22 November.
N°. 276.
136e Jaargang.
1893
W oensdag
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per kwartaal in Middelbarg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel: Bij abonnement lager:
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen; van 17 regels f 1.50;
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte:
Reclames 40 cent per regel.
Orde en Vrijheid.
Middelburg 21 November.
UIT STAD EN PROVINCIE
VERKOOP1NGEN ENZ-
HIDDIIIil l!(.SI!lli: (01 RIM.
w
Thermometer*
Middelburg 20 Nov. 8 u. vm 35 gr.
m. 12 u. 41 gr-, av. 4 u. 44 gr. F.
Verwacht N. wind.
Agenten te VlissingenP. Gr. de Vey Mestuagh Zoo», te Goes A. C. Boluit, firma weduwe A. C. de Jonge, te Kruiningen F. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. C. de Mooij, lilver(eu(lën
te TholenW. A. van Nieuwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën j moeten des namiddags te één nu*
aan, evenals de advertentie-bureau's van Niigh Van Ditmar, te Rotterdam, db Gebb. Belineante, te 's Gravenhage, en A. de La Mab, Azn., te Amsterdam. j aan bet bureau bezorgd zjjn, willen
Hoofdagenten voor bet Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger. zjj des avonds nog worden opgenomen.
Het was een kalm en bezadigd woord,
dat Zaterdag avond door den heer Th de
Rot, vice-president van het Algemeen Neder-
landtch W e'kliedenverbond, in ons midden
werd gesprokenen het maakte een aller-
gunstigsten indruk tegenover het geschettei
en rumoer, dat hier en daar, gelukkig in
ons midden zeer zeldzaam, wordt vernomen.
Zoo nu en dan moge de spreker eene
aardigheid ten beste hebben gegeven, die
den toets eener critiek niet kon doorstaan,
of eene opmerking hebben gemaakt, die niet
vrij was van onrechtvaardigheid en over
drijving, over het geheel bleef hij in den
goeden toon, en wekte hij de werklieden op
om te handelen in de juiste richtingnl.
zich te vereenigen om kracht uit te oefenen
langs wettigen en ordelievenden weg.
Om onze meening, waar wij eene opmer
king maakten, te staven willen wij er even
op wijzen, hoe de heer De Rot de goede
bedoeling der drankwet geheel miskende
door zijn aanval tegen de vergunningsrechten,
waarvan de gemeenten de vruchten plukken.
Hij verzuimde, naar onze meening, geheel
het licht te laten vallen op het loffelijk doel
der heffing dier rechten, nl. om het aantal
drankgelegenheden, die vroeger als padde
stoelen uit den grond verrezen, te beperken.
Ook bij deze kwestie wachte men zich voor
overdrijving, die op het punt van drankge
bruik toch al zoo schromelijk heerscht.
Dit echter alleen tusschen twee haakjes.
Er is door den heer De Rot zo jvcel goeds
gezegd, dat wij over die enkele bedenkingen
gaarne heenstappen om na onze vreugde
te hebben betuigd over het aanvankelijk
succes der oprichting van eene afdeeling
Middelburg van het Alg. Ned. Werklieden
verbond, waarvan hij de belangen met zooveel
ijver voorstaaten ons leedwezen over de
geringe belangstelling, door patroons Zaterdag
sivond in zijne voordracht betoond tot het
eigenlijk doel van ons opstel te komen.
Het scheen ons dien avond een verstandige
daad om geen gelegenheid te geven tot debat,
geleerd als men, zooals de heer De Rot op
merkte, had door de ervaring, dat anderen
vaak zulk eene gelegenheid misbruiken
door zich geheel meester te maken van het
woo-d, ten einde zoodoende te trachten te
propageeren voor eigen beginselen, lijnrecht
staande tegenover de leeringen, wier ver
kondiging het eenige doel van zulk een
vergadering is.
