N°. 68.
137® Jaargang.
1894
Woensdag
21 Maart.
Verspreide Berichten.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen;
Prys per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regela Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen; van 17 regels 1.50
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Reclames 40 cent per regel.
Politiek overleg.
Middelburg 20 Maart.
KERKNIEUWS
UIT STAB EN PROVINCIE.
RECHTSZAKEN
irjirïffT-mWSBagalsatt
mi) i) ui; i iu.s(iit (iimiM.
Hiermomeier. j Agenten te Vlissingen P. G. de Vey Mestdagh Zoon, te Goes A. C. Boltjit, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenP. v. d. Peul, te ZierikzeeA. C. de Mooij, j Advertentiën
Middelburg 20 Maart 8 u. vtr, 46 gr. j te TholenW. A. van Nieuwenhuijzen en te TemeuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekbandelaren abonnementen en advertentiën j moeten des namiddags te één uur
m. 12 u. 53 gr., av. 4 u. 50 gr. F. aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmar, te Rotterdam, de Geer. Belinïante, te 's Gravenhage, en A. de La Ma» Azn., te Amsterdam. aan het bureau bezorgd zjjn, willes
Verwacht N. O. wind. j Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John P. Jones, opvolger. zjj des avonda nog worden opgenomen.
Maandag' a. (Ttveeden Paasclulag)
verschijnt de Middelburgsche Courant niet.
De zitting der Staten-Generaal wordt heden
door den minister van binnenlandsche zaken
gesloten.
De minister van buitenlandsche zaken is
uit het kabinet getreden.
Het besluit, waarbij de ontbinding van
de Tweede kamer zal worden uitgesproken,
wordt spoedig verwacht en de kiezers zul
len wellicht binnen betrekkelijk korten tijd
opgeroepen worden uitspraak te doen.
Dit zijn de belangrijke feiten van den dag.
Algemeen zullen zij in den lande indruk
maken. Aan verschillende verwachtingen
van politieke speculanten slaan zij den bodem
in, aan velen geven zij stot tot ergernis, aan
nog meerderen reden tot tevredenheid.
De nu ingeslagen weg kan, naar onze
meening, leiden tot zuivering van den toe
stand. Hoe de uitspraak der kiezers ook
zij, aan de verwarring, die er heerschte
onder alle partijen omtrent het kiesrecht-
vraagstuk, kan nu een einde komenmits
men de kwestie zuiver stelle en de a. ver
kiezing niet beschouwe uit het oogpunt van
louter partij-belang.
Vóór wij de bedoeling van die meening
nader in 't kort uiteenzetten eene enkele
opmerking.
Er is nu duidelijk gebleken dat de ge
ruchten omtrent verdeeldheid in den boezem
van het kabinet schrikbarend overdreven
waren. Zij bepaalden zich tot een meening-
verschil tusschen éen lid en a 1 de overige
leden, die aaneengesloten waren.
Over den aard van dit verschil zullen wij
de bijzonderheden wel niet officieus verne
men 5 maar wij gelooven niet ver van de
waarheid te zijn, wanneer wij het vermoeden
uiten dat het zich openbaarde hoofdzakelijk
in verband met de beteekenis, te hechten
aan het votum der kamer, toen zij het
amendement-De Meijier aannam.
Vroeger toch verklaarde zich het gansche
kabinet, met den heer Van Tienhoven,
homogeen omtrent Tak's kieswetten. Opdat
punt was dus geen verschil in meening.
Dat de heer Van TienhoveD, hij, de ka
binet-formeerder, nu heengaat zal wel zijn
ernstige reden hebbenen wij meenen dat
waar die bestond hij goed deed zijn
ontslag te nemen. Door zijn heengaan wordt
het kabinet de gelegenheid gegeven zijne
positie tegenover het land en tegenover de
nieuwe kamer te versterken.
Dat hij alleen weggaat geeft te meer stof
tot tevredenheid, omdat aan zijn departement
geen brandende vraagstukken aan de orde
aiju en hij niet, zooals bv. de minister Pier-
son, half afgedaan werk moet laten liggen.
Voor laatstgenoemde bestaat nog kans zijn
nuttigen arbeid voort te zetten tot eene
belastinghervorming, waarover zelfs tegen
standers juichten, o. a. toen hij den accijns
op zeep afschafte, dien op zout verlaagde
en de vermogensbelasting wist in te voeren.
Dit is de opmerking, die wij aan ons
eigenlijk betoog meenden te moeten doen
overgaan.
Van politiek overleg dienen nu in de
drukkeen gewichtige dagen, welke aanstaande
zijn, ook de voorstanders van kiesrecht
wetgeving in den zin der regeering blijk te
geven.
Er is slechts éen kwestie, die de aanstaande
verkiezing beheerschen zal en beheerschen
moeten dat is de kwestie voor of tegen
uitbreiding van het kiesrecht zoover de
grondwet dit toelaat naar de opvatting der
tegenwoordige regeering. Maar daarbij dienen
ook enkele details niet licht geacht te
worden.
Onder alle partijen zijn dezelfde stroomin
gen waar te nemener is een democratische
die de regeering steunen wileen con
aervatieve die huiverig zich toont voor en
felfa *ic5 verzet tegen eene uitbreiding van
het kiesrecht, zooals deze regeering die wil.
Bij alle partijen dient op dit punt eene
duidelijke schifting plaats te hebben, eene
juiste^ preciseering van gevoelens.
Voor andere kwesties, voor punten van
partijbelang is thans geen aanleiding.
En nu ligt het voor de hand dat men zich
by deze gelegenheid niet op al te partijdig
tandpunt behoeft te plaatsen, omdat dit hei
cot stand komen van de wetsontwerpen kan
beletten, en omdat er in de onderscheidene
partijen onderling verschil van meening
bestaat.
Er kan dus, dunkt ons, samenwerking
plaats hebben tusschen aanhangers vsn
verschill ende partyen maar vóór vaD
liberale zijde daartoe worde overgegaan,
dient men goed overleg te plegen, duidelijk
en stipt de puntjes op de i te zetten en
vooral klaren wijn te schenken.
Blijft elke partij aan details vasthouden,
dan is de kans voor de tegenstanders der
Kieswetten gunstiggeven de voorstanders
echter te veel toe, dan loopt men ook gevaar
dat de kiesrechthervorming in den zin der
regeering niet tot stand kome.
Het orgaan van dr Kuyper begint nu reeds
geb.uikelijkerwijze reserves te maken;
het heeft kort geleden weer gezinspeeld op
herziening van art. 80 der grondwetwie
weet welke verrassingen het ons nog meer
bereiden zal. Wij weten hoe wij van die
ijde meer dan eens daaraan bloot stonden.
Daarom is omzichtigheid meer dan noodig.
Het blad verklaart zich in zijn nommer van
Maandag voor samenwerking met elke staats
partij, mits die samenwerking uitgaat van
eigen zelfstandig initiatief.
Dat klinkt fier, maar zegt weinig van die
zijde. Wij weten te goed hoe men op hei
redactie-bureau van het blad tegenover eigen
partijgenooten het laveeren al te veel in
toepassing brengt. De jongste verkiezing
van jhr De Savornin Lohman in het district
Goes ligt nog te versch in het geheugen om
over dat punt nog in het breede uit te
weiden.
Welke houding zal nu dit blad aannemen
tegenover dezen bestrijder van de voorstel
len der regeering, tegen hem die stemde
voor het amendement-De Meijier in tegen
stelling met mr Lucasse die daartegen zijn
stem uitbracht
Zoo komen wij van zelf op het punt, waar
wij wezen wilden. Onze bedoeling is niet
duidelijker weer te geven dan door voor
beelden uit eigen omgeving.
Wat zullen de liberalen in het district
Middelburg tegenover mr Lucasse
wat onze partijgenooten en de anti-revoluti
onairen in de districten Goes en flon-
t e n i s s ewat de vrijzinnigen in het di
strict Zierikzee tegenover den heer Van
Kerkwijk doen
Mr Lucasse is in beginsel vóór de nu
teruggenomen kieswetten, waarover de groott
strijd loopt. Alleen de schrijfproef is voor
hem een bezwaar.
Zullen de onzen, die toch een krachtigen
en niet te versmaden invloed kunnen uit
oefenen, hem bestrijdeneen candidaat
tegenover hem stellen
Dit behoort o. i. afhankelijk gesteld te
worden van door mr Lucasse af te leggen
verklaringen.
Voor zijne conservatieve parlijgenooteD, die
tegen kiesrechtuitbreiding zijn, kan deze af
gevaardigde de man niet wezen. Zij zullen zich
van hem afscheidennatuurlijk. En daardoor
is zijn positie zeer zwak, te meer daar de
liatholieken over het geheel ook de kies
rechtuitbreiding niet gunstig gezind zijn.
De democratische anti-revolutionnairen in
het district Middelburg dienen dus voorziet
tig te zijn terwijl wij, alvorens de liberalen
die met ons de regeering willen steunen
zich beslist uitspreken, vooral noodzakelijk
zouden achten dat mr Lucasse zwart op wit
pertinent verklare, hoe zijn houding tegen
over de kieswetten zijn zal.
Mocht mr Lucasse verzekeren, dat hij tegeD
de zoogenaamde schrijfproef is doch dat de
kiesrechthervorming voor hem niet onaan
nemelijk is, al mocht een poging mislukken
ow de schrijfproef uit bet ontwerp te ver
wijderen, zoo zou dit een stap tot den vrede
kunnen zijD.
Wat het district Goes betreft, de vraag
blijft of in de tegenwoordige omstandigheden
voor vele anti-revolutionnairen, voorstanders
van kiesiechtuitbreiding, jhr De Savornin
Lohman nog wel de man kan zijn. Bij eene
vorige verkiezing heeft reeds zijne candida-
tuur heel wat voeten in de aarde gehad en
hebben velen zich daartegen krachtig verzet.
Het is dus niet onmogelijk dat ditmaal ondei
ben eene scheiding plaats hebbe, omdat de
herkiezing van hun tegenwoordigen afge-
aardigde niet in het belang der door hen
gewenschte uitbreiding van het kiesrecht
zijn kan. Stellen zij een anti-revolutionnair
van meer vooruitstrevende richting op dal
punt, dan is het niet onmogelijk dat bij
eerste, en zeker bij eene hei-stemming, deze
gesteund zal worden door andere, ook libe
rale, voorstanders van een uitgebreid kies
recht, zooals de regeeriDg dit voorstelt.
Wat de liberalen in het district Zierik
zee doen zullen tegenover hun ouden
afgevaardigde, die, al stemde hij tegen het
amendement-De Meijier, toch niet met sym
pathie voor Tak's voorstellen was vervuld
verdient ook nog wel ernstig overwogen te
worden. Ook onder hen kan scheiding ontstaan
tusschen voor- en tegenstanders. Wij zouden
dit betreuren, en het liefst zien dat de heer
Van Kerkwijk zich in deze stellig uitsprak
en als een beslist voorstander der kiesrecht-
hervorming deed kennen, opdat alle vooruit-
strevenden op dit punt hun stem op hem
kunnen vereenigen.
In het district O e s<; burg is de kwestie
gemakkelijker. Daar heeft men in mr P. C.
J. Hennequin een voorstander der wetten en
een tegenstander van het amendement-De
Meijier. Daar is de strooming onder de
liberalen in democratische richting, eD
hebben dezen de macht.
