Donderdag
23 November,
N°. 277.
136e Jaargang.
FEUILLETON.
Middelburg 22 November.
DAVENANT.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco
Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel.' Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens
dankbetuigingen; van 17 regels 1.50;
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Reclames 40 cent per regel.
Letteren en üuust,
ONDERWIJS.
KERKNIEUWS
UIT STAD EN PROVINCIE.
MIDDELBI IHiMlli; COURANT.
Thennomeier. I Agenten te VlisBingenP. G. de Vey Mestdagh Zoon, te GoesA. C. Boluit, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenP. v. d. Peijx, te ZierikzeeA. C. de Mooij, j Advertentiën
Middelburg 20 Nov. 8 u. vm 43 gr. j te TbolenW. A. van Nieuwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën j moeten des namiddags te één uur
m. 12 u. 44 gr., av. 4 u. 44 gr. F. j aan, evenals de advertentie-bureau'» van Nijgh Van Dithar, te Rotterdam, de Geer. Belineante, te 's Gravenhage, en A. de La Mae Azn., te Amsterdam. aan het bureau bezorgd zjjn, willen
Verwacht W. wind j Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Datjbe Cie., John F. Jones, opvolger. zjj des avonds nog worden opgenomen.
In het jongste nommer van Pax Humani-
tate lezen wjj het volgende onder het opschrift:
Eenige cyfers uit oorlogsbud
getten.
In het Duitsche rjjk stegen de jaarljjksche
uitgaven voor het leger van f 150.000.000 in
1872 tot ƒ257.000.000 in 1893/94, die voor de
marine van 7.000.000 in 1872 tot ƒ29.000.000
in 1893/94, die voor pensioen aan militairen
van 28.000.000 in 1872 tot f 41.000.000 in
1893/94.
In het tjjdperk van 1872—94 zjjn, met de
sommen in eens, uitgegeven 7441.000.000 aan
oorlogskosten, de staatsschuld steeg van niets
in 1872 tot ƒ1200.000.000 in 1894 met een
jaarljjksche rente van ƒ39.405.000. De rijks
belastingen groeiden in dien tjjd aan van
ƒ101.000.000 in 1872 tot ƒ399.000.000 in 1891/92.
In Frankrjjk werd sedert 1871 aan oorlogs
kosten uitgegeven 8798.000.000, de staatsschld
steeg tot f 1330.000.000.
De oorlogskosten zjjn per inwoner en per
jaar in Duitschland ƒ6.58, in Frankrjjk 10.69,
Zwitserland 4.27, Rusland 4.37, Oostenrjjk
4.87, Spanje 4.99, Italië f 5.70, Nederland
ƒ7.98 en Engeland f 8.92.
In Europa wordt per dag voor oorlog uit
gegeven f 5.800.000, per jaar 2073.000.000
Stel nu eens dat men in Duitschland niet
voortdurend het oog naar Frankrjjk richttë,
en dat men er deed, wat men in Zwitserland
doet, dan zou daar jaarlijks f 100.000.000 op
de oorlogskosten uitgespaard worden en dan
zouden alle rijksbelastingen op graan, vleesch,
petroleum, hout en ijzer, d. i. op voeding,
verlichting en grondstoffen voor woningbouw,
niet noodig zjjn.
En wanneer men in Nederland eens ophield
zjjn naburen aan te zien voor een troep roovers,
die altjjd op de loer liggen om het land in
te pakken, en zich er eens tevreden stelde
met een legerinrichting als die in Zwitserland,
dan zouden er f 16.000.000 meer besteed
kunnen worden aan het lager onderwjjs, dat
bljjkens het jongste jaarverslag nog in
zulk een allertreurigsten toestand is, d. i.
de uitgaven daarvoor zouden verdubbeld
kunnen worden. Die 16.000.000 zouden den
bihnenlandschen vjjand, de oppositie der
gemeentebesturen tegen voldoend onderwjjs,
met veel meer succes bestrijden dan onze
soldaten en schepen het den buitenlandschen
vjjand zouden doen.
Naar het Vaderland verneemt, bljjft de op
brengst der vermogensbelasting niet minder
dan 1,800,000 beneden de raming.
