N°. 307.
136" Jaargang.
1893
Vrij da
29 December.
Volksleiders onder elkaar.
Middelburg 28 December,
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement lager;
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benovens alle
dankbetuigingen* van 17 regels 1.50
iedere regel moer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Reclames 40 cent per regel.
J-jetTeren. en nnnst,
ONDERWIJS.
UIT STAD EN PROVINCIE-
Vh erin mei t-r.
Middelburg 28 Dec. 8 u. na 33 gr.
m. 12 u. 35 gr., av. 4 u. 35 gr. F.
Verwacht verand. wind
Agenten te VlissingenP. Gr. de Vey Mestdagh Zoon, te Goes A. C. Boluit, firma weduwe A. C. de Jonge, te Kruiningen F. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. C. de Mooij,
te TholenW. A. van Nieuwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën
aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmak, te Botterdam, de Gbbh. Belineante, te 's Gravenhage, en A. de La Mab Azn., te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube CrE., John F. Jones, opvolger.
Advertentiën
moeten des namiddags te één uur
aan het bureau bezorgd zyn, willen
zjj des avouds nog worden opgenomen.
Met enkele woorden maakten wij in ons
vorig notnmer melding van de vergaderingen,
Zondag, Maandag en Dinsdag te G>oningen
gehouden door den Sociaal-democratischeu
bonden stipten wij aan hoe de tijd voor het
grootste de4 werd zoek gemaakt met allerlei
grieven te berde te brengen en elkaar ver
wijten te doen.
Het is nuttig, dunkt ons, een oogenblik
langer bij dit congres stil te staan, cmdat
daaruit menige les geput kan worden.
Bekend is het reeds lang, dat onder de
aanhangers der sociaal-demoeratische partij
in ons land zich verschillende stroomingen
openbaardeneen verschijnsel dat trouwens
overal en ouder elke partij valt waar te
nemen, zoodat daarin geen aanleiding behoeft
te bestaan tot verwondering of ergernis.
Men moge het in hoofdbeginsel eens zijn,
omtrent bijzaken, omtrent, propaganda-mid-
delen b. v., zal altijd verschil van gevoelen
blijven bestaan.
Maar de klove tusschen de verschillende
leiders der socialistische partij in ons land is
steeds grooter gewordende strijd scherper
en de bestiijding persoonlijker en hatelijker,
Domela Nieuwenhuis en zijn aanhangers
hebben, volgens Van der Goes, de heeren,
die zoo prat zijn op de volksgunst zuIIcd
zeker niet gesteld zijn op eenige titulatuur,
die beu deze allicht zo-u doeu derven -
anarchistische neigingen. Van der Goes en
mr Troelstra konden het evenmin met elkaai
vinden. Van Kol kan Domela Nieuwenhuis
niet uitslaan. En zoo gaat het steeds voort
en blijkt er ten slotte niet de minste eenheid
of eenstemmigheid te heerschen.
De organen der partij, of liever der groe
pen in de partij bieden al even veelkleurige
schakeeringeu aanen hunne kolommen
dragen de duidelijke sporen van de vijand
schap, die de verschillende personen jegens
elkaar bezielt Als Van der Goes in zijn
Nieuwe Tijd het bekende orgaan Recht voor
allen vergelijkt bij „een riool dat vuil ver
zamelt en de omgeving verpest", of bij „een
walmende petroleumlamp", dan antwoordt
Recht voor allen daarop met Van der Goes
te qualifieeeren als „een kraan" in „be
schaafde geraffiueerde hatelijkheden" en
helpt de redactie van dat blad mee om door
middel van allerlei praatjes van eene weg
gejaagde meid Van der Goes niet alleen
maar zijne vrouw, zijn kind en zijn schoon
moeder op straat te brengen.
Wij zouden eigenlijk tegenover onze lezers
ons wel mogen excuseeren over het mee-
deelen van dergelijke persoonlijke, klein
geestige dingen, maar wij dienden dit wel
te doen om den geest te doen kennen, die
mannen bezielt, welke zich als volksleiders
opwerpen.
