N°. 282.
1366 Jaargang.
1893
Woensdag
29 November.
FEUILLETON.
Middelburg 28 November,
DAVENANT.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.-
Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager:
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen; van 17 regels 1.50
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Reclames 40 cent per regel.
Öij deze courant behoort een Bijvoe -rsel.
I jettereu en i\unst,
1MDMLBÖME COURANT.
Thermometer. Agenten te Vlissingen P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes A. C. Boltjit, firma weduwe A. C. de Jonge, te Kruiningen P. v. d. Pei/l, te ZierikzeeA. C. de Mooi/, j Advertentiën
Middelburg 28 Nov. 8 u. vm 47 gr. i te Tholen: W. A. van Nieuwenhui/zen en te Terneuzen: M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën j moeten des namiddags te één uur
m. 12 u. 50 gr-, av. 4 u. 50 gr. F. j aan, evenals de advertentie-bureau's van Ni/gh Van Ditmar, te Rotterdam, de Gebr. Belintante, te 's Gravenhage, en A. de La Mar Azn., te Amsterdam. aan bet bureau bezorgd zjjn, wille»
Verwacht W. wind. j Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger. zjj des avonds nog worden opgenomen.
Nu de benoeming van een nieuwen
directeur van het kabinet der
koningin zich lang laat wachten is in de
pers de vroeger reeds behandelde kwestie be
sproken in hoever het gewenscht zou zijn die
betrekking in den tegenwoordigen vorm te
bestendigen dan wel van den directeur een
verantwoordelijk minister te maken.
Dit laatste idee is ook besproken in de af-
deelingen der Tweede kamer bp het onder
zoek van hoofdstuk II der staatsbegrooting.
Het vond in het Vaderland een warm verde
diger. Dit blad acht de vootstelling volkomen
onjuist, volgens welke de kroon en het mini
sterie als twee vjjandeljjke machten tegenover
elkander staan met den directeur bp wijze
van stootkussen. De taak, die een directeur
van het kabinet te vervullen heeft, is toch
stellig niet de taak van iemand, die in dienst
betrekking staat tot den persoon van den mo
narch, maar van iemand die als hulp, zoo men
wil als raadsman, der Kroon bp de vervulling
der staatszaak, het algemeen belang moet
dienen. En nu is het niet anders dan een
constitutioneel contre-sens, dat zu]k een amb
tenaar, boven alle politieke wisselingen verbe
ven, alleen verantwoordelijk is aan den vorst.
Maakt men hem verantwoordelijk tegenover
de volksvertegenwoordiging, dan kan dit slechts
dan beschouwd worden als machtvermindering
der Kroon, wanneer men op het standpunt
staat, dat het behoort tot de bevoegdheden
der Kroon, gedekt door een onverantwoordelijk
ambtenaar, zich te stellen tegenover, zich te
verheffen boven de volksvertegenwoordiging.
Niet verantwoordelijke raadslieden zjjn niet
noodig, ja een gevaar.
Prof. Fockema Andreae te Leiden was eene
andere meening toegedaan en verklaarde zich
tegen het idee om den directeur te maken tot
een verantwoordelijk minister. De kroon beeft
vele verplichtingen en bevoegdheden. De keuze
der ministers is zeker de gewichtigste, maar
daarnaast heeft de kroon verschillende rechten,
die haar noodzaken dageljjks zoo dikwijls
de koninklijke handteekening wordt vereischt
beslissingen van hoog aanbelang te nemen.
Zjj kan dit veelal met volkomen gerustheid
doen zonder nauwkeurig onderzoek, in vol
vertrouwen op hare verantwoordelijke raads
lieden. Maar blind mag dit vertrouwen niet
apn. Er moeten waarborgen bestaan dat de
aandacht der koningin valle op het gewicht
van wat haar wordt voorgelegd, op punten,
■die reeds ernstige gedachtenwisseling hebben
uitgelokt, op den omvang der te nemen be
slissing. En die waarborgen bestaan, naar de
hoogleeraar doet uitkomen, alleen dan, wan
neer steeds iemand hare aandacht op die
punten vestigt. Dit te doen is de gewichtigste
taak van den directeur van het kabinet, en de
vraag welke plaats hp moet innemen, is in
werkelijkheid geen andere dan deze wanneer
zal er de grootste waarborg bestaan, dat de
18.