De heer d'Aulnis de Bourouill, voorzitter
der Utrecht8che kiezers-vereeniging, heeft een
verwearschrift rondgezonden tegen de bekende
beschuldigingen, door 20 leden tegen hem ge
richt naar aanleiding van eene uiting in een
ingezonden dagbladartikel. Naar zjjne, in dat
verweerschrift toegelichte meening steunt
de beschuldiging, naar hjj schrjjft
>1. Op een misverstand omtrent mjjn ver
U.
Uit het Engelsch.
van
BONTHAL BONE.
NEGENDE HOOFDSTUK.
Ken nieuwe vriend.
»Ik heb, zeide Davenant, noch vervalscht,
noch verknoeid. Maar ik werd er van beschul
digd en veroordeeld en nu zit ik hier en zal
mjjn tjjd wel moeten uitzitten."
«Dat is hard, dat moet ik bekennen. Ik
zou razend zjjn als ik wist dat ik onschuldig
gestraft werd. Ik zou in staat zjjn om een
moord te begaanMaar waarvan wordt gjj
beschuldigd Zeker testament-vervalsching
- «Neen, wissels."
»Wissels! O daar heb ik mjj indertjjd ook
mee opgehouden. Ik zou u rare histories om
trent wissels kunnen vertellen."
«Neen, ik werd gebruikt om buitenland-
sche banknoten na te maken en mjjn prin
cipaals poetsten de plaat en lieten mjj het
gelag betalen 11"
«Gebruikt, zegt gjj Ik dacht dat iemand
ie papieren vervalschte, het zelf deed."
«Dat bewjjst reeds uw onschuld. Namaken
melding van mjjn ambt; een misverstand, het
welk tot mjjn groot leedwezen ontstaan is
door eene ongelukkigen tusschenzin uit mijn
pen;
«2. op een onjuiste beschuldiging van be
doeling tot minachting en verkleining;
«3. op eene omtrent 'het bindend gezag van
politieke motiën onjuiste opvatting, welke
geen steun vindt in het reglement, met den
aard der zaak strjjdig is en indruischt tegen
de vrjjheid der gedachte en des woords
«4. op een te weinig rekening houden met
de geschiedenis van den laatsten tjjd en met
de ware belangen der Utrechtsche kiezers-
vereeniging."
Vrjjdagavond vergadert de kiezersvereeni-
ging over dit de Utrechtsche gemoederen beroe
rend geschilpunt.
HIK S WK T.
Het verslag is verschenen omtrent het af-
deelingsonderzoek der Tweede kamer van de
voorgestelde amendementen op het W e t s-
ontwerp tot regeling van de kies
bevoegdheid voor de Tweede ka
mer en de Prov. staten. Het is 36
pagina's groot behalve nog eene nota van den
heer Rutgers.
Bjj het opmaken van het verslag is de leid
draad gevolgd, welke aan de leden der Kamer
werd toegezonden.
I. Minimum van den leeftjjd,
voor het kiezerschap gevorderd.
Amendementen Van Kerkwjjk, Levy, Kolkman
c. s. en Ferf).
De bestrjjders van eene verhooging van den
minimum-leef tjjd betoogden dat elke afwjjking
van den leeftjjd, voor de burgerrechtelijke
meerderjarigheid gesteld, willekeurig moest
heeten en slechts kon dienen tot ongerecht
vaardigde beperking van het aantal kiezers,
geljjk bleek uit de cjjfers van prof. Van Geer
in een der Amsterdamsche bladenMen vroeg
omtrent deze cjjfers inlichting. Bjj een be
perkt kiesrecht ware voor een hooger minimum
nog meer te zeggen dan bjj een regeling,
welke ook aan de lagere klasse kiesrecht
geeft. Vele leden meenden dat het huweljjk
geenszins een bewjjs oplevert van een grootere
geschiktheid voor het kiezerschap, terwjjl ook
betwjjfeld wordt of de grondwet veroorlooft voor
de gehuwde kiezers een ander minimum te
stellen. Door het amendement Van Kerkwijk
zullen bovendien juist duizenden ongehuwden
van het kiesrecht worden verstoken. Bjj ver
scheidene leden vond het denkbeeld instem
ming om aan hen, die den 35-jarigen leeftjjd
hebben, het recht van twee stemmen toe te
kennen.