Toch gelooven wij dat men dit goede idee
consequenter had moeien dooi zet tendan Za
terdag avond geschiedde. Nu werd ten
slotte toch wêer, zij 'took in 'tkort en op
een wijze die meer de hilariteit dan de be
langstelling wekte, gehamerd op een o. i
slecht aambeeld, en een stelling verkondigd
die mannen als De Rot verderfelijk achten,
Het was louter aan toeval toe te schrijven
dat er niet verder in dien geest werd door
geredeneerd.
En zie, daarin schuilt gevaar niet voor
't algemeen, maar wel voor het goede doel,
dat werd beoogd.
Wij hebben meer dan eens ondervonden,
en de ervaring leerde het nog dezer dagen
te Amsterdam, hoe zekere partij, die
tot de meest betreurenswaardige uitersten
wil overslaan, zich er bij voorkeur op toelegt
dergelijke gelegenheden aan te grijpen om
voor hunne ideeën een lans te breken. Bij
een treurige zaak, evenals toch altijd die dei-
werkloosheid blijft, schromen sommigen niet
woorden te doen hooren, waarover eigen
partijgenooten zeiven zich schamen.
Met enkele regelen wezen wij op de meeting,
die de vorige week in de hoofdstad werd ge
bonden, en waarop mannen als Gerhard en P.
L. Tak hunne meening zegden, maar waarna
een Van Emmenes zich bij voorkeur toelegde
op het uiten van personaliteiten en het
geven van wenken, die, werden zij opgevolgd,
de werkloozen in het verderf zouden storten.
De revolver-theorieën, in 't Noorden in
Zwang, vonden bij hem zachte weerklank
hij raadde echter schoppen en honweelea
aan, waarmee men arbeiden kon maar „die
ook nog voor iets anders konden dienen dat
hij niet noemen wilde."
Zulk geredeneer wordt zelfs door sociaal
democraten als Troelstra en Van der Goes
als gezwets gequalificeerd. Men hoore, wat
hun orgaan de Nieuwe Tijd zegt
«Met schoppen en houweelen optrekken!
Alsof niet de regeering meer duizendtallen
maréchausées, politiebeambten en soldaten tot
bare beschikking beeft, dan er honderdtallen
georganiseerde arbeiders in Amsterdam zjjn.
Alsof de regeering niet voor elk houweel,
bonderden repeteergeweren, bajonetten, sabels
en revolverkanonnen beeft, die zjj niet schromen
zal tegen de houweeldragers te gebruiken
als 't haar noodig voorkomt. Weerzinwekkend
is 't, iemand, die voor «volksleider" doorgaat
bet volk zulke onverantwoordelijke dingen te
hooren aanbevelen.
En weerzinwekkender is, datzelfde volk der
gelijke misdadige mallepraat te hooren toe
juichen, in 't gezicht der mannen, die hun
werkeljjk belang op 't oog hebben, terwjjl zjj
bandelen naar de woorden dier laatsten.
Men zou gaan wanhopen aan de «bewust
heid" van 't bewuste proletariaat, als men niet
bjj ondervinding wist, dat zjj, de woorden der
«revolutionairen" toejuichende, doen naar de
woorden der «gematigden."
Een klein en schjjnbaar onbelangrjjk inci
dent, dat zich in die mislukte werkeloosheid
vergadering voordeed, werpt nog een eigen
aardig licht op die «bewustheid" van het be
wuste proletariaat, tenminste van bet «revolu
tionaire" gedeelte er van. Er werd nameljjk
toen de voorzitter V. E. tot de orde riep, toen
deze bjj het debat buiten de orde ging, van
verschillende zjjden uit de zaal geroepen
»Wjj zijn hier gekomen om Van Emmenes te
hooren". Ergo zjjn die «bewuste" arbeiders
daar niet gekomen om de werkeloosheid te
hooren bespreken en de middelen ter voorko
ming en leniging ervan, dochom Van
Emmenes te hooren. Wat daar besproken zou
worden kon ben niet schelen, wie spreken zou
was voor hen hoofdzaak, dat is juist als een
publiek, dat naar de opera gaat, zjjn geld te
rug vraagt, als de tenor die aangekondigd was,
niet optreedt.
De bewuste arbeiders moesten zich schamen,
te bandelen als zoo'n publiek. Het komt er
niet op aan wie iets zegt, doch wat gezegd wordt.
