N°. 265. 136e Jaargang. Donderdag 9 November. FEUILLETON. Middelburg 8 November. Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen, van 17 regels 1.50 iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Reclames 40 cent per regel. DAVENANT. I-jetxeren en nunst, UIT STAD EN PROVINCIE. miiiiiiiiii IU.SIHI oil ran Agenten te VlissingenP. G. db Vet Mestdagh Zoon, te Goes A. C. Boluit, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenP. t. d. Peiji, te ZierikzeeA. 0. de Mooij, j Advertentiën te TholenW. A. van Nieuwenbxwzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën j moeten des namiddags te één uur aan, evenals de advertentie-burean's van Nijgh Van Ditmae, te Rotterdam, db Gebb.. Belintante, te 's Gravenhage, en A. de La Mae Azn., te Amsterdam, j aan het bureau bezorgd zjjn, willen Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger. zjj des avonds nog worden opgenomen. Thermometer. Middelburg 8 Nov. 8 u. vm 35 gr. m. 12 u. 40 gr-, av. 4 u. 39 gr. F. Verwacht O. wind. De bekende Haagsche briefschrijver der Zutph. courant heeft reeds een oordeel uitge- spioken over de door den minister van koloniën ingediende wetsontwerpen betreffende het be stuur in onze Oost-Indië. Het eene, tot wijziging van de bestuursin richting in Ned.-Indië, is hem bljjkbaar niet naar den zin. Het zal, gelooft hp, de meeste leden der kamer, die zoo krachtig op bezui niging hebben aangedrongen, zjjn tegengeval len. De dure raad van Indië alleen voor traktementen is f 151,000 op de Indische be grooting uitgetrokken zal niet verdwijnen, zooals de briefschrijver zoude wenschen, maar nog met buitengewone leden worden aange vuld. De redenen, die den minister aanvoert, waarom de gouv.-generaal niet kan volstaan met adviezen in te winnen bp den Raad van directeuren der verschillende departementen, komen den briefschrijver al zeer weinig over wegend voor. «Ik neem aan, schrjjft hp, dat een college, uitsluitend uit ambtenaren bestaande, er niet meer op berekend is om al het licht te ver schaffen, dat voor een goede vervulling der règeeringstaak noodig isik zal niet ont kennen, dat de Europeesche landbouw, nijver heid en handel, wegenB de gewichtige be- teekenis, dat zjj voor den maatschappelpken en oeconomischen toestand hebben bekomen, er aanspraak op hébben, dat ook mannen uit hun midden worden gekozen in het college, dat den gouv.-generaal in zjjn regeeringstaak ter zpde staat, al mag niet uit het oog wor den verloren, >dat hunne belangen, althans vermeende belangen en die van den inlander niet altpd dezelfde zjjn en zelft botsing mo gelijk is" maar ik vraagwaarom zal men van die- krachten ook niet kunnen profiteeren, ook al verdwijnt de raad van Indië, zooals die thans is saamgesteld Waarom kunnen aan een college, bestaande uit de directeuren van de departementen, ook geen buitengewone leden uit handel en npverheid worden toege voegd Afschaffing van den Raad van Indie zou, meent de briefschrijver, geheel liggen in de richting van hetgeen de minister beoogt. Des ministers wensch toch is het, dat de gouver neur-generaal den Raad van directeuren in het vervolg meer zal gaan hooren dan vroeger geschieddezjjn streven is het zwaartepunt van het algemeen bestuur meer met de leiding der departementen te doen samenvallen en nu reeds twee directeuren (van oorlog en marine) meer aan te stellen. Die uitbreiding is zeker in het stelsel van het regeeringsreglement wel te verdedigen, maar is het, vraagt de brief schrijver, dan niet rationeel daar van den ande ren kant een inkrimping tegenover te stellen De algemeene secretarie acht de minister onmisbaar als een kabinet, dat niet alleen Btukken doorzenden, maar ook, zoover noodig, die voor den gouverneur-generaal onderzoeken en toelichten kan, maar aan den overwegenden invloed vaa den algemeenen secretaris op de 1. Uit het Engelsch. van SONTHAL BONK. EERSTE HOOFDSTUK. Ken lichtstraal in de dnisternls. Op een drukkend warmen zomerdag was een ploeg dwangarbeiders werkzaam aan de versterking van den Citadel te Portland. Aan de zuid- of landzpde werd een natuurlpke vallei verbreed en uitgediept tot een breede gracht. De gevangenen waren in een lange rjj opgesteld langs een plank, die in schuin sche richting van den bodem af, tot aan den top der helling liep, en kruiden, op geregelde afstanden, een reeks geladen wagentjes naar boven en de leege weer naar beneden. Op zichters met geladen geweren stonden ver deeld over elke honderd pas, behalve de anderen, die op punten stonden, waar zjj de geheele vallei konden overzien. In de eene ploeg was een veroordeelde, wiens plaats bjjna bovenop de helling, was en de minste verge ljjking tusschen hem en zjjne medegevangenen verried terstond dat bp, al bevond hp zich onder hen, volstrekt niet tot hen behoorde Het inisdadigerstype, dat, 'tzp brutaal of bestuurstaak wil hp een einde maken. Daarom wordt voorgesteld in het regeeringsreglement niet meer te Bpreken van een algemeenen secretaris, maar alleen van «de secretarissen van het gouvernement," waardoor de begroo- tings-wetgever de vrjje hand zal krjjgen om in de instelling zoodanige verandering te brengen als noodig zal bljjken. Tegen deze wijziging heeft de briefschrijver bljjkbaar geen bezwaar. Maar hp acht over het algemeen de voorgestelde wjjzigingen van de bestuursinrichting van weinig beteekenis. V»n meer gewicht acht de bekende schrjjver het andere ontwerp, dat tot strekking heeft een begin te maken met de jