N°. 267.
136° Jaargang.
1893
Zaterdag
11 November.
FEUILLETON.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen, van 17 regels 1.50;
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Reclames 40 cent per regel.
Middelburg 10 November
DAVBN ANT,
Het toon eel.
KERKNIEUWS
UIT STAD EN PROVINCIE.
Provinciale staten van Zeeland.
middelbi rt.sdiF mm.
w
Thermometer.
Middelburg 10 Nov. 8 u. vm 35 gr.
m. 12 u. 40 gr., av. 4 u. 40 gr. F.
Verwacht O. wind.
Agenten te YlissingenP. G. de Vet Mestdagh Zoo», te GoesA. C. Bolüit, firma weduwe A. C. de Jos ge, te KruiningenF. v. d. Peije, te ZierikzeeA. C. de Mooij, Advertentiën
te TholenW. A. van Nieuwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën moeten des namiddags te één uur
aan, evenals de advertentie-bureau's van Nwgh Van Ditmab, te Botterdam, de Gebb. Bemneante, te 's Gravenhage, en A. de La Mab Azn., te Amsterdam, j aan bet bureau bezorgd zpn, willen
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjja en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger. zp des avonds nog worden opgenomen.
Door den correspondent van de Zwolsehe
Ct, die bljjkbaar gelegenheid heeft gehad
achter de schermen te kijken, wordt de horos
coop der kieswet getrokken. Hjj resumeert
zjjne verwachtingen als volgt:
De Tweede kamer zal na vervulling der
bestaande vacatures zjjn samengesteld uit 51
of 52 liberalen, 2 of 3 radicalen, 20 anti-revo-
lutionnairen en 26 katholieken. Voor het
groote" amendement-Van der Kaay c. s. kan
gerekend worden op de fractie-Van Houten,
die 9 a 10 leden sterk is, op ongeveer 20
katholieken en misschien 2 a 3 anti-revolution-
nairen; in het geheel alzoo op pl. m. 32 stemmen.
Voor het amendement-Kolkman c.s. stemmen,
zoo het niet wordt ingetrokken, vermoedelijk
dezelfde ledenbovendien de voorstellers en
hun vrienden in den liberalen en in den
katholieken hoek, die echter, voor zoover zjj
niet tot de voorstanders van het «groote"
amendement behooren, in deze zaak gezamenl jjk
niet meer dan een tiental zullen bedragen.
Dit amendement zou dus pl. m. 42 stemmen
kunnen verkijjgen. Het katholieke amendement
van de hh. Vermeulen c. s. (meervoudig kies
recht) heeft evenmin kans van slagen als het
anti-revolutionnaire amendement van de hh.
Ai. Mackay en Van Alphen (huismanskiesrecht).
Het is te verwachten, dat de regeering, na
ontvangst van het verslag van het jongste
afdeelingsonderzoek, uit de verschillende amen
dementen het een en ander zal overnemen,
voor zoover dit mogeljjk is met behoud van
haar beginsel, dat het kiesrecht thans behoort
te worden uitgebreid zoover als eea eerljjke
uitlegging der Grondwet toelaat, met afsnp-
ding van eiken band met de belastingen.
Daarna zal onder de overige, minder ingrijpende
amendementen een groote slachting worden
aangericht. Bjj de eindstemming over het eerste
wetsontwerp is een dergelpke stemmenverhou
ding waarschjjnljjk, als voor het amendement-
Kolkman c. s. becijferd werd, natuurljjk in
omgekeerden zin. Wellicht kan de meerder
heid voor het ontwerp nog eenigszins grooter
worden dan die tegen dat amendement, wanneer
n ameljjk de voorstellers daarvan zich ten
slotte bjj het ontwerp mochten nederleggen.
Bjj kon. besluit:
is benoemd bjj het wapen der cavalerie, bjj
het derde regiment huzaren, tot kolonel, com
mandant van het korps, de luitenant-kolonel
W. J. H. Römer, thans met het bevel over
genoemd regiment belast; en
zjjn benoemd, bjj het wapen der artillerie,
bp het 4e regiment vesting-artillerietot
kapitein, de eerste-lnitenant D. J. Middelbeek,
van het korpstot eerste-luitenant, de tweede
luitenant J. C. Lens, van het 3e regiment
vesting-artillerie.