En zoolang dit niet 't geval is, is 't treurig
met de «bewustheid" der «revolutionnaire"
proletariërs".
Dit protest heeft voor ons zijne eigen
aardige zijden.
In de eerste plaats treft het ons dat de
heeren van de Nieuwe Tijd nu eindelijk
beginnen te begrijpen dat zij op den ver
keerden weg zijn. Het is nog niet lang
geleden dat de heer Van der Goes ook nog
dweepte met optochten en dergelijkeal
verviel hij dan ook niet in uitersten zooals
Van Emmenes uit Arnhem. Maar van het
een tot het andere is slechts éen stap.
En dan niet omdat het i n b e-
g i n s e 1 slecht is geweld te gebruiken,
keuren die heeren den raad van Van Em
menes af, maar omdat, ter handhaving van
de orde, het gezag geweld met geweld zou
moeten keeren en dit ten nadeele der arme
werkloozen zou uitloopen.
In de derde plaats schijnen de heeren
jaloersch op het succes, dat de man uit
Arnhem verwierf. Om hem te hooren kwam
een deel der bezoekers van de bewuste
meeting.
Hun wanhoopskreet aan het slot van hun
betoog over de „bewustheid" der „revoluti
onnaire" proletariërs is in meer dan een
opzicht welsprekend.
Wij zien er uit dat de heeren eigenlijk
beginnen te oogsten naar hetgeen zij zeiven
gezaaid hebben.
Toen er beweerd werd dat de massa niet
rijp ia voor dergelijke betoogingen, dat
zij niet oordeelen kan en slechts zich laat
meeslepen en tot speelbal gebruiken door
hem, die het meest en het best weet te
speculeeren op hare hartstochten, toen werd
er van die zijde altijd geprotesteerden
gezegd dat dit niet waar was.
Eu steeds ging men voort met dergelijke
betoogingen.
Het natuurlijk gevolg daarvan waa dat
er anderen kwamen, die nog verder wilden
gaandie altijd door nog meer zieh toeleg
den op het verwerven der volksgunst.
Het is hun niet om de zaak meer te doen
maar om hun eigen persoonen omgekeerd
vraagt het volk niet meer wat er gezegd
wordt, maar wie het zegt.
Dit alles was te wachten.
Vreemdelingeu, totaal onbekend met lokale
toestanden, komen plotseling uit de lucht
vallen, nemen niet eens den tijd om zich
op de hoogte te stellen van nooden en
behoeiten, plaatsen zich zeiven op een voet
stuk en redeneeren en zwetsen bij alle
gelegenheden er slechts op los.
En waar hunne ideeën niet spoedig ingang
mochten vinden, zoeken zii ten slotte, tot
schade en schande van het goede, dat ten
grondslag ligt aan de beginselen, die gemeen
goed zijn van de partij, waarbij zij eenmaal
zich aansloten, hun kracht in personaliteiten.
Men ziet dit ginds, men ontwaart dit hier.
Daarom blijven wij ten zeerste twijfelen
aan het nut van bijeenkomsten, zooals in
Amsterdam eene is gehouden. De werk
loozen worden er niet door gebaatalleen
haat en verbittering worden gezaaid.
Wil men hunne belangen bespreken en
hunne wenschen vernemen, welnu dat mannen
van alle partijen zich vereenigen tot eene
commissie, om onderling overleg te plegen,
en, zonder openbaar vertoon, den werkloozen
gelegenheid te geven hunne belangen te
bepleiten.
Geen woordvoerders als Van Emmenes,
die niet werkloos zijn, maar de ongelukkigeD
zeiven, die geen verdiensten hebben, hoore
menen op hunne verklaringen baseere nieD
voorstellen aan colleges, die tot verbetering
van den toestand kunnen meewerken.
In die richting is voor besturen van
werkliedenvereenigingen nog veel te doen(
dunkt ons, mits zij vermijden samenkomsten,
waarin veel wordt gepraat, maar weinig
gedaan.