Uit het Engelsch.
van
öONTHAL BONE.
VIJFTIENDE HOOFDSTUK.
Te laat bedacht.
Mats'óü en Polsum ware» nog steeds aan het
zoeken toen het telegram van Marga kwam; zjj
spoedden zich naar Wegmouth, om te vernemen
dat de vogel gevlogen was de verschillende
belanghebbenden stonden tegenover elkaar,
keken elkaar aan en vroegen wat moet er
nu gedaan worden
De heer Bax stelde hen eenigszins gerust
door de mededeeling dat, indien het verhoor
van Davies met het rapport van Freeland over
eenstemde, zp wel in staat zouden zjjn, Da-
venant te doen ontslaan, zonder dat Hawkey
gevat was.
Hierop werd er een geheime hp eenkomst
gehouden om te overleggen wat er voor Da-
venant gedaan moest worden als hp ontsla
gen was.
Het zou natuurlijk heel wreed zjjn om hem
de wpde wereld in te zenden, zonder middel
van bestaan en met een smet op zpn naam.
jEr bou dus meer geld noodig zjjnmaar dat
directeur van het kabinet de aandacht dei-
koningin zal vestigen op al datgene, waarop
die moet vallen Het antwoord op deze vraag
nu kan niet twijfelachtig zjjn. Het luidt r
wanneer hjj is zoo onafhankelijk mogeljjk,
wanneer zpn macht en zpn invloed niet rpzen
en dalen met die eener staatkundige partjj,
wanneer hjj niet onmiddellijk betrokken is bp
het politieke steekspeldus wanneer hjj niet
is lid van het ministerie.
Bp dit advies sloot zich de Amh. Crt aan.
Dit blad voerde nog een ander bezwaar aan
tegen verandering, nl. de moeilijkheid om een
persoon te vinden, geschikt voor de betrekking.
Het ministerie moet homogeen zpn. Voegt men
bp de acht ministers nu nog een negende, die
een zeer eigenaardige positie inneemt, wiens
raad en voorlichting van grooten invloed kun
nen zpn op de besluiten van de Kroon, dan
gaat het organisch verband van het lichaam,
het onderling verband der leden de minis
ters ten eenenmale te loor. Die éene mi
nister Zal feiteljjk de directie voeren van het
kabinet en de man worden die het heele land
regeert.
Nog een, o. i. zeer gewichtige, reden had
het Arnhemsche orgaan. Bp een jeugdige ko
ningin past iemand van ervaring. Het is niet
wenscheljjk telkenmale bp wisseling van het
ministerie den vasten raadsman te verwisselen.
Daardoor juist zou men aanleiding geven dat
de vorstin meer en meer onder den invloed
geraakte van niet-officieele, niet-verantwoorde-
ljjke raadgevers.
Het blijkt echter datde regeering op ditoogen
blik er bepaald niet aandenkt, zulk eene in-
grjjpende wpziging te brengen of voor te stellen.
In haar antwoord op het afdeelingsverslag ver
klaart zp dat in den aard der betrekking
van directeur van het kabinet der koningin
geene veranderingen worden gebracht. Wel
wordt overwogen enkele werkzaamheden, welke
thans door het kabinet der koningin worden
verricht en meer behooren tot den werkkring
van verantwoordelijke ministers, daaronder te
brengen.
De vorige week is het regeeringsantwoord
op de staatsbegrootingshoofdstukken ver
schenen, nl. dat op de algemeene beschou
wingen. Daaruit bljjkt o. a. het volgende
De regeering verklaart in het algemeen,
in afwachting van de beslissing omtrent het
kiesrecht, van ingrijpende voorstellen zich te
hebben onthouden. Zjj staat nog op het stand
punt, dat voorziening in den financieelen nood
van gemeenten moet geschieden hjj de aan
staande herziening der gemeentewet. Waar
zp het feit constateerde van het ingrijpen van
het staatsgezag in eiken levenskring, bedoelde
zjj niet daarmede verwachtingen en eischen
aan te vuren en op te wekken.