In het district Hontenisse kunnen
de anti-revolutionnairen niet zonder kans op
succes tegenover den huidigen afgevaardigde
een eigen candidaat stellen, mits deze zich
als een voorstander van kiesrechtuitbreiding,
wat mr Walter niet is, doe kennen. In dat
geval zouden zeker velen, die op dat punt
eenstemmig met zulk een anti-revolutionnair
candidaat denken, al zijn ze ook op andere
punten eene andere meening toegedaan, hem
verkiezen boven den katholieken vertegen
woordiger van dat district.
De taak der liberale voorstanders van de
voorstellen der regeering inzake het kies
recht is in onze provincie dus vanzelf, dunkt
ons, aangewezen geen tegenwerking van mi
Lucasse, mits hij eene beslist bevredigende ver
klaring geeft; krachtig steunen vandeheeren
Van Kerkwijk en mr Hennequin, wanneer zij
wat wij vertrouwen en waaraan wij ten opzich
te van laatstgenoemde geen oogenblik twijfe
len, voorstanders van de voorgestelde kies
recht-uitbieiding zich toonenen bestrijding
zoowel van jhr De Savornin Lohman als
van mr Walter en eventueel steun verleener
aan een tegen-candidaat, wanneer deze zich
tegenover hen doet kennen als een beslist
voorstander dier uitbreiding in den zin zooals
dit meermalen van onze zijde is uiteengezet
de koningin-regentes inzake haar besluit tot
kamer-ontbinding.
Volgens de jongste berichten uit O o a t-
I n d i dt. 17 Febr., viel er in Tamiang den
laatsten tjjd niet veel bijzonders voor.
De mail brengt uit Atjeh geen nadere tij
dingen. Omtrent den onlangs telegraphisch
vermelden strijd kon natuurljjk nog geen be
richt zjjn opgenomen. Wèl wordt in de cor
respondentie der dagbladen een en ander over
verdere manoeuvres vermeld.
De toekomst van de tegenwoordige bewe
gingen is nog vrij nevelachtig, zegt o. a. een
correspondent van het Bat. Hand., maar in
aanmerking nemende dat we nog nimmer zoo'n
gunstigen toestand op Atjeh gekend hebben,
mogen we wel veilig op de nimmer falende
veine van generaal Dejjkerhoff rekenen."
Bij kon. besluit
is, met ingang van 21 Maart, aan mr G. vai
Tienhoven, op zjjn verzoek, eervol ontslag
verleend als minister van buitenlandsche zaken
met dankbetuiging voor de vele en gewichtige
diensten, door hem aan H. M. en aan den
lande bewezen, en het beheer van het depar
tement van buitenlandsche zaken, ad interim
opgedragen aan den minister van marine, den
heer J. C. Jansendit werd in een deel der
oplaag van ons vorig nommer gemeld;
is benoemd tot oflicier van justitie bij dt
arr.-rechtbank te Assen mr P. Pleyte, thai)
officier van justitie bjj de arr.-rechtbank te
Almelo.
Behalve aan den minister Tak van Poortvliet
worden nu ook adressen en telegrammen van
buide ffl dankbetuiging gezonden aan H. M-
te
I-ettei'on en Kunst.
Bjj Yan Marken's drukkerjj vernnootschap
Delft bestaat het voornemen om van de bjj
haar uitgegeven Populaire bewerking der
arbeidswet een tweede druk te doen ver
schenen en die voor werkliedenvereenigingen
beschikbaar te stellen voor slechts 5 ets.,
mits de bestelling bjj minstens 100 ex. en
voor het afdrukken geschiedt.
De heer Bigot, wiens ziekte men van
dien aard waande, dat hjj de planken niet
meer zou kunnen betreden, is nagenoeg her
steld.
Te 's Gravenhage is, na een langdurig
ljjden, overleden de heer B. W. Heineken,
predikant bjj de Ned. herv. gemeente aldaar
Het dezer dagen verspreide bericht om
trent eene voordracht tot vervulling van den
opperrabbinaat-zetel in Let ressort 's Graven
hage wordt onjuist en voorbarig genoemd.
