N°. 10. 137® Jaargang. 1894 Vrijdag 12 Januari. Deze courant verschijnt d a g e 1 fj k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel; Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen; van 17 regels 1.50 iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Reclames 40 cent per regel. Middelburg 11 Januari, Letteren en Kunst. UIT STAD EN PROVINCIE, Thermometer. Middelburg 11 Jan, 8 u. vm. 38 gr. m. 12 u. 43 gr-, av. 4 u. 41 gr. F. Verwacht Z. O. wind Agenten te VlissingenP. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes A. C. Boltjit, firma weduwe A. C. de Jonge, te Kruiningen F. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. C. de Mooij, te TholenW. A. van Nietjwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmae, te Rotterdam, de Gebe. Belineante, te 's Gravenhage, en A. de La Mae Azn., te Amsterdam. Hoofdagenten voor het Buitenlandte Pargs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cle., John F. Jones, opvolger. Advertentiën moeten des namiddags te één umr aan het bureau bezorgd zgn, willen zg des avonds nog worden opgenomen. De laatste nommers van het Sociaal Week blad bevatten een tweetal zeer belangrijke opstellen van de hand des heeren R. van Zinderen Bakker, gemeenteraadslid van Opster- land, waarin hg den loop der zaken uiteen zette, wat betreft de plannen tot vermin dering der armoede in die gemeente door werkverschaffing. Nadat de gemeente eerst door aanleg eener begraafplaats in eigen beheer een reeks arbei ders aan 't werk had gezet er werd ƒ900 arbeidsloon voor uitgegeven besloot de raad een volledig plan tot werkverschaffing door grondarbeid te ontwerpen. Een raadscommis sie werd benoemd en een uitgewerkt plan, toegelicht door een becijfering van kosten, kwam spoedig ter tafel. Daar de gemeente zelf niet in het bezit was van grond, ging men rond zien of niet tegen billijken prgs eenige hectaren konden worden aangekocht. De raad was be reid daartoe over te gaan en besloot voor dat doel een leening te sluiten van 5200. De aan te koopen grond, tien hectaren zooge naamde ondergrond, zou door werkloozen tot bouwland geschikt worden gemaakt, en bjj raadsbesluit werd bepaald, dat de rente der leening en ook de kosten van bewerking, be mesting en bebouwing gevonden zonden wor den uit de opbrengst der landbouwproducten en uit een bijdrage uit de gemeentekas tot geen hooger bedrag dan aan de kas van het burgerlijk armbestuur zou worden betaald, door de uit te betalen arbeidsloonen. Het land zelf zou ƒ1700 kosten, de kosten van de eerste bewerking, het zoogenaamd doorzetten en ega- liseeren, benevens het graven van slooten en wjjken werd geschat op 350 per H. A., dus f 3500 voor tien H. A. Volgens een gedetail leerde berekening zou de gemeente het eerste jaar ƒ174 voor subsidie hebben uit te geven, terwijl f 4500 aan werkloon zou zjjn besteed en daardoor de gewone bedeeling aanmerkelijk zou afnemeu. De gemeente zou dan wel met een schuldenlast van 5200 zgn bezwaard, maar daarvoor in het bezit zijn gekomen van 10 hectaren goed bewerkten en goed bemesten grond, waaruit zeker wel de rente van de geldleening, zjjnde een bedrag van ƒ234, gevonden zou kunnen worden. Vrg algemeen werd bet plan toegejuicht, niet alleen bjj de volkspartij, maar bjj mannen van zeer uiteen- loopende meening, omdat men geloofde, dat bet een eerste stap zou zjjn in de goede richting. Het raadsbesluit, geljjk bet ter goedkeuring werd opgezonden aan Gedeputeerde staten, wordt door den heer Van Zinderen Bakker in zjjn geheel medegedeeld. Maar Gedeputeerde staten hadden bezwaar. Volgens de door den schrjjver gedane be knopte opgaaf der argumenten was de weige ring gegrond op deze