De regeering spreekt tegen, dat bp de rjjks-
ondersteuning aan hulpbehoevende gemeenten
de noodige zuinigheid uit het oog is verloren.
Na aanneming der kieswet hoopt de minister
van binnenlandsche zaken de zienswjj ze der
regeering omtrent de inrichting der gemeente
besturen, bepaaldeljjk ook omtrent de regeling
der gemeentelijke financiën, in uitgewerkte
voorstellen te doen kennen.
was nog niet alles. Marga wilde leiding en
raad hebben, hoe dat geld besteed moest wor
den en hoe het hem gegeven kon worden
zonder dat hjj vermoedde waar het van daan
kwam,
sEr is niets uit het bankroet gered", zei
Matson, »en indien er nog iets was zouden de
crediteuren er beslag op leggen."
ïZou uwe firma hem niet in dienst wil
len nemen, mjjnheer Matson
Matson bloosde en antwoordde »Iemand, die
uit de gevangenis ontslagen wordt, heeft nooit
een zweem van kans om hjj Chatsworth en
Zonen geplaatst te worden."
«Zelfs niet als het bljjkt dat hjj onschul
dig veroordeeld is
sin uwe firma moet iedereen zeker zpn ge-
Ipk de vrouw van Cesar sboven allen blaam
verheven," zei de dokter met een spotachti-
gen lach.
Marga herinnerde zich haar bezoek aan dat
kantoor en merkte met een zucht op, hoe
algemeen medelpden gepaard ging met alge
meen gemis aan hulpvaardigheid. Het was
alsof iedereen vond dat zp, die de zaak aan
gevat had, er nu ook verder de lasten van
moest dragen. En toch was het net wat de
dokter haar voorspeld had alleen was de
uitkomst van haar onderneming voor hem,
zoowel als voor haar verrassend geweest
nu zp verdere verantwoordelijkheid mede
bracht. Men ging uiteen zonder tot een be
Het onderzoek naar werkloosheid door de
commissarissen der koningin in de provinciën
deed alleen kennen, dat de omvang der werk
loosheid geheel afhankeljjk is van oorzaken
van plaatseljjken aard. Plaatselijke voorzie
ningen worden daarom alleen ter bestrjjding
van werkloosheid mogeljjk geacht.
Voor grondwetsherziening acht de regeering
den tjjd thans kwaljjk gekomen.
Een ontwerp tot herziening van enkele
bepalingen der wet op de personeele belas
tingen is in onderzoek bjj den Raad van state.
Tot dekking van het tekort door de even-
tueele verlaging van het personeel, is een
herziening ontworpen van het recht van suc
cessie en van overgang bp overljjden, waarvan
verhooging der overgangsrechten van door
buitenlanders nagelaten vaste goederen deel
uitmaakt.
De indiening der wetsontwerpen omtrent den
staat van beleg en omtrent de vereeniging van
het lidmaatschap der Staten-Generaal met an
dere bezoldigde staatsambten, wacht op de af
doening der kieswet.
Ten aanzien der voorziening in het lot van
oude en verminkte werklieden, zal de regee
ring hare toezegging gestand doen.
De regeering beaamt, dat naar vermeerdering
van inkomsten voor het rjjk moet getracht
worden en ten bewpze, dat daaraan reeds voor
een belangrjjk deel voldaan is, herinnert zp
aan het loor de Tweede kamer reeds aangeno
men ontwerp op den suikeraccpns, aan het
gereed gekomen wetsontwerp tot hetere ver
zekering van de heffing der invoerrechten naai
de waarde, waardoor de regeering hoopt een
zeer groot deel van een verlies voor de schat
kist van f 1.800.000 in de toekomst te voor
komen, en op de herziening van de successie
wet.
Onder het opschrift l'ieetêrlei-maat t schrijft
het Sociaal weekblad.