»Het is een zeldzaamheid tegenwoordig,
8c hrjjft Pitt, aan het Bat. Hbld., «een cou
rant iD handen te krpgen, waarin de naam
v an Toekoe Oemar niet voorkomt.
8.
Uit het Engelsch.
van
SONTHAL BONE.
DERDE HOOFDSTUK.
Attn «aken gewijd.
«Is de bedoelde persoon dezelfde die in
18 de compagnon was van Eduard Davenant,
die veroordeeld werd wegens vervalsching en
zich thans te Portland bevindt?"
«Dezelfde; maar de makelaar hield
op en zag de dames strak aan. «Bedoelt gjj
dat gp hem van die misdaad beschuldigt
»Ik twjjfel er zelfs bjj na niet aan," zei
Marga; doch Mevrouw Hurst viel haar in de
rede."
«Wp hebben geen recht om zoo iets te
beweren; wp hebben echter een sterk ver
moeden dat de heer Davenant niet de ware
schuldige was en doen ons best om er achter
te kómen wie het wel is".
»Ik moet zeggen dat gjj op den goeden
weg zpt. Hp is gemeen genoeg om de schul
dige te zpnmaar of hp het is of niet, kan
ik natuurlyk niet zeggen. Maar gaat naar
Chatworth Zonen, die kunnen er n missohien
jneer ran vertellen."
Het is een geluk voor den man, dat hp
geen couranten leest; een dergelpke belang
stelling in zjjn persoon zou hem misschien te
machtig worden. Menig Europeesch genie
heeft zooveel beroemdheid, of beruchtheid,
zooals men het noemen wil, niet kunnen ver
dragen. Klaarblpkelpk is men nog lang niet
bekomen van den schrik, dien het nieuwe
bondgenoodscbap heeft veroorzaakt.
Hel is wel eigenaardig al die verschillende
beschouwingen te lezen en meer dan ooit moet
men tot de conclusie komen, dat de Atjeh-
politiek voor velen nog een groot raadsel ia
want hoe overtuigend alle artikelen omtrent
de jongste gebeurtenissen op politiek terein
ook geschreven mogen zpn, en hoewel som
migen in beginsel veel geestverwantschap too-
nen, in de conclusie, en daar komt het
toch op aan, zpn zp allen verschillend
ook hier veel hoofden, veel zinnen. Wat
echter niet aan velen bekend zal zpn, is de
omstandigheid: dat de gouverneur al sedert
Februari 1892 van de regeering de toestem
ming had tot een eventueel bondgenootschap,
met Toekoe Oemar aan te gaan. Het lag ook
wel voor de hand, dat de gouverneur niet op
eigen gezag tot zulk een stap zou besluiten
De operaties tegen de kwaadwilligen vor
deren goed. Alle sterkten voor de posten
Boekit Karang, Roempit en Tjot Sri zpn nu
in ons bezit, en van Toengkoep waait reeds
de Hollandsche driekleur.
Wp zpn er dezen keer lang niet zonder
kleerscheuren afgekomen. Behalve de u reeds
gemelde verliezen, hebben wp nog verschei
dene gewonden en 1 doode gekregen, name-
lpk den Europeeschen korporaal Schreuder van
het 3e bataljon, die een kogel door het hoofd
kreeg. Niettegenstaande de ernstige verwon
ding, heeft de man nog 2 dagen geleefd.
Als men de loopende geruchten wil geloo-
ven, zpn er belangrpke wpzigingen op til met
de geconcentreerde stelling.
De post Boekit-Karang zou opgeheven wor
den, doch in plaats daarvan zal Toengkoep
definitief door ons bezet worden en dus de
trambaan verlengd worden van Lamjong over
Toengkoep naar Roempit.
Ook Boekit Daroe, Doekit Terin, Tjot-Goe
zullen tot vaste posten voor ons ingericht
worden.
Dat een en ander weer een enorme som
geld zal kosten is duidelpk, maar wat er aan
te doen Atjeh zal altpd een dunr beestje
voor ons blpven, want al is het land volko
men gepacificeerd, dan kan bet ons nog wei
nig opbrengen.
Uitgezonderd de pepercultuur, wordt hier
niets verbouwd dan eenige gewassen, alleen
benoodigd voor de behoefte der bevolking.
Thee, koffie en dergelpken zpn hier niet te
vinden."
Een echt Fransch stuk is Prettige Schoon
ouders dat, doordien men het stak in een
Nederlandsch gewaad, niet aan waarsehpn-
lpkheid won. Zelfs het in Fransche stukken
onmisbare duel ontbrak nieten nit een enkele,
wel wat al te dubbelzinnige uitdrukking,
«Wie zpn dat Wp zpn reeds bp zpne
advocaten geweest."
»Zoo Dan zal ik er mp niet mêe be
moeien."
«Maar zeg ons toch wie het zjjn," zei
Marga, «wp willen alles doen wat wp kunnen,
onafhankelpk van de advocaten."
«Gp riep de makelaar met een bjjzon
deren nadruk op dat woord, zoodat Marga
weer een kleur kreeg. «De veroordeelde mag
zpn gestarnte wel dankbaar zpn voor zulk een
advocaat."
«Hp weet er niets van," hernam zjj
beslist. «Zeg mp wie die menschen zpn, dan
kan ik wellicht iets uitrichten."
«Het zpn bankiers en zp hadden de zaken
der firma in banden tpdens het bankroet."
«Dat zpn de menschen die wp hebben
moeten," riep Marga opgewonden. «Daar zullen
wp de oplossing van het raadsel vinden."
«Misschien," zei de makelaar, «ik twpfel
niet of zp weten meer van de zaak dan iemand
anders; maar de vraag is of zp het u zullen
vertellen. Wat ik van dien man weet, is dit;
hp is een oprichter van maatschappijen,
maar hp en een paar vennooten zpn de eenigen,
die er garen bp spinnen. Wp laten ons nooit
in met iets, waarin hp betrokken is".
Er werden andere clienten aangediend en
de makelaar liet de dames uit.
«Dit is veel gewonnen en waar wp dit
het minst verwachtten", zei Marga,
bleek de afkomst nog meer. Toch had
men deze en gene in 1t Hollandsch al te
ruwe uitdrukking en quasi aardigheid wel
kunnen weglaten, zonder dat het aan het effect
geschaad zou hebben.
Toch had het stuk, dunkt ons, wel wat meer
waardeering verdiend dan daaraan Donder
dagavond in onzen schouwburg ten deel viel.
Was het voor hen, die zich op een dolle klucht
hadden gespitst, eene teleurstelling dat het
slechts een gewoon blpspel was, waarbp er
niet zooveel te lachen viel
Hoe het zp, geen enkel maal behoefde het
scherm omhoogzelfs niet om de spelers te
huldigen.
En toch speelden dezen goed, al bleek nu
en dan, vooral in het laatste bedrjjf, dat men
het stuk zeker in langen tpd niet had opgevoerd,
waardoor het ensemble op die oogenblikken
niet zoo klopte als wjj dit gewend zpn. En
juist door zeer vlug spel moeten dergelpke
stukken, waarvan de inhoud voor vier be-
drpven al te sober is, gered worden. Daarom
zal Prettige Schoonouders, in 't Fransch ge
geven, meer succes behalen dan wanneer
Nederlandsche acteurs het spelen. Toch
waren over het geheel alle medewerkenden
uitstekend op hun plaatshadden Jan C. de
Vos en Faassen zich een kostelpke type ge
maakt en speelden zp en Ropaards uitmuntend.
Ook de overigen hadden wel een bewps van
waardeering verdiend. Van den Heuvel was
als Gabriël Schapengal een grappig ventje,
en hp hield zpn rol uitmuntend vol.
Barrière en Thiboust hebben in hun stuk
zeer goede figuren geteekend menschen zooals
er zpn, al valt het ook moeilpk op het gebied
van schoonouders iets nieuws te leveren. De
heer en mevrouw Leuterom, met hun vrjj
lastige pretenties, ouden menschen eigenhunne
bemoeizucht, hun boos humeur, hunne egois-
tiBche grillen en eigenaardigheden, hunne
meeningen omtrent de verplichtingen, die
anderen tegenover hen hebbenzp waren
naar de natuur geteekend.
Het spreekt van zelf dat zjj bet huishouden
van hun schoonzoon in de war sturen; en al
was de schildering van hun doen en laten en
van de daaruit voortvloeiende gevolgen lang
niet van overdrjjving vrjj te pleiten, menig
tooneel was grappig en natuurlpk.
De schouwburg was niet zoo vol als bjj
vroegere voorstellingen van dit gezelschap.
Vooral de tweede rang had drukker bezet
kunnen zjjn.
Velen wachten wellicht op een goed drama
maar bovendien werken allicht verschillende
omstandigheden mêe thans niet het minst
de veelheid van tooneelvoorstellingen, tot
een minder druk bezoek.
Donderdag namiddag had te Terneuzen
de in wp ding plaats van de nieuwe kerk voor
de gereformeerde gemeente aldaar. De inwjj-
dingsrede werd uitgesproken door den predi
kant bp die gemeente, den beer L. Bouma,
naar aanleiding van I Cor. 3 16, gevolgd
door toespraken door den heer J. P. van Herp
van Terneuzen, zoomede door de predikanten
«Ik betwpfel of het verstandig is naar
die lieden toe te gaan zonder voorkennis van
de advocaten; misschien nemen zjjhetkwalpk
en willen niet meer met de zaak te maken
hebben".
«Wp zullen voorzichtig zpn, maar ik
moet die heeren spreken".
«Doe niets overhaast als gjj Bax en
Mattersace tegen u in het harnas jaagt, is
alles verloren".
Marga luisterde naar dien wpzen raad en
werd een paar dagen later beloond door een
briefje van Chatworth en zonen, die haar ver
zochten bp ben te komen. Zp ging met haar
tante en vond hen in een aanzienljjke reeks
van vertrekken, vrp wat deftiger dan het
stoffige, donkere kamertje, waar Bax en Mat
tersace even groote zaken deden.
In antwoord op de vraag wat er van haar
dienst was, zei Marga«Wp wenschten te
vernemen onder welke omstandigheden het
bankroet van den heer Davenant heeft plaats
gehad en in éen woord alles wat wp er
van te weten kunnen komen."
«Mag ik vragen," zei de heer Chatworth
op beleefden, doch zeer koelen toon, «waarom
gjj belang stelt in deze zaak
Die vraag deed Marga alweer blozenmaar
hp lette er niet op en ging voort
«Omdat ik vrees dat gp bitter teleurge
steld zult zpn, wanneer gp bloedverwanten
van de bankroetier zjjfc en hoopt dat er nog
Van der Linden en Wolf van Axel en Van
Minnen en Vroolpk van Zaamslag. De kerk,
nu bijna de helft ruimer dan de vorige en
doelmatiger ingericht, was meer dan vol met
toehoorders, ook uit de omliggende gemeenten.
Het gebouw, voorzien van toren, ziet er een
voudig maar netjes uit, ook van binnen, en
doet den ontwerper, den heer A. Ie Clereq, ar-
hitect te Kruiningen, alle eer aan, zoo ook
den aannemer M. D. de Putter te Terneuzen,
voor de prompte uitvoering van het werk.
Het nieuwe orgel daarin, vervaardigd door de
heeren Gebr. Mennis te Biggekerke, voldoet
ook aan alle vereischten en werd bp de in-
wpding bespeeld door den beer Boumans, mu-
ziek-onderwjjzer te Terneuzen, om verder be
diend te worden door de heeren J. P. Tazelaar
en C. Ribbens aldaar, die zich daartoe wel
willend hebben aangeboden.
Door de Provinciale staten van Zeeland is
heden tot lid van Gedeputeerde sta
ten, in plaats van wjjleu den heer mr N. J. C.
Snouck Hurgronje, gekozen de heer L. J. M.
van Waesberghe Janssens met 20 stemmen.
De heer J. H. Snjjders verkreeg er 18.
Een stem was uitgebracht op den heer D.
A. Dronkers en drie briefjes waren blanco.
In dezelfde zitting van de Staten is het
voorstel van Gedeputeerde staten tot bet bou
wen van een steiger te Borssele en tot het
verleenen van een renteloos voorschot voor
wegsverbetering aan de gemeente Driewegen
aangenomen met algemeene stemmen op
éen na.
Men zie verder het meer uitvoerig verslag
der zitting hierna.
Bp kon. besl. is het eereteeken tot be
looning van eervollen langdurigen werkelpken
dienst bjj de sehutterpen toegekend aan J.
P. den Boer en A. Gepp, beiden muzikant
bjj de dd. schutterjj te Middelburg.
De rjjksveldwachter G. Schilleman is
verplaatst van Biggekerke naar Yenray.
Uit Goes sehrpft men ons
Werkverschaffing, eene moeiljjke kwestie, te
moeilpker omdat de natuur in den winter
vele werkzaamheden belemmert, die anders
zeer in aanmerking zouden komen. Daar de
meeste werkloozen tot den stand der veldar-
beiders behooren, zouden uit den aard dei-
zaak werkzaamheden op het veld, als spitten
e. d. g., de voorkeur verdienen. Maar het
is winter.
Daarom heeft het bestuur der Vereeniging
voor Werkverschaffing de aandacht gevestigd
op mandenmaken en mattenvlechten. Het heeft
reeds eene hoeveelheid wissen aangekocht en
een mattenvlechter gehuurd.
Belacheljjk, zooals sommigen meenen, is dat
volgens velen in 't geheel niet. De behoefte
aan manden en mandjes voor het verzenden
van kersen b. v. blpft steeds bestaan, en
waarom zou «werkverschaffing" daarin niet
kunnen voorzien?
En matten vormen een artikel van dage-
lpksch gebruik, dat vooral ten plattenlande
iets uit den schipbreuk gered is."
Mevrouw Hurst antwoordde voor haar nicht.
«Neen, dat is het niet, wjj zjjn geen fa
milie, maar wp wonen te Portland, waar de
heer Davenant gevangen zit en daar wjj iets
van zpn zaak afweten, hebben wjj een sterk
vermoeden dat hjj onschuldig is."
De beer Chatworth keek heel ernstig en zei
«Gjj zpt natuurljjk in het bezit van eenig
bewps, waarop dat vermoeden gegrond is?"
«Integendeel," zei Marga, geheel in het
nauw gebracht, »wp hopen dat dat bewps
onder uwe papieren zal te vinden zpn en
daarom komen wp tot u om hulp."
«Als ik u dus goed begrpp, hebt gjj niets
dan uwe eigen opvatting om uwe inmenging
m deze zaak te rechtvaardigen
«Ik geef niet toe dat dat niets is. Onze
opvatting berust op gezond verstand. Wie
was bet best in staat, die wissels te verval-
scben, de man die niets van de zaak af
wist of de man die geheel op de hoogte
was
«Dat is ook een kwestie van opvatting.
De jury, met de stukken voor zich, kwam tot
het besluit dat Davenant het gedaan had."
Marga schrikte toen zp dezelfde woorden
hoorde, die de dokter gebezigd hadmaar zjj
gaf het toch nog niet op. «Wat ook de uit
spraak der jury geweest zp, er moet een be-
wpsstuk achtergehouden zjjn. Het gezond
verstand wees den waren schuldige aan en
goed gesleten zal kunnen worden, als het
artikel niet in kwaliteit achterstaat bjj dat
uit Zwartsluis of andere plaatsen. E.n het is
daarom verstandig van het bestuur, dat bet
zich de medewerking van een bekwaam vak
man heeft verzekerd. Daardoor zal het eerste
jaar natuurijjk niet meevallenmaar bp
eenigen goeden wil en wat leerzaamheid van
de zpde der werkloozen, zal zulke hulp ook
maar een jaar noodig zpn.
Natuurlijk zpn er ook weer menschen, die
«verstandiger" plannen hebbenoch ja, die
beste stuurlui
Met dankbaarheid vermelden wp dat in den
afgeloopen winter ruim twee duizend gulden
aan arbeidsloon is uitbetaaldgeld dat heel
wat monden opengehouden en heel wat harten
dankbaar gestemd beeft.
Vergadering van heden (Vrijdag) morgen
te 11 uren.
Voorzitter de heer jhr mr W. M. de Brauw,
commissaris der koningin.
Tegenwoordig alle leden en de griffier.
De notulen van het verhandelde in de
vorige bpeenkomst worden gelezen en goed
gekeurd.
Daarna deelt de voorzitter mede dat zpn
benoemd tot voorzitter en onder-voorzitter der
afdeelingen
van de eerste afdeeling tot voorzitter de
beer Hennequin en tot ondervoorzitter de heer
Vader van 's Gravenpolder;
van de tweede afdeeling tot voorzitter
de beer Fokker en tot ondervoorzitter de heer
Pompe van Meerdervoort
van de derde afdeeling tot voorzitter de
heer Dronkers en tot onder-voorzitter de heer
Lucasse.
Alsnu komen in behandeling de voorstellen
van Gedeputeerde staten met de afdeelings-
verslagen.
Met 41 stemmen tegen éen, die van den
heer Van Lynden, wordt aangenomen het
voorstel tot het verleenen van een renteloos
voorschot voor wegsverbetering aan de gemeente
Driewegen, alsmede het bouwen van een stei
ger bp Borssele.
Met algemeene stemmen wordt aangeno
men bet voorstel tot vrp verklaring van het
ealamiteuse waterschap Nieuw Bommenede en
op geljjke wpze ook het voorstel tot het ver
leenen van een renteloos voorschot aan de ge
meente Biervliet voor wegsverbetering.
Alsnu komt ter tafel bet rapport van Gede
puteerde staten omtrent het onderzoek naar
de mogeljjkheid om in de provincie de tolhef
fing op de wegen af te schaffen, met voorstel
tot afwpzing van een nader verzoek van F.
Staal c. s. om de tolheffing op de wegen,
in onderhoud bp de provincie, af te schaffen,
en het vroeger meegedeelde voorstel van het
lid der staten, den heer Van Waesberghe Jans
sens omtrent dit onderwerp.
Met 36 stemmen tegen 6 wordt het voorstel-
Van Waesberghe Janssens verworpen.
Daarna wordt zonder hoofdelpke stemming
afwpzend beschikt op het adres van Staal c. s.
dat was niet de heer Davenant maar zpn
compagnon 1"
«Ik moet u alweer onder het oog bren
gen, mejuffrouw, dat dit uw meening is, die
door geen bewjjs gestaafd wordt. Gij beschul
digt iemand anders op een wjjze, die ernstige
gevolgen voor u zou kunnen na zich sleepen
maar gjj moet verder kunnen gaan, indien jgp
wilt dat de rechters u eenige aandacht zullen
schenken."
«Hebt gjj de vervalschte wissels in uw
bezit, met de andere papieren van deze zaak
Hebt gjj ook niet eenig schrift van den com
pagnon, om er mede te vergelpken
«Lieve hemel! Waar denkt gp aan.
Meent gp dat dit bij het proces verzuimd
is Indien er eenige kans tot vrpspraak in
die richting was geweest, dan zou de advocaat
van Davenant er wel gebruik van gemaakt
hebben. Ik vrees, mejuffrouw, wanneer dat
uw eenige reden om te appelleeren is, niets
voor u te kunnen doen. Hadt gp eenig stuk
om u op te beroepen, dan zou ik u gaarne
helpen, maar een theorie zonder bewps om
haar te staven baat niets."
Marga was onthutst maar nog niet verslagen.
«Als gp uwe papieren eens wildet door
zien," zei zp, «ben ik zeker dat de sleutel zou
gevonden worden, ik ben overtuigd dat de
compagnon de wissels vervalscht heeft en dat
het bewps onder uwe papieren schuilt,"
«Mjjn tjjd is te kostbaar voor speculatie#
