N°. 71 137° Jaargang. 1894 Zaterdag 24 Maart. Deze courant verschijnt d a g e 10 k met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen; van 1—7 regels 1,50 iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Reclames 40 cent per regel. Middelburg 23 Maart. Het tooneel. I .etteren en Kunst. Thermometei. Middelburg 23 Maart 8 u. vm, 44 gr. m. 12 u. 50 gr., av. 4 u. 51 gr. F. Verwacht O. wind. Agenten te VlissingenP. G. de Vet Mestdagh Zoos, te GoesA. C. Boltjit, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenF. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. C. de Mooir, te TholenW. A. van Nietjweniiuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekbandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de advertentie-bureau's van Nwgk Van Ditmar, te Rotterdam, de Gebe. Belinïante, te 's Gravenbage, en A. de La Man. Azn., te Amsterdam. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Datjbe CrE., John F. Jones, opvolger. Advertentiën moeten des namiddags te één uur aan bet bureau bezorgd zjjn, willen zjj des avonds nog worden opgenomen. Wjj zouden het een kranigen zet willen noemen van de Amsterdamsche kiesvereeni- ging Burgerplicht om den minister Tak van Poortvliet candidaat te stellenen een daad van mannelpken moed en overtuiging van den minister dat hp in deze buitengewone om standigheden ziob zulk een candidatuur laat welgevallen. Hp, de man van de daad, schroomt niet aldus over zich zeiven en zjjne houding uit spraak te laten doen. En dit kan niet beter geschieden dan in de hoofdstad van het rjjk. Als de leden der kiesvereeniging nu maar willen toonen te begvjjpen dat zulk eene candidatuur op schitterende wjjze dient gesteld te worden en de kiezers dat aan zulk een candidaat eer dient bewezen te worden door hem op flinke wpze te kiezen, dan geven zjj daardoor sanctie aan het gevoelen van duizenden in den lande, die den minister waardeeren om de flinke houding, door hem van den beginne af aan in zake de kiesrechtregeling aangenomen. Onder het opschrift »/n den Mistschrpft de Amst. (D. v. N.) de volgende, in menig opzicht zeer juiste opmerkingen De N. B. Ct. klept nog even na, geljjk de klok, die men zeer hard geluid heeft, niet dadel jjk tot rust kan komen. Men moet haar den tjjd gunnen haar even wicht te herwinnen. We laten dit geluid passeeren, zonder iets anders te zéggen dan, hoort ge wel, de klepel slaat nog aan. Maar er zijn beweringen en beschouwingen in de N. B. Ct., die wjj gaarne beantwoorden. «Thans staat men in den mist. Welk ver schil is er gebleken bjj volle bewustheid te bestaan tusschen Kamer en regeering Nie mand,4 die het weet te zeggen want zoo er in dit stadium tusschen Kamermeerderheid en regeering verschil was, is dit niet met zeker heid kunnen bljjken". Wanneer de N. B. Ct. dit schrpft, moet men wel vragen: zat die «mist" nu werkelpk in den dampkring, of alleen in het oog van het Rott. blad? Onze conservatieve collega denkt hierbjj uitsluitend aan het amend.-üe Mejjier enden strjjd daarover gevoerd, met de gevolgen van dien. Doch als zp nu eens lette op den gang van zaken gedurende de anderhalf jaar, dat de kieswet aan de orde is geweest, zou het dan haar nog verborgen kunnen bljjven, dat er in de Kamer een conservatief-liberale minder heid bestond, die alles gedaan heeft wat zp vermocht om de kiesrechtuitbreiding te be- Onder artisten, op verschillend gebied, heeft men eigenaardige menscben. Dat ligt aan hunne bijzondere levensopvat ting, aan hun temperament, aan hun geheele wezen, gevormd als dit wordt in een gansch andere school