De voorstanders van verhooging van het
minimum verklaarden daarmede te bedoelen
niet beperking van het aantal kiezers maar
wel verbetering van hun gehalte.
Over de vraag welke leeftjjd als minimum
behoort te worden aangenomen, liepen de ge
voelens uiteen. In de meeste afdeelingen was
de meerderheid voor eene verhooging althans
tot 25 jaren. Algemeen erkende men dat, als
de leeftjjd hooger werd gesteld, men eerder
vrede kon hebben met lager eischen van ge-
schikheid en welstand.
II. De eisch van de kennis van
lezen en schrjjven of van de in
diening eener aanvrage als voor
waarde van kiesbevoegdheid/Amen
dement Kolkman c. s.. Van der Kaay c. s.,
Mackay, Van Alphen en Land.
De voorstanders van het regeeringskenteeken
van geschiktheid betuigden hunne bevreemding
over de toeneming der oppositie tegen dit
kenteeken bjj hen die niet gezind zjjn tot eene
zeer ruime kiesreohtuitbreiding. Dat kenteeken
is toch juist bestemd om een belangrjjk aantal
ongeschikte kiezers te weren.
Werd de eigenhandig gestelde aanvrage
vervangen door de enkele onderteekening
eener aanvrage, dan zou elk kenteeken van
geschiktheid worden gemist. Wel nemen de
amendementen-Kolkman en Van der Kaay aan
dat het voorzien in eigen onderhoud ook kan
gelden als bewjjs van geschiktheid, maar dit
gaat niet op, want dat voorzien in eigen
onderhoud is enkel te beschouwen als een
bewjjs van welstand. De genoemde amende
menten, die geen kenteeken van geschiktheid
bevatten, zjjn dus niet met de grondwet
overeen te brengen. Het door de regeering
voorgestelde kenteeken levert een redeljjk
vermoeden van geschiktheid voor het kiezer"
schap op en zelfs is daarin een spoorslag
gelegen tot het verwerven en onderhouden
der kunst van lezen en schrjjven.
De bestrjjders der schrijfproef betoogden dat
zjj slechts een zeer geringe kennis kan be-
wjjzen, terwjjl opnieuw werd betoogd dat ten
plattelande zeer vele geschikten daardoor zul
len worden uitgesloten en art. 3 van bet
regeeringsontwerp zeer bedenkeljjke bezwaren
van adminislratieven aard zou opleveren. Een
zeer groot aantal leden meenden dat tegen de
schrjjfproef gewichtige bezwaren bestaan, maar
voor een deel ervan waren die bezwaren toch
niet zoo overwegend dat zjj niet met de re-
geeringsvoordracht zo\iden kunnen medegaan,
indien slechts op andere punten, met name
t. a. van den gevorderden welstand, strenger
eischen werden gesteld.
Groot bezwaar bestond bjj velen tegen de
amendementen Kolkman en V. d. Kaay wat
betreft het doen van aanvrage ten raadhuize
en het onderscheid, gemaakt tusschen de aan-
geslagenen en niet-aangeslagenen in de rjjks-
belastingen.
III. Het voorzien in eigen onderhoud
en dat van het gezin, al dan niet
beperkt tothoofdenvangezinnen,
als bewjjs èn van geschiktheid èn
van welstand. (Amendement Kolkman V.
d. Kaay en Mackay—Van Alphen).
Verscheidene leden vonden het vreemd dat
het voorzien in eigen onderhoud en dat van
het gezin in de meeste amendementen moet
dienen als kenteeken van geschiktheid en wel
stand, terwjjl tegen het regeeringsvoorstel, dat
hierin alleen een kenteeken van welstand ziet,
zooveel bezwaar is gemaakt. (Slot volgt).
is een beroep als een ander. Denkt gjj dat
iemand, die zaken denkt te doen met verval-
sching, zjjn eigen vingers zal vuil maken
Het is een bedrjjf als ieder ander; als gjj
het goed gedaan wilt hebben, moet gjj een
werkman betalen om het te doen."
