N°. 279.
136e Jaargang.
1893
25 November.
Deze courant verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Z o n- en Feestdagen;..
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.—
Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel; Bij abonnement lager;
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens all#
dankbetuigingen; van 17 regels 1.50
iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte;
Reclames 40 cent per regel.
Middelburg 24 November
Heft ti
ONDERWIJS.
UIT STAD EN PROVINCIE.
LANDBOUW.
COURANT.
Tli ermomcter
Middelburg 24 Nov. 8 u. m 40 gr.
m. 12 u. 45 er-, av. ;,4- u. .40. gr,
Verwacht W. wind..
Agenten te VlisaingenP. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes A. C. Boluit, firma weduwe A. C. de Jonge, te Kruiningen F. v. d. Peul, te ZierikzeeA, C. de Mooij,
te Tholen: W. A. van Nleuwenhuijzen en te Terneuzen: M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën
F. aan, evenals de advertentie-bureau's van Nkgh Van Ditmar, te Rotterdam, de Gbbb. Belineante, te 's Gravenhage, en A. de La Mab Azn., te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parps en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger.
Advertentiën
moeten des namiddags te één uur
aan het bureau bezorgd zpn, willen
zp des avonds nog worden opgenomen.
Bg kon. besluit
zpn benoemd tot ontvanger der directe be
lastingen, enz. te Nieuweschans (station) G. H.
Voerman, ontvanger te Coevorden c. a., en te
Grendringen W. Mulder, surnumerair uit de
inspectie Groningen;
is een pensioen van 3000 verleend aan E.
H. M. Leurs, gewezen ontvanger van het recht
van successie no. 1 te Rotterdam.
TJit Oost Indië zpn met de Nederland-
sche mail berichten aangekomen, loopende
tot 24 October. I
De Java-Bode heeft den 22en Oct. uit Kpta-
Radja per telegraaf het bericht ontvangen dat
de gemeenschap met Kroeng-Kali hersteld was,
en dat dit in 't geheel aan onze troepen 4
dooden en 28 gewonden gekost heeft.
Van den resident van Amboina is bericht
ontvangen, dat in den nacht van 19 op 20
September te Banda drie vrp hevige horizon
tale aardschokken werden gevoeld, die respec
tievelijk 10, 4 en 3 seconden duurden.
Aan het verslag omtrent de voornaamste ge
beurtenissen in het gouvernement Atjeh en
Onderhoorigheden, loopende van 27 Septem
ber jl. tot en met 10 October, wordt bet vol
gende ontleend.
G r o o t-A t j e h. Onze posten Lambaroe en
Lamperme werden eenmaal uit het voorterrein
onbeduidend beschoten. In de XXV Moekims
werden alleen de tijdelijke posten Boekit Te-
rin en Boekit Daroeh nu en dan beschoten,
zonder evenwel nadeel te berokkenen.
In den nacht van 28 op 29 September zjjn
van den weg van Ketapang-Doewa naar Boe
kit Daroeb 180 meters Decauville materiaal
gestolen door lieden van Kandang (III Moe
kims Daroeh), die echter een gedeelte terug
gaven, terwijl een ander gedeelte gevonden
werd.
Den 2en dezer werd een Atjeher, die met
klewang gewapend op een van Ketapang Doe-
wa naar Boekit Daroeh marcheerend transport
inliep, neergeschoten, teiwpl den 9en d. a. v.
een transport, gaande van Lampeneroet naar
Tjot Goe, door eene kleine bende kwaadwilli
gen werd aangevallen, die met een achterla
ting van 3 dooden en vele wapens op de vlucht
gedreven werd; wp kregen één licht gewonde.
In de IV en VI Moekims lieten de orde en
rust niet te wenschen overden 4en dezer
marcheerde eene uit infanterie, cavalerie en
artillerie met trein bestaande kolonne van 800
man van Kota Radja en Oleh leh naar Kroeng
Rabo en terugde houding van hoofden en
bevolking was uitmuntend.
Een vijandelijke vuurmond op Atjeh hoofd
van waar de schepen in de Suratte-pasage
herhaaldelpk werden beschoten, is den 5en de
zer onbruikbaar gemaakt.