De heer P. Biesterveld, predikant bjj de
geref. kerk A te Rotterdam, heeft de benoe
ming tot docent aan de theologische school
te Kampen aangenomen.
Men schrjjft ons:
Het is ontegenzeggeljjk waar dat onze pro
vmcie, en vooral Walcheren met Vlissingen als
badplaats, Middelburg met zjjne fraaie gebou
wen, o. a. zjjn stadhuis, en Veere met zjjne kerk,
in het bjjzonder, steeds meer en meer de aan
dacht trekt van buitenlandsche toeristen, ir
de eerste plaats van de Engelschen.
Meermalen vinden we in Engelsche tijdschrif
ten artikelen, dikwjjls geïllustreerd, waarin
met veel waardeering wordt gesproken over
ons gewest.
Thans weer The African Review, een weke
lijks verschijnend blad in Londen, dat o. a.
het volgende bevat
Een van de aangenaamste reizen, die ik
Holland heb gemaakt, was op het eiland
Walcheren, een gedeelte van het land, dat
nog te weinig bjj toeristen bekendis. Ieder die
met de booten van Queensboro naar Vlissingen
gaat, is zoo haastig om met den eersten den besten
trein, na aankomst van de boot, weg te komen
dat hjj of zjj verz uimt een hoogs t interessan te pro-
vincie nl. Zeeland, waarvan Walcheren een
gedeelte is, te leeren kennen. De fraaie
oude stad Middelburg, met hare ruime markt
haar prachtig stadhuis, hare oud-zilver win
en andere aantrekkel jjkheden de aardige
plaats dead city) Veere, met zjjne reusachtige
kerkde aangename, kleine badplaats Dom
burg; Westkapelle met zjjn bewondering
afdwingende djjken al deze plaatsen zjjn
waard bezien te worden.
»De plattelands-bevolking draagt zeer schil
derachtige kleedingde kleine dorpen, met
hunne, met kleine steentjes belegde straten
hunne nette, zindeljjke, van groene luiken
voorziene huisjes, zjjn alle belangwekkend
Vlissingen is eveneens eene bezienswaardige
plaats, en een uitstekend punt om van daar
uit tochtjes door Walcheren te maken. Het
Groote Badhotel aldaar is uitstekend gelegen
en terwjjl de lucht rondom zuiver en frisch
genoeg is, om zelfs Charles Kmgsley te bevre
digen, is dit Hotel door zjjne ligging toch
beschut voor koude winden.
»Het doet mjj genoegen te hooren dat de
heer L., een wel bekend ambtenaar van de
Stoomvaart-Maatschappp Zeeland te Vliesin
gen, een paar goed ingerichte villa's op de
duinen laat bouwen, dicht bjj het badhotel
Zjj zjjn bestemd om verhuurd te worden, en
ik ben er zeker van dat zjj ook voortdurend
verhuurd zullen zjjn."
Bljjkens het verslag over 1893 van de
te Middelburg, opgericht in
1819 door het departement Middelburg der
Maatschappij tot nut van 'f Algemeen, werd
dat jaar 4, 3, 2G4/100 en 2 pet. rente aan
de inbrengers vergoed.
Het bedrag van inbreng was f 116545.88,
aan rente is bjj geschreven f 24342.02, terug
betaald werd 115007.78.
Het kapitaal, aan de inbrengers verschul
digd op 31 December, was f 699229.651/- en
de waarde der bezittingen bedroeg op dien
datum f 849057.64y2.
Aan renten is ontvangen f29037.69, de
kosten van administratie en lokaal bedroegen
f4029.90 en het waarborgfonds bedraagt
f 149827.99, zjjnde over het kapitaal aan de
inbrengers verschuldigd 21,43 pCt. Ingebracht
werden 4131 en terugbetaald 2455 posten.
Het aantal nieuwe inbrengers was 531 en
dat der afgesloten rekeningen 349.
