N°. 82. SSL 137" Jaargang. 1894 Zaterdag 7 April. mr J. G. van Deinse mr. P. C. J. Hennequin J, J. van Kerkwijk. Middelburg 6 April. Deze courant verschijnt d a g e I IJ k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen; Pry s per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel; Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen; van 17 regels f 1.50; iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Reclames 40 cent per regel. UIT STAD EN PROVINCIE, RECHTSZAKEN I MIDDELBI K(.S(l!i: COURANT. w Thermometer. Middelburg 6 April. 8 u. vm. 52 gr. m. 12 u. 61 gr-, av. 4 u. 63 gr. F. Verwacht O. wind. Agenten te VlissingenP. G. de Vet Mestdagh Zoon, te GoesA. C. Boldit, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenF. v. d. Peije, te ZierikzeeA. C. de Mooij, i Advertentiën te Tholen: W. A, van Nleuwenhtjijzen en te Terneuzen: M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën j moeten des namiddags te één uw aan, evenak de advertentie-bureau's van Nijgh_& Van Ditma», te Rotterdam, db Geer. Belxneante, te 's Gravenhage, en A. de_La Mar Azn., te Amsterdam, j aan bet bureau bezorgd zjjn, wille» i zjj des avonds nog worden opgenomen. Hoofdagenten voor bet Buitenlandte Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Dadbe Cie., John F. Jones, opvolger. Voor de verkiezingen op Dinsdag 10 April a. beveieu wij ten dringendste aan in het District Hontenisse District Oostburg District Zierikzee Wat een hooggeleerde al durft zeggen! De tegenstanders van kiesrechtnitbreiding, zoover de grondwet dit toelaat, spannen op buitengewone wjjze alle krachten in om Dins dag a. de overwinning te behalen. De N. R. Crt, die aan het hoofd der bewe ging staat, tracht met bijzondere middelen de hoofdstad te bewerken, en van uit Amster dam treden de mannen, die steeds tegen zulk eene uitbreiding zich verzetten, met grof geschut op. Zoo thans prof. Spruyt, die een brochure in het licht gaf onder den titelWat is op 10 April de quaestie? Wie onzer lezers kennis nam van de vroe gere beschouwingen van den hoogleeraar over dit vraagstuk weet, hoe hp in 't algemeen over de poging der regeering denkt en hoe wjj reeds vroeger tegen zjjne zienswijze opkwamen. Thans, nu eene beslissing komen moet, meent prof. Spruyt zich niet te mogen ontzien om in een bjjzonder uiterste te vervallen. Hjj zegt nl. aan bet slot van zjjn geschrift, dat de quaestie, waarover de kiezers op 10 April te beslissen hebben, weer te geven is in de vol gende vraag »Wilt gjj ook voortaan de leiding der libe rale partij toevertrouwen aan den beer Tak, die daartoe ten eenenmale onbekwaam bleek en de speelbal moet worden van dr A. Kuyper? Of big ft gjj van meening dat gij nog altjjd principieel staat tegenover dezen talentvol 1 en volkstribuun, en vindt gjj het dus boog noo- dig, dat de leiding der liberale partjj zoo spoe dig mogelgk overga in andere, meer betrouw bare handen Met welk recht durft de beer Spruyt aan den minister Tak van Poortvliet te verwjjten dat hjj j ten eenenmale onbekwaam bleek?" Men moge verschillen in waardeering van *1 ministers pogen om de kiesrecht-kwestie op te lossenvoor- en tegenstanders zullen, mits niet zoo verblind als de beer Spruyt, aan de bekwaamheid en het staatsmansbeleid van den heer Tak van Poortvliet zeker niets te kort doen. En wat de vrees voor vermeerdering der macht van dr Kuyper betreftop dit oogen- blik heerscht in alle partijen verdeeldheid, omdat slechts éen vraagstuk de