In de XXVI Moekims vorderden onze bond-
genooten weinig; den 27en September werd
Toengkoeb en den 6en dezer Kroeng Kali dooi
de troepen bezet.
Bp het kappen van het terrein om laatst-
Om Jeugd, van Max Halbe, Donderdagavond
in onzen schouwburg op zulk een uitstekende
wpze gespeeld door het gezelschap der Nedev-
landsche tooneelvereeniging, directie L. H.
Chrisppn, volkomen te waardeeren wordt
stemming vereischt, eene stemming, waarin
men niet vergen kan dat het publiek reeds
bp het begin verkeeren zalmaar die toch
langzamerhand meer en meer zich van de
toeschouwers meester maakt.
Zoo ging het ook gisterenavond in ons
midden.
Als men nagaat dat men in Utrecht het
Btuk eerst beschouwde als een grapen zelfs
bp «een ernstige, mooi gedachte en fijn ge
voelde scène," »bp oogenblikken waar het
hart schreit" luide lachteals men weet
dat een criticus, in Het Tooneel, orgaan van
het Nederlandsch Tooneelverbond, van het
stuk bpna niets anders wist te zeggen dan
dat het »vervelend" was dan pleit het voor
ons publiek dat het grootendeels ten slotte
anders gevoelde, dat het tweede en laatste
bedrpf met zoo groote belangstelling werd
gevolgd; dat aan het einde de vertooners tot
driemaal toe werden teruggeroepen.
Nu ja, wy zullen niet beweren dat het fijne,
y Recensie van J. H. R. N. t>. d. J).
genoemden post, werd de le luit. A. L. C.
Grosse gewonddeze is thans herstellende.
Bpna dagelpks hadden onze posten Tjot
Praboe en Kroeng Kali overlast van 'svpands
vuur, dat ons drie licht gewonden bezorgde.
Met het schoonkappen van het voorterrein
om de geconcentreerde linie werd voortgegaan
alleen -bp Lambaroe werden de kappers een
paar maal door den vpand verontrust.
Op; het eiland Weh is niets meldenswaardig
voorgevallen.
■Onderhoorigheden. Oostkust.
Hén 3en October is door eene bende roovers,
'waarschijnlijk lieden van Nja Mohamad, een
'aanslag gepleegd op de houtkaponderneming
van den heer Dulon Barre te Kwala Langsar
deze heer had zich juist gereed gemaakt de
onderneming voorgoed te verlaten en was zelf
reeds vertrokken. De adsistent A. H. Seffner
en eene Inlandsche vrouw werden vermoord,
een Chineesche koelie gewond, terwijl eenige
wapens met ammunitie, kleedingstukken en
contanten ontvreemd werden. Beide heeren
hadden zich, ondanks de raadgevingen van
het bestuur, op eigen verantwoordelijkheid in
Langsar gevestigd. Een nader onderzoek wordt
ingesteld.
Elders bleef bet rustig.
Noordkust. Zoowel te Telok-Semawé
als te Segli viel niets bijzonders voorin den
politieken toestand kwam geene verandering.
Westkust. Van de Westkust is niets
van belang te vermelden. Te Poeloe Raja en
Melaboeh werden rust en orde niet verstoord.
Op de zeeposten bleef de gezondheidstoestand
bevredigend. In onze stelling in Groot-Atjeh
en op de posten buiten de linie was de alge-
meene toestand stationnair. Het gemiddelde
ziektecpfer bedroeg 20 tegen 20, en dat van
de berri-berri 9 tegen 10 in den voïigen ver-
slagtjjd. Het sterftecijfer was lager. (Jav. Ct.)
Voor de betrekking van onderwpzer aan
de openbare lagere school te Heinkenszand,
jaarwede 500, heeft zich geen enkele solli
citant aangemeld.
Bp het te Utrecht afgenomen examen
voor apothekersbediende is o. a. geslaagd mej.
J. van den Broek, geb. te Haamstede.
Bp kon. besluit is bepaald dat het door de
provincie Zeeland te dragen aandeel in de
lichting der nationale militie van 1894 is 514
man.
Van den bekenden samensteller is weder
verschenen eene statistiek betreffende de ge
meente Middelburg, welke thans loopt over
het jaar 1892.
