N°. 278.
136° Jaargang.
1893
Vrijdag
24 November.
- FEUILLETON.
Middelburg 23 November
DAVBNANT.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement lager;
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen, van 17 regels f 1.50
iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte;
Reclames 40 cent per regel.
ONDERWIJS.
MIDDELBURGSOl COURANT.
Thermometer.
Middelburg 20 Nov. 8 ii. viu 38 gr.
m. 12 a 43 gr-, av. 4 u. 40 gr. F.
Verwacht N. wind.
Agenten te VlisaingenP. G. de Vey Mestdagh Zoon, te GoeaA. C. Bolljit, firma weduwe A. C. de Jonge, te Kruiningen F. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. C. de Mooij, i tilvertentiëH
te TholenW. A. van Nietjwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën I moeten des namiddags te één uur
aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmar, te Botterdam, de Gebr. Belineante, te 's Gravenhage, en A. de La Mar Azn., te Amsterdam, i aan het bureau bezorgd zjjn, willes
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger. zjj des avonds nog worden opgenomen.
In de Woensdag gehouden zitting der
Tweede kamer heeft de minister vau
koloniën nog een giappige opmerking gemaakt
aan het adres van den heer Van Karnebeek,
die geklaagd had dat wjj te veel voor Indië
doen en te weinig op de belangen van het
moederland letten.
Indien wij dien afgevaardigde hier niet zoo
motiljjk konden missen, zou de minister hem
wel den raad willen geven, zich eens in Indië
zelf te gaan overtuigen, wat er nog voor onze
bezittingen noodig ishij zou zich daarvan
reeds eenigszins kunnen vergewissen als hij
eene poos op de plaats van den minister ware
gezeten. Er is inderdaad nog zóóveel te doen
op allerlei gebied voor onderwjjs, spoorwegen,
rivieren, enz. Het is waar dat ook in Nederland
nog veel ontbreekt, en dat daar ook zoovelen
zjjn die klagen. »Wjj hebben zelf ook nog
wel wal noodig," had de heer Van Karnebeek
gezegd.
V olkomen waar, merkte de minister op.
Maar datzelfde heeft hp wel eens hooren zeg
gen door menschen met een inkomen van
f 20.000, die toch in geheel anderen toestand
verkeeren dan iemand met /"2000 inkomen.
Reeds meermalen werd in de Kamer de
wensch uitgesproken dat de Indische begroo
tingen in Indië zouden worden opgemaakt.
De minister is ook van oordeel, dat Indië zoo
veel mogeljjk voor Indië moet zorgen, maai
ook al geschiedde dit, dan nog zou, naar 's mi
nisters oordeel, het laatste woord aan de Staten-
generaal moeten bljjven. Maar dan zouden de
Staten-generaal ook op een zuiver standpunt
tegenover Indië moeten staan en de batige
sloten, vroeger door Indië aan Nederland ver
schaft, moeten afgerekend zjjn. Niets zal de
minister onbeproefd laten om het evenwicht
van de financiën te herstellen, en hjj ver
trouwt dat ook niets zal verzuimd worden om
beschaving en godsdienst in Indië tot hun
r echt te doen komen, waarvan stjjging der
welvaart het gevolg zal zijn.
Na replieken van de heeren Roëll, Bahl-
mann, Van Karnebeek en den minister wer
den de algemeene beraadslagingen gesloten.
Bfi de Kamer is ingekomen een wetsont
werp tot regeling van het toezicht op het
gebruik van stoomstellen. Dit moet de be
lichaming zijn van het reeds vroeger in over
weging genomen denkbeeld om het korps der
tegenwoordige inspecteurs van den arbeid en
van dat der ambtenaren voor het stoomwezen
aan eene reorganisatie te onderwerpen, met
samensmelting van beide tot éen enkel korps
en nadere regeling van hunnen werkkring.
Bjj kon. besluit is, met ingang van 1 Dec.,
benoemd tot leeraar aan de rjjks hoogere
burgerschool te Warffum N. Kranenborg Jesse,
al daar en zjjn de heeren J. H. van Lier en
E. A. Koch, artsen, benoemd en aangesteld
tot officier van gezondheid der 2de klasse bp
het peisoneel van den geneeskundigen dienst
van het leger in Nederlandsch-Indië.
