N°. 23. 137° Jaargang. 1894 Zaterdag 27 Januari. FEUILLETON. De toetssteen. Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen; Prijs per kwartaal in Middelburg en per po3t franco 2. Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regeU Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen; van 17 regels 1.50; iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Reclames 40 cent per regel. Middelburg 26 Januari, Het tooneel. flIIIMIIII m.SdIK (III HAM. Th er mometer Middelburg 26 Jan, 8 u. vm. 35 gr. m. 12 u. 40 gr-, av. 4 u. 39 gr. F. Verwacht N. W. wind Agenten te VlissingenP. Gr. de Vet Mestdagh Zoon, te GoesA. C. Bolxjit, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenF. v. d. Peijx, te ZierikzeeA. C. de Mooij, te TholenW. A. van Nieuwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmak, te Rotterdam, de Gebb. Belinfante, te 's Gravenhage, en A. de La Mab Azn., te Amsterdam. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger. Advertentiën moeten des namiddags te één uur aan het bureau bezorgd zjjn, wille* zjj des avonds nog worden opgenomen. Onze lezers veroorloven ons nog een enkele aanhaling uit de brochure Vóór den slag door Een vaderlander, waaraan wjj gisteren een uitvoerige beschouwing ontleenden Schrijvende over de aanvallen die, blijkens de algemeene beschouwingen, in de Tweede kamer de kiesrecht-ontwerpen der regeering hebben te verduren gehad, zegt de schrjjver: «Het bedenkeljjke, ja staatsgevaarlijke eener proefneming met een zoo uitgebreid stemrecht werd met de schrilste kleuren afgeschilderd. Merkwaardig genoeg lag bet bedenkeljjke voor den een hierin, dat bet wetsontwerp het algemeen stemrecht bracht (zoo de heer Bee- laerts), terwjjl voor den ander juist het voor gestelde dubbel bedenkelijk was, omdat het niet het algemeen stemrecht was (zoo de heer Ue Beaufort). Het was niet de eenige tegenstrijdigheid in het aan tegenstrijdig heden rjjke debat. Doch dit is een betrekke lijke kleinigheid, hoofdzaak was, dat het ontwerp, zooals het daar lag, door woord voerders van de verschillende partpen onaan nemelijk werd geacht, omdat het 't overwicht verzekerde aan elementen, in wier handen de gezonde ontwikkeling van ons staatswezen niet veilig zou zjjn. Een dergelijk oordeel kan geëerbiedigd worden, ook al waren de gronden, waarop bet steunde, doorgaans wei nig stevig. Maar men had dan althans mogen verwachten, dat zjj, die zich bet sterkst tegen zulk een kiesrechtuitbreiding aankantten, ook den moed der consequentie hadden gehad en zich tegen elke kiesrechtuitbreiding van eenige beteekenis schrap hadden gezet. Niets daarvan gebeurde. De een voor, de andere na kwam verzekeren, dat, al was kies rechtuitbreiding een groote vamp en een groote dwaasheid, al was de daarvoor opgezette be weging geheel kunstmatig, zjj toch konden meegaan, mits maar niet zoover als bet ka binet voorstelde. Hoever, bleef doorgaans in nevelen gehuld, maar meer dan éen spreker gaf te verstaan, dat hp zich niet onhandelbaar zou tooaen." Ter verontschuldiging van die houding deed dan het zeggen dienst, dat de regeering een maal door haar ontwerp verwachtingen bjj het volk had opgewekt, welke het gevaarlpk was geheel onbevredigd te laten. Of halve be vrediging niet gevaarlpker ware, en eene weigering om voor den »waan van den dag" te bukken schooner rol voor de tegenstanders «Overziet men thans na maanden deze ge- heele verwarde en verwarrende discussie, dan treedt, zegt Een Vaderlander, steeds duidelp- ker in het licht, op hoe eenvoudige, gezonde grondslagen het regeeringsvoorstel