redenen Dat een dusdanige aanmaak van grond niet behoort tot de roeping van het gemeentebestuur. Dat de levensvatbaarheid van een dergeljjke onderneming volstrekt niet was geconstateerd. Dat een dergeljjke proef op zoo bescheiden Behaal slechts enkelen zou bevoorrechten. Dat het doodend zou zjjn voor het particulier initiatief. Dat het storend zou werken op de maat schappelijke verhoudingenen Dat het van te ver strekkende gevolgen zoude zjjn. Naar de heer Van Zinderen Bakker doet opmerken is op dit antwoord toepasselijk de bekende spreuk dat het met onwillige honden slecht hazenvangen is. Hij voegt er eenige, uit een verontwaardigd gemoed gewelde, woor den aan toe, waar hjj ten slotte wjjst op de havelooze mannen, vergezeld van hun verma gerde vrouwen en verkleumde kinderen, die voor zjjn deur staande in een vervloeking uit barstten, toen hjj hun op hun vraag of er nu haast werk zou komen moest antwoorden, «dat er afwjjzend was beschikt". De Friesche Courant, die een uitvoerig over zicht van de stukken geeft, deelt de veront waardiging van den schrijver. Van de argu menten van Ged. staten sprekende, zegt het blad: »Zes redenen voor een, maar welke redenen Gedeputeerde staten spreken zich zelf tegen. Wat praat men van »te vérstrekkende gevol gen", «verlamming van het particulier initia tief" en «verstoring van de maatschappelijke verhoudingen", als men zelf moet erkennen, dat het een zeer bescheiden proef is En waarom geweigerd die proef te nemen Waarom zou het niet op den weg van een gemeente bestuur liggen, maatregelen te beramen tot voorkoming van armoede en om in den grooten nood te voorzien langs anderen weg dan die van de gewone demoraliseerende bedeeling Er worden door tal van gemeenten voor geheel andere doeleinden, waarbjj het algemeen belang veel minder op den voorgrond treedt, gelden besteed. Hier zjjn het subsidiën van kerken, daar subsidiën voor schouwburgen, elders sub sidiën voor congressen en tentoonstellingen, die door het hoogere gezag grif worden goed gekeurd. Wjj weten wel, dat Ged. staten van Friesland de roeping van gemeentebesturen over 't algemeen beperkter opvatten dan hunne collega's in andere provinciën. »Voor twee jaren werd ook goedkeuring geweigerd voor een subsidie aan een vereeni- ging tot het verstrekken van voedsel op school, waartoe de gemeenteraad van Sneek had besloten, maar zouden zjj bv. ook een weigerend antwoord hebben gegeven, als de gemeenteraad van Opsterland gelden disponibel bad gesteld voor de verbetering van het paardenras En staan hier niet veel hoogere en grootere belangen op het spel O, zeker de gemeente raad heeft zich geen oogenblik kunnen voor stellen, dat door dit plan alle werkloozen op eens kunnen worden geholpenhun aantal wordt in Opsterland op 600 geschat, maar mag dat een reden zjjn om tiiets te doen Moest het niet veeleer op prijs worden gesteld, dat men zich voorloopig met een bescheiden proef wil tevreden stellen en de resultaten wil afwachten, vöor dat men de gemeente een groote verantwoorde! jjkheid laat op zich nemen? Natuurlijk, de resultaten kunnen tegenvallen; de kosten kunnen grooter bljjken dan geraamd werd, maar dat zouden redenen kunnen zijn, om alsdan een »tot hiertoe en niet verder'' uit te spreken, maar niet om reeds nu een onvoorwaardelijk veto te doen hooren. In het ergsoe geval zou de voorziening in den grootsten nood de gemeente nog een 200 meer kosten dan nu reeds het geval is, maar mag dat een reden zijn, om, waar men staat voor zoo treurige toestanden, geheel de mogelijkheid af te sluiten daarin met een kleine financiëele opoffering althans eenige verbetering te bren gen De argumenten, ontleend aan de zorg voor het particulier initiatief, voor verstoring der maatschappelijke verhoudingen, beduiden bjj de Friesche Courant evenmin iets. 