Uit het Engelsch.
van
BONTHAL BONE.
ELFDE HOOFDSTUK.
In liet nauw gebracht.
Er was nog altjjd geen ander spoor van
Hawkey ontdekt dan de verbrpzelde boot met
hoed en jas en dus begon Marga te vreezen
dat het bericht maar al te waar was en hij
een einde aan zjjn leven gemaakt had maar
niet aan zjjn misdadenwant hp had het ge
heim, dat Davenants onschuld aan het licht
moest brengen, mede in het graf genomen!
Als bjj inderdaad dood was, zou het dwaas
heid zjjn verder iets voor den gevangene te
willen doen en zjj was juist op het punt van
aan de advocaten te schrjjven dat zjj het maar
zou opgeven, toen een brief kwam, die de zaak
eensklaps geheel veranderde.
Die brief was van Matson, die met zooveel
p ver voor haar werkzaam was en, daar hjj
niet kon gelooven aan den zelfmoord van
Hawkey, voor eigen rekening een onderzoek
had ingesteld. Als hartstochtelijk, bekwaam
yoeier was hjj tot de gevolgtrekking gekomen,
Op den 20n November heeft zoo meldt
het Utr. Dbld. het hoofdbestuur van de
commissie-Neerbosch een samenkomst ge
houden met de besturen der sub-commissies
in het Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen
te Utrecht.
De financieele sub-commissie heeft op den
28n October een vergadering gehouden, nadat
hare leden op 25 en 26 Augustus en nogmaals
op 8 en 9 September een bezoek hadden ge
bracht aan Neerbosch. Haar rapport is gereed.
De psedagogische commissie vergaderde op
13 November, nadat op 14 Augustus en 2
October bezoeken aan Neerbosch waren ge
bracht. Deze commissie heeft mondelinge en
schrifteljjke inlichtingen ontvangen en onder
zocht die van bjj na honderd verschillende
personen. Haar rapport is bjjna voltooid.
De hygiënische commissie vergaderde op 16
September, 11 October en 1 November, nadat
op 16 Augustus, 24 Augustus en 18 October
door hare leden bezoeken aan Neerbosch waren
gebracht. Ook haar rapport is bjjna gereed.
De drie rapporten zjjn van vrjj grooten om
vang. De commissie hoopt thans binnen niet
al te groot tjjdsverloop haar eindrapport te
kunnen vaststellen, dat gedrukt zal worden
en algemeen verkrjjgbaar gesteld. Dat de
werkzaamheden langer duren dan door velen
gewenscht en verwacht werd, vindt zjjnen
grond voornameljjk daarin, dat gedurende den
loop van het onderzoek, ook nog in de aller
laatste weken, feiten werden openbaar ge
maakt, waaromtrent de commissie verplicht
meent te zjjn een onderzoek in te stellen.
Iedereen zal begrijpen, dat, vooral waar het
feiten geldt, voor een jaar voorgevallen, een
degeljjk onderzoek, wil het inderdaad doel
treffend zjjn, veel moeite en veel tjjd vereischt-
KIESWET.
Yerslag omtrent het afdeelingsonderzoek
der Tweede kamer van de voorgestelde
amendementen op het Wetsontwerp
tot regeling van de kiesbe
voegdheid voor de Tweede
kamer en de Prov. staten.
(Slot,)
IV. Verband tusschen belasting
en kiesrecht. (Amendement Kolkman c. s.,
V. d. Kaay c. s., Tydeman, MackayVan
Alphen, Land, V. d. Feltz en Zjjlma).
Vele leden kwamen nadrukkelijk tegen het
denkbeeld op om den aanslag in de rijksbe
lastingen als grondslag voor het kiesrecht te
bezigen, waardoor alle bezwaren weder zouden
worden in het leven geroepen, onder de wer
king der Grondwet van 1848 ondervonden.