Met betrekking tot de duinwaterleiding
deelen wp het volgende uit die statistiek mede.
Omtrent deze gemeentelpke inrichting valt
nog weinig te zeggen, daar de verordening,
houdende tarief en voorwaarden betreffende
de levering van het water eerst met 1 No
vember 1892 in werking kwam. De buizen
leiding in de stad had toen eene uitgestrekt
heid van 15000 meter, waarop waren aange
bracht 154 brandkranen en 49 afsluiters. Op
bet schoone, het ware en waarachtige van het
stuk ten volle is begrepen. Daarvoor ia éene
vertooning niet voldoende.
Het was ons als eene schilderp, waarop men
eerst een vluchtigen blik werpt om haar later
nog eens en nog eens, en met meer aandacht
te beschouwen. Dan eerst komt men onder
den machtigen indruk van het geheel als
kunstwerk.
Men moet Jeugd nog eens zien of lezen,
na het gezien te hebben.
W at bp het begin niet trof of ongemerkt
voorbpging, zal na overdenking, onder den
indruk van het geheel, later voor u opdoe
men in gansch ander licht, niet meer nietig
u schpnen.
Jeugd is in onze oogen een kunststuk van
eenvoud, natuur en waarheid.
Zelfs het geringste mag daarbp niet mis
kend worden en wie lachte om het eenvou
dige radpsje, dat binnengebracht werd door
den onnoozelen Amandus, begreep niet, hoe
dit scbpnbaar nietige een schakel vormde in
het geheel. Wie zich verbaasde over de be
langstelling, die, te midden van een zeer ern
stig gesprek, het bericht dat een kalf stond
geboren te worden, ondervond, heeft niet mee
geleefd met dien eenvoudigen kring, waarin
het stuk speelt.
Daar leefde hp rustig en kalm, die goede
pastoor Hoppe, met zpne waardige, gemoede
lijke levensopvatting, goed doende en zjjn
31 December waren 372 perceelen aangesloten
en werd het water gebruikt voor 17 baden,
50 closets, 1 fontein en 31 gevelbesproeiingen.
Het kapitaal, door de gemeente voor den
aanleg verstrekt, bedroeg op 31 December 1892
f 224622,415, waarvan o. a. besteed werdaan
de prise d'eau en terreinen ƒ60225,506, aan
den watertoren ƒ29490,105, aan het machine
gebouw en de machine ƒ9345,015 en aan de
buizenleiding ƒ119757,13.
Te Vlissingen overleed, in den ouderdom
van bpna 85 jaren, dé heer G. Muller, drager
van het Metalen Kruis en laatst gepensioneerd
rpks-ambtenaar. Vliss. Crt.)
Te Arnemuiden trad Donderdagavond
voor de vereeniging Algemeen Belang als
spreker op de heer H. G, Hartman Jz., secre
taris te Goes, die de vraag inleidde: «Kent
gp het Land Op populaire wpze besprak
hp de huishouding van den Staat, de rechten
van vorst en volk, den onafscheidelpken band
tusschen Nederland en Oranje en meer in het
bp zonder de Grondwet.
Na eene korte pauze droeg hp een paar ge
dichten, getiteld Aan de nagedachtenis mijner
Moeder en Een Plant en een Kind, voor om ten
slotte nog eene losse schets ten beste te geven
over zpne ervaringen in eigen werkkring
waardoor hp de lachspieren der hoorders, ten
getale van zestig, in beweging bracht. Bp
monde van den voorzitter der vereeniging
werd den spreker dank gebracht voor zpn
optreden,
Den avond te voren, Woensdag, trad de
zelfde heer Hartman te Waarde voor de
leden van het leesgezelschap Aangenaam en
Nuttig en hunne geïntroduceerden op. Hp
had daar tot onderwerp gekozen Beschou
wingen over het leven waarbp hp herinnerde
aan den dag van 16 November jl., waarop het
dertig jaren geleden was, dat de beer Ouds
hoorn, hoofd der school aldaar, als onderwp-
zer in dienst trad.