dan die van gewone menschen, opgaand in hun dageljjksche sleur, geen behoefte gevoelend om zich aan alledaagsch- heid te onttrekken, zich niet boven de opper vlakte verheffend, hun zenuwen niet prikkelend, noch veel minder overprikkelend. De meeste artisten doen anders, spreken anders, verzetten zich tegen den adat, leven een geheel ander leven. Daar moge men over denken zooals men wil, die vrjjheid laten zulke artisten een ieder. Zelfs het spreken over hen laat hen koud. Zij zpn bpzonder en, wp zouden zeg gen in elk geval flink genoeg om zich boven het oordeel van anderen te verheffen. Het is in 't kort een geheel andere wereld, die artisten-wereldmaar ons dunktmen zou geheel verkeerde gedachten van haarkrp- gen en van artisten in 't algemeen als men bjj de beoordeeling van haar en hen als maat staf nam het doen en laten van Gérard Adrilcus, zooals wp dien Donderdagavond op het tooneel in onzen schouwburg zagen doen en spreken. Evenmin als het exentriek-wezen, het zich niet storen aan de gewoonten en zeden van 't algemeen iemand stempelt tot een artist; evenmin als het waar is dat, hoe exentrieker men is, hoe grooter genie men kan genoemd fjorden, evenmin is bet juist dat karakters als perken, en dat deze ten slotte in hetamend.- Mejjier het middel meende gevonden te heb ben, om Tak's kieswet te verminken, naar conservatieven smaak Dat de N. B. Ct. Tak's handelwjjs voor inconstitutioneel heeft gehouden, is nog te begrijpen, omdat zp voortdurend redeneert over iets, dat zp meent te kunnen constatee- ren, als zjj uitsluitend een en denzelfden kant uitkjjkt. De vraag, of de bandelwps van mr Van Tienhoven niet van dien aard is geweest, dat de daad, die onder andere omstandigheden inconstitutioneel had kunnen zpn, voor Tak de eenig-mogeljjke constitutioneele was ge worden, roert zp nimmer aan. Maar dat zp nu zelfs niet eens meer in staat is waar te te nemen, dat er conservatieven zpn, en waar toe deze conservatieven den minister wilden drijven; dit is toch al te kras! Inderdaad er bestaat geen mist. De zon schjjnt zoo helder mogelijk. Behalve enkele conservatieven weet de geheele natie, dat het geschil loopt over deze eenvoudige, «met volle bewustheid" gestelde vraagzal men bjj kiesrechtuitbreiding geven zooveel men kan, of zal men geven zoo weinig men durft. Dit en niets anders is de quaestie. Daarover zullen de kiezers bun gevoelen doen kennen. Maar welke wet van Tak moet men dan kiezen tot uitgangspunt Daar zit de N. Bott. Ct. geducht over in. Er zpn immers drie ontwerpen-Tak en dan heeft men nog de amendementen, waarmede de regeering genoe gen genomen heeft. Wjj zouden zeggen ook dit is gemakkei jjk uit te maken. De amendementen, waarin de regeering berust heeft, onder de pressie der conservatieven, kunnen van nu af beschouwd worden als weder van de baan. De regeering heeft alleen die amendementen in haar nieuw in te dienen ontwerp op te nemen, welke zjj zelve als een verbetering van hare formuleering heeft aanvaard. Alle het kiesrecht beperkende amendementen zpn vervallen. En verder geeft de regeering bjj de forinu- leering van haar nieuwe editie van het ontwerp even zoo prjjs de wjjzigingen, die zjj zelf in haar ontwerpen heeft gebracht, alleen, om in een kamer met zooveel conser vatieve leden, de aanneming van de wet mogeljjk te maken. Zij verwijdert b. v. er uit de beperking omtrent de personen die hun belastingaanslag niet hebben voldaan en keert in deze dus tot de tweede editie van het ontwerp terug. Nu is de regeering weder zichzelf geworden, en mocht de schrijfproef, wat wjj moeiljjk