Bjj een wjjziging van het minimum bedrag
van den aanslag zou het aantal kiezers ver
minderen en bjj de bepaling van dat minimum
zou de politiek daarom van zelfs invloed uit
oefenen. Het als grondslag aannemen van den
aanslag zou tot omvangrjjke kiezersteelt aan
leiding kunnen geven. Andere leden ontken
den dat van herleving van een belastingcensus
sprake was. Vele leden waren van gevoelen,
dat ontzegging van kiesrecht niet aannemeljjk
is, waar wanbetaling het gevolg is van onver
mogen. In elk geval zou dan ook ontduiking
dat die geschiedenis met de boot niets dan
list en bedrog was en dat niet alleenhjj
had met een rechercheur, die hem vergezelde
een man nagespoord, die veel op Hawkey
geleek, en dat spoor kunnen volgen, den
dag na den gewaanden zelfmoord, tot in
Winchester; daar hadden zjj hem uit het
oog verloren. Maar Matson was overtuigd
dat hjj niet dood was en eindeljjk wel ge
vonden zou worden.
Deze brief bereikte haar te Weymouth,
waar zjj met haar oom en tante eenige dagen
logeerde. Den tweeden morgen van hun ver-
bljjf zaten zjj op de esplanade naar de muziek
te luisteren, toen hun een vreemdeling voorbjj
liep, omkeerde en op dezelfde bank plaats nam.
«O ja", zei de dokter zonder op dien man
te letten, «onlangs heeft een der gevangenen
een belangrjjke mededeeling gedaan; naar de
gouverneur mjj vertelde, heeft hjj bekend dat
hjj de wissels vervalscht had, waarvoor uw
vriend veroordeeld werd, Marga
„WatDus komt de waarheid toch aan
het licht. En wjj hebben al dien tijd in het
donker rond getast, in de meening dat een
ander de schuldige was".
«Dat kan toch ook wel zoo zjjn, want
hjj zei dat hjj slechts het werktuig van den
waren misdadiger was geweest. Maar wat de
waarde van die verklaring ook moge zjjn, zjj
is op schrift gesteld, onderteekend en naar
het ministerie opgezonden"
van belasting tot verlies van kiesrecht moeten
leiden. Zeer vele andere led. n hechtten ech
ter aan verlies van kiesrecht bjj wanbetaling.
Over de vraag of de Grondwet toelaat betaling
van belasting te vorderen, waar de aanslag
niet als grondslag voor het kiesrecht wordt
aangenomen, bestond verschil van gevoelen.
Volgens het eenstemmig gevoelen van de
commissie van rapporteurs, achtte de meerder
heid ontzegging van kiesrecht aan hen, die
hun aanslag in Rjjks directe belastingen niet
voldoen, wenscheljjk.
V. De bevolkingsregisters in ver
band tot het kiesrecht (Amend, v. d.
Kaay c. s., Tydeman, Borgesius c. s., Mackay
Van Alphen en Land).
Van verschillende zjjden werd betoogd dat
de bevolkingsregisters, zooals zjj thans zjjn
ingericht, geen geschikten grondslag voor het
kiesrecht opleveren.
VI. De beteekenis van de hoeda
nigheid van hoofd des huisgezins
voor het kiezerschap (Amend. Borge
sius c. s., Mackay—-Van Alphen en Land).
Een hoofdbezwaar was dat in de amende
menten met de eigenljjke gezinshoofden tal
van andere personen worden geljjk gesteld.
Vooral is dit het geval in het amendement
Borgesius. Het amend. MackayVan Alphen,
dat nederkomt op beperking van het kiesrecht
tot hen, die eene eigene huishouding hebben,
scheen minder bezwaarljjk, al zou volgens som
migen daaraan moeten voorafgaan eene her
ziening van de regelen betreffende de bevol
kingsregisters.
Vil. De huisvesting in dezelfde
woning en het behooren tot het
zelfde gezin gedurende een bepaal
den tjjd. (Amend. Kolkman c. s., Borgesius c. s.,
Land en V. d. Feltz.