Aan het slot zpner lezing bood de heer
Hartman den jubilaris, die tevens voorzitter
van het leesgezelschap is, een portret in lpst
van onze jeugdige koningin aan.
Bp dragen werden dien avond, behalve dooi
den heer Hartman zeiven, nog geleverd dooi
de heeren J. Oudsboorn, M. van Weele, J. J.
Mol en W. E. de Jager.
In dezelfde gemeente Waarde breidden
de mazelen in een paar dagen zich zeer uit.
In de openbare school waren in eene klasse
die Maandag nog veertig leerlingen telde,
er Donderdag namiddag nog slechts negen.
Het hoofd en een onderwpzer hebben, van
af heden, wegens gevallen dier ziekte in hunne
gezinnen, voorloopig vacantie. De andere on
derwpzer zal nog aan zpne, tot op de helft
verminderde klasse onderwps geven. Het is
echter te verwachten dat de school spoedig
zal gesloten worden.
Donderdag trad in de sociëteit F. O. V.
te Goes voor een vrp talrpk publiek op bet
Hollandsch tooneelgezelschap onder directie
v an den heer A. van Lier.
Yoor het voetlicht kwam het reeds sedert
jaren bekende en zeer verouderde blpspel van
Benedix de Bustverstoorster.
plicht betrachtende zonder in een overdreven
uiterste te vervallen. Na eerst voor dokter
gestudeerd te hebben, dreef een teleurstelling
op het gebied der liefde hem er toe geestelpke
te worden. En hp verdeelde toen zpn liefde
tusschen zpne parochianen, een vroolpk, levens
lustig nichtje en een onnoozelen neef, die,
beiden ouderloos, bp hem in huis woonden, en
een student Hans, den zoon van haar die hem
eenmaal teleurstelde. Dat nichtje was een
natuurlpk kind, dat door haar goeden oom
altpd met liefde en zorg werd bejegenddat
steeds van zpne zpde hoorde verkondigen
niet uw schuld wat uwe goede moeder mis
deed en die moeder heeft al lang geboet
voor haar misBtap.
Maar een jong kapelaan, pas in de wereld
getreden, waar hp lang buiten stond, ver
kondigt andere leerstellingen. Al te ern
stig zegt pastoor Hoppe neemt hp
zpne taak opgeen lach komt op zpn gelaat,
geen vroolpk woord van zpne lippen. Indien
vriendelpken, natuurlpken kring tracht hp,
ook uit waarachtige, eerlpke overtuiging als
gevolg van zpn opleiding, geestelpke drpverp
de overhand te doen krpgen over gemoedelpken
ernst en gepaste vroolpkheid.
Is het wonder dat zulk een man zpn hart
vasthoudt, wanneer plotseling neef Hans, de
student, een vriend uit Anna's jeugd, binnen
komt vallenals hp aanschouwt hoe die beiden,
jeugdig als zjj zpn, minnekoozen, stoeien, spelen!
Eene ons toegezonden beoordeeling van het
stuk zelf kunnen wp daarom terzp leggen
en ons bepalen tot de mededeeling dat
het goed werd gespeeld. Mevr. Albrget-
Engelmau, die de titelrol vervulde, en de heer
Bigot, die als bewaarder van bet huiselpk
geluk optrad, brachten vooral veel toe tot het
welslagen van het geheel.
Te Goes is een geval van pokken ge
constateerd. De mazelen zpn afnemendede
influenza heeft ook daar haar entree gemaakt.
In de Woensdagavond gehouden verga
dering der afdeeling Noord - Beveland
van de Maatschappij tot nut van 't Algemeen
bracht de heer J. Sturm van Cats verslag nit
als afgevaardigde ter algemeene vergadering
en leverde hp vervolgens eene bpdrage, geti
teld Een brief van een huzaren-recruut over
het Leidsche academiefeest, in den Walcher-
schen tongval.
Daarna werden met den sciopticon van den
heer Wagtho tafereelen vertoond uit de land
en volkenkunde, toegelicht door den heer J.
Vermeulen te Colpnsplaat, en werden nog
bp dragen geleverd door de heeren L. G. Haar
man van Wissekerke, P. Beun van Colpns
plaat en C. N. van der Heyde te Wissekerke.