Wie een anderen weg uitwil, hij heeft
daartoe ruimschoots gelegenheid. Geen partij
ot zij heeft haar orgaan, hare woordvoerders.
Zij, die niet in alle kalmte en ernst willen
meewerken, gaan gerust hun eigen weg. Het
volk zal spoedig genoeg leeren inzien, bij
wie het zich moet aansluiten om zijne belan
gen goed te zien behartigd.
Aan de vrijheid wordt dus niet te kort
gedaan, wanneer in die richting wordt ge
handeld; in het belang der orde zal het
zeker zijuwant zij, die dan op eigen reke
ning paden willen bewandelen of daarop
wiiien voorgaan, zooals de spreker uit Arn
hem dit wenscht, zullen door het gezag wel
in bedwang worden gehouden.
Niemand der goedgezinden draagt dat
echter met hen eenige verantwoordelijkheid.
Bjj kon. besluit
is benoemd tot commissaris van politie te
Tilburg H. Caarls, thans inspecteur van politie
aldaar, en
is de met verlof bier te lande aanwezige in
genieur der 1ste klasse van den waterstaat en
de burgerlijke openbare werken in Neder-
landsch-Indië D. H. Havelaar, laasteljjk_belast
geweest met eene tjjdeljjke zending naar de
kolonie Suriname, benoemd tot ridder in de
orde van Oranje-Nassau.
Aanstaanden Vrijdag verleent de minister
van marine geene audiëntie.
Blijkens een telegram van den Gouverneur-
Generaal van Nederlandsch-Indië van 20 dezer
wordt de gouvernemenst-koffioogst op Java
voor dit jaar thans geraamd op 71.277 pikols.
Ijetteren en itunst.
Het volgende, zeer bezadigd oordeel lazen
wjj met instemming in de jongste Amster-
damsche kroniek in de Zwolsche Crt.
Over de- tournées van Schürmann met mevr.
Segond-Weber, kan ik betrekkelijk kort zjjn.
Zjj is more solito overvloedig reeds besproken
en ieder denkt daar het zjjne van. Wat ik
ergens las, dat de klassieke tragedie voor haar
geen geheimen weet, zulk een onbegrensde
lof dunkt mjj zeer stellig overdreven en de
schim van Racheldie ik in mijn jeugd als
Phèdre heb bewonderd, zou daar gewis over
toornen. Veeleer beeft haar spel bij mij nog
den indruk nagelaten, dat zij nog wel wat
aan- en af te leeren beeft en misschien te
vroeg aan eene goede leiding is ontloopen.
Met name bare evoluties op bet rustbed eene
innovatie die ik verre van gelukkig vond
'k heb Phèdre nooit anders zien opvoeren dan
met den eenvoudigen classieken zetel werkten
storend op mijn schoonheidsgevoel en ook baai-
stemgeluid zou aan bekoring winnen, als zjj
het beter wist te beheerschen, vooral bjj hooge
uitzetting en indien het rjjker ware aan nuanyes.
Dan wie veel voortreffelijks in zjjn leven
gezien heeft, is uit den aard der zaak altoos
wat moeiljjk, daar men onwillekeurig dan
telkens vergelijkingen maakt en 't is mjjn on
geluk, mjjn noodlot, zoo ge wilt, in dat geval
te verkeeren. Ik zeg «noodlot," omdat wat me
ditmaal bjj bet zien van Phèdre 't meest ge
troffen heeft, juist de fataliteit is, die daarin
't sterkst op den voorgrond treedt. Men waant
heden ten dage, in plaats van Racine, een
fonkelnieuw modern stuk te zien, waarin óok
de menschen willoos zjjn en volstrekt niet
toerekenbaar voor hunne daden. Phèdre is
onschuldig als een pas geboren kind; zjj is
slechts het slachtoffer van de woede van Venus
Cest Venus tout entière ci sa proie attachée.
Alles wordt beheerscht door het noodlot, de
wraak der goden, enz. enz. en daarbjj schoot
ook het Oud-Testamentische, «Er is niets
nieuws onder de zon" mjj in de gedachte,
alsook de uitersten raken elkaar en wat dies
meer zjj.