Het getal inbrengers op 31 December was
5574, wier te goed op 31 December was ver
deeld als volgtvan f 5 en minder 808, van
f 5 tot f 20 798, van f 20 tot f 50 865, van
f 50 tot f 100 841, van f 100 tot f 500 2050,
van f 500 tot f 1000 200, boven f 1000 12.
Gemiddeld te goed per inbrenger f 125.446
tegen 124.88 in 1892.
Hedennacht arriveerde te Vlissingen
het kon. Eng. jacht Victoria and Albert, ko
mende van Port Victoria. De keizerin-weduwe
Frederik, die met dit jacht den overtocht had
gemaakt, vertrok hedenmorgen met den ge
wonen Duitschen mailtrein, waarin een salon-
rjjtuig voor haar was geplaatst, te 6.56 naar
Bonn. Zjj was vergezeld van een paar dames
en heeren.
De Engelsche vice-consul en de Duitsche
consul, beiden in uniform, vergezelden haar
naar den trein.
Vóór zjj het jacht verliet, nam zjj afscheid
van den kommandant en de officieren, dia
allen haar de hand kusten.
Het jacht vertrekt naar Portmouth.
Te Kruiningen is op een Zaterdag
gehouden vergadering, die door dertig personen
werd bjjgewoond, besloten te trachten een coö
peratieve zuivelfabriek op te richten. Door
twee en twintig boeren met 178 koeien werd
voorloopig deelneming toegezegd. Er is eene
commissie van vjjf leden benoemd om voor-
loopige stappen te doen en rapport uit te
brengen omtrent den aard en de plaats der
op te richten fabriek.
Arrondissements-rechtbank te Middelburg,
Heden (Dinsdag) deed bovengenoemde
rechtbank uitspraak in de, in ons nommer van
10 dezer breedvoerig medegedeelde, zaak tegen
J. K. v. d. V., oud 25 jaren, boekdrukker alhier.
Hjj werd ter zake van beleediging (van
den burgemeester van Yerseke) en smaad
schrift (tegen een beddenmaker in Goes)
veroordeeld tot 14 dagen gevangenisstraf.
Voorts zjjn nog veroordeeld wegens!
overtreding van rjjksbelastingen:
P. P., koopman, Wachtebeke (België), A. d. B.,
Moerbeke (België), en L. B., metselaar, Kiel-
drecht (België), allen tot ƒ25 b.J. J. v. d.
B., 51 j., koopman, Amsterdam, tot f 25.95 b.»
en H. V., 51 j.. Bchipper, Bouchaute (België),
tot 10 b.
diefstal: J. P. A., 58 j., schaapherder)
Oostburg, tot ƒ10 b. s. 10 d. h.
het opzetteljjk niet voldoen aan
een bevel, krachtens wetteljjk
voorschrift gedaan door een amb
tenaar: C. J. v. H., 20 j., varensgezel, Vlis
singen, tot 3 b. s. 3 d. h.en
oplichting: J. d. J., 18 j., arbeider,
Serooskerke, tot 1 m. gev. straf.
Allen in de kosten.
Vrijgesproken: J. R., 52 j., visschef,
Bouchaute (België), van wiens zaak Wjj
ook uitvoerig melding maakten en M. G.-,-
20 j., leurster, Rousselaere (België), beideü
beklaagd van overtreding van rijks belastingen.
De minister van waterstaat heeft den
heer L. M. Koorevaer benoemd tot tjjdeljjk en
buitengewoon opzichter bjj de verlegging van
den Maasmond, en voorts in hunne betrekking
tjjdeljjk gecontinueerd: den heer A. Foudra-'ne
als buitengewoon opzichter bjj bovengenoemde
werken en den heer P. van Rhee als buiten
gewoon opzichter bjj den bouw van het post
en telegraafkantoor te Tholen.
Men zal zich herinneren, dat de heer Van
Deth in eenige meetings heeft verzekerd, dat
bjj den heer Van 't Lindenbout wel aan de
justitie kan overleveren, maar dat bjj daarvcpf
2000 k f 3000 uopdig bad.