verkiezing beheerscht. Of dr Kuyper's macht is toegenomen in eigen partjj zal Dinsdag bljjken. Maar dit daargelaten, wat de toekomst brengen zal kan met niet de minste zekerheid gezegd worden. Wjj staan voor nieuwe toestanden, voor nieuwe partij-verhoudingen. Wie winnen zal door kiesrechtnitbreiding valt dus niet te voorspellenmaar dit geldt eveneens van eene uitbreiding zooals de heer Spruyt die wenscht als van die, door de regee ring voorgesteld. Maar de laatste wil een eerljjke uitlegging van de grondwet en eene oplossing, die aan het land jaren rust geven kan en gelegenheid om te arbeiden in goede richting. En daarom moet alle kansrekening buiten gesloten bljjven, wanneer men op dien weg zioh wil bewegen. Als straks het kiesrechtvraagstuk opgelost is, treden wjj weêr, zjj 't ook misschien in anderen vorm, op om den principiëelen strjjd tegen dr Kuyper c. s. aan te binden. Op dit oogenblik is daarvoor geen reden. De ontboezeming van prof. Spruyt is voor pa» een bewjja te meer ras» de overspanning en agitatie, welke heerscht onder de cc-er vatiet-liberalendie, hoe meer het oogenblik van den strjjd nadert, geen middel ontzien om den minister Tak te verkleinen en te verguizen. Wat ons ten slotte het meest bevreemdt is dat zelfs iemand als prof. Spruyt, met de wereldgeschiedenis voor oogen, niet inziet dat het standpunt van een conservatief-liberaal niet meer van dezen tjjd is. Typisch dat deze hooggeleerde nu op éen Ijjn komt te staan met het Haagsche Dagblad, dat dezelfde leuze als hjj aanheft en in zjjn nommer van Don derdag een premier bevatte onder het opschrift: »Tegen mr Tak en dr Kuyper." Dat komt ervan als men den verkeerden weg inslaatDan geraakt men in minder goed gezelschap. Onder het opschrift »Lohman in den conservatieven hoek" schrjjft de anti-revolutionnaire Nederlander: Met zjjn bekende welsprekendheid werd door dr Bavinck op de deputatenvergadering bet conservatisme naar het leven geteekend en de anti-revolutionnaire partjj den eisch gesteld nimmer den weg van bet conservatisme te bewandelen, strjjd tegen het conservatisme alB het recht van haar bestaan genoemd. Pijnljjk om de onmiskenbare waarheid was het daarbjj, wanneer de heer Bavinck zich tot den beer Lohman wendde om hem te zeggen, welke scboone hoop de anti-revolutionnairen op dezen vaardigen strjjder hadden gebouwd en hoe zjj telkens bitter waren teleurgesteld, omdat Loh man steeds in het lelie van den strjjd zich terugtrok in den conservp.tieven hoek. Wjj weten het allen wel, zeide dr Bavinck tot, prof. Lohman, dat gjj geen conservatie! zjj t, maar waarom moesten wjj u dan steeds vin den, daar waar gjj niet behoort? Zeker, gjj hebt met dat conservatisme niets gemeens, maar waarom hebt gjj ook daarin dan niet gehandeld naar het Woord onzes Gods Wacht u ook voor den Bchjjn des kwaads". De schrijver van »Van Dag tot Dag" in het Hbl. zegt: Welk een allerzotst figuur slaan de vrjje en onafhankelijke kiezers van Goes, ter wjj 1 over hun hoofden heen de heer en Kuyper en de Savornin Lohman dus loven en bieden wie van de twee hen zal vertegenwoordigen. Dr Kuyper, als ge belooft in de Tweede kamer op uw post te bljjven, laat ik Goes aan u over. Beste vriend en collega. Leenmjj Goes even. Na gemaakt gebruik, kijjgt ge het weer eerlijk terug. Niet de kiezers beslissen wie zitten zal. De candidaten beslissen het onderling. Goes is als een van die geribde, gele, palm houten cilinderdoosjes uit een kindergoochel- doos. Naarmate men drukt of schuift, komt er een zwart of een rood schjjtje voor den dag. Niet het doosje, maar de geochelaar beslist. Wjj gevoelen evenmin bewondering voor dit voorbeeld als voor dat van den Joodschen gene raal, die per procuratie den sabbath schendt. Daarom te meer hopen wjj harteljjk dat de finale kieswet tot stand zal komen onder het liberale Ministerie-Tak. Want komt er- een conservatief Ministerie, dan schjjnt ons één zaak volstrekt zeker. Dan krjjgen wjj vóór 1900 de finale kieswet onder een radicaal Ministerie met dr. Kuyper als premier. En we verkiezen verreweg dat zulke een finale wet niet door hem worde geformuleerd. Door den beer A. S. Talma te Vlissingen is bedankt voor eene candidatuur in het district Dordrecht. Thans is van anti-revolutionnaire zjjde dr Abr. Kuyper gesteld, die de candida tuur aanvaardde. Bjj de gehouden eindstemmingen der kies- vereenigingen te Schiedam en F) aardingen en der vertegenwoordigers van de liberalen in de overige gemeenten van bet district is dc heer S. A. Maas, wethouder te Schiedam, met 836 stemmen aangewezen tot candidaat voor de Tweede kamer. De heeren Kielstra, Fokker en Pjjnacker Hordjjk, bekwamen resp. 332, 46 en 9 stemmen. Door de anti-revolutionaire kiesvereeniging Nederland en Oranje te 's Gravenhage, is met overgroote meerderheid aangenomen de vol gende motie »De vergadering, betreurende dat de kies vereeniging 's Gravenhage, ofschoon finale kiesrechtuitbreiding voorstaande, niettemin samenwerking geweigerd heeft met onze kies vereeniging, die voor finale kiesrechtuitbreiding *AÏet minder jjvert, oesi. it, mét hei; oog op het gewichtig volksbelang dat op bet spel staat, nevens den beer G. van der Jagfc, de heeren J. M. Pjjnacker Hordjjk en dr J. Menno Huizinga, als besliste voorstanders van finale kiesrecbtuitbreiding, bjj de aanstaande ver kiezing van drie leden voor de Tweede kamer in bet kiesdistrict 's Gravenhage ten dringend ste bij de kiezers aan te bevelen." De kiesvereeniging Burgerplicht te Groningen stelde definitief tot candidaat de heeren mr Veegens met 53 en prof. Drucker met 43 stem men. Mr S. van Houten kreeg 18 stemmen. Bjj kon. besluit is bepaald, dat de stembriefjes ter verkiezing van leden van de Tweede kamer in de hoofd- kieBdistricten Goes, Hontenisse, Oostburg, Zie rikzee, Helder, Enkhuizen en Dokkum, op 10 e. k. en, ingeval van herstemming, op 24 e. k. in te leveren, zullen worden geopend, respec tievelijk op 12 en 26 daaraanvolgende; is benoemdtot notaris binnen bet arron dissement Almeloo, ter standplaats de gemeente Borne, P. A. J. van Uden, candidaat-notaris te Oldenzaaltot kantonrechter te Bergum mr E. Schaafsma, thans griffier bjj het kantonge recht te Dokkumen tot commies bjj het muntcollege mr G. Blom, advocaat te Utrecht. Dinsdag verleent de minister van justitie geen audiëntie. Letteren en Kunst. Het eerste no. van den nieuwen jaargang van de Portefeuille bevat de reproductie van een gedicht van Goethe, zestien dagen vóór zjjn dood geschreven. Diilsuagavónd vc v:W bet 'gezelschap l' Oeuvre te Parjjs Bouwmeester Solness van Ibsen op. Het spel van allen wordt door den Temps hoogeljjk geroemd, maar vooral wordt den heer Lugné-Poë lof toegezwaaid, wegens de opvatting van zjjn rol, zjjn artisticiteit en zjjn consciëntieus spel. Naast hem onderscheidde zich mile Wrssocq. De mise en scène wordt als volmaakt geprezen. Naar wjj vernemen verschaften de op voeringen der kinderoperettes Nehalennia en Blauwbaard