kunnen gelooven, baar nog behagen, zp late aan de Kamer de beslissing daarover, want zjj weet nu wel, dat bjj zeven achtste deel der natie deze bepaling geen goedkeuring vindt. De regeering wenscht een regeling van het. kiesrecht, die voor geruimen tijd van kracht zal kunnen zpn. Dit houde de N. B. Crt. met haar conservatieven in het oog, en zjj zal zich in de beteekenis der te houden verkiezing niet vergissenzp voor goed uit den mist. dat van Gérard specifiek artistiek zjjn. Als alle artisten zoo zenuwachtig, zoo prik kelbaar, zwak en onmanlpk waren als hp, dan was er in hun wereld in 't geheel geen leven mogelpk, geen huis te houden. Wjj kennen tevens karakters als het zjjne even goed buiten de kunstenaarswereld onder menschen, die geen greintje artisten-bloed in de aderen hebben. Of Marcellus Emants daarom een dienst bewees aan de kunstenaarswereld in 't alge meen met zjjn stuk Artiest te noemen, be- twjjfelen wjj. Te meer omdat Gérard Adnkus ook als artist niet zoo bijzonder hoog staat aangeteekend. Het eenige, waardoor hjj eenigen naam maakte, en dan nog wel onder enkelen, was een novelle; van zpn schilder werk hooren wjj niet veel goeds en van zjjn werken zien wjj niet anders dan een tipje, dat weinig beteekent. Hjj schildert iets, dat hjj dadelpk weer uitveegt. Niets zien of hoo ren wjj van hem, dat hem stempelt tot een artist. En dat zpn kunstliefde, zjjn artistiek gevoel hoog staat, bemerken wjj evenmin. Wjj zien van hem niet anders dan allerlei buitenissig heden. Na de escapade, door hem gemaakt, stelt hjj zpne jonge vrouw voor om weg te gaan van een oord, waar hjj wilde wonen, waar men bezig is zjjne nieuwe Villa in te richten ver weg, in een wereld zonder verleiding, zonder kunst. Dat zegt hjj zelf. Die kunst adelt hem dus niet; verhief hem niet boven het alledaagsche, deed hem niets dan opwinden en zenuwachtig maken. Afgescheiden echter van deze kwestie, was, In eene correspondentie nit Amsterdam, voorkomende in de Indépendance van 21 dezer, wordt beweerd, dat zoowel de voorzitter van de Eerste, als die van de Tweede kamer, aan H. M. de koningin-weduwe-regentes het advies hebben gegeven de kamer niet te ontbinden. Jhr. Van Panhujjs, de vice-presi dent van den raad van state, zou daarentegen vóór ontbinding hebben geadviseerd, en zjjn advies zou bjj de regentes den doorslag heb ben gegeven. Wjj hebben reden om aan de juistheid van dit bericht te twjjfelen. In wel ingelichte kringen wordt aangenomen, dat de adviezen der voorzitters in hoofdzaak niet verschild hebben van bet advies van den vice-president van den raad van state. CN. B. Crt.) Op een door de liberale kiesvereeniging te Meppel gehouden vergadering werd met alge- meene stemmen de beer mr H. Smeenge, onder dankbetuiging voor zjjne houding in zake het kiesrechtontwerp-Tak, wederom candidaat ge steld voor het lidmaatschap der Kamer. Dit geschiedde ook in andere distrieten met liberale afgevaardigden, voorstanders van de kiesrecbtont werpen Twee liberale kiesvereenigingen in het district Zaandam hebben reeds gecandideerd den heer K. Cz. de Boer, burgemeester van Assen delft (radicaal), in de plaats van den heer De Meyier. Bjj kon. besluit zpn, in verband met art. 1 van het koninkljjk besluit van 20 Maart 1894 {Stbl. no. 47) in activiteit hersteldbjj den staf der infanterie de luit.