Waar zoo'n geest de pennen bestuurt, lag
het voor de hand dat, wanneer die mannen
bij elkaar kwamen, het Diet lang duren zou
of de gemoederen geraakten in gisting
en de tongen los.
Dit is dan ook nu te Groningen geschied.
Het begon reeds dadelijk na het uitbrengen
van het verslag, waarin gezegd werd dat
Re Nieuwe Tijd de partij wil bestrijden en
dat er Panama-zaken in den Bond voor
kwamen, Toen men omtrent het eerste nadere
opheldering vroeg, beweerde de secretaris
van den centralen raad Sam W. Colthotf dat
Van Kol en Troelstra in 't geheim steeds
twist zochten, de Nieuwe Tijd gebruik'en
om zich tegen de party te verzetten en zelfs
ter vergadering waren gekomen om te twisten
Van Kol uitte, volgens den secretaris, steeds
zijne minachting over Domela Nieuwenhuis
Zelfs de vrouw van Van Kol kwam te berde
om die meening te staven.
Met groot applaus werden die beweringen
begroethoewel er toch ook zeer verstandig
werd gevraagd, of men wel goed deed met
die zaken te behandelen in tegenwoordigheid
eener vijandelijke pers. Die pers was de
z.g. bourgeois-pers, die bij volgende gelegen
heden niet meer za! worden toegelaten, wat
hare dienaren zeker niet zullen betreuren.
En met zulk een verbod beloont men die pers
voor haar ijver om, zooals inden boezem der
vergadering zelve werd getuigd, onpartijdige
verslagen te leveren en daardoor propaganda
te maken voor de socialistische partij. Juist
dat laatste hebben ook wij steeds gemeend
dat een vrij onnoodig werk was te meer
daar de partij hare eigen organen heeft. Hoe
zeer die hulp aan de eene zijde dankbaar
erkend en aan den anderen kant met ondank
beloond wordt, blijkt wel uit bet bovenstaande.
Van Kol liet natuurlijk niet na om zich
te verdedigen. Eerst bewonderaar van Domela
Nieuwenhuis geweest, heeft hij, toen hij zag
hoe hij dezen op een te hoog voetstuk had
geplaatst, later bestreden. Er is geen ver
trouwen in de partijmen durit geen brief
meer te schrijvenmen wantrouwt elkaar
sn dat is te wijten aan den Centralen raad,
die te geheimzinnig te werk gaat.
Deze verklaring werd onderschreven door
Domela Nieuwenhuis, maar hij kaatste den
bal terug en gaf do schuld aan Vau Kol.
Zoo'n zelfde toon heerschte gedurende het
gansche congres. Alles droeg de duidelijke
teekenen der verdeeldheid, der persoonlijke
vijandigheid, die er onderling heerscht, en
die den secretaris deed verklaren dat de
arbeiders daaronder lijden, dat deze de partij
den rug zullen toekeren, omdat zij zullen
verklaren „waar zoo'n herrie is daar moeten
wij niet wezen." En die toon èn de vrij
doellooze en noodelooze kibbelarijen gaven
den voorzitter aanleiding om eens te dreigen
den hamer uéer te leggen, aan het einde
van het congres te verklaren dat men den
tijd met „kletsen" had doorgebracht, en de
hoop uit te 3preken dat men een volgend
jaar anders zal handelen en minder zich op
advocaterij zal toeleggen.
Over de PaDaraa-zaken in de partij sprak
men in besloten vergadering, waarna hij, die
de beschuldigingen uitte, verklaarde die te
herroepenalleen hoopte hij op eene betere
regeling der partij-aangelegenheden iets wat
dringend noodig is.
Wij zullen onze lezers niet vermoeien met
al de onhebbelijkheden, die op het congres
zijn geuitmaar nog enkele feiten mogen
wel gereleveerd.
Zoo was er na eene stemming, waarvan
de uitslag twijfelachtig was, een oogenblik
dat eene juffrouw misschien is burgeres
beter iets liet doorschemeren van knoeierij,
die aan de bestuurstafel piaats had.
Dit gaf den secretaris aanleiding om weg
te loopenmaar na de pauze keerde hij
terug, nadat hem opgehelderd was dat de
juffrouw hot niet zoo kwaad had bedoeld.
Te midden van het tumult, dat naar aan
leiding hiervan ontstond, riep een der aan
wezigen „Gisteren en ook nu weer wordt
er geïnsinueerd door de heeren 1 Zoo mag
de tijd der arbeiders niet worden verknoeid,
dan moeten de heeren er maar uit 1"
Bij de bespreking der verschillende partij
organen ging het even ongegeneerd toe:
Eene beschuldiging dat Re Nieuwe Tijd uit
Duitschland werd gesteund met f 750, eene
bewering, waarover op voorstel van Van
Emmenes de debatten werden gesloten
gaf aanleiding tot een even onverkwikkelijk
als kwajongensachtig debat, waarbij zelfs de
voorzitter beaamde dat de schuld van al
die „kletspraatjes" aan de heeren lag.
Het belangrijkste besluit, door het con
gres genomen, is wel de aanneming met 47
tegen 40 stemmen, 14 stemmen waren
in blanco van een voorstel der afdeeling
HoogezandSappemeer, luidende „Het con
gres besluite, onder geen voorwaarde hoe
genaamd, ook niet als agitatiemiddel mee
te doen aan verkiezingen."
Deze beslissing, waardoor werd uitge
maakt dat door de socialisten in ons land
niet aan eene verkiezing zal worden deel
genomen, werd met gejuich begroet.
Bij de bespreking ervan stonden Cornelissen
en de zijnen weer tegenover Troelstra c. s.
De eersten, de z.g. revolutionnair-socialisten
zagen geen heil in het zitting nemen van
socialisten in het parlement; Van Emmenes
verklaarde o. a. dat de proletariërs genoeg
buiten bet parlement om der regeering kunnen
opdringen en dat de socialistische parlements
leden in het parlement bedorven worden er
met de leden der kapitalistische maatschappij
meegaaD. Dit beaamde Domela Nieuwenhuis,
die het revolutionnaire vaandel getrouw wil
blijven. Dit beweren haalde hem het ver
wijt van inconsequentie op den hals, wijl hij
vroeger had verdedigd dat socialisten wèl
in het parlement moesten gebracht worden.
De bekende Fortuijn vond het onvoorzichtig
in deze nu reeds een oordeel uit te spieken,
waar men in ons land nog niet voldoende op
de hoogte is. Hij hield zich dan ook buiten
stemming.
Aan die woordenwisseling kwam eerst een
einde, nadat iemand de opmerking had ge-
maakt dat het congres veel geleek op een
debatingclub.
Ziedaar enkele grepen uit het driedaagsch
debat, in Groningen gevoerd. Ze zijn, meenen
wij, voldoende om den geest te doen kennen,
dien de meerderheid vervuldeen wij kun
nen de wederzijdsche lieflijkheden, die schering
en inslag waren, onbesproken laten. Tegen
over onze lezers hebben wij te veel égards
om nog meer onhebbelijke woorden hun
onder de oogen te brengen.
Uil het aangehaalde blijkt voldoende dat
aan de opvoeding der heeren, die in de
socialistische partij in ons land den boven
toon willen voeren, nog veel ontbreekt en zij
daarom beter deden zich meer op eigen be
schaving toe te leggen dan als volksleiders
op te treden. In de richting van zelf-ver-
btitei ing is voor beu, du; ?li ons, nog veel
te doen.