In het N. v. d. D. van 21 November, 2e
blad, leest men eene advertentie uit Muiden,
onderteekend door den burgemeester, den
predikant, den pastoor en een officier, waarbjj
hulp wordt ingeroepen voor de gezinnen dei-
beide bjj de buskruitramp omgekomen werk
lieden. In deze advertentie wordt de verze
kering gegeven dat de hulp, »van wege
de gezamenlijke buskruitmakers van Noord-
Holland, Utrecht en Zeeland" te verleenen, in
strjjd met hetgeen in enkele nieuwsbladen
is gemeld, onvoldoende is.
Ofschoon wjj zeer ongaarne de openbare
weldadigheid zouden afschrikken in dit geval
bjjstand te verleenen, moet ons toch een be
tuiging van verwondering uit de pen. Zou de
financieele toestand der huskruitfabriek van
dien aard zpn, dat de eigen middelen te kort
schieten om op behoorljjke wjjze tegemoet te
komen aan de voor twee werkliedengezinnen
rampzalige gevolgen van een ongeluk, in het
bedrpf voorgekomen Eene dergelpke, zp het
ook slechts gedeeltelijke afwenteling van het
risico van den arbeid op de arbeidersgezinnen
en de openbare weldadigheid dunkt ons niet
te verdedigen.
Te minder nu het kapitaal zpn volle aan
deel bljjft erlangen, zooals ten overvloede uit
sluit te zjjn gekomen. Bax en Matson ver
trokken naar Portland en bevonden dat de
verklaring van Davies, getoetst de geschie
denis der firma, door Freeland opgesteld, zeer
bevredigend en voldoende was. Er bleef echter
nog éen punt onopgehelderd en dat was de
beweegreden, die Davies genoopt had, die ver
klaring af te leggen. De advocaat van Hawkey
zou zeker beweren dat zjj opgemaakt was in
overleg met Davenant en dat de gegevens door
dezen geleverd waren.
»Ja, zeker had ik een beweegreden maar
ik geloof niet dat het veel baten zal of ik die
al noem."
»Het staat aan ons om dat te heoordeelen,
als gjj uw vriend inderdaad wilt helpen, moet
gjj de vragen, die ik u stel, niet ontwpken;
men zal u op dit punt een kruisverhoor doen
ondergaan en ik wensch vooruit te weten wat
uw antwoord zal zpn daar dit wel eens alle
waarde aan uw getuigenis kon ontnemen."
»Dat geloof ik niet. Maar gjj heeren zult
toch nooit begrjjpen dat een veroordeelde een
geweten kan hebben
»Ik zou niet gaarne willen ontkennen
dat gjj er een hebt, of iemand anders."
Welnu, ik deed het, omdat mjjn geweten
sprak. Ik vond iemand, die geheel ten on
rechte een zware straf ondergaat voor
een misdaad, die ik bedreven heb en hp niet,
en daar het mp toch geen kwaad kan doen
zag ik geen reden waarom ik hem geen goed
hetzelfde aangehaalde nummer van het N. v.
d. D. kan blijken. Daarin treft men nameljjk
eene andere advertentie aan, en wel van het
bestuur der gezamenlpke buskruitmakers, waar
in wordt bericht dat een tiental obligatiën is
uitgeloot, welke van 1 Februari 1894 af be
taalbaar zpn.
Zou men uit deze beide advertentiën niet
moeten afleiden dat er te Muiden wordt ge
meten met tweeërlei maat, eene andere voor
den arbeid dan voor het kapitaal
In zijn memorie van antwoord op het voor-
loopig verslag der Tweede kamer over de
Indische begrooting voor 1894 verklaarde de
minister van koloniën zich bereid de inlich
tingen, in dat verslag gevraagd over de ver
dediging van Indië tegen een buitenlandschen
vjjand, in comité-generaal te verschaffen.
In de vergadering met gesloten deuren, welke
Vrpdag is begonnen en heden wordt voort
gezet, is dan ook waarschpnljjk dat onderwerp
behandeld.
De St. Ct. bevat een kon. besluit van den
26sten October 1893, tot vaststelling van een
nieuw Reglement voor het Weduwen-en Wee-
zenfonds voor de officieren van de landmacht
in Nederlandsch-Indië.
Bjj kon. besl. is het aan den gepensioneer
den kolonel J. A. K. H. W. Vogel toegekend
pensioen verhoogd tot j 2100 'sjaars.