Eenerzjjds achtte men hierin geen teeken
van welstand gelegen, anderzjjds wel. Over
de termjjnen van bewoning eener zelfde woning
liepen de meeningen uiteen. Sommigen acht
ten éen jaar, anderen zelfs zes maanden te
lang. Het amend.-Mackay en Van Alphen
scheen de voorkeur te verdienen, omdat daarin
alleen wordt uitgesloten wie binnen het jaar
tweemaal verhuist.
VIII. De huisvesting in eene wo
ning met bepaling van een mini
mum van den werkeljjken huur-
prjjs enz. (Amend. Kolkman c. s. en V. d.
Kaay c. s.)
Vele leden hadden overwegend bezwaar tegen
het amendement-Van der Kaay om voor niet
in de rjjksbelastingen aangeslagen personen
als grondslag van kiesrecht aan te nemen be
woning van een woning van zekeren weke-
ljjkschen huurprjjs.
Weder invoering van eene regeling naar
plaatseljjke gesteldheid was daarbjj zeeronge-
wenscht. Het bevolkingscijfer der gemeente
kon moeiljjk als maatstaf van onderscheiding
dienst doen en zou tot groote onbillijkheden
leiden. Daarbjj zou de overheid zich moeten
gaan mengen in geheel particuliere aangele
genheden, waar het aankomt op beslissing van
de vraag welke de werkeljjke huurprjjs bedraagt.
Over het denkbeeld in het amendement-
«Hoe jammer dat wjj het niet geweten
en al dien tjjd in den blinde gezocht hebben!
Vindt gjj niet dat ik aan Bax moet seinen
»Ik geloof dat gjj beter doet metjiog een
paar dagen te wachten", zei mevrouw Hurst.
«Misschien doet gjj nu meer kwaad dan goed
met u erin te mengen. Het zou den gouver
neur kunnen ontstemmen en de kans op ont
slag voor den heer Davenant bederven, indien
een andere lezing van de zaak het ministerie
bereikte."
«Dat is waar", zei Marga. «Maar de
arme Matson verspilt nu zjjn tjjd en zjjn geld
aan een vervolging, die, al slaagt hjj, mis
schien toch overbodig blijktik moest hom
liever seinen dat hjj zjjn reis staakt."
«Ik ben niet zoo overtuigd dat het zoo
overbodig zou zjjn als gij denkt om den mis
dadiger te vinden", zei de dokter. «Uit het
geen ik vernam meen ik te mogen opmakeD
dat juist die mjjnheer Hawkey door den ge
vangene genoemd werd als zjjn principaal, op
wiens last hjj de vervalschingen gemaakt
heeft."
«Zoo waarljjk Dan is het zeker het
verstandigst om ons stil te houden."
«Bepaald. En als ik u was zou ik het
telegrafeeren aan Matson ook uitstellen, in
alle geval tot dat gjj meer weet. Laat hem
maar reizen, dat zal hem geen kwaad doen."
«Maar oom, hjj doet het op zjjne eigen
kostenen bet is niet mooi om dat te ge-
Kolkman van betaling van ten minste f 1 in
de grondbelasting werd uitvoerig gesproken.
Beperking tot woningen, waarvoor 1 grond
belasting wordt betaald, zou voor de steden
weinig beteekenen, terwjj! daardoor op het
platteland tal van woningen zouden worden
uitgesloten.
Ook veel bezwaar lokte het denkbeeld uit
om bjj woningen, door verschillende personen
bewoond, het bedrag der grondbelasting te
deelen door het aantal hoofden van gezinnen
en alleen levende personen.
Omtrent deze punten handelt ook de nota
van den heer Rutgers. Een belangrjjke grief
tegen het amendement was ook nog dat
daardoor de commensalen het kiesrecht niet
zouden erlangen. Andere leden wezen er op
dat het amendement-Kolkman niet bedoelt
werkeljjke huurprjjzen maar een minimum van
kadastrale huurwaarde. Een der voorstellers
berekende dat volgens den woninggrondslag
650.900 kiesgerechtigden zouden worden ver
kregen bij een minimum van 23 jaar.