't Voorbeeld van 't gemeentebestuur zou juist particulieren tot navolging kunnen nopen, terwjjl het ver schaffen van behoorljjk betaalden arbeid toch moeiljjk beschouwd kan worden als verstoring van de maatschappelijke verhoudingen. De zaak is hiermede echter jaiet tot een einde gebracht, daar de raad de nadere beslissing van de hooge regeering heeft inge roepen. In het Sociaal Weekblad van deze week spreekt de heer M. C. M. de Groot uit Schie dam de hoop uit dat de frissche geest van den minister Tak van Poortvliet een gunstige beslis sing zal brengen aan den raad tegenover de Friesche Gedeputeerden. Bjj zijne ontboezeming laat hjj het echter niet. Hjj is voor uitvoering van het plan, wat ook de beslissing zjj, al ware bet alleen in het belang der proefneming. Hij vertrouwt dat er wel 52 personen te vinden zijn die ieder 100 willen beschikbaar stellen a 4 pet om het plan door een com missie, desnoods door particulieren, ten uitvoer te doen brengen. Bij zelf geeft gaarne ƒ100 en mocht bet plan mislukken, dan zou bij zich nog niet zoo erg bedroeven als rentebetaling en kapitaalsafllossing geheel of gedeelteljjk uitbleven. Naar wjj uit goede bron vernemen is door negen leden der Neerbosch-commissie een vernietigend rapport omtrent den heer J. van 't Lindenhout opgemaakt. Het lange uitbljjven van het eindrapport is waarschjjnlijk aan bovenstaand feit toe te schrjjven. Verder vernemen wjj dat eene gerechteljjke vervolging van den heer Van 't Lindenhout hoogwaarschgnlgk niet zal uitblijven. In verband met een en ander is wel opmer- keljjk het feit, waarop de heer G. van Deth dezer dagen wees, dat die directeur der weesinrichting te Neerbosch Zaterdag, in deze week der gebeden, te Njjmegen in de zaal Concordia zal voorgaan in het «gebed en dankzegging" en tevens spreken zal over School en Huisgezin." Een ieder denke het zjjne er van. Ook de redactie van den radicalen Amst. Dv. N) ergert zich aan de taal van som mige «volksvrienden", die gewoon zjjn, om Amsterdamsche werkloozen toe te spreken. Het zegt ervan Een scherp contrast met de over het alge meen zop kalme en bezadigde houding der werkloozen, die nog van tjjd tot tijd door onze straten trekken, .vormt de schandeljjke opruiende taal van enkelen, die zich tot lei ders dezer ongelukkigen opwerpen. Wjj heb ben hierbjj in het bjj zonder het oog op het door den heer Oornelissen gesprokene in de Maandag gehouden vergadering in Constantia. De verheerljjking van diefstal en brandstich ting worde geenszins onschuldig of onscha- deljjk door de bijvoeging«wjj zijn thans nog niet sterk genoeg om dergeljjke middelen toe te passen." Zeker is de mededeeling van zulke toespra ken voor verreweg de meesten onzer lezers reeds voldoende en zullen zjj ook zonder com mentaar onzerzjjds daarover een streng oordeel hebben geveld. Bjj kon. besluit is dr J. W. Dojjer Jzn., thans directeur der hoogere burgerschool te Amersfoort, benoemd tot leeraar aan de rjjks- hoogere burgerschool te Utrecht is aan den commandeur der scheepmakers jjzeren bouw bjj 's rjjks werf te Amsterdam J. J. Willemse eervol ontslag uit 's rijks dienst verleend is de benoeming van den 2de-luitenant van het korps mariniers J. van Haaften tot 2de- luitenant der infanterie bjj het leger in N.-I., op zjjn verzoek, ingetrokken. De minister van koloniën brengt ter kennis van de belanghebbenden, dat bjj het korps genietroepen te Utrecht de gelegenheid bestaat voor tien jongelieden, die op 1 April e. k. den vollen ouderdom van zestien jaren hebben be reikt, doch op 15 Mei daaraanvolgende het negentiende levensjaar niet zullen ingetreden zjjn, om te worden opgeleid tot korporaal en sergeant bjj de Indische genietroepen. De voor waarden van aanmelding zjjn bekend gemaakt in de Staatsct van 11 dezer. In de afdeelingen van de Eerste kamer is Woensdag het onderzoek aangevangen van de Staatsbegrooting voor den dienst 1894. Met het oog op den tjjd, welken het opma ken der verslagen en regeeringsantwoorden vereischt, wordt de openbare behandeling eerst tegen het laatst van deze maand men noemt 29 Januari verwacht. Deze stand der werkzaamheden maakt het twjjfelachtig, of de Tweede kamer in de eerste week van Februari zal kunnen bijeengeroepen worden. In eene druk bezochte vergadering met in troductie van de Werklieden-Kiesvereeniging Ontwikkeling, Woensdagavond gehouden in het gebouw der 's Gravenhaagsche Ambachts- vereeniging in de residentie, sprak de heer mr A. Kerdjjk, lid van de Tweede kamer, over het ontwerp-kieswet van den minister Tak van Poortvliet. Voornameljjk hesprak hjj de op het ontwerp voorgestelde amendementen. Wat daarvan zal worden is niet te voorspellen, maar zeker mag men aannemen dat de regeering zal vasthouden aan de grondslagen en de beginselen van haar ontwerp. Evenwel is het te hopen, dat de regeering tegemoet zal komen aan bezwaren op onder geschikte punten en onaanneemljjk is 't niet, dat zij de kenteekenen tot één vereenigt. Dan kunnen verschillende amendementen vervallen of gewjjzigd worden. Daarom achtte spr. het niet noodig alle amendementen de revue te doen passeeren. Hjj bestreed daarop de amendementen MackayVan Alphen en KolkmanMees, welke naar zjjn inzien onverbiddelijk moeten worden afgewezen, en zeide ten slotte Het zal bljjken dat de heer Van Houten zich verrekende. Een deel der liberalen ver schilt wel met de regeering, maar zjj kan rekenen op den steun van enkele katholieken en van het grootste deel der anti-revolution- nairen. De houding der liberalen was ook niet vreemd aan de vervanging der liberale Kamerelub door meer vooruitstrevender Spreker kan dan ook niet gelooven, dat de meerderheid der liberalen de verantwoordelijkheid op zich zal nemen voor weigering der kiesrechthervorming. Bjj verwerping is een nieuw beroep op de kiezers te wachten, dat spreker gerust aandurft. Optreding van een hieuw ministerie is ook mogelijk, maar wie zou het vormen De af vallige liberalen, de conservatieve anti-revolu- tionnairen en enkele katholieken zullen dan het allegaartje van een nieuw ministerie moeten vormen {gelach), mannen als Van Houten, Beelaerts en Travaglino. Dat vooruitzicht ver sterkt de positie van het ministerie. De kies recht-hervorming zal er in elk geval moeten komen en mocht de geschetste toestand intre den, dan zal bljjken dat ook de meerderheid der tegenwoordige kiezers het ministerie ge trouw is. Er volgde eenig debat. De heer Eger verklaarde zich stellig tegen de z. i. onrechtvaardige schrijfproef. De heer De Wilbe eveneens, vooral met het oog op de plattelandsbewoners. De heer Snjjders wilde bij mislukking dei- voordracht geen berusting, maar dadeljjk pro test van de werklieden tegen de laksheid dei- Tweede kamer. De heer Havers, die van den heer Kerdjjk krachtiger verzet tegen het uitstel in Augustus had verlangd, vroeg diens meening over het algemeen en vrouwenkiesrecht. De heer Kerdjjk lepliceerde. Hjj gaf op de vraag van den heer Havers te kennen, dat, al kan de regeering iets tegen de werkloosheid doen, men niet moet meenen dat de Staat bjj machte is een einde te maken aan de ellende, die slechts tot een minimum kan worden terug gebracht. Tegen uitsluiting der vrouw heeft hjj steeds geijverd en hjj betreurt dat de Grond wet niet toelaat het kiesrecht ook toe te kennen aan hen die althanB niet geregeld bedeeld worden. Het wegvallen van de schrjjfproef, vooral onder den tegenstand van de rechterzjjde,zou hjj zeer betreuren, omdat de aanvraag ver moedens geeft van zelfstandigheid en ontwik keling. De schrjjfproef kan een prikkel te meer worden voor de invoering van den leerplicht. Mocht de wet vallen, dan zal daartegen moeten worden geprotesteerd en zal met orde- ljjke middelen moeten worden gestreden voor de toekenning van het volle staatsburgerschap aan het volk. - (Hbld.) m mm m i Twee weekbladen, aan letteren en kunst gewijd, vragen een aankondigingeen oude bekende en een nieuweling -. de Spectator en de Kunstwereld. De Spectator opent den nieuwen jaargang met een «visie", Fin-de-Siècle geheeten, het streven van het einde onzer eeuw op elk ge bied, voornameljjk op dat der kunsten karak- teriseerend, in inhoud een satyre meer nog dan een vizioen, ons willende doen zien, «wat de wereld beweegt en wat daarvan zal komen, zoo de menschen voortvaren in al hun uitin gen, kennende geen grenzen, in uiterste toe passing". Hoewel de Spectator bljjft bebooren tot onze «deftige" tjjdschriften, sluit hjj zelve niet zjjn deuren voor het «nieuwe licht", dat zjjn stra len over onzen fin-de-siècle uitgiet. Sedert eenigen tijd verschjjnen in dit blad zeer op merkelijke artikelen over schilderkunst onder teekend G., die met groote helderheid van uitdrukking een diep voelen voor het mooie in onze moderne kunst openbaren. Bjj bet verschjjnen van een nieuw periodiek geschrift, rjjst allereerst de vraagbestaat er behoefte aan Uitgevers en redactie zjjn be- grjjpelijkerwjjze spoedig gereed met het ant woord maar twjjfel bestaat er gewoonlijk bij critiek en publiek. Toch gelooven wjj voor ons op deze vraag ditmaal niet grif ontken nend te mogen antwoorden bjj het verschijnen van De Kunstwereld, weekblad voor Neder land en België, gewjjd aan letteren, tooneel, muziek, schilder-, bouw- en beeldhouwkunst. Noch redactie noch uitgever worden bij name genoemd voor beide wordt verwezen naai Rembrandtsplein, hoek Utrechtsche straat, Amsterdam. Met belangstelling zien wij de ontwikkeling van dit blad tegemoet als een algemeen orgaan, dat zich op het geheele ge bied der kunst beweegt. Een houtsnede, naar een studie van Wencke bach, Boekweitschoven is bjj het blad als bij lage gevoegd. Met groote omzichtigheid is het «woord ter inleiding" bjj dit eerste nommer geschreven het wil niet zjjn een «soort geloofsbelijdenis," evenmin is bet te beschouwen als «een litte- rair-artistiek programma van actie," eenvoudig als «de officieele voorstellingsformule, waarmede directie en redactie dit nieuwe orgaan bjj de Kunstwereld introduceeren." Geen enkele belofte willen beiden doen evenmin in de inleiding uiting geven aan een voorliefde voor zekere richting in de kunst en de litteratuur, voor deze of gene school, voor bepaalde kunst-filosofische of doctrinaire begrippen, «maar in dezen tijd van zoeken en streven naar een nieuw, een hooger kunst ideaal," stelt de Kunstwereld zich voor «een gids te wezen in den wilden stroom van mee ningen en begrippen." In het eerste nommer vinden wjj een paar oude bekenden terug, medewerker# van den Nieuwen Gids, thans uitgestooteaen of vrjj- willig uitgetredenen nu de heer Kloos daar oppermachtig zjjn geesel zwaaitAlbert Verwey, Aletrino, Cb. van Deventer. Wjj willen den arbeid van dezen allernieuw- sten gids in letteren en kunst afwachten voor zjjn pogen gevoelen wjj de meeste sympathie en wenschen hem derhalve gaarne een flink succes bjj zjjn met moed aanvaarde doch moeiljjke taak. De heer W. J. N. Landré, redacteur van de