aan de vereeniging Kindervoeding alhier een bate van f 514.13. Bjj de Donderdag te Heinkenszand gehouden stierenkeuring waren zeven diereri aangevoerd, nl. uit die gemeente 3, uit 's Heer Arendskerke 3 en uit 's Heerenhoek 1 door P. v. Stee die de hoogste premie 15 behaalde. De premie ad f 7.50 viel ten deel aan A. Blok, die van f 5 met eervolle vermelding aan Boogerd, beiden te 's Heer Arendskerke, en een premie van 5 aan de wed. Jac" Boon man te Heinkenszand. Bjj het leggen der inlaag aan den pol der Nieuw-Noord-Beveland geraakte Donderdagmorgen een werkman onder een wagen men vervoert den grond door stoom kracht over rails en werd deerljjk verwond. De anti-revolutionnaire kiesvereeniging te Zierikzee besloot geen candidaat te stellen voor de a. verkiezing. In den laatsten tjjd ontvingen eenige geachte ingezetenen van Tholen ongetee- kende brieven, waarin zjj, onder zekere be dreigingen, verzocht werden op daarvoor aan gewezen plaatsen een zeker bedrag te leggen. Zaterdag avond 11. gelukte het der politie den opnemer van een dezer brieven op heeterdaad te betrappen, tengevolge waarvan Woensdag de justitie uit Zierikzee te Tholen aankwam om de zaak nader te onderzoeken. Het ge volg hiervan is geweest dat Donderdag voor middag M. v. D., een jongmensch van geachte familie, geboeid naar Zierikzee werd overge bracht. In de Woensdagavond te Stavenisse gehouden vergadering van de liberale kies vereeniging de eenige op het eiland Tholen werden de aftredende bestuursleden, de heeren A. F. Hanssens, C. Tujjninan en J. Droogendjjk als zoodanig herkozen. Hethuis- houdeljjk reglement werd in dien geest ge- wjjzigd, dat de vereeniging voortaan ook han delend zal optreden bjj verkiezingen voor den gemeenteraad, ter vervulling van vacatures, ontstaan door periodieke aftredingen. Besloten werd ook dat leden, niet kiezers, voortaan geen stem zullen mogen uitbrengen bjj het procla- meeren van candidaten. Unaniem werd be sloten het leedwezen uit te drukken aan de centrale liberale kiesvereeniging te GoeB, waarvan de vereeniging eene afdeeling vormt, over het niet stellen van een candidaat bjj de a, e, Tweede-kamer-verkiezing, N» uitvoerige J bespreking werd nu besloten, ook ditmaal geen candidaat voor genoemde verkiezing te stellen. De R. K. kiesvereeniging Recht en Orde die Woensdag namiddag, onder voorzitterschap van den heer Verhaak van Sas van Gent, te Philippine vergaderde, besloot met alge- meene (10) stemmen de candidatuur te steunen van den heer Hennequin. Op de Suikerplaat, tusschen Borssele en Terneuzen, is Donderdagavond aan den grond gevaren en heden bljjven zitten, de Noorscbe bark Hiram, gez. Nielssen, van Arendal naar Gent met hout. De groote en de bezaansteng zjjn bereids verloren. Te Terneuzen sloegen Donderdag morgen twee voor een boerenwagen gespannen paarden in bet Vlooswjjk op hol en sleepten in hun woeste vaart een in de nabjjheid zjjnden groentenman met kar en al mee. Daar de man een weinig doof is, had hjj niets hooren aankomen. Hjj werd vreeseljjk aan hoofd en aangezicht gewond. Door de rjjkspolitie te Terneuzen is Donderdag beslag gelegd op een te Sluiskil gevonden ljjkje van een pasgeboren kind. Eene dienstmeid van daar, thans zich bevindende te Zuiddorpe, is onder bewaking der rjjkspolitie gesteld, als vermoedeljjk de moeder daarvan. De lieer C. J. Havers tot de aati-revolutionnatren kiezers in liet district does- De heer C. J. Huvers, thans candidaat van die anti-revolutionnairen