rust en hoe weinig de bestrpders er in geslaagd zjjn, stel sel te stellen tegenover stelsel. In den kiezer worde gevorderd een minimum van ontwikke ling en een minimum van zelfstandigheid. Als minimum van ontwikkeling worde verlangd de kennis van lezen en schrjjven, althans eenige aan wjj zing gevend van genoten onder wjjs en eenigen waarborg, dat men zich op de hoogte kan stellen van de zaken, waarover men ge roepen wordt te ooraeelen. Als minimum van zelfstandigheid worde verlangd het voorzien in eigen onderhoud en in dat van het gezin, onafhankelpk van steun van buiten. Dekennis van lezen en schrjjven worde bewezen door de indiening van een eigenhandig geschreven aanvraag. Het voorzien in eigen onderhoud, voor direct bewijs niet vatbaar, worde verondersteld, waar niet een uiterljjk waarneembaar kentee- ken van geldeljjke afhankelijkheid, in den vorm van officieele bedeeling, aanwezig is. Ziedaar den eenvoudigen en logischen gedach- tengang der wetsvoordracht. Bp de bestrjjding van dezen gedacbtengang was wel bet verras sendste verschpnsel dit, dat vooral van liberale zijde bjjzonder weinig gehecht werd aan den eisch der kennis van lezen en schrpven, ja dat men er op uit was dezen eisch in een belachelijk daglicht te stellen. Hoe nu? Jaren lang heeft de liberale partjj er haar hoogste eer in gesteld, dat zjj ijverde voor volksverlichting door voortdurende ver breiding en verbetering van bet volksonderwijs. Jaren lang heeft zjj geëiseht, dat de gansche bevolking althans in staat zou worden gesteld, desnoods gedwongen zou worden zich de ele mentaire kennis eigen te maken, die voor 't welslagen in den strjjd des levens onmisbaar werd geacht. En nu de regeering het bezit dier elementaire kennis als voorwaarde wil stellen voor 't verkijjgen der kiesbevoegdheid, is plotseling de vaardigheid van lezen en schrpven niets waard geworden, wordt met grooten ophef gewaagd van allerlei voorbeelden van menschen, die het zonder die vaardig heid ver hebben gebracht in de wereld, wordt de eisch der kennis van lezen en schrij ven min of meer geschuwd, als ware zp uit den Booze en als leidde jzjj tot het booze. Wilde men dan het kiesrecht eigenlijk nog verder uitbreiden dan de regeering voorstelde Dat geenszins, maar terwjjl men zich genegen toonde den eisch der geschiktheid over boord te werpen, trachtte men den eisch van wel stand hooger op te schroeven, om langs dien weg tot beperking van bet kiezerstal te komen. Vandaar dat men er naar streefde om alleen aan 't bezit eener woning van zekere huur waarde kiesbevoegdheid te verbinden, zich nauweljjks ontveinzende, maar er volkomen vrede mee hebbende, dat men zjjn toevlucht moest nemen tot de meest willekeurige grens lijnen." H'OVELLE Van FEDOR VON ZOBETT1TZ. Uit het Duitsch. Toen de deur zich achter Saldern sloot, keek de heer Kniep mevr Von Hardenau vragend aan »Heb ik u gestoord Zjj antwoordde niet terstond. Zp was bjj het venster blijven staan en staarde verstrooid op de bonte bloemen, die in het tapjjt geweven waren. Daarop rilde zp eensklaps, alsof haar geheele zenuwgestel een schok kreeg »Gestoord?" herhaalde zp met een wee moedig lachje. .0 neen of ja ik geloof het toch welmaar het was goed zoomis schien hebt gjj een declaratie voorkomen". Het gelaat van den heer Kniep werd zeer ernstig en hp sloot een oogenblik de oogen, terwjjl hjj heel zacht zeide »Dat vermoedde ik. Gjj zjjt zeker heel boos op mjj, mevrouw, dat ik op zulk een ongelegen uur kwam, niet waar?" voegde hjj er nog veel zachter bjj, »Boos op u dan zou ik al een zeer slecht