Vrijdag 23 Maart. N°. 70. 1376 Jaargang. 1894 FEUILLETOM. EEfi OJüDAMBAEE. Deze courant verschijnt d a g e I ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen; Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 eent per regel. Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen; van 17 regels 1.50 iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Reclames 40 cent per regel. Middelburg 22 Maart. QUÏDA. ONDERWIJS. 0ÏT STJJÖ EN PROVINCIE. VEKKOOPÏNGEN ENZ. MIDDELRIJM III RANT. Tb eifmomete». Middelburg 22 Maart 8 u. vn\ 43 m. 12 u. 50 gr., av. 4 u. 50 Verwacht O. wind. Agenten te Vlissmgen P. G. de Veï Mestdagh Zoon, te Goes A. C. Boitjit, firma weduwe A. C. de Jonge, te Kruiningen P. v. d. Peijx, te ZierikzeeA. C. de Mooij, 5 gr. j te TholenW. A. van Nieuwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën p. I aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmah, te Rotterdam, de Gebk. Bexintante, te 's Gravenhage, en A. de La Mak Azn., te Amsterdam. Hoofdagenten voor het Buitenland te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger, Advertentiën moeten des namiddags te één uur aan het bureau bezorgd zjjn, wille* zjj des avonds nog worden opgenomen. iHaainlan a. (Tweeden T*aasclirtag) verse li ij ut de Middelburgse/ie Courant niet. Bjj kon. bes!.: zjjn bevorderdtot kapitein-luit. t/z., de luit t/z. Ie kl. D. Stolptot luit. t/z. Ie kb, de luit. t/z. 2e kl. A. Gelderman en F. W. Planten, en tot luit. t/z. 2e kl., de adelborsten le kl. J. F. Obbes en C. E. H. van Heyningen; is, in verband met de vermindering van het aantal hulponderwjjzers bp de pupillenschool, aan den hulponderwjjzer bp die school S. de Groot, een eervol ontslag uit zjjne betrekking verleend zjjn benoemd tot klerken van de le klasse bp de directie van de rijkspostspaarbank, C. J. B. Nierstrasz van Tienboven en W. H. A. Tollus, thans klerken van de 2e klasse. De heeren Van Velzen, lid der ontbonden kamer voor Bodegrave, en W. J. Geertsema, idem voor Enschedé, stellen zich bp de aan staande verkiezingen niet weder beschikbaar. „Burgerplicht" te Amsterdam over den politieken toestand des lands. Men schrjjft ons uit Amsterdam De vergadering, Woensdagavond door boven genoemde vereeniging gehouden, was, zooals verwacht werd, vrjj druk bezocht. De voorzitter van bet bestuur, de beer A. C. Wertbeim, opende de bpeenkomst met de volgende rede »M. H. Getrouw aan de u gedane mede- deeling, heelt uw bestuur, onmiddelpk nadat de beslissing der kroon bekend is geworden, u opgeroepen, om, volgens de bepaling van art. 13 onzer Btatuten, u in de gelegenheid te stellen beschouwingen te houden naar aanlei ding van- en in verband met den staatkun digen toestand. Het zjj ons vergund, die van een inleidend woord te doen voorafgaan. Toen de kieswet in haren oorspronkeljjken vorm verscheen, beett deze vereeniging, na inleiding van bet vraagstuk door mr H. Goe man Borgesius, de volgende motie aangenomen »De kiesvereeniging Burgerplicht, die uit breiding van kiesbevoegdheid m baar program beeft geschreven; «van meening, dat de regeering terecht eene kiesregeling beeft voorgedragen, waarbjj de Kiesbevoegdheid wordt uitgebreid tot de ruim ste grenzen, welke art. 80 der grondwet toe laat »zich vereenigende met de strekking van het prae-advies der Liberale Unie vertrouwt, dat door gemeen overleg van Regeering en Staten-Generaal de ingediende wetsontwerpen zoo noodig met wpzigingen, de hoofdzaak niet rakende tot wet zullen worden