Winschoter courant en notaris te Win schoten, is plotseling, tengevolge van eene beroerte, overleden. De heer Landré begon, na een tjjdlang aan de Utrechtsche Universiteit gestudeerd te heb ben, in 1869 zjjne loopbaan als redacteur van de Middelburgsche courant voor de rubriek buitenland. Hjj bleef daaraan werkzaam tot 1878, toen bjj tot hoofdredacteur vanjhet Bot- terdamsch Nieuwsblad werd benoemd. Reeds tijdens hjj te Middelburg was trad hg als medewerker aan onderscheidene bladenen tjjdschriften op en behandelde hg met vaar dige pen economische en litteraire onderwerpen. Ook met der daad trachtte hg toen reeds ten nutte van de maatschappg werkzaam te zgn, waar men zgn hulp inriep om zgn tgd te geven voor vereenigingen en besturen. In 1881 werd de heer Landré benoemd tot notaris te Ylgmen, vanwaar hg in 1891 in dergelgke betrekking te Winschoten benoemd werd. Te Hilversum is overleden de heer Jan ter Gouw, de bekende geschiedschrgver van Amsterdam. Zooals uit eene in dit nommer voorko» mende bekendmaking big kt zal aanstaanden Maandag alhier eene collecte gehouden wor den ten behoeve van de nagelaten betrekkingen van de onlangs verongelukte visschers van Wierum. In verband daarmee herinneren wg aan de volgende bekende feiten Yan de visschers vloot van dit dorpje van 900 zielen, zestien schuiten in getal, die op Vrgdag den 1 December, ter vischvangst in zee was, zgn slechts drie ongedeerd terugge keerd. Vier zgn, tengevolge van een plotseling opgekomen sneeuwstorm, met man en muis vergaan. De opvarenden, 22 man, zgn allen in de golven omgekomen. Dertien ervan waren gehuwd en laten hunne weduwen met twee en dertig kinderen, waarvan de oudste 14jaar is, geheel onverzorgd, in diepe armoede achter. De overige 9 schepen zgn alle op het eiland Ameland gestrand. De bemanning daarvan, ten getale van 47, heeft, wel is waar er het leven afgebracht, doch heeft nagenoeg alles verloren en mist daarenboven hare kostwinning. Er is dus nood, groote nood, die dringend leniging vraagt. Veel woorden zullen zeker wel niet noodig wezen om onze, waar 't wel doen geldt, zoo offervaardige stadgenooten op te wekken tot eene milde gift, te minder omdat dé zekerheid bestaat dat de ingekomen gaven oordeelkundig zullen worden besteed. Wg vestigen de aandacht onzer lezers op eene in ons blad van heden voorkomende bekendmaking van burg. en weth. van Mid delburg, waaruit blgkt dat de Vereeniging ter bevordering van animale koepokinenting aanstaanden Zaterdagmiddag eene buitenge wone zitting houden zal, hoofdzakelgk tot het inenten en herinenten van schoolgaande kin deren. —Woensdagavond Werd op de bovenzaal der sociëteit de Vergenoeging alhier, onder voorzit terschap van den heer H. L. Gerth van Wg Ir, eene ledenvergadering gehouden van de libe rale kiesvereeniging Gemeentebelang, ter af doening der in de vergadering van 27 December 1893 aangehouden zaken. De opkomst was, evenals de vorige maal, niet drukwg telden, behalve een drietal bestuur leden, slechts 17 leden. In de eerste plaats was aan de orde de rekening en verantwoording van, den penning meester zg werd goedgekeurd. In de tweede plaats werd de contributie voor 1894 op 0.25 bepaald. In de derde en laatste plaats was aan de orde de samenstelling van een nieuw bestuurs De heeren D. G. Kiober Jr. en C. van Karssen hadden zich bereid verklaard voorloopig in het nieuwe bestuur zitting te big ven houden, zoodat de keuze slechts over drie bestuurs leden liep. Gekozen werden de heeren D. Hildernisse, L. Baart en L. de Fouw. De heer Hildernisse nam in beraad of hjj de betrekking al of niet zal aannemen de

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1894 | | pagina 1