-Generaal P. G. J. van der Schrieck en de majoor B. R. F. van Vljjmen bjj den staf der artillerie de kapts. H. Seret en C. M. E. van Loben Seis, en bjj den staf der genie de kolonel, adjudant in buitengewonen dienst van wjjlen Z. M. den Koning, J. E. N. baron Schimmelpenninck van der Oye, allen als lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal op non-activiteiten is bepaald dat vorengenoemde officieren als zoo danig ter beschikking zullen zjjn van den mi nister van oorlog. Bjj kon. besl. is, met ingang van 1 April, aan bet kantoor der invoerrechten en accjjnzen en haven- en schutgelden op het kanaal van Walcheren te Vlissingen, verbonden een trak tement van f 1600 'sjaars, benevens eene jaar- Ijjksche vergoeding voor bureaukosten ten be drage van f 900, onder verplichting van den titularis om ten minste f 800 daarvan te be steden aan bezoldiging van klerken. Krachtens art. 23 van het kon. besl. van 20 Mei 1869 no 30 en art. 3 van dat van 3 No vember 1887 no 29 wordt dit kantoor dus ge rangschikt in de zevende klasse. dunkt ons, de figuur van den hoofdpersoon van Marcellus Emants' nieuw tooneelspel uitstekend geteekend. Zoo zpn er zeker; mannen die zich niet onttrekken kunnen aan den invloed van eene vrouw. Een jaar gehuwd, keert Gérard Adrikus met zjjne jonge gemalin na eene langdurige huweljjksreis terug; en krijgt hjj op een oogenblik, dat vrouw, schoonouders, zuster en zwager bp wien hjj momenteel zpn intrek nam weg rjjn, een bezoek van de vrouw, een «slecht menscb," zooals men haar noemt, met wie hjj een liaison had gehad. Hoe die vrouw zoo plotseling in een haar vreemd huis voor hem kan staan, zonder aangediend te zpn, is wel wat onbegrjjpel jjk, maar men mag in een too neelspel niet op zulke onwaarschjjnljjkheden al te veel letten. Die vrouw oefent weer haar vroegeren invloed uitwjj krjjgen dit te aan schouwen in een tooneel, dat wjj, vooral door het voortreffelijk spel van Royaards en mevrouw Rö9sing-Sablairolles, afschuwelijk waar en af schuwwekkend mooi zouden willen noemen. Gérard bljjft na dit bezoek voortdurend aan haar denkenhjj wordt nog prikkelbaarder dan hjj reeds is; hjj bezwjjkt voor de verleiding, waar die vrouw hem uitnoodigde tot een laatst bezoek, op haar verjaardag. Lang heeft hij geaarzeld, maar na een gesprek met een paar vrienden, die ook al een allerzonderlingst bezoek bren gen, waarbjj zij in 't geheel niet vragen om de jonge vrouw van Gerard hun compliment te mogen maken, gaat hjj, onder allerlei voor wendsels, uit en het bezoek brengen bjj zjjne vroegere bekende. De familie komt te weten wat er gebeurd is; Gérard'3 vrouw eveneens; ep pjea boort Het zesde jaarverslag van de vereeniging Het Buitenland is verschenen. Op de werkzaamheden in 1893 kan in 't al gemeen weder met voldoening worden terug gezien. In het geheel was begin Jan. dezes jaars aan 28 candidaten een definitieve plaat sing bezorgd, waarvan 27 buiten Europa, en een bjj de bekende firma Goldschmidt te Weenen, terwjjl bovendien aan negen aspirant- candidaten een voorloopige betrekking was verschaft. Twee jongelieden zjjn reeds opge komen tot deelgenooten in aanzienljjke firma's; dit toont zeker aan, hoe de vereeniging den juisten weg tot bereiking van haar doel heeft ingeslagen. De jaar-rekening sluit met een nadeelig saldo van f 4,368,65. Dit cjjfer toont dat de veree niging, die zich overigens reeds in zeer veler belangstelling mag verheugen (o. a. in een jaarljjksche bjjdrage uit Amsterdam ad 1500), financieel nog meer stean behoeft, dien zjj verkrpgen kan, indien allen, die er belang bjj hebben of er hart voor hebben dat de handel met overzeesche gewesten zich uitbreidt en aldaar nieuwe débouchés worden geopend voor de nationale njjverheid, als lid of begunstiger toetreden. Het bestuur doet op hen allen een beroep. Het lidmaatschap wordt verkregen óf door de betaling van eene jaarljjksche contributie van f 25öf door eene gift ineens van f 250. Begunstigers zpn zjj, die zich verbinden tot eene jaarljjksche bjjdrage van f 10. Men melde zjjne toetreding aan den pen ningmeester, den beer mr. M. Mees te Rot terdam, of aan den heer G. M. Boissevain, Tesselschadestraat, Amsterdam. De berichten in de Oost-Indische bladen) Donderdag ontvangen, loopen tot 21 Februari. Aan het verslag omtrent do voornaamste gebenrtenisse in het gouvernement en Atjeh en Onderhoorigheden, loopende van 16 tot en met 29 Jan. jl., wordt het volgende ontleend: Op Groot-Atjeh werden onze posten in de geconcentreerde linie -in het geheel niet door 's vjjands vuur verontrust daarbuiten hadden slechts de tjjdeljjke posten Lambarih, Anagaloeng en Boekit-Daroeh van den vjjand eenigen overlast, zonder dat zulks nadeel ver oorzaakte. Allerwege werden binnen het bezette ge deelte van het gebied buiten de linie ver kenningen gemaakt; niets bjjzonders werd opgemerkt, behalve op den. weg van Lambaroe en Anagaloeng, waar de kwaadwilligen een paar maal getracht hebben de bruggen on bruikbaar te maken door de dekplanken weg' te nemen. Tusschen laatstgenoemde plaatsen werden' onze transporten en patrouilles van de overzjjde der Atjeh-rivier, ter hoogte van kampong Lam Tjampoek, waar eene bende kwaadwilligen zich na den tocht van T. Nja Bantah op 5 dezer opnieuw genesteld had, bjjna dage]jjks beschoten, met het gevolg dat bjj verschillende gelegenheden 3 mindere militairen gewond de gewone gesprekken over scheiding, fatsoen enz. De vrouw gevoelt zich bitter teleurge steld zjj wil niet meer luisteren naar haat- man maar ten slotte berust zjj en stemt zjj toe met hem weg te gaan. Aan het slot doet zjj de vraagwat is geluk en zjj geeft het wanhopige antwoord Een woord. Ziedaar den hoofdinhoud van het stuk. Nieuw is de grondtoon ervan niet maar in details, in de gesprekken bezit het zeer veel schoons en goeds. Als bijpersoon verdient Budolf, een schoon broer van bet ongelukkige echtpaar, Elisabeth en Gérard, eenige aandacht, omdat hjj iets nevelachtigs heeft. Hij haó, na den dood van zijne vrouw, zin in Elisabeth, maar sprak haar daarvan nooit. Alleen na de droeve gebeur tenis, laat bjj zich iets ontvallen omtrent zjjne liefde, wat de ongelukkige vrouw terecht wreed noemt. Die figuur hadden wjj wat breeder uitgewerkt willen zien. Budolf bad meer tot Gérard kunnen spreken dan tot de vrouwthans buide bjj zich te veel in een geheimzinnig stilzwjjgen. De andere personen, vooral de oude lui van Elisabeth, waren zeer goed geteekend. Het stuk bevatte- allernatuurlijkste tooneeltjes o. a. waar de kinderen Jan en Mientje wat geul en kleur aanbrachten maar over het geheel was er te weinig actie, werd er veel te yeel geredeneerd en hield men bespiegelingen, die in een novelle goed op haar plaats zouden zjjn maar op de planken spoedig langdradig worden. En dan zouden wjj willen vragen, welk aestbetisch genot kan het opleveren dén gan- sohen ftvond een zwakkeling als Gérard if werden, waarvan één sedert is overleden. Evenzoo werd den 24 Januari jl. een trans port, gaande van Ketapan-Doewa naar Boekit Daroeh, van uit het gebergte op verren afstand beschoten, zonder dat bet echter letsel bekwam. Den 28sten Januari rukten T. Djohan Paha- lawan, T. Nja Bantah en T. Tjihik van Toengkoeb met hunne bulpbendsn uit, ten einde de kwaadwilligen in de V Moekims Montassik uit hunne versterkingen te verdtjjven; de operatie gelukte en sedert dien dag is er op onze transporten niet meer