verbeven." Sedert dien hebben de algemeene beraad slagingen plaats gevonden, zpn een aantal amendementen gewogen en te licht bevonden, Uit het Engelsch vatf Hardop herbaalde de directeur het stopwoord der buigerlpke zedelpkheidinachtneming der vastgestelde uren, nauwgezetheid aan de maaltpden, goed voorbeeld aan de dienstboden, uitmunten in goede gewoonten, verscbuldigden eerbied aan de voorschriften der over u gestelde machten. Toen hp even ophield om adem tt scheppen, stiet Roscoff opnieuw zpn kort schamper lachje uit. »Ja, ja, wp zpn bedeelden; verguld dt pil maar niet. Laat ons haar slikken als eei> paardenmiddel." »lk kan het niet helpen," zei de directeui in zpn waardigheid gekrenkt. »Het comité heel'; de wetten gemaakt en ik ben bier slechts om te zorgen dat zp nageleefd worden. Laat ik u nu eens uitleggen, mpnheer Roscoff, dat gjj ze binnen het verloop van vier en twintig uuj allen overtreden hebt." «Waarljjk! Ik vrees dat ik in staat ben ze binnen een nog korter tijdsverloop opnieuw te verbreken. Wat zal ik u zeggen? Ik heb u gisteren reeds gezegd dat ik te oud ben om school te gaan." en is, na wijziging der wet door de Regeering, de Tweede kamer werkzaam geweest en heeft zjj met overgroote meerderheid het beginsel der wet aangenomen, neergelegd in art. 3, luidende«Deze wet houdt voor kenteeken van geschiktheid en voor kenteeken van maatsch appel ij ken welstand bet voorzien in eigen onderhoud en in dat van het huisgezin." De meerderheid was echter zoodanig samen gesteld, dat hare beslissing niets, meer kon beteekenen dan eene principieele verklaring, waarvan de toepassing aibankeljjk was van de nadere omschrjjving van bet kenteeken. Inderdaad is de strjjd, met meerdere op rechtheid, dan ook uitgebarsten bjj de behan deling van art. 4 en beeft de aanneming van bet amendement-De Mejjier de regeenng be wogen de wet in te trekken. De beslissing der regeering berust bljjkbaar op uitgebreider grondslag, dan bet amendement zou doen vermoeden. Het is de strpd tusscben meerderheid en regeering over den omvang der uitbreiding, die thans is ontbrand. Het mandaat, door de liberale kiezers bun vertegenwoordigers in 1891 gegeven, berustte op het begrip, dat men bjj de uitbreiding zoo ver zou gaan, als de Grondwet toelaattoch is bet duidelpk uit de beraadslagingen ge bleken, dat men poogde die grenzen te be perken. Met echt constitutioneelen zin beeft de kroon aan de kiezers de beslissing gelaten tusschen beide stelsels en het iB thans onze taak in de keuze der personen, die wjj wenscben af te vaardigen, de overtuiging kenbaar te maken, die wjj omtrent bet kieswet-vraagstuk zjjn toegedaan. De beraadslagingen hebben dus ten doel ons af te vragen, wat wjj denken omtrent den omvang van bet kiesreent, zooals dit is om schreven in bet .gewjjzigd wetsontwerp-Tak, en die meening neer te leggen in eemg be sluit, dat tevens de maatstat worde voor de keuze onzer vertegenwoordigers. Niet in spitsvondige beoordeeling der bjj- zonderheden en onderdeelen der wet hebben wjj ons te verdiepen, ook niet of ze in eemge wpze redactioneel dient te worden gewjjzigd, maar of' wjj ai dan niet den kern onverkort willen: de toekenning van het kiesrecht aan allen, die in eigen onderhoud en dat van hun gezin voorzien. Die beraadslagingen kunnen slechts dan vruchtbaar zjjn, ais wjj ons daarbjj onthouden van persoonlpke kweBtiën en van incidenten, en slechts beginselen op den voorgrond stellen; als wij hartstocht en overdrjjving ter zjjde stellen en ons kalm en nuchter rekenschap geven van betgeen bet belang des lands vordert. Dat landsbelang vordert o. spoedige, af doende en rechtvaardige regeling der vraag, die de gemoederen in beweging brengt en de aandacht afleidt van zoovele andere gewich tige vraagstukken op financieel, economisch en sociaal gebied, die oplossing bebooren te erlangen, zoodra de staatkundige gezicht einder is gezuiverd. Die regeling kan slechts verkregen worden, als men vasthoudt aan de belotten, den volke -- «Maar gjj zjjt niet te oud om op uw tjjd aan tafel te komen of te rooken in de kamer, die er voor bestemd is, of behoorljjk in uw bed te slapen", zei de jonge man ongeduldig. «Ik kan niet in htt publiek eten", zei Roscoff, op zjjne tanden knarsende, die nog zeer wit en sterk waren, «en ik ga uit als het injj goed dunkt." De directeur baalde een brief uit zjjn zak en zei«Dit moest ik u geven, indien mjjne pogingen mislukten." Roscoff herkende bet schrift van Valbranche, op bet dikke roomkleurige papier van bet envelop, en opende bet in stilte. De brief luidde als volgt: «Mjjn waarde vriend. Gjj zjjt immers een fatsoenlpk man. Is bet fatsoenlpk tegenover mjj en tegenover wjjlen de gebroeders Fir- nin-Fucbs, om hunne weldaden aan te nemen en daarvoor in bun Inrichting een voorbeeld te stellen van insubordinatie en ondankbaar- beid Ik doe u die vraag en laat de beantwoording aan uw geweten en uwe rechtschapenheid over. Uw kleinzoontje is wel gelukkig en indien gjj hem niet kwelt met bezoeken, zal bp in een week tjjds ge heel gewend zjjn. Ik ben hem zelf gaan zien en heb hem een stuk speelgoed gebracht. «Steeds, chèr maitre, uw zeer toegenegen «Maurice Valbranche." Onder zpn bruin verweerde gelaatskleur in 1891 gegeven, en dit doet loyaal, flink, zonder aarzeling en zonder vrees. «Vertrouwen wekt verf out -.r." Maar wjj moeten ons teven3 boeden ons door den invloed van het oogenblik te laten medeslepen en daarvan de oplossing, die over de toekomst van ons land zal beslissen, slechts toe te vertrouwen aan ervaren handen. Wordt die adbaesie aan onze overtuiging in zake de uitbreiding van het kiesrecht in de eerste plaats van onze candidaten gevraagd, de eischen van bekwaamheid, kennis van zaken en kaïm overleg mogen evenmin miskend worden. Uwe belangstelling, gegrond op helder en onbevangen oordeel, bljjke uit uwe beslissing. Als eene der grootste kiesvereenigingen des lands, in de hoofdstad gezeteld, rust op ons de zedeljjke verplichting, bet voorbeeld te geven van bezadigdheid, maar tevens van zede- ijjken moed, van wilskracht en volharding." Deze rede werd met applaus begroet. Als leiddraad voor bet debat bad bet be stuur eene motie opgesteld van dezen inhoud: «De kies vereeniging Burgerplicht, »van oordeel, dat 's lanüs belang dringend vereischt, dat de a. s. Tweede kamer zoo spoe dig mogeljjk een kieswet-ontwerp op denzelfden breeden gionuslag van uitbreiding als bet tioor de regeeriug ingetrokken ontwerp bebandele en aanneme «besluit bjj de a. s. verkiezing voor de Tweede kamer slechts candidaten te zuilen stellen, die onder instemming met bet program der kies- vereeniging die zienswjjze zpn toegedaan." Op een vraag van den beer Zeehandelaar of de afgevaardigden van Amsterdam tot deze vergadering waren uitgenoodigd, antwoordde de voorzitter ontkennend. Het was een leden vergadering ter bespreking van beginselen. Op een volgende vergadering, waarin candidaten gesteld worden, zullen ook de afgetreden af gevaardigden uitgenoodigd worden. De beer Bouman deed uitkomen dat H. M. de Koningin-Weduwe-Regentes de kiezers voor de concrete vraag steldedraagt de intrek king van de kieswet uwe goedkeuring al oi niet weg De motie van bet bestuur geeft daarop geen duideljjk antwoord. En daarom zou bjj bjj de aanstaande verkiezingen de candidaten alleen voor de vraag stellen, ol zp voor of tegen de wet-Tak zpn. Hjj, geen voorstander daarvan, zou bjj deze verkiezing den afgevaardigden op dit punt een impera tief mandaat willen geven. De heer J. Verslujjs gaf zpn bevreemding te kennen dat de regeenng niet vroeger de bezwaren tegen baar ontwerp beeft beantwoord. Door eene ruiterljjke verklaring had de regeering het amendement-De Mejjier van de baan kunnen schuiven. En vroeg bjj zal men nu maar afgevaardigden kiezen, die alle amen dementen op bevel of verzoek der regeering intrekken Zuilen nu met een vage motie allen worden uitgesloten, die grondwettige bezwaren hebben over bet begrip welstand Hjj beantwoordde die vragen met een stellig neen. De beer Brunwold Riedel betuigde zjjn in genomenheid met de motie. Zp is gesteld, opdat Burgerplicht partij zal kiezen, en men uitbreiding wil zoover de grondwet dit toelaat. De motie wil een breede politiek, neergelegd in art. 3 der wet Tak. De heer Zeehandelaar zeide noch voor noch tegen de motie te zjjn, daar zjj z. i. niets be- teekent. Men hangt af' van de candidateD, van hunne beginselen, en de overtuiging, waar mede zjj die weten ingang te doen vinden. De kiesvereeniging behoefde zich niet meer over bet kiesrecht uit te spreken. Het was beter de candidaten te booren. Professor Spruyt' was ook niet ingenomen, met de motie. Het bestuur trekt partjj vooi Tak, tegen andere uitstekende vertegenwoor digers. Het eerste ontwerp-Tak was vrp on doordacht en de bezwaren daartegen waren niet gering. Een zeldzaam voorloopig verBlag volgde, doch Tak regeerde niet. ■De voorzitter viel bier den spreker in de rede met verzoek geen afwezige personen aan te vallen, doch enkel beginselen te bespreken. De beer Spruyt zeide dan niet te kunnen voortgaan. Want als vrjje Nederlander wensebte bjj niet te bukken voor de willekeur van Tak (Toejuichingen). Onderscheidene sprekers voerden nog het woord doch raakten geen beginselen aan, waarop de voorzitter in kernachtige woorden de motie verdedigde, die daarop bjj zitten en opstaan werd aangenomen. Er waren 331 leden tegenwoordig; slechts 17 stemden tegen. Aan bet slot der vergadering deelde de voor zitter mede dat bet bestuur den beer Tak van Poortvliet gepolst bad over eene candidatuur, en dat daarop dit antwoord was ingekomen Ik verlang geen candidatuur, geen benoeming, maar als mjj een candidatuur door Burgerplicht te Amsterdam wordt aangeboden en die door bet votum der Amstev- damsche kiezers wordt bevestigd, dan ben ik gaarne bereid die be noeming te aanvaarde n." (Lang durig en daverend applaus.) Hierna werd de vergadering gesloten. JLetteren en Kunst. Door bet zangkoor eener gemeenteschool te 's Gravenhage zal in den loop van de vol gende maand de bekende kindercantate Michiel Adriaanszoon de Ruyter, van Hasselbacb en Lpsen, worden uitgevoerd. De heeren prof. Guye, mr Levy, mr Gun ning en Berckenhof te Amsterdam, vormden zich tot een commissie om Kes en zpn orkest een eere-avond aan te bieden, als bewjjs van waardeering voor de Beethoven-avonden in bet Concertgebouw. Aan bet Woensdag gehouden schrifteljjk examen voor de Rjjks normaallessen te G o e b werd deelgenomen door 1 m. cand. voor de tweede kl. en 13 m. en 7 vr. cand. voor de eerste kl. Voor de tweede klasse is toegelaten J. Os- se waarde Hz. van Kapelle; terwjji voor de eer ste klasse zjjn toegelaten Aa Meeuse van Oud- werd Roscoff doodsbleek, toen hjj dien brie! gelezen bad. De beambte sloeg hem gade met de lage, gluiperige voldoening, waarmede kleine zielen altjjd de folteringen van groote zielen gade slaan. Roscoff voelde dat zpn gelaat zjjn aandoening verried, maar hjj kon haar voor het oogenblik niet verbergen of be dwingen. Hjj keerde zich om naar bet ven ster en bleef zóólang sprakeloos op den briei staren, dat de ander ongeduldig werd. »Ik veronderstel dat de beer Valbranche niet te vergeefs geschreven heeft? Zijne be- wjjsgronden zullen wel meer afdoende zpn dan de mjjne" zei bjj met nauw verholen on besch aamdheid. Roscoff keerde zich eensklaps om en riep met een donderende stem »De beer Valbranche schrpft mij niet dat ik, in ruil voor kost en inwoning, mjj de onbeschoftheid van betaalde onderhoorigen moet laten Welgevallen. Mjjn kamer staat niet ten allen tjjde voor u open. De wetten van het comité zal ik naleven, als dat noodzakeljjk ismaar als gjj ongenoodigd bier komt, zal ik mjjn beklag indienen bjj het bestuur." Hij sprak met dien hartstocht, dat gezag, die hoogheid, die den ander even onverdrage ljjk, even onverschoonbaar in hem vond, alsot hp een bedelaar van de straat waremaar voor bet oogenblik was zpn vjjand verslagen. De directeur wist niet wat er in dien brief van Valbranche stond, ep oordeelende dat voor. Sabbinge, A. M. de Groote van Wolfaarts- djjk, R. A. Straub van Coljjnsplaat, A" Black- stone van Goes, A*. J. W. de Munck en J". M. Comjjs, beiden van Hansweert, A. van Liere en J. Beenhakker, beiden van Kloetinge. N". Krujjs Voorberge van 's Gravenpolder,' G Francojjs van Kruiningen, Ja. P. Brouwer, en J. J. Oranje, beiden van Goes. M. Cbse- waarde en A. P. L. Snjjder van Wilhelmina- dorp en P. Sandee van 's Heer Arendskerke. Dit bericht is nog opgenomen in een deel der oplaag van ons vorig nommer. Aan de rjjks-normaallessen te A x e 1 zjjn Woensdag toegelaten tot de eerste klasse L. F. van Dixhoorn te Terneuzen, O. Z. Vrielink te Axel, A. W. Krujjsse te Axel, C. T. Ameluxen en H. A. Bokstael te Sas van Gent, Maria J. v. d. Vliet Elisabeth J. M. Visser en Anna B. J. Wissel te Terneuzen tot de tweede klasseP. A. de Maat te Boschkapelle, W. J. Cremer te Hontemsse, J. A. Ledegang en Joziua A. I. Dieleman te Ter neuzen en Anna T. v. d. Bent te Eüewouts- djjk en tot de derde klasse A. de Kraker te Hulst. Bjj kon, besl. is, zooals nog in een deel der oplaag van ons vorig nommer werd medegedeeld, W. Maas benoemd tot burge- meesterder gemeente Serooskerke. (Walcheren). Door den beer C. Maters te Vlissin gen is aan zjjne stoom wasscherjj een chemi sche wasscherjj verbonden, terwjjl bjj bet gemeentebestuur aanvrage gedaan is en plannen overgelegd zjjn voor eene verwerjj. - Maandag 14 Mei a. s. (2en Pinksterdag) zal de vereeniging Eendracht maakt Macht te Kruiningen, ter berinnering aan baar dertigjarig bestaan, een festival organiseeren. Door Gedeputeerde staten van Zeeland werd beden aan bet gebouw van het gewes- teljjk bestuur alhier aanbesteed bet bouwen van een steiger aan de Staartnol te Borssele met bjjbehoorende werken. Hiervoor waren ingekomen 10 biljetten van de heerenL. Brand Dz., te Giesendam, voor f 23,748J. Visser Gz., te