En met des te geruster geweten Runnen
zij de volkszaak aan andere handen over
laten, omdat de arbeiders zeiven, zooals op
het congres ten duidelijkste bleek, van hun
hulp, hun leiding volstrekt niet gediend
believenwijl zij begrijpen dat heeren
als Domela Nieuwenhuis, Cornelissen, Van
Emmenes enz. zich verloopen in personal!
tciten. meer zoeken naar eigen verheerlijking
dan naar de bevordering der waarachtige
belangen van het volk.
En als die arbeiders dan op dit oogenblik
hun blik slaan naar Amsterdam, dan zullen
zij nog meer dan door het te Groningen
gesprokene versterkt worden in de meening
dat die revolutionnaire socialisten hen op
een dwaalspoor brengen.
Wat toch zullen de weikloozen door
het houden van optochten, waarbij altijd
zich veikeerde elementen aansluiten die in
wanorde hun kracht zoeken, en die niets
te verliezen hebben, anders verkrijgen
dan nadeel en nog grooter ellende
Nu wij hieraan herinneren, veroorlove
men ons eene kleine afwijking in ons
betoog.
Menigeen buiten Amsterdam zal, lezende
wat daar voorviel, bedenkelijk het hoofd
schudden. Wij doen dit eveneens, doch
niet omdat wij vreezen dat erger dingen
zullen gebeuren. Het is reeds meermalen
gebleken, dat daar de orde voldoende ge
handhaafd kan wordenen dit dient in
elke goed geordende maatschappij in d<
eerste plaats ook te geschieden.
Maar wij betreuren het gebeurde om de
goed geziude werkloozen, die daarvan al
licht de dupe worden.
Het ligt voor de hand dat in elke ge
meente, maar vooral in eene groote stad als
Amsterdam, zich tal van slechte elementen
be\inden, die van elke betooging misbruik
maken om onrust en kwaad te stichtendat
er tal van personen zijn, die geen werk
hebben niet omdat de omstandigheden
dit thans meebrengen, maar wijl zij geen
vak verstaan, niets kennen en daardoor altijd
weinig of niets verdienen.
Al die elementen sluiten zich bij eene
betooging aan en geven daaraan, ten
nadeele van de goedgezinde werk
loozen, een gevaarlijk karakter.
Dit begrijpen de revolutionnaire leiders
even goed als wijzij weten wel dat daarin
gevaar schuilt voor hen, wier belangen zij
zeggen te willen voorstaan, zij moesten dan ook
znlke betoogingen nalatenmaar met opzet
doen ssij dit niet, omdat revolutie predikeD
opstand verwekken hun eenig doel is en het
hun niet anders dan welgevallig zijn kan
wanneer er ernstige feiten plaats hebben.
Gelukkig dat den arbeiders de oogen
meer en meer opengaandat bleek te
Groningen duidelijk genoeg.
Er zal, vooral na het besluit omtrent par
lementaire actie, stellig scheuring komen in
de partij, eene scheuring die eigenlijk reeds
lang bestaat, maar die spoedig tot scheiding
moet leiden, daar samengaan van dergelijke
heterogene bestanddeelen niet mogelijk is.
Het juiste, kalme middel om, zooals in
Duitschland, waar de sociaal-democraten
geleidelijk in den rijksdag aan kracht winnen,
door deelneming aan de verkiezing te trachten
invloed te verkrijgen op den gang van 's rijks
of 's lands zaken, zal vooral nu wij in
ons land voor een nieuw tijdperk staan op
het gebied der verkiezingen meer en meer
ingang vinden onder de goedgezinde arbei
ders-partij en in deze het voorbeeld gevolgd
worden, door de Belgische socialisten gege
ven, die met Kerstdag besloten steeds deel
te nemen aan de verkiezingen, en wel zelf
standig met eigen candi daten.
Ook in ons land is toch het optreden van
een man als Heldt in de Tweede kamer niet
zonder vrucht; ja wij houden ons overtuigd
dat zelfs het lidmaatschap dier kamer van
Domela Nieuwenhuis zijn nuttige zijde heeft
gehad in het belang der volkszaak en nog
zou kunnen hebben.