«Maar in dit geval is de werkman toch
de baas hjj kent het geheim van den
ander."
»En wat zou dat? Zjj zjjn samen in
het schuifjezjj moeten samen het gevaar
loopen als zjj door bedrog willen slagen."
«Maar het schjjnt dat in dit geval het
gevaar alleen aan uw kant geweest is."
«Ongelukkig ja, ik werd op heeterdaad
betrapt en mjjn principaal ontkwam. Ik zei
tegen de politie, toen zjj mjj arresteerde »Gjj
hadt beter gedaan met mjj te laten loopen en
den ander te pakken"en dat vond de chef
ook. Maar nu zjj mjj eenmaal hadden, lieten
zjj mjj niet weer Iob. Het was een zaak met
een bank en banken hebben geen gevoel,
weet ge?"
«Neen, dat is waar", zei Davenant met
een zucht, aan zjjn eigen zaak denkende.
«Een vriend van mjj hielp mjj in stilte,
betaalde mjjn advocaat enz. Maar hjj durfde
er niet openljjk voor uitkomenhjj zat in te
veel ondernemingen en wilde niet dat het
bekend werd, dat hjj bevriend was met een
vervalscher van beroep. Menig karreweitje
Tot aanvulling van het bericht, dat de
heer Boudewjjnse te 's Hage een opdracht heeft
gekregen van de Luxemburgsche regeering, om
de portretten te schilderen van de koningen
Willem I en Willem II, kan nog medegedeeld
worden, dat het dageljjksch bestuur van 's-Gra-
venhage toestemming heeft gegeven tot het
vervaardigen van een kopie van het levens
groot portret, ten voeten uit, geschilderd in
1830 door Cornelia Kruseman, van koning
Willem I, geplaatst in de burgemeesterskamer
ten raadhuize. Het doek zal tot het vervaardi
gen van die kopie tjjdeljjk overgebracht wor-'
den naar het Gemeente-Museum. Voor het por
tret van koning Willem II zal het portret
uit het Binnenhof dienen.
De Amsterdamsche kunstenaarskring is
ontbonden, Een nieuwe is thans opgericht
door de heeren Gosschalk, Kromhout, Rössing,
Heijermans, Berckenhoff en Van Kujjk. Door
hen zullen de kunstbeoefenaars worden uit-
genoodigd, welke zjj het lidmaatschap waardig
keuren.
De dames Jeannette de Jong, Anna
Oorver en Marie Snjjders, de bekende Neder-
landsche zangeressen, hebben bjj een concert
te Berljjn zeer veel succes gehad, zoowel bjj
het publiek als bjj de muziekcritici.
Hare voordrachten liederen, duetten en
terzetten deden haar als echte kunstena
ressen kennen en ieder harer werd telkens
door een stormachtigen bjjval tot een da capo
gedwongen.
Een der lastigste Berljjnsche critici eindigt
zjjn opgewonden verslag met de hoop uit te
spreken dat de schmucken Hollünderinnen
nog een liederenavond geven zullen.
Zjj verleenden ook hunne medewerking bjj de
inwjjding van een tehuis voor verpleegsters,
een Schwestemheim, in Friedrichshain, in
tegenwoordigheid van keizerin Frederik, van
verscheidene prinsessen en van andere hooge
persoonljjkheden. Zjj hadden, luidens telegram
in de N. B. Crt, veei succes, en werden voor
gesteld aan de keizerin, die haar een compli
ment maakte over haren zang en zich verder
ook zeer vriendelijk over de Hollandsche
meisjes in het algemeen uit liet. «Het is
merkwaardig moet de keizerin gezegd
hebben dat er in Holland niet alleen zoovele
mooie meisjes zijn, maar ook zoovele muzikale."
Onder de personen, met wie de jonge zan
geressen verder kennis maakten, was Virchow.
Sarah Bernhardt is nu, in haar Renaissan
ce, weder eens te Parjjs opgetreden als Phé-
drehet optreden is een triomf geweest.