Papendrecht, voor f 25.395 G. Klootwjjk, te Papendrecht, voor 25,380C. Bolier Cz., te Bruinisse, voor f 25,555 P. Dronkers, te Kapelle, voor 26,179; R. J. Visser Pz., te Hansweert, voor ƒ26,290; J. F. Adriaansens Poifliet te Walsoorden, voor f 26,520 M. van den Hoek, te Terneuzen, voor 27,500, A. van Beters, te Voorburg, voor j 27,599 en J. Lmdenbergb Cz., te Bruinissei voor f 28,450. Door het polderbestuur van Walcheren werd beden aan bet polderbuis in de Abdjj alhier in bet openbaar aanbesteed 1 Het leveren van eiken- en mastenhout. Hiervoor werd ingeschreven door de heeren J. Raamakers te Helmond voor f 1666; W. J. v. d. Ven te Boxtel voor f 1770; J, H, Velzen te Boxtel voor f 1800; L. A. Spierings ziebtigheid beter was dan moed, mompelde hjj een paar woorden, die Roscoff niet verstond, en verliet de kamer. Zoodra hjj alleen was, las Roscoff den bricl nog eens over, die zoo wreed beleefd was en zoo onweerstaanbaar vernultig gesteld om te overreden. Valbranche was een uitstekend menschen- kenner en ofschoon bjj zelf niet fijngevoelig van aard was, wist hjj maar al te goed hoe bjj bjj andere de gevoelige snaren moest aan raken om ze te doen trillen. »0, mjjn kleine Max! Mijn kleine Max! Als deze brief de waarheid spreekt, dan is Pepin een hooger wezen dan gjj. Ea ik moet deze cipiers gehoorzamen, om uwentwil 1" Toen bet twaalf uur sloeg en de bel in dc groote vestibule geluid werd voor bet ontbjjt, ging bij naar beneden en betrad de eetzaal met een vreemd, nieuw akelig gevoel van bedeesdheid en verlegenheid. In zijn rjjkste en voorspoedigste dagen was bjj nooit een gezellig man geweest; hjj had altjjd zjjn eigen leven geleid, afgezonderd van de wereld bjj was altjjd een man uit bet volk gebleven^ altjjd een Bretonsche zeebonk in hart en manie ren. Behalve met eenige eigenaardige kunste naars, zooals bjj zelf, had hjj nooit met andere lieden aan tafel gezeten, en zjjn groote armoede van de laatste twintig jaar had hem doen eten, zooals hp leefde, in volslagen afzonde ring, met de jpnhebbeljjke, lompe mattieren, welke eenzaamheid en armoede meebren» gen. Het was een kwelling voor hem om zich onder vreemden te begeven. De eetzaal was een groot vertrek met hout beschoten en een geschilderde zoldering; in*> drukkendwt-kkend, mooi, rjjk gemeubeld; de bouwmeester, decorateurs en stoffeerders van Mont Parnass hadden al wat zjj grootsbb konden bedenken aan dit gebouw aangebracht, opdat hun verdiensten hooger zouden zjjn. Het was Roscoff alsof hjj in een kerk kwam. De directeur kwam hem welwillend te ge- moet en zei vriendeljjk: «Welkom aan onzen disch, mjjnbeer Roscoff, ik hoop datgp goeden eetlust meebrengt, dat is de beste sous, zooals een Engelsch dichter zegt". Roscoff kwam linksch, onhandig, verlegen de kamer in en ging op de punt van den stoel zitten, die hem aangewezen werd. Er zaten zestien personen, waaronder de directeur en de secretaris, aan een lange ovale tafel, gedekt met helder damast, waarop zilver, glaswerk en bloemen in oud-porseleinen vazen prijkten. Alle zestien gasten keken Roscoff verbaasd aan en namen hem op, met dien zelfden vpandigen blik, waarmede honden een vreemden indringer ontvangen. Hij was woedend over zpn eigen verlegen heid, bp, die in zjjn stroeve onafhankeljjkheid nooit voor iemand gebogen had, moest nu zwichten voor den aanblik van eenig zilver en wit tafelgoed, en dep blik ja» rreemdelieg"»

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1894 | | pagina 1