Waar nu de aanhangers van laatstge
noemde dien weg niet uitwillen, ware schei
ding zeker gewenscht. Zij zou onder de
arbeiders-partij de atmosfeer zuiveren, en
een groot, zoo niet het grootste deel verlos
sen van h e e r e n-Ieiders, die op het Gro-
ningsche congres en in hunne organen toonden
in beschaving verre te staan beneden hen,
wier belangen zij zich verstouten te willen
behartigen, daar menig arbeider hun nog een
lesje zou kunnen geven in wellevendheid.
Bernhardt en een Coquelin, dan schijnt het
my alsof deze laatsten in al die steden komen,
vragende het geld en het applaus harer inwo
ners maar Lngné-Poë gaat er overal rond,
iets goeds en iets schoons brengende aan al
wie het zien en het hooren wil.
Goede oude vrienden van ons binnen te
leiden bjj andere vriendelyke bekenden,
wie is daartoe niet gaarne bereid Te eerder
wanneer men zich ten volle kan overtuigd
houden dat de voorstelling tot wederzydsch
genoegen zal afioopen. Gaarne zagen wjj daarom
de huiskamer onzer lezers, die te dien op-
opzichte nog in gebreke bleven, Schorers
Familienblatt op tafel liggen, want dit tijd
schrift heeft zich in de jaren van zijn bestaan
het recht veroverd in eiken gezelligen familie
kring te worden opgenomen. Elk nommer is
steeds vol afwisseling. Romans en. novellen
vullen de kolommen naast opstellen over vragen
van den dag, die steeds in bevattelyken vorm
worden behandeld. Voorts vindt men er tal
van nuttige rubriekeneen raadgever voor
vrouwen, die zich een beroep kiezen, allerlei
practische mededeelingen, korte berichten over
sommige belangrijke gebeurtenissen of jubilé's,
raadsels enz. enz., terwyl fraaie illustraties,
waaronder dikwerf reproducties van schilderyen,
het geheel opluisteren.
Gaarne roepen wy onzen ouden Berlynschen
vriend een welgemeend Glückauf m het nieuwe
jaar toe, onder uiting van den wensch, dat
hem te beurt valle een ruime uitbreiding van
zyn lezerskring.
Behalve prof. Quack treden primo Januari
ook de heeren W. H. de Beaufort en J. A.
Sillem uit de redactie van De Gids. Als nieuwe
leden der redactie zyn toegetreden pref. Cort
van der Linden en Louis Couperus. De af*
tredende redacteuren blyven het maandschrift
als medewerkers trouw.
Het Salon des Variéiés té Amsterdam is
door den heer Chrispyn gepacht en reeds den
9den Januari a. zal hy met de Nederlandsehe
Tooneelvereeniging aldaar zyn intrek nemen.
By kon. besluit
is de veearts W. H. van Haselen, te Vianen,
voor het tydvak van 1 Januari tot en met 30
September 1894 benoemd tot assistent aan
's ryks veeartsenyschool
is een pensioen verleend van 2664 's jaars
aan C. baron de Vos van Steenwyk, directeur
van een postkantoor
is de heer dr G. J. van der Flier,'predikant
bij de Hervormde gemeente te 's Gravenhage
benoemd tot lid en secretaris van de commissie
tot de zaken der Protestartsche kerken
Nederlandsehe Oost- en West-Indië
Door den minister van binnenlandsche zaken
is aan dr. A. van Bijlert, in verband met zyne
benoeming tot directeur van het rijkslandbouw
proefstation te Groningen, eervol ontslag 7er
leend als assistent aan het Rijkslandbouwproef-
station te Wageningenis voor het tydvak
van 1 tot en met 31 Januar i 1894 benoemd
tot assistent aan het rykslandbouwproeistation
te Wageningen A. R. van Linge, kweekeling
aan de Polytechnische school te Delft en is
met ingang van 1 Februari 1894, benoemd tot
assistent aan het rykslandbouwproefstation te
Wageningen, L. Schaap, met toekenning van
eervol ontslag als assistent aan het ryksland
bouwproefstation te Goes.