hart moeten hebben, wanneer ik om zoo iets boos was op mjjn trouwsten, oprecht sten vriend 1 Neen, mjj nheer Kniep, ik neem het u niet kwaljjk integendeel ik moest jj ook heden weer dankbaar zjjn - -Als ik is dr J. J. Salverda de Grave, te 's Graven hage, belast met est ^even van onderwps aan H. M. de koningin, benoemd tot ridder in de orde van Oranje-Nassau is benoemd tot ontvanger der dir. bel. te Leiden F. A. J. A. van Galen, controleur der a» 7 dir. bel. enz. te Breukelen (residentie Maars- sen); en is belast met de tjjdeljjke waarneming der controle der dir. belastingen, enz. te Breuke len, G. A. Meerdink, ontvanger der dir. bel. enz. te Ede c. a. Bjj kon. besluit is benoemd tot burgemeester van Aardenburg mr P. C. J. Hennequin(deze benoeming is nog in een deel der oplaag van ons vorig nommer medegedeeld.) is pensioen verleend ad f 600 'sjaars aan E. E. Harvey, wed. C. M. van Visvliet, distr. schoolopziener; ad f 600 'sjaars aan jonkvr. 0. H. E. van Reigersberg Versluys, wed. jhr mr L. W. A. Schuurbeque Boejje, kanton rechter is aan mr G. J. Fabius, op zpn verzoek eervol ontslag verleend als lid van het hoog militair gerechtshof, met dankbetuiging; bet maar kan ging zjj zenuwachtig voort »Aeh ja, mjjn vriend, ik zou er een stuk van mpn leven voor hebben willen geven om een woord van liefde uit zjjn mond te mogen hoo- ren O, dat dwaze vrouwenhartmen heeft het gepjjnigd, en gemarteld en mishandeld tot dat ik meende dat het geheel ongevoelig was geworden en nu en nu De fa brikant stond op. Hp was zeer bleek gewor den en wankelde eenigszins toen hjj de jonge vrouw naderdee en har hand vatte. »Ik ga heen", zei hp «vaarwel, Katinka, en en, de hemel behoede u 1 Zp beet zich op de lippen, zoo stjjf drukte hare hand. Het deed haar bepaald pjjn. «Wanneer zie ik u weder?" vroeg zjj, «Wanneer?" zpn stem beefde. «Ik hoop nooit". «Nooit!"en eerst nu zag zp, hoe ontdaan zjjn gelaat was. Hp liet hare handdie hjj nog altjjd tusschen zjjne dikke, harde vingers geklemd hield, lang zaam los. «Ja, Katinka, ik hoop nooit!' herhaalde hjj: «Waarom ook? Waartoe zou het dienen Ik ljjd er te veel onder Mpn filiaal te Londen heeft een nieuwen directeur noodig ik zal daar zelf heen gaan Dan ligt de zee tusschen ons misschien word ik dan weer kalmer." «En dan heb ik mjjn laatsten vriend verloren mpn eenigen", voegde zp or be droefd bjj. Op zeer hoogen leeftjjd hjj bereikte den ouderdom van bjjna 83 jaar is, zooals in een vorig nommer reeds in bet kort is mede gedeeld, te 's Gravenhage overleden de ge- penBionneerde luitenant-generaal W. J. Knoop, de om zpn kennis algemeen hooggeschatte krpgskundige en geschiedschrijver. Geboren te Deventer in 1811 trad hp reeds op 14jarigen leeftjjd als vrijwilliger in dienst en werd hjj in 1829 tot officier benoemd. Drie-en-veertig jaar, tot 1872, diende bjj zjjn land actief, deels in de rjjen van het leger, deels als leeraar aan de Koninkljjke Militaire Academie. Dank zjj zjjne groote kennis van historie en in 't bjjzonder der militaire ge schiedenis, heeft hjj door zjjne talrjjke geschriften en tijdschriftartikelen niet alleen vele krjjgs- kundigen gevormd, maar ook bjj leeken belang stelling opgewekt voor gewichtige feiten van 's lands historie. Zjjne geschriften werden later in een achttal bundels vereenigd uitgegeven. Een zeer korten tjjd vertegenwoordigde hjj bet Nederlandsche volk in de Tweede kamer, waar hjj van Sept. 1869 tot Juli 1870 zitting had voor het district Alkmaar. Sedert 1857 was hjj lid van de Kon. Academie van Weten schappen. Ook nadat hii met den rang van luitenant-generaal was gepensioneerd, hield bjj zich steeds met militaire aangelegenheden bezig. Als vurig voorstander, ook tjjdens zjjn kortstondige parlementaire loopbaan, van den persoonljjken dienstplicht, bleef hjj tot zjjn dood lid van het hoofdbestuur van den Anti- dienstvervangingsbond, terwjjl hjj ook langen tijd lid van het hoofdcomiié van het Boode Kruis was. Zjjn heengaan is een verlies voor het vader land, de wetenschap en de letterkunde. Zonder militaire praal zal de begrafenis plaats hebben Zaterdag lD/a uur op Eik en Duinen. TWEEDE RAKER. Successiewet. In verband met bet gisteren in 'tkort ge melde wetsontwerp betrekkelijk de personeele belasting, heeft de minister van financiën ook voorgedragen eene nadere regeling van het recht van successie en overgang bp overljjden. Daarbjj wordt opgeheven het onderscheid tusschen nalatenschappen wegens onroerend bezit van ingezetenen des Rjjks en die van niet-ingezetenen, zoodat vervalt het recht op den overgang van effecten en rentegevende schuldvorderingen. In verband hiermede wordt voorgesteld om in de nederdalende rechte ljjn te heffen 1 met 50 opcenten, dus f 1.50 voor effecten en rentegevende schuldvorderin gen zal dit eene verlaging zjjn van ten minste /0.22'/s, terwjjl vermogen, dat op andere wijze is samengesteld, slechts luttel meer zal hebben te betalen dan nu, en de geheele belastingsom, die aan successie- en overgangsrecht in de rechte nederdalende lijn geheven wordt, zelfs ongeveer f 140.000 geringer zal worden. Naar het hoogste tarief zal het recht, aan hoofdsom en opcenten thans 16.56 bedragende, 16.50 worden. Voor de overige rechten daarentegen worden de opcenten verhoogd van 38 op 50. Worden deze voorstellen aangenomen, zoo vervalt dus het overgangsrecht n° 1, bedragende '/4 in de rechte ljjn en verder 2 alles met 38 opcenten, en wordt bet successierecht in hoofdsomvan 1 gelaten op 1 van 3 gelaten op 3 van 4 gebracht op 6 van 6 gebracht op 8 van 10 gebracht op 11 alles met 50 opcenten. Voorts wordt voorgesteld om het recht van overgang bp overljjden, geheven wordende van de door buitenlanders nagelaten, hier te lande gelegen, onroerende goederen, te ver- boogen van 1 pet. in de rechte ljjn tot 21', pet. en verder van 5 pet. tot 6 pet., beiden met 50 opcenten. Daardoor klimt het recht van 1.38 en 6.90 tot 3.75 en 9 pet. De verwachte vermeerdering voor de schat kist zal bedragen voor het recht van successie en voor dat van overgang bjj elkaar f 1.487.000. Daarbp kan nog een zeker bedrag worden gevoegd voor de vermeerdering der opbrengst, welke het gevolg zal zpn van a de wijziging der bepalingen betreffende de toelating van schulden in het passief, en b de heffing der hoogste rechten bjj verervingen in de zjj linie in verder dan den derden graad, van welke vermeerdering eene raming niet wel mogelijk is. De inwerkingtreding van de beide wets ontwerpen (betreffende het personeel en het successierecht) wordt bepaald op 1 Mei 1894. regeering omtrent de beide denkbeelden te vernemen, terwjjl naar baar oordeel, om aan art. 1945 B. W. voldoend rechtsgevolg te ver zekeren, de burgerljjke rechtsvordering zou bebooren te worden gewjjzigd, met name van de wjjze van afneming, het getuigenverhoor en van bet uitspraak doen door denzelfden rechter, die de getuigen heeft gehoord. Wat het wetsontwerp zelf betreft, tegenover het afkeurend oordeel van sommige leden, die het een goeden regel achtten, dat ten bewjjze van tusschen burgers aangegane handelingen schrift wordt gevorderd, waren vele andere leden van meening, dat tegen de uitbreiding van het getuigenbewjjs in burgerljjke zaken, krachtens de ervaring, geen bezwaar kan be staan. Maar zjj wenschten tegengegaan te zien bet bjj enkele rechtbanken bestaand .ge bruik om de getuigenverhooren, ook in zaken van summiere behandeling, in den regel aan den rechter-commissaris op te dragen. Dit scheen trouwens met de voorschriften van het wetboek van burgerlijke rechtsvordering ter nauwernood overeen te brengen. Letteren en Kunst. Door den Belgischen staac is van de familie de Ribancourt voor 200.000 fr. aange kocht eene schilderjj van Van Djjck, dat vroe gere leden uit dit adelljjk geslacht te zien geeft. De schilderjj is bestemd voor het Museum te Brussel. Woensdag avond werd in het Renais sance Theater te Parjjs de première gegeven van Izeyl, drama van Armand Silveatre en Morand, in Indië spelend in de zesde eeuw vóór C. Sarah Bernhardt in de titelrol wordt on- overtreffelijk genoemd, en deze nieuwe creatie geljjk gesteld met haar Phèdre en haar Dame aux Camélias. Uitbreiding van bewijs door getuigen in burgerlijke zaken. Het afdeelingsverslag van de Tweede kamer over het daartoe strekkend wetsontwerp is verschenen. Aangenomen dat 's ministers stelsel van partieele herziening in dit geval aanbeveling verdient en de bewjjsleer thans voor herziening in aanmerking komt, betreurde men het dat de min. die herziening niet heeft uitgestrekt tot de eerste zes titels van het IVe boek van het Burgerljjk Wetboek. De materie in haar geheel, zeide men, leent zich uitstekend tot herziening op ruime schaal zonder gevaar voor verbreking van den samenhang met andere bepalingen. Een aantal afzonderljjke punten werden genoemd, waarvan de herziening bjj deze gelegenheid werd aanbevolen. Twee nota's worden bjj het verslag gevoegd. De eerste, van den heer Levy, betoogt de wenscheljjkheid om art. 1950 B. W., regelende de wraking van getuigen, te schrappen. In de tweede, van den heer De Kanter, wordt aan gedrongen op schrapping van art. 1934 (sehrif- teljjk bewijs). Beide denkbeelden lokten ver schil van gevoelen uit. De commissie van rapporteurs wenscht het gevoelen van de «Neen, Katinka dat nietsprak hjj aangedaan, «gjj zult uw vriend behouden, ook wanneer hjj niet meer bjj u is En nu nog iets, Katinka een woord als vriend, alleen als vriend Ik wil mjjne liefde geheel onderdrukken gjj zjjt in een roes van hartstocht, evenals vroeger. De omstan digheden zijn bjjna geljjk. Geljjk deze jonge graaf, zoo kwam voor eenige jaren Hardenau tot u, ook Hardenau meende bet eerljjk op zijn manier maar gjj weet zelf hoe van lieverlede het spook van den kastegeest al zjjne goede voornemens verstikteEn toen kwam het einde Ik ken Saldern weinig maar houd het niet voor onmogeljjk dat hjj rang en stand aan zijn liefde zal ten offer brengen. Zal hjj echter dapperder tegen den kastegeest strijden kunnen dan Hardenau Of wilt gjj om zjjnentwil uwe kunst laten varen, die uw ziel en uw leven is Katinka, het zal nieuwe tweespalt, nieuwen strjjd geven zorg dat gjj niet het onderspit delft Onderzoek niet alleen uw hart, maar laat ook het verstand tot zjjn recht komen, eer gjj een besluit neemt. De tweede liefde is de ware toetssteen voor de grootheid eener vrouwen ziel Of graaf Saldern op dit oogenblik in de verte ook iets gevoelde, toen uit den mond van den industrieel bjjna dezelfde woorden klonken, welke hjj eens van zjjne bejaarde moeder vernomen had t Mevrouw Yon Hardenau stond nog altijd roerloos bij bet venster, met de stijf in elkaar gestrengelde banden tegen het hart gedrukt tegen dat onstuimig