Sarcey heeft niet willen wachten tot zjjn
Maandags-feuilleton, maar heeft in de Temps
van Maandag een enthousiast artikel geschre
ven, waarin hjj verklaart dat zjj de rol nü
veel beter speelt dan, toen zjj zooveel jonge*
was, indertjjd in de Comédie farngaise.
heb ik voor hem gedaan, waarvan gjj raar
zoudt opkijken, als gjj alles wist. Ik had juist
een werkje voor hem af, toen ik gevat werd.
Gelukkig had hjj voor dien tjjd de verzameling
in handen, anders zou hjj met zjjn Tintin-mjjn
in de lucht gevlogen zjjn. Misschien is dat
toch wel gebeurd. In elk geval zou het mjj
in het minst niet verwonderen als ik Jonas
op een goeden dag hier zag binnenstappen,
onder geleide van een veldwachter.
Davenant ontstelde. «Wie zegt gjj vroeg
hjj, naar adem hjjgende.
Maar juist op dat oogenblik ging de bel en
het onderhoud werd afgebroken.
TIENDE HOOFDSTUK.
Onthullingen.
Een geheele week bleef Davenant in span
ning. Het ontspanningsuurtje was al te kort
geweest en hjj kon niets meer vernemen voor
den volgenden Zondag. Toen hij des morgens
in de kerk zjjn makker zag zitten, keek deze
hem reeds met een blik van verstandhouding
aanmaar hjj moest nog geduld oefenen tot
's middags, anders liep hjj gevaar hem in het
geheel niet te spreken. Eindeljjk sloeg het
uur van ontspanning en zjj werden naar de
plaats gebracht. Zonder eenige inleiding begon
no 220:
«Herinnert gjj u nog wat ik van het
postkantoor vertelde
Aan den heer C. Kloosterman, onderwjjzer
te Kloetinge, is met ingang van 1 December
eervol ontslag verleend en in zjjn plaats tjjdeljjk
aangesteld dhr J. K. Moojen, vroeger onder
wjjzer te Delft.
De heer A. Wagemaker te Tholen is ge
slaagd voor het arts examen lo. gedeelte.
Door de classis Middelburg der Geref.
kerken zjjn, na voldaan peremptoir examen,
toegelaten tot het predikambt de candidaten
J. C. Raamsdonk en H. Buurman, beiden van
de theol. school te Kampen, die respectievelijk
hebben aangenomen de beroepen bjj de Ger.
gem. te Veere en te Meliskerke.
Het drietal voor predikant bjj de Ev. luth.
kerk te Pekela bestaat uit de heeren D. Fre-
geres, te GroedeJ. H. Bögeholtz, te Rijp en
H. R. Snjjder, te Vlissingen.
Als een staaltje van de geniepige wjjze,
waarop sommige, zich christeljjk heetende
bladen aan een gewoon bericht een kleur en
beteekenis weten te geven en hoe werk van
niet bevrienden kant nog vóór het is begonnen
wordt veroordeeld, diene de volgende mede-
deeling van de Boodschapper:
«De voorzitter van de Ned. Tooneelvereeni-
ging, dr Perk, het liberale kamerlid mr De
Kanter en de secretaris der Haagsche synode,
de heer Overman, zijn door de synodale com
missie belast om pogingen in het werk te
stellen, teneinde een nieuwe uitgave van een
officieel Psalmenboek met gewjjzigde melodie
te verkrjjgen."
Wjj zouden der redactie van de Boodschapper
wel willen vragen, als zjj er niets kwaads
mede bedoelt, waarom een der particuliere
betrekkingen van den heer Perk bp voorkeur
wordt genoemd en verzwegen dat hjj is voor
zitter van de synode, en waarom mr De Kanter
hier het liberale kamerlid heeten moet.
Wjj meenen dat juist aan de drie genoemde
heeren, veelzjjdig ontwikkeld als zjj zjjn, het
werk, dat hun werd opgedragen, uitstekend is
toevertrouwd.
De vrees dat het liberalisme door de psalmen
of de melodiën Gods volk zal besmetten, heeft
bet blad een o. i. onchristelijke part gespeeld.
«Hoe heette die man van wien gjj mjj
verteldet vroeg Davenant, wien 't postkan
toor niets schelen kon, vol van hetgeen hem
die geheele week bezig gehouden had.