Volgens een heden ontvangen telegram
gaat de voorstelling, op Zaterdag te M i d d e 1
burg te geven door het Thédtre de V Oeuvre
niet door. Byzondere omstandigheden beletten
den heer Lugné Poë zijne toezegging gestand
te doen. Hij heeft echter verzekerd later de
teleurstelling, die hij thans menigeen moet
bereiden, te willen goedmaken, zoodra het
gezelschap weder eens te Brussel komt.
Giovanni wjjdde heden zijne gansche Too
neelkroniek in het Hbld. aan dat gezelschap,
Aan het slot schrijft hij.
Lugné-Poë heeft, hoewel hiervan nog niets
vast staat, het plan aan het eind van dit
speelseizoen een lange tournee te maken, op
welke hij alleen groote steden wil bezoeken
Brussel, Amsterdam, Frankfort, Hamburg,
Kopenhagen, Stokholm, Petersburg, enz. En
wanneer ik in gedachten zulk een rondreis
ran Bugné-Poë vergelyk met eene van een Sarah
Het
volgend jaar zullen door den Minister
van marine 18 plaatsen worden opengesteld
voor adelborst 3e kl. bij het kon. instituut voor
de marine te Willemsoord.
De volledige uitslag van de in 1893 ge
houden examens ter verkryging der akten van
bekwaamheid als hoofdonderwijzer of hoofd
onderwijzeres is als volgt: Mannelijke candi-
daten opgekomen 1267, teruggetrokken 184
afgewezen 594, toegelaten 489. Vrouwelijke
candidaten opgekomen 113, teiuggetrokken 8,
afgewezen 21 toegelaten 84.
By kon. besluit is, zooals nog in een deel
der oplaag van ons vorig nommer is medege
deeld, benoemd tot burgemeester van Hulst
de heer F. J. L. M. van Waesberghe Janssens
e n van Stoppeldyk en Boschkapelle
de heer B. J. B. van Sonsbeeck.
Woensdag werd door de regenten der
gestichten alhier aanbesteed de levering
van grof tarwebrood gedurende het eerste
kwartaal 1894. Minste inschrijfster was de
Middelburgsche broodfabriek voor f 0.064,
Aan den heer J. Calten Jr, electro-technicus
te Amsterdam, is de electrische verlichting
van het droogdok alhier opgedragen.
Niettegenstaande den zwaren mist onder
houden de booten der .Zeeland toch den dienst'
De Engeland kon Woensdag avond te 7 uur
op de reede van Vlissingen en te 7.40
uur op de haven komen.
Mail en passagiers zyn 's nachts te 3,45 utlr
vertrokken.
De nachtboot Willem Prins van Oranje
kwam heden morgen te half zeven, dus op
den gewonen tijd, aan, terwyl de Harwichbaot
naar Antwerpen eerst te elf uu r passeerde.
Door den mist is de Middelburgsohe boot»
die Woensdag van Rotterdam gevaren was^
niet verder doorgegaan dan tot Stavenisse.
Heden werd door dezelfde oorzaak noch vdh
bier noch van Rotterdam gevaren.
Aan den heer A. J. Noordhoek, zeeloods
by het loodswezen van het 6e district, ter
standplaats Vlissingen, is, op zyn verzoek,
met ingang van 1 Januari a. s. eervol ontslag
van den dienst verleend, wegens in- en door
den dienst bekomen lichaamsgebreken, onder
toekenning van pensioen.
De officieren der dd. schutterij te Vlis
singen, Woensdag avond ten huize van den
heer Jos. van Raalte, majoor, commandant dier
schutterij, aan een souper vereenigd, boden den
kapitein W, L, Winkelman, naar aanleiding