geschoten. De werkzaamheden in het voorterrein en aan de wegen konden ongehinderd voorgezet w u-den. Van het eiland Weh viel niets bjjzonders te vermelden. In de onderhoorigheden hadden geen ge beurtenissen van eenig belang plaats, met uit zondering van de Westkust. T. Tjihiq van Melaboeh heeft zich daar met de voogden van Radja Nagoer, den wettigen opvolger, ver bonden de kwaadwilligen uit Roending te verdrijvenden 26,ten Januari ving de strjjd aan, met het gevolg dat den volgenden dag alle voorwerken van Roending, met uitzonde ring van Oedjoeng Kala, genomen werden. Te Poeloe Raja viel niets meldenswaardigs, voor. Elders bleef de politieke toestand bevredigend De weersgesteldheid was droog en warm) alleen de laatste dagen viel er wat regen, ge paard met oosteljjke en westeljjke winden. Op de zeeposten viel in den gezondheids toestand verbetering waar te nemen. In Groot-Atjeh was de toestand over het algemeen ongunstiger. Het gemiddelde ziekte- cjjfer bedroeg 22 tegen 10, en dat van de beri-beri 3 tegen 4 in den vorigen verslagtjjd. Het sterftecjjfer was hooger. Een nieuw vólks-geschrift der Maat- schappij tot Nut van 't Algemeen, is getiteld Onze kleeding. Waarom én hoe moeten wjj ons kleeden Eet is van de hand van dr B. van der Meulen. Dezer dagen werd te Wageningen, onder leiding van den heer Corn, de Wolff, muziek leeraar aldaar, een concert gegeven van een gemengd koor van circa 70 personen, waarvan de netto opbrengst ten bate kwam van de aigemeene armen, en het ziekenhuis aldaar, Hoewel de tjjd van voorbereiding kort was en vele dezer dilettanten ongeoefend waren, wer den naar men aan de Arnh Crt schreef - verschillende nommers, dank zjj der bekwame leiding van den jjverigen en technisch ont wikkelden directeur, niet onverdiensteljjk uit gevoerd inzonderheid noemen wjj Adonis-feier van Adolf Jennes en de Hymne en de 42e Psalm van Mendelssohn. Als solisten deden zieh hooren mevr. H. Wertheim Hertzfeld te Wageningen, alt, Fraü» lein Steenebrügge, concertzangeres Keulen) hooren. jammeren over al wat hem agiteert en hindert; hem al zjjn zwakheden te booren blootleggen, zonder eens iemand hem ondef handen te zien nënmn en eens krachtig aan het verstand te hooren brengen dat bjj wat meer man moest zjjn? Nu heeft het allen schjjn of de schrjjver zulk on manlpk wezen als Gérard ons wil voorstellen als een figuur; zjjne grillen en zwakheden als iets bjjzonders; terwjjl het veel artistieker1 zou geweest zjjn als de heer_Emants ons eed frisscher, een manljjker figuur had geteekend, die wjj nu in het stuk misten een gemis dat door de eenigszins snibbige persoonljjkheid van Dina niet kon worden vergoed, Het stuk werd, op eene enkele uitzondering na, zeer goed gespeeld. De hoofdpersonen ver vulden hunne rollen uitstekend. Rojjaards gaf ons met natuur-getrouwheid den zwakken Gérard wêer maar werd daardoor nu en dan ongenietbaaren mevrouw Poolman schonk ons vele oogenblikken van genot. Behalve op de bovenste rangen was de schouwburg overal zeer vol. Eene enkele opmerking ten slotte over eena bjj zaak. Sints het licht op het tooneel verbeterd is valt ook de grime meerin 't oog. Dit strekt echter lang niet al tjjd tot verbooging van het effect. Donderdagavond leverden, als mevrouw Van der Baad wat naar voren kwam, eenige strepen op haar gelaat een allerzonderlingst gezicht op. Men moge daarop wel bedacht zjjn en beproeven hieraan te gèmoet te komen betzjj j door minder sterk te grimeeren of het boven* tvoorlicht wat te temperen,

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1894 | | pagina 1