«Geduld dat zal ik u vertellen. Sedert
ik u verleden week van het postkantoor sprak,
heb ik er een brief door gekregen".
«Zoo zei Davenant, bjj wien de verba
zing de nieuwsgierigheid verdreef.
»Ja, dat heb ik en wat meer zegt, het
hangt van u af, hoe ik hem beantwoorden zal".
»Van mij En hoe kunt gjj een ant
woord verzenden Ik begrjjp er niets van."
«Twee vragen en een verzekering. De
tjjd is kort en kan slechts een antwoord te
geljjk geven. Waarmee zal ik beginnen?"
«Ga voortik zal u niet meer in de rede
vallen."
«Welnu, om kort te gaan: ik heb een
brief gehad en ofschoon de schrjjver het niet
weet, zal mijn antwoord afhangen' van het
geen gjj zegt. In éen woord, de brief is van
mjjn ouden vriend Jonas Hawkey."
«Die schurk 1" mompelde Davenant.
«Wat wil die
«De Tintin-mjjn is gesprongen, zooals ik
altjjd voorzien heb. Jonas houdt zich hier
ergens in de buurt schuilen wil weten hoe
veel ik voornemens ben te vertellen, wanneer
ik als getuige opgeroepen word."
«Waarom?"
Wanneer St. Nicolaas m onze stad zjjn
jaarljjksche vetBchjjning aankondigt, dan weten
wjj ook, zonder zekere artistieke uitnoodigings-
kaarten, dat er in de St. Pieterstraat bjj onzen
stadgenoot C. H. J. van Benthem Jutting iets
exquis te zien valt. Zoo ging het sedert jaren,
zoo geschiedt thans weder. Tot zjjn jaarljjk
sche Kunstbeschouwing behoort een kleine
uitgezochte collectie schilderpeneen fraaie
Apol, een frisch landschap van Duchatel,
aantrekkeljjke stukjes van Kever en van Tony
Ofiermans, een studie van Artz (langzamer
hand worden de werken van Artz in den
kunsthandel schaarscheen mooie warme
zee van Mesdag en een innig ernstig rivier
gezicht van Jacob Maris. Geen alledaagsch
genot voor Middelburg
Verder vindt men bp den heer Jutting een
rjjke collectie etsen naar Maris, Mauve enz.,
aquarel-gravures, o. a. de allergeestigste
Georges et le Dragon, voorts een ruime keuze
van staal- en photogravures en een massa
photographieën van de groote en bijzonder
prachtige Alma Tadema Das Paradies auf
Erde tot kleinere formaten.
Eindeljjk nog zjjn een paar aardige beeldjes
geëxposeerd, waarvan vooral de gracieuse
«Omdat hjj gemerkt heeft dat hp niet weg
kan komen, al is het hem gelukt tot hier te
vluchten de haven wordt te streng bewaakt
en hjj kan het daar niet altijd uithouden-
Hjj wil weten of ik alles zal vertellen wat ik
weet, of gedeelteljjk, of niets, daar hjj, wan
neer ik zweeg, terug zou keeren en terecht
staan voor het lichtere misdrijf van ver
duistering, wel wetende dat men hem zonder
mjjn getuigenis niet van vervalsching kan
overtuigen."
«En wat denkt gjj te doen?" vroeg
Davenant ademloos.
-- «Dat weet ik nog niet. Zooals ik zeide,
zal het afhangen van uwe antwoorden op
mjjne vragen. Zjjt gjj veroordeeld op het ge
tuigenis van Hawkey en is hjj ooit uw com
pagnon geweest?"
«Hjj was mjjn compagnon en zjjn ge
tuigenis heeft vee] tot mjjn veroordeeling bjj-
gedragen, ofschoon het niet het eenige in
mjjn nadeel was."
«Gjj werdt veroordeeld voor het verval-
schen van wissels, daar gjj in dien tjjd in
moeiljjkheden verkeerdet, en hebt altjjd be
weerd onschuldig te zjjn, ofschoon gp niet in
staat waart het te bewjjzen
«Dat is zoo."
«Gesteld dat ik in staat ware het te be
wjjzen?" zei 220 langzaam.
- «Gjj