IX. De capaciteiten. (Amendement-
V. d. Kaay c. s.)
Van verschillende zjj de was men in beginsel
niet tegen het verbinden van aanspraak op
het kiezerschap aan het bezit van intellec
tueel kapitaal, maar eenerzjjds achtte men dit
niet noodig nu de bedrijfsbelasting stond
ingevoerd te worden en anderzijds betoogde
men dat een goede uitwerking van het be
ginsel zeer groote moeiljjkheden oplevert. Zeer
vele leden konden zich dan ook niet vereenigen
met de uitwerking van het denkbeeld in het
amendement.
X. Inschrijving in het grootboek
en belegging in een spaarbank.
(Amend.-V. d. Kaay c. s.)
Hec denkbeeld om daaraan het kiesrecht te
verbinden vond weinig bjj val
XI. De bedeeling. (Amend.-Levy).
De groote meerderheid had overwegende be
zwaren tegen het amendement-Levy om niet
enkel op bedeeling in het laatste jaar, maar
ook in de beide voorafgaande jaren te letten.
En wat betreft den onderstand, verleend door
eene instelling tot voorkoming van armoede,
dan was het onmogelijk het kiesrecht te doen
verliezen bjj elke hulpverleening of wel, indien
de heer Levy alleen bedoelde de instellingen,
door den minister opgesomd, het amendement
was overbodig, omdat dergeljjke instellingen
ook behooren tot de instellingen van welda
digheid, in de armenwet bedoeld.
Vele leden konden zich wel vereenigen met
het in aanmerking nemen van door een tus-
schenpersoon verleenden onderstand. (Amen-
dementen-Tydeman, Borgesius en Land).
Verscheidene leden hadden bezwaar tegen
het buiten aanmerking nemen van onderstand
aan de niet inwonende vrouw (Amendementen
Tydeman en Borgesius), terwijl het amende-
ment-Gerritsen om niet in aanmerking te ne
men den onderstand, verleend aan inwonende
vrouw of kinderen zonder voorkennis van den
echtgenoot of vader, weinig bjj val vond. Bjj
vele leden vond instemming het amendement-
Borgesius om ook de aanvrage van onderstand
als reden van uitsluiting op te nemen.
doogen."
«Wat? Alweer een slachtoffer? Er is
toch geen derde deelgenoot in de firma
Het verontwaardigde antwoord van Marga
was niet te hooren, want op dat oogenblik
stond de vreemdeling op en trapte haarmee-
doogenloos op den voet. Zjj zag hem aan en
herkende haren medereiziger in den trein naar
Dorretshire.
Hjj was meer ontdaan door hetgeen hjj ge
hoord had dan door iets wat er op zjjn ge-
heele reis gebeurd was zjjn eerste opwelling
was geweest heen te gaan, maar bjj nader in
zien begreep hjj dat, al was zjjn geschiedenis
in Weymout bekend, men hem persoonljjk
niet kende, anders zou men er niet in zijn
tegenwoordigheid over sprekon. Hjj bleef dus
zitten om alles te hooren wat er verteld werd
en vernam tot zjjn bljjdschap dat er in de
eerste twee dagen niets gedaan zou worden.
Dan had hjj tjjd genoeg om weg te komen,
zonder zich in het oogloopend te haasten.
Hjj pakte zjju koffertje en bracht het naar
een zeker herbergje, waar hjj last gaf het te
bezorgen aan een adres in het dorp Chesilton,
onder aan de rots van Portland. Daarna keerde
hjj naar zjjn logement terug, bleef kalm
zitten rooken tot de avond viel en begaf zich
te voet op weg naar Chesilton, waar hjj zacht
op de deur van een klein huisje tikte. Een
knap, stevig, jong meisje deed open, ver
zocht hem binnen te gaan en sloot de deur
XII. Ontzegging van het kiesrecht
wegens veroordee1ing door den
straf- of militairen rechter tot
verbljjf in een werkinrichting.
(Amendement Levy, Borgesius, Mackay, Van
Alphen, Land en V. d. Felz).
Verscheidene leden meenden dat het opne
men van bepalingen tot ontzegging van kies
recht wegens veroordeeling door den straf
rechter in de kieswet niet geoorloofd is
anderen deelden die bezwaren niet.