Een nieuw genre op het tooneel. Felix
Galipaux heeft met medewerking van Emile
Pessard gemaakt een opérettomimele Muet
geheeten.
De prinses van Wales heeft een van de
twee schilderpen gekocht, door mevrouw Hen-
riette Ronner naar de tentoonstelling van het
Royal Institute te Londen gezonden.
Terwjjl onlangs in sommige bladen een
uittreksel werd opgenomen van de nota van
den heer Huvers inzake bet voorstel van
Ged. staten van ons gewest tot het verleenen
van een subsidie van f 250,000 voor een stoom
tramweg BrouwershavenSteenbergen, vindt
men thans wêer in enkele bladen een over
zicht van bet algemeen verslag der afdeelingen
van de Provinciale staten over dit voorstel.
Wjj hebben altjjd gemeend dat dergeljjke
stukken geen publiek domein warenen dat
zjj werden gedrukt ten gerieve van de leden
der Staten.
Het was daarom dat wjj hoewel daartoe
volkomen in de gelegenheid van den inhoud
dier stukken geen melding maakten.
Dit wenschten wjj uitdrukkeljjk te consta-
teeren, omdat zoo licht, gel jjk onlangs in onze
Staten is geschied, opmerkingen worden ge
maakt aan een geheel verkeerd adres en
omdat mochten wjj ons in deze vergissen
wjj hopen dat eens voor goed worde uitge
maakt, of die stukken al of niet voor publi
citeit bestemd zjjn.
Een stuk als dat van den heer Huvers zou
natuurljjk alleen dan gepubliceerd kunnen
worden, wanneer hjj zelf te kennen gaf tegen
openbaarmaking daarvan geen bezwaar te
hebben. Eene andere kwestie is het echter
met een verslag der afdeelingen, die
toch niet in bet openbaar vergaderenwelk
verslag eerst in de openbare vergadering
der Staten door voorlezing ervan kan gerekend
worden publiek domein te zjjn.
13 ons gevoelen dus juist, dat men dan daar,
waar het behoort, goed toezie in wiens handen
men zulke stukken stelle. Het zal zoo moeiljjk
niet vallen om na te gaan waar men dergel jjk
misbruik maakt; een misbruik, hetwelk dit
nadeel beeft, dat menigeen, die zich daarvan
onthoudt, juist wordt aangezien voor dengene
die dit in de hand werkt, terwijl aan den
anderen kant hun het verwjjt wordt gedaan
van mededeelingen aan zjjne lezers te ont
houden, die op goedkoope wjjze zjjn te leveren,
als men zich slechts aan onbescheidenheid
schuldig maakt.
In het Ingezonden stuk van den heer
D. Hocke Dz. over de stoomtram Brouwers
havenSteenbergen, opgenomen in ons nommer
van Maandag, staat dat de aanleg van de
Vlissingsche spoorljjnen met ap- en depen
denties meer dan dertien miilioen beeft
gekostdit moest zjjn meer dan dertig miilioen.
"Volgens bericht uit Vlissingen be
vond zich aan boord van de heden naar Ant
werpen gepasseerde Leithboot, Amulet de
equipage, tien man, van eene verongelukte
Noorscbe bark, wier naam niet bekend ia.
De beer Van Bjjlevelt, onderwjjzerin den
landbouw te Rilland, heeft een prijs van/300
behaald, uitgeschreven door de Geldersche-
Overijselsche Maatschappij van Landbouw,
voor de beste verhandeling over het gebruik
van kunstmeststoffen.
In de Maandag te St. Maartensdjjk
gehouden vergadering van den gemeenteraad
is met algemeene stemmen in beginsel be
sloten subsidie te verleenen aan den bestaanden
omnibusdienst St. MaartensdjjkTholen. Het
bedrag der subsidie zal in eene volgende ver
gadering worden vastgesteld.
--Te Tholen liep Maandagmorgen door
den sterken N.O. wind de veerpont vol water,
terwjjl zjj door de golven, die er steeds over
sloegen, niet kon worden leeg gepompt.