A. Vrpdag verleent de minister van marine
geen audiëntie.
De laatste berichten uit Atjeh luiden
Den 20en Oct. is Kroengkali door de vpan
delpke sterkte ingesloten. Het 3e bataljon der
bergartillerie en genietroepen hebben getracht
den vjjand te verdrjjven. Hierbp sneuvelde
do le-luitenant Weperman en een mindere.
Kapitein Roersch, luitenant Swaah en zeven
tien minderen werden gewond.
Den volgenden dag zjjn vjjandeljjke sterkten
bjj missigit Siem na hevig gevecht door ons ge
nomen. Wjj kregen daarbjj nog twee dooden
en elf gewonden.
Volgens bericht van 28 Oct. was de ge
meenschap tusschen Toengkoep en Kroeng
kali hersteldtot dien dag leden onze troepen
een verlies van zes dooden en 33 gewonden.
Aan T. Oemar is opgedragen de XXVI
Moekims van vpanden te zuiveren."
In een schrjj van aan de Deli Crt leest men
Nu T. Tjoet Toengkoep van het oorlogs-
tooneel is verwpderd, is als derde lid van het
driemanschap opgetreden Toekoe Tjihik Sa-
malangan, een schoonzoon van Toekoe Neq,
die met een 200tal Samalangers de hondstroepen
heeft versterkt en spoedig tegen Lamgoet zal
oprukken. Dit volk wordt door de Atjehers,
wat moed en deugdelijkheid in den oorlog
betreft, gelijkgesteld met onze Amboneesche
soldaten.
Het wenscht geen achterladers te hebben,
doch alleen tromplaadgeweren, en komt op
het gevechtsterrein met klewangs en lansen
of werpspietsen.
Uit Tamiang is vernomen, dat op 16 Oct.
een bevolkingspatrouille van lieden van Toekoe
zou doen."
»En gjj houdt vol dat uwe lezing van
het geval de ware is, en niet door hem ver
kregen
»Door hem herhaalde Davies op min
achtenden toon. «Hjj is heelemaal een kind
in die dingen. Hjj weet zoo goed als niets
van het bedrog, waarvoor bjj veroordeeld is,
laat staan van hetgeen er bjj het leven van
zpn vader gebeurd is. Al wat bp er nu van
weet heb ik hem verteld. Neen, mpnbeweeg
reden was billjjk te zjjn en een onschuldige
te bevrjjden. Hp is de eenige hier, om wien
ik iets geef en als ik alleen aan mp zelf ge
dacht had en niet aan hem, zou ik niets gezegd
hebben. Ik zal hem genoeg missen."
»Ik geloof u," zei Bax, »en nu zal ik u
vertellen dat wjj nog een verklaring hebben
die geheel met de uwe overeenstemt."
»Daar hen ik bljj omwant nu ziet gjj
zelf dat ik de waarheid spreek. Ik ben niet
bang voor een kruisverhoor."
Dit was vrjj bevredigend en toch aarzelde
Bax nogwant al was hjj overtuigd van de
oprechtheid van dien gevangene, de jury en
een knappe advocaat van de tegenpartjj zouden
er wel anders over denken. Hjj zond de stukken
aan zjjn compagnon met verzoek het advies
van een ervaren rechtsgeleerde in te roepen.
Deze was van meening dat de zaak nog
aangehouden moest worden. Hjj wees erop
dat de tegenpartjj zeker misbruik zou maken
Soetan en Djamages uitrukte om zich met
lieden van Radja Silaug te meten.
Radja Oesin, broeder van den vermoorden
Kedjoeroean Moeda, wilde den dood van zjjn
ouderen broeder wreken.
In den nacht van 16 op 17 Oct. deed der
halve de patrouille der bevriende bevolking
een inval in het Silangsche, en gelukte het
haar een der grootste vjjanden der compagnie
met klewanghouwen af te maken, nl. den
Panglima Perak, aanvoerder der vjjandeljjke
benden van Radja Silang.
