J. de Munck, N. de
Munck, J. G. Oudens, J. J. Post, P. Repnierse,
J. G. Stasse, B. Verhagen, W. Vogelzang en
H. L. Wiessner.
Van de 2e naar de 3e klasse: G. Antheu-
nissen, S. H. van Bakergem, J. A. Baljeu, J.
Barto, C. Bliek, P. Bujjs, J. Goedhait, A. L
J. Goetbals, A. Heuseveldt, A. M. Jockern, J.
Klaassen, J. Onderdjjk, L. Onderdjjk, E. A.
Oudens, C. Polet, 1. de Ridder, W. Smit, J. A.
Steinz, C. P. Trapman, A. Volkers, D. de Vos
en C. Vreke.
De heer A. Hagens, onderwjjzer te Oud-
Vosmeer, is als zoodanig benoemd te Zwam-
merdam.
In de St. Ct. van heden is opgenomen
een kon. besluit tot schoising van het besluit
van den raad der gemeente Terneuzen van
8 Maart 1894, tot vaststelling van art. lö dei
verordening op het bouwen en op de ver
plichtingen van eigenaars van naburige erven
aldaar.
Dit besluit berust op de wenscheljjkheid
om, hangende het onderzoek naar de wettig
heid ,van dat besluit, het in werking treden
daarvan te voorkomen.
Als een groote bjjzonderheid wordt ons
medegedeeld dat nu reeds, en wel op de hof
stede Groot Werendijke onder Zoutenlan
de, jonge reigers zjjn uitgebroed geworden. -
Tjjdens een kort doch nog al hevig on-
weder, dat zich Woensdag namiddag boven
B r pi 0 0 e ontlastte, sloeg de bliksem op
den telegraafdraad en werden een paar palen
versplinterd zonder verdere schade aan te
viehten.
Het onweer ging gepaard met een mildda-
digen regen,jdie het reeds dorstige aardrjjk en
bjjgevolg den landbouw zeer ten goede kwam»
In den Thomaespolder, onder Hoofd
plaat, is Woensdag de rietdekker A. D. van
het dak eener schuur gevallen, waardoor hp
zich inwendig ernstig bezeerd heeft, en on-
middelljjk geneeskundige hulp moest worden
ingeroepen.
Een slapende voerman die, zegt men, wat
te diep in het glaasje had gekeken, tuimelde
van zjjn vrachtwagen. De pzeren velling van
een der wielen bracht hem een hoofdwonde
toe, die doktere hulp niet ontberen kon.
Arrondissernents-rechtbank te Middelburg.
Üp Dinsdag den 24en April a., des voormid»
dags te 10 uren, zal voor die rechtbank be
handeld worden de zaak tegen L. N., boeren
meid, oud 19 jaren, geboren te Koewacht,
wonende te Groede, gedetineerd te Middel
burg, ter zake van de bereids door ons ge
melde heling van goederen der vermoorde
slachtoffers, en tevens wegens overtreding van
art. 136 van het wetboek van strafrecht (het
kennis dragen van een voorne
men tot het plegen van een
strafbaar misdrjjf en het daar
van niet tjjdig voldoende ken
nis geven aan justitie of poli
tie, hetzjj aan de bedreigde
zelve).
Vanwege het openbaar ministerie zullen
negen getuigen, waaronder 1 tevens als des
kundige, worden gedagvaard.
Ter aanvulling van het telegraphisch be
richt in ons vorig nommer omtrent het geding
tegen Hendrik de Jong voor de Amsterdam-
scbe rechtbank dient nog het volgende
Aan hem werd ten laste gelegd dat hjj
in de laatste helft van het vorige jaar, met
het oogmerk om zich wederrechtelgk te be-
voordeelen, door middel van een samenweefsel
van verdichtsels, den beer H. Kramer, toen-
tertjjd logementhouder op de Martslaargracbt
te Amsterdam, thans wonende te Loosduinen,
met wiens dochter bekl. verloofd was, bewo
gen heeit tot de afgifte acütereenvoigens van
f 25, f 40 en f' 35, welk misdrjjf strafbaar is
gesteld bjj art. 326 W. v. S., terwjji tjjdens
het plegen van het misdrjjf nog geen vpf
jaren zjjn verloopen, sedert bekl. eene tegen
hem uitgesproken gevangenisstraf wegens op
lichting heeft ondergaan (art. 421 W. v. S.)
Beklaagde was gesleed in grjjze demisaison,
wit vest en droeg een cylinderhoed. Bljjk-
baar luisterde hjj aandachtig naar hetgeen hem
ten laste werd gelegdzoo nu en dan keek
hjj vrjj in de zaal rond.
De deskundigen, de doctoren S. L. Halbertsma
te Rotterdam, J. v. Deventer te Bloemendaal
en P. Kok Ankersmit te Amsterdam, die den
beklaagde hebben onderzocht, spraken als
hunne conclusie uit, dat bekl. niet ljjdends
was aan storing zjjner verBtandeljjke vermo-
gens, dus toerekenbaar kon geacht worden
voor zjjne daden,
Op de vraag van den voorzitter, of bekl,
iets op deze verklaringen bad aan te merken,
zeide bekl., dat hjj niet krankzinnig, niet gek
was, waarop de voorzitter opmerkte dat de
doctoren zulks ook hadden veikiaard.
Een der hoofdgetuigen, de heer H. Kramer,
verklaarde, dat De Jong zes a zeven jaren
geleden in zjjn logement was gekomen oin
3 a 4 dagen bjj hem te logeeren en dat hjj
toen gekleed was in uniform van onderoffi
cier, doch gepensionneerd was omdat hjj in
Indië een kogel in het been had gekregen.
Drie a, vier maanden later was bekl. terug
gekomen, heel netjes gekleed. Steeds was hjj
bescheiden, terwjji hjj een aangenamen indruk
maakte. Bekl. zou toen benoemd zjjn tot
landmeter le kl. te Tilburg. In 1892 was
bjj weder gekomen, nadat hjj uit Zevenaar
een briefkaart had geschreven, dat bekl. bjj
getuige spoedig eenè visite zou komen maken.
Bjj die gelegenheid had hjj aan getuige een
bnei voor zjjn dochter overhandigd, waarin
De Jong verlof vroeg om eene wandeling te
mogen maken met dat meisje. Daar het vol
ste vertrouwen in De Jong werd gesteld, was
toestemming tot die wandeling gegeven. Nog
dienzelfden dag had De Jong om de hand van
zjjn dochter gevraagd, welke hem niet was
geweigerd, met het oog op het volle vertrou
wen, dat hjj genoot en met het oog op zjjne
goede positielandmeter le kl., peasioeu eg
de opbrengst zjjner lauderjjen»