Men besloot daarom de pont naar de overzjjde
te brengen om haar daar leeg te pompen,
doch onderweg sloeg zjj om en tot des avonds
mocht het nog niet gelukken haar te keeren.
De tweede pont zat op het droge en kwam
niet vlot, zoodat gedurende den geheelen dag
het overzetten van paarden en rjjtuigen niet
kon plaats hebben.
Het kustlicht op den djjk bjj het ge
hucht Othene, gemeente Zaamslag, is
Maandagmorgen door den hevigen wind om-
vergerukt.
Maandag morgen heeft in het Pas van
Terneuzen eene aanvaring plaats gehad
tusschen de Engelsohe stoomboot Clapton, ge-
zagv. Warman, van Londen naar Antwerpen,
met stukgoederen, en de Deensche stoomboot
Anglo-Dane, gezagv. Koch, van Kopenhagen
met stukgoederen, naar Antwerpen bestemd,
waarbjj de Clapton aan stuurboord onder water
een groot gat bekwam en het voorschip vol
water liep, zoodat men genoodzaakt was des
namiddags, met behulp van een sleepboot, het
stoomschip beoosten de haven van Tèrneuzèn
tegen het schor aan den grond te zetten. De
Schade aan de Anglo-Dane bestond in een
gat in den voorsteven, doch boven water.
Het schip is naar Antwerpen opgestoomd.
Naar men ons meldt zal de heer J. Prins
Mellema, arts te Epe, zich te Breskens
komen vestigen.
In de Vrjjdagnamiddag te Aarden
burg gehouden raadzitting werd tot lid van
het algemeen armbestuur benoemd de heer P.
de Brujjne de Mujjnk, en zjjn verder de volgende
voorstellen van burg. en weth. aangenomen
tot vaststelling der begrooting van het alge
meen armbestuur dienst 1894 in ontvang en
uitgaaf op f 332,08 met een post voor onvoor
ziene uitgaven ad f 112,08; tot uitbetaling
van het restant der aannemingssom, bet aan
brengen van drinkwater buiten de Westpoort;
tot wjjziging der begrooting van het burger
gasthuis dienst 1893tot hèt verleenen van
vergunning tot waterloozing langs gemeente
grond van het erf van A. Blondeel; tot vast
stelling van het suppletoir kohier der honden
belasting tot een bedrag van 30; tot uitstel
der aflossing in den dienst 1894 van den vjjfden
termjjn der geldleening van 1889; tot het ver
leenen van machtiging tot verkoop van een
eik en der gemeentemeBtvaalt.
Voor kennisgeving werd aangenomen een
schrjjven van den aannemer der kazerne voor
de maréchaussee, die zich bjj burg. en weth.
had beklaagd over eene hem opgelegde boete.
Verder werd met 4 tegen 3 stemmen aange
nomen een voorstel van den heer J. de Mujjnk
tot onderhandschen verkoop aan het burger
weeshuis, van een strook weiland, hekend on
der den naam van den «bedekten weg", voor
de som van f 325.
Bjj de Maandag te Yerseke door burg.
en weth. dier gemeente gehouden aanbesteding
van den bouw van twee schoollokalen, waarvan
de laagste inschrijvers gisteren reeds werden
genoemd, werd nog ingeschreven
voor het vergrooten van school 1 met 2 lo
kalen en bjjlevering der benoodigde school-
meubelen door de heeren W. Goeman, Yerseke,
5358, L. Laban, Yerseke, f 5327, B. den
Exter van den Brink, Krabbendjjke, f 5286,1.
P. Panie, Krabbendjjke, J. Lindenberg, We-
meldinge f 4971, P. Dronkers, Kapelle, /"4821
en A. Martejjn, Yerseke f 4771
voor het vergrooten van school 2 met 1 lo
kaal en bjjlevering van meubelen door de
heeren A. Martejjn f 3040, B. den Exter van
den Brink 2833, L. Laban f 2810, W. Goe
man f 2773, 1. P. Panie 2742 en P. Dronkers
f 2420.
De werken zjjn, onder nadere goedkeuring
van den minister van binnenlandsche zake».
aan de laagste insclnjjvers toegewezen»