in het district Goes, welke zjjn vóór kiesrechtuitbreiding zoover de grondwet dit toelaat, beeft in een circulaire aan de kiezers blootgelegd waarom hjj zich candidaat liet stellen. HÖ achtte het zjjn plicht dit. te doen-. »Mjjne maatschappeljjke betrekking zoo schrjjft hjj zou mjj verhinderen bjj voort during een mandaat van uw district te aan vaarden. Naar nu, op dit oogenblik, ben ik gezind om tegenover het Vaderland, tegenover de anti-revolutionnaire partjj en tegenover uw district eën plicht te vervullen, waartoe mjj de publieke opinie roept. Naar mjjne overtuiging is het op dit oogen blik de plicht van ieder, die meeleeft met zjjn volk, mee te werken tot uitbreiding van de kiesbevoegdheid. Veertig jaren lang, van 1848—1887 hebben we geleefd onder een kiesrecht zoo beperkt, dat het nauweljjks den naam van kies recht dragen mocht. In die veertig jaren is onze natie ontgroeid aan het engsluitend gewaad dat haar de leden dekte. In 1887 hield de onmogeljjke toestand ein delek op te bestaan, waarbjj menig leider dei- verkiezingen, menig man met het vertrouwen zjjner medeburgers in ruime mate bedeeld, eenmaal zelfs een minister des konings geen kiezer was. In 1887 kwam er eindeljjk eene uitbreiding die het kiesrecht aan duizenden schonk, maar toch nog duizenden liet staan buiten de barrière, waar binnen alleen toe gelaten werd de gezeten werkman en die boven hem staat. Intusschen is de stroom der democratie ge zwollen en gewassen. Woelingen en onrust in het buitenland en in ons eigen land kwa men ons meermalen vermanen. Zonder sparen worden eischen gesteld, die men gaarne afwjj- zen zou, indien men maar gevoelen kon dat ze onbilljjk waren. Maar dat zjjn ze nu eenmaal niet". Na hierop in den breede gewezen te hebben na geprotesteerd te hebben tegen de bewering dat zjjn partjjgenooten bet exclusivisme is aangeboren, zegt de heer C. J. Huvers »Wjj kunnen, wjj willen, wjj zullen met alle meeleven, maar natuurljjk niet met allen meegaan. De anti-revolutionaire partjj heeft volstrekt geen lust om te beantwoorden aan de teekening, door De Genestet gegeven in deze woorden i Wees u zelf, zei ik tot iemand, Maar hij kon niethij was niemand De anti-revolutionaire partjj is iemanden wil iemand bljjven, en opdat zjj in het district Goes iemand zou kunnen bljjven, die zich niet verloopt in personen-dienst, daarom heb ik de candidatuur aanvaard, en wil haar dienen. Met de historie harer geboorte in de hand, met een beroep op hare uitnemende leiders mr Groen van Prinsterer en dr Kuyper kan zij de beschuldiging van exclusivisme met kracht en recht van zich werpen. Het pleidooi van mr Groen van Prinsterer miste veelal haar doel bjj de kiezers, maar was meestal gericht en bereikte ook meestal het volk achter de kiezers. En dat de sprake van dr Kuyper verstaan wordt door de vklejjne zal u zekey wel bekend zjjn, Geen angstige beperking, geen benepen toelating beeft zij zich ooit te wjj ten gehad. En ook op dit oogenblik geeft de antirevolutionnaire bazuin geen onzeker geluid. Hare tolken in de kamer mogen haar voor een goed deel verlaten, hare geëerde mannen, hare vertrouwde vrienden mogen een zjjweg inslaan, zjj bljjft, recht op baar doel afgaande, den hoofdweg be wandelen en stemt van ganscher harte in met bet parool, door haar als verkiezingsleus ver staan en begrepenHet volk achter de kiezers in eenen er in. »Alle man doe zjjn plicht" Niet alleen als burger van Nederland, of als lid der anti-revolutionnaire party, maar ook als vertegenwoordiger van het district Goes heb ik gemeend in deze critieke oogen- blikken mjjn plicht te moeten doen. Gjj gevoelt met mg al het ppniyke van onze positie. Een geacht vertegenwoordiger, die jaren lang uw district met eere vertegenwoor digde, heeft door zjjne houding in de Kamer, door het onderteekenen, van het bekende ma nifest en door zjjn afscheid nemen van de kiesvereeniging Nederland en Oranje in de hoofdstad, eene positie ingenomen buiten onze erve. Mannen, met wie we zoovele jaren samen leefden en samenwerkten, streden dit maal den strjjd der anti-revolutionnairen van Noord en Zuid niet mee. Onze leuze is de hunne niet. Onze wen- schen zjjn de hunne niet. Ons streven is het hunne niet. Ons doel is het hunne niet. Hoe pjjnljjk dit ook zjjn moge, we hebben het te eerbiedigen. Maar het legt dan ook op ons den heiligen plicht om allen, die de sprake der anti-revolutionairen verstaan, met ernst toe te roepengaat met hen niet. Niet zjj. maar wjj wensohen te bljjven in Ijjn, ons geteekend door de lessen onzer lei ders, door de rechtvaardigheid tegenover onze medeburgers, en door de voorzichtigheid tegenover de huidige omstandigheden. Men heeft mjj gezegd dat er velen onderu zjjn, die de bezwaren, door sommigen aan art. 80 der grondwet ontleend, niet deelen. Welnu, ik ook niet; dus kan ik hun man zjjn. Men heeft mjj gezegd dat er ook in uw district maar weinigen zjjn, die zich ingeno men betoonen met Kiesrechtbesperking, als door het bekende amendement-De Mejjier werd bedoeld, en waarvoor ook uw afgevaardigd» stemde. Welnu, ik ook niet; dus kan ik hun man 4ju. Men heeft mjj gezegd dat het manifest der tien heeren oud-Kamerleden, waaronder ook de naam van uwen oud-afgevaardigde prjjkt, op velen den indruk heeft gemaakt van een demon stratie tegen de Standaard en haar leider, en van een parodie op de ingetrokken Kieswet. Welnu, dat is bjj mjj ook zoo; dus kan ik ook hun man zjjn. Men heeft mjj gezegd, dat de verklaring door uw oud-afgevaardigde in uw midden afgelegd, dat een vertegenwoordiger des volks niets beloven of verklaren moet, maar eenvou dig vertrouwd moet worden, en zpn afscheid van de anti-revolutionnaire kiesvereeniging in de hoofdstad, bjj velen uwer den indruk heeft gevestigd, dat uw oud-afgevaardigde reeds verder op den weg van het conservatisme ie voortgeschreden dan hg waarschjjnljjk zelf vermoedt. Ik zou het met de hand op het hart niet kunnen tegenspreken. Ea daaroa zou ik zeggen Laat Dinsdag Nelson's woord ons bezielen, en, ongerekend het behalen van succes, alle man zyn plicht doen. Ik door uw candidaat te zjjn, gjj door, met alle broeders in den lande, voor de anti- revolutionnaire beginselen te stemmen. Laten we te zamen optreden onder de leuze: Het volk achter de kiezers in eenen er in." Arrondissements-rechtbank te Middelburg Hei drama aan den Harollepni* Drievoudige moord. Eene misdaad, zoo afgrjjseljjk als in den avond van 30 Augustus 1893 in de afgelegen buurt de Marolleput, op ongeveer een half uur afstand van Oostburg gepleegd werd, is, zoo lang ons heugt, in onze provincie niet voorgekomen. Groot was dan ook de ontsteltenis in het land van Oostburg, toen het bekend werd dat drie, in een klein huisje alleen wonende vrouwen, betrekkelijk arm en ellendig, op wreedaardige wjjze van het leven beroofd warenf es met spanning werden de pogingen, die 4f

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1894 | | pagina 1