XIII. Sommigen achtten het amendement-
Tydeman om toe te laten tegenfee-
wjjs omtrent het voorzien in
eigen onderhoud volkomen juist, wat
anderen betwistten vrjj algemeen achtte men
het amendement wegens redenen van practi-
schen aard onaannemeljjk.
XIV. Het vorderen van verkla
ringen van een adspirant kiezer.
(Amendement-Land) lokte van enkelen be
zwaren uit, terwjjl anderen daarin zagen een
wen8cheljjke versterking van de door de regee
ring voorgestelde kenteekenen.
XV. Vele leden bestreden het amendement
Vermeulen c. s. tot het toekennen
van meervoudig kiesrecht, omdat
daarbjj aan het bezit van kapitaal een hateljjk
voorrecht wordt gegeven, wat anderen be
streden.
Sommigen meenden dat de grondwet dat
stelsel verbiedt. Vrjj algemeen was men het
eens dat de uitwerking va* het stelsel hoogst
onvolledig en gebrekkig is.
XVI. Het kiesrecht der militai
ren. (Amend. Yalette, Gerritsen en De Ras).
Hieromtrent werd verwezen naar de be
schouwingen voor en tegen de schorsing der
uitoefening van het kiesrecht voor militairen
beneden den rang van officier, naar hetgeen
in het voorloopig verslag is medegedeeld.
Eindeljjk worden nog eenige beschouwingen
geleverd over bjjzonderheden der amendementen.
Na ernstige overweging is de commissie van
rapporteurs tot de conclusie gekomen dat in
de gegeven omstandigheden er voor haar geen
voldoende reden bestaat om tot een overleg
met de regeering het initiatief te nemen.
Met 1 Januari e. k. is te vervullen de
betrekking van adsistent aan het rjjksland-
bouwproefstation te Goes. Jaarwedde/^ 1300.
Zij,die voor deze betrekking in aanmerking
wenschen te komen, gelieven zich vóór 1 De
cember schrifteljjk aan te melden bjj den
directeur van het rjjkslandbouwproefstation
voornoemd.
De gemeenteraad van W olfaartsdjjk
verleende in zjjne Woensdag j. 1. gehouden
vergadering eervol ontBlag aan mej. Crucq als
onderwjjzeres a. d. openb. school te Oud-Sab-
binge met ingang van 1 Jan. a. en besloot
in hare plaats een onderwjjzer aan te stellen.
Het onderwjjs in de handwerken zal worden
opgedragen aan eene onbevoegde.
terstond weer.
«Zoo zjjt ge daar, mjjnheer Hawkey? Ik
dacht wel dat ge komen zoudt", sprak zjj op
den koffer wjjzende. «Vader zal wel gauw
komen hjj is gaan vissch^n in de baai.
Er was van morgen makreel gezien en nu
zijn ze er den heelen dag op uit geweest.
Gjj komt zeker naar uwe brieven zien Maar
er is er nog geen. Ik ben er van daag naar
toe geweest, maar er was niets."
«Neen Bolly, er zal er ook geen meer
komen. Het was dwaas van mjj om te schrpven
en ik begrjjp nog niet hoe ik er toe gekomen
ben. In plaats van te antwoorden heeft
Davies alles aan den gouverneur verteld en ik
moet mij uit de voeten maken."
Het meisje zag hem medeljjdend aan en zei
«Oeh mjjnheer Hawkey, dus zit gjj in de klem,
wat zult gjj nu beginnen."
«Ik geloof dat ik hier wel een paar da
gen veilig ben, totdat uw vader mjj kan
overzetten."
«Hier veiliger dan te Warmouth, dat is
zeker, maar als die leugenachtige dief Davies
van ons en van de brieven verteld heeft, dan
zullen ze u hier ook wel zoeken."
«Zoudt gjj denken dat hjj dit gedaan
heeft
«Ik weet het niet als hjj het een
verteld heeft, kan hjj het andere ook verteld
hebben,"
»Ik weet niet wat hjj er san zon hebbejj