In eene weide onder Scherpenisse
werd voor eenige dagen een aan een landbou
wer toebeboorend schaap geslacht en mede
genomen.
De politie deed scherp onderzoek doch dit
leidde tot geen resultaat tot Maandag een
zekere S. v. T., van Poortvliet, een oude be
kende der politie, 's avonds met een pak wasch-
goed langs den weg gaande, werd aangehouden.
Bp eene huiszoeking werden op verschillende
plaaisen verstopte deelen van het schaap en
andere van diefstal afkomstige goederen ge
vonden. V. T. is gevangen gehouden.
In de Donderdag te Terneuzen ge
houden raadsvergadering werd, wegens het niet
aannemen der benoeming als commissaris der
brandweer door den opperbrandmeester J. van
de Reebenoemd tot commissaris de heer
Adriaan H. Donze.
Tot onderwpzeres in de handwerken voor
meisjes aan school C is benoemd mej. A. E.
van der Hepden te Terneuzen op eene jaar
wedde van 125.
Overgeplaatst werd als onderwpzer van school
A naar school B de heer C. Bruin.
De heer Wieland, lid van den raad, werd
wederom uitgenoodigd eene Nieuwjaarscom
missie in het leven te roepen.
De Engelsche stoomboot Clapton, die
beoosten de haven van Terneuzen op
het schor heeft gezeten, is Donderdag, na
lossing der lading in tjalken en dichtmaking
van het gat, afgebracht en des namiddags naar
Antwerpen opgesleept.
Door den kantonrechter te Oostburg
is benoemd tot lid der commissie van schat
ting, bedoeld in art. 19 2 der wet op de
bedipfsbeiasting en andere inkomsten, ter
standplaats Oostburg, de beer S. W. Weisfeit
te Aardenburg en tot plaatsvervangend lid
de heer J. C. Stern te Sluis.
Hp waarschuwt; het was deB kapelaans
plicht.
Dat bezoek gaf eene verandering in dien
eenvoudigen kring. Anna voelt haar hart
ontwaken en de liefde voor den student krpgt
meer en meer de overhand op haar. Hans
begint vurig te beminnen. Pastoor Hoppe
wordt jong opnieuw; de herinnering uit zpne
jonge jaren komt weer bovenhp drinkt met
Anna en Hans zpn pot bier, is vroolpk en zingt
een studentenlied. Zelfs de strenge kapelaan
laat zich een oogenblikmeeslepen en maakt een
dansje om des anderen daags voor zpn zonde
te bidden. En Amandus, de onnoozele, wordt
jaloersch op Ham-, hp begint hem, een jongen,
voor wien zpne zuster allerlei attenties heeft,
te haten en in zpne onnoozelheid speelt
hp met een geweer.
De jeugd, vertegenwoordigd in Anna en
Hans, geniet middelerwpldat dartelt en
speelt, trots het strenge gelaat en de ernstige
woorden van het kapelaantje het kibbelt ook,
maar och zegt pastoor Hoppe «dat kibbelt
en verzoent zich weer." Edoch dat spelen
wordt erger. Die jeugd is zoo onbezonnen,
en begaat zoo licht een misstap.
Arme pastoor, een reden voor den ka
pelaan tot triomf, om zich te beroepen op zpn
waarschuwingen.
Anna's hart bloedt ter wille van haar oom;
Hans weet geen ander excuus te vinden dan
»Ik heb er niet bjj gedacht"; zoo karakteris-
Vergadering van het hoofdbestuur van
de Maatschappij tot bevordering van
landbouw en veeteelt in Zeeland, gehou
den 9 November 1893.
Aanwezig de hh. mr P. C. J. Hennequin,
voorzitter, B. G. van der Have, vice-voorzitter,
J. J. van Weel, penningmeester, G. A. Vorster-
man van Oyen, secretaris, en 14 afgevaardig
den van de afdeelingen.
Na de lezing der notulen worden verschei
dene ingekomen stukken van minder ingrppend
belang voor kennisgeving aangenomen.