kloppende hart. De heldere zonneschjjn, die met volle gouden stroomen naar binnen viel, deed de scboone ljjnen harer sierljjke gestalte des te duideljjker uitkomen en verleende een bronsaebtigen glans aan haar donker bruin haar. «Ik weet boe goed gjj het meent, mjjn vriend en daarom dank ik u dubbel har- teljjk voor uwe woorden", sprak zjj na een stilzwjjgen, met neergeslagen oogen. «Ik weet ook hoe zwak ik ben hoe meegaande, hoe toegevend voor mjj zelve. O, vertrek niet, Kniep. Bljjf nog hier, nog een paar dagen! Ik verzoek het u dringend! Uwe tegenwoordigheid geeft mjj bescherming en kracht en beide heb ik noodig Hp draaide besluiteloos zpn hoed tusschen de banden. Daarop zag hjj haar aan en toen bij ontwaarde, hoe haar groote schoone oogen met een angstige, vragende uitdrukking op hem gevestigd waren, zei bjj met een diepen zucht: «Goed, ik bljjf!" Den volgenden morgen zag men mevrouw Yon Hardenau op de promenade met den heer Kniep. Saldern was er niet. Waar bleef hjj toch Een smarteljjk gevoel doortintelde Katinka, jWas bjj vertrokken zonder afseheid te nemen? Er liggen ongeveer vpf-en-twintig jaren tus schen het ontstaan van het tooneelstuk Miss Multon en de opvoering, welke wp er Donder dagavond in den schouwburg alhier van zagen door bet gezelschap der Wed!. Tooneelvereeniging onder di ectie van den beer Chrispijn. Een kwart eeuw, dit beteekent onbeschrijfe lijk veel in onzen tjjd van revolutionnaire bewegingen op het gebied der kunst, ook op dat der dramatische kunst. Tusschen het sen- timenteele, gemoedelpke Miss Multon en de ernstige aangrijpende drama's van den Noor Henrik Ibsen, het sombere verpletterende drama van een Tolstoi, het teere gevoelige, het sym bolisme van den Belg Maeterlinck is geen vergelijking mogelpk alleen rjjst bjj ons de vraag boe komt het dat, ondanks bet vele mooie, dat menig modern drama-sehrpver schepte, een stuk als dat van Nus, een senti menteel draakje, maar altjjd een draakje, met zooveel andere stukken uit de oude doos, zich nog altjjd op bet repertoire onzer tooneelge- zelschappen handhaaft Aan het publiek het antwoord op deze vraag. Het is niet aangenaam te moeten schrjjven over iets, dat men niet mooi vindt, maar nog onaangenamer doet het aan jonge, met liefde Zonder een laatste opheldering Opheldering waarom Allerlei verwarde denkbeelden woelden haar door het hoofd en zjj gevoelde zich zoo mismoedig, dat zij slechts werktui gelijk knikte, toen de heer Kniep half schuch ter vroeg«Mag ik u na het tweede ontbjjt voor een rptoertje komen afhalen, mevrouw Gjj hebt behoefte aan frisscbe lucht." Zp sloot zich in haar kamer op, viel op een cbaiselongue en barstte in een krampachtig snikken uit. Tegen twaalf uur tikte de kamenier aan de kamerdeur en riep op gedempten toon «Me vrouw, graaf von Saldern vraagt verlof, u zjjne opwachting te maken zal ik maar zeggen dat mevrouw ongesteld is Katinka sprong overeind Dus was hjj niet vertrokken en zocht haar op In een oogenblik was alles vergeten, wat haar zoo even nog zoo hevig ontroerd had zjj had wel kunnen juichen van bljjdschap. Met éen sprong was zjj bjj de deur en draaide den sleutel om. «Laat den graaf in het salon vraag of mpnheer een oogenblik wil wachten en kom dan dadeljjk om mp te helpen kleeden haast u, kind Saldern stond in het achtkanten salon voor het raam en keek in het park. In plaats van het grjjze jasje, waarin hp gewoonlijk verscheen, droeg bjj thans een donkere lange jas, en hjj hield een ruiker prachtige lozen

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1894 | | pagina 1