Ook heeft een bevolkingspatrouille onder
Datoe Toemanggoeng, op verkenning zjjnde
in de richting van Quala Tamiang, een vjj
andeljjke bende gezien van 20 man sterk,
welke vluchtte, om natuurlpk na vertrek der
patrouille haar strooptochten te hernieuwen.
Van de heeren A. Walraven en F. P,
Polderdjjk te Nieuw- en St. Joosland ontvin
gen wp een overdruk, uit Archief Vile deel,
3e stuk, uitgegeven door het Zeeuwsch ge
nootschap der Wetenschappen, van een door
hen geschreven studie De kuststreek van het
Zuid-Oostelijk deel van Walcheren in vorige
tijden.
Ofschoon het werkje slechts een 100 tal
bladzjjden telt heeft de voorbereidende studie
en het raadplegen van onderscheidene bron
nen zeker ontzagelpk veel tjjd en moeite ge
kost. Het boekske is zeer interessant en geeft
tal van tot dusver onbekende bijzonderheden.
Het is afgedeeld inI De Lemmel, IT Het
Jonker Fransgat, naderhand het Sloe, III
Grondverlies door dijkbreuken en overstroo
mingen, IV De verlanding van den stroom en
V Aanwinst van gronden door het bedpken
van polders sedert de 17 e eeuw.
Een tweetal kaarten, door den heer F. P.
Polderdijk geteekend, strekken ter toelichting.
De schrijvers stellen zich voor op dit stukje
weldra te laten volgen: Eene beschrjj ving van
het voormalige eiland St. Joosland, en de
tegenwoordige gemeente Nieuw- en St. Joos
land, opgehelderd door eene historisch-topo-
graphische kaart.
Waaroser tegenwoordig onze jeugd zich
kan beklagen, niet over gebrek aan belang
stelling in haar lectuur. Boeken voor jongens
en meisjes, kleinere en grootere, stroomen ons
van alle kanten dageljjks toe. Ook Johanna
van Woude, de schrijfster van Een Ilollandsch
Binnenhuisje en andere werken, veler lieve
lingsboeken, heeft met De Geschiedenis van
een Kind, uitgegeven bjj den heer H. Honig
te Utrecht, haar jongen vriendinnetjes een
nieuwe prettige St. Nicolaas-gave willen be
reiden.
Boeiend, voor jonge en oude kinderen, ver
telt de schrijfster, wat er niet al in het hoofd
van een klein meisje van elf jaar kan rond
spoken welke teleurstelling en leed zulk een
klein hartje het gemis aan een harteijjke
liefkoozing schenkt.
Als Johanna van Woude het eenmaal noodig
oordeelde in de slotregels van het verhaal een
moraal uit te spieken, dan hadden wjj daar
liever iets anders gelezen dan over den na-
van de wetenschap dat de twee gevangenen
over de zaak gesproken hadden, voor dat er
mededeeling aan den gouverneur was gedaan
en hjj wees er ook op maar dat mocht niet
aan de familie Hurst gezegd woiden dat
de omstandigheden, waaronder mejuffr Dragtofl
pogingen had aangewend om de onschnld van
den veroordeelde te bewjjzen, wel wat eigen
aardig waren en aanleiding konden geven tot
het vermoeden dat ook zp reeds vroeger tot
de twee gevangenen in betrekking had ge
staan. Daarom raadde hjj ten sterkste aan
dat er geen stappen tot bevrjjding van Dave
nant zouden gedaan worden, voordat de voort
vluchtige directeur in hechtenis genomen was
en Davies zjjn getuigenis onder eede had af
gelegd,
Dus werd nu weer aller aandacht gewjjd
aan het zoeken naar Hawkey, dat echter
steeds vruchteloos bleef.
Marga begon alle hoop op te geven en
Matson en Pulsum dachten er juist over hunne
nasporingen te staken, toen op zekeren avond,
bjj een zwaren zuidwester storm, de Jersey
boot de haven binnenliep met het noodsein
aan den mast en geneeskundige hulp liet vragen.
De dokter, die met de andere heeren op de
kade stond om naar den storm te kjj ken, begaf
zich terstond aan boord.
»Een man met een gebroken been, zwaar
gekneusd, vrees ik," zei de kapitein terwpl de
dokter met Matson de loopplank overging,