Op een circulaire van bet landbouw-comité
omtrent bezwaren, ondervonden tengevolge van
de veeartsenpkundige wetgeving, waren door
drie afdeelingen rapporten uitgebracht. De
afd. Zierikzee wees er op, hoe tengevolge van
die maatregelen in de laatste jaren geen En
gelsche stieren meer zpn ingevoerd en dus de
kruising met shorthorns onmogelpk is gewor
den.
Walcheren en Oostburg achten dat de keu
ring van vee op de grenzen dient te geschieden
door veeartsen, daartoe door het rpk aange
steld en zonder eenige burgerpractpkverder
wenschte Walcheren op de plaatsen, waar vee
gekeurd moet worden, een eenvoudige loods,
om het vee, dat op den dag, waarop het aan
gevoerd wordt, niet gekeurd kan worden, be-
hoorlpk te stallen. De wenschelpkheid werd
uitgesproken om alle vee, verda:ht van be-
smettelpke ziekte, onmiddellijk te dooden en
de volle waarde te vergoeden, terwpl aange
voerde zieke dieren onmiddellpk dienden ge
dood te worden zonder eenige vergoeding.
Ook werd de dienstkring der districts-veeartsen
te groot geacht voor eene behoorlpkeen spoe
dige afdoening van zaken.
Door den voorzitter werd medegedeeld, dat
er in den loop van dit jaar eene conferentie
was gehouden met eenige Belgische heeren,
dat hp de notulen dier bpeenkomst gezonden
had aan een dier heeren, maar daaromtrent
verder niets vernomen haddat gaandeweg de
toestand wel weer verbeterd was, maar dat
nog altpd eene definitieve regeling ontbreekt.
Namens het bestuur belooft hp, dat deze be-
langrpke kwestie niet uit het oog verloren zal
worden.
Van Heinkenszand was eene klacht ingeko
men over 't gebrekkig vervoer van suikerbeten.
Onmiddellpk na de ontvangst van deze klacht
had het uitvoerend bestuur zich aan den be
trokken minister gewend en door een paar leden
uit genoemde afdeeling werd medegedeeld,
dat er zeer spoedig verbetering gevolgd was.
Het concept-reglement op stierenkeuring,
ingezonden door het bestuur van de afdeeling
Zeeland van het Nederl. rundvee-stamboek,
werd, behoudens eene kleine wpziging, goed
gekeurd en besloten gunstig te adviseeren op
eene aanvrage om eene provinciale subsidie.
Wordt die verleend, dan zal 't volgend jaar in
15 gemeenten eene stierenkeuring plaats heb
ben, waarbp in iedere gemeente ƒ60 wordt
uitgeloofd aan premiën. Premiën, door de
afdeelingen en door bpzondere personen uit te
loven, zullen dankbaar aanvaard worden.
tiek en goed geteekend, omdat de jeugd vaak
zoo onnadenkend is.
En wat doet de goede pastoor Hoppe 1 flp
verloochent aard noch karakter. Zpne goedmoe
digheid, zpn goedheid treden in het schoonste
licht.
Zpne menschelpk natuur komt slechts een
oogenblik in opstand. Hp wordt driftig tegen
den kapelaan, die hem, ouden man, rpp aan er
varing, de les wil lezen; die, daar hp Anna
vervolgde met zpn voorstel om in een klooster
te gaan, haar dreef in andere richting. En
hp verwpt den kapelaan dat door zpn «onzalig
di-pven" de wereld geen voet uit zpn spoor
zal gaan.
Maar vol liefde treedt die pastoor den geval
lenen nader. Geen harde verwpten komen
van zpn lippen; hp wil alles met zachtheid
ten goede keeren. Geen preeken houdt hp
tegen Anna en Hans; slechts enkele woorden
zegt hp tot hen. Aangrppend, door haar ernst
en eenvoud, is het zacht verwpt, dat de pastoor
tegen Hans laat hoorenWaarom moest ik
dit van u ondervindenvoor de tweede maal
zoo'n droeve ervaring opdoen, eerst van uwe
moeder, nu van u En dan«Gp moet
scheiden, roept hp hun toe om, na eenigen tpd
weer tot elkaar te komen."
Maar zpn goede bedoeling komt niet tot
haar recht.
Als de jongelui afscheid van elkaar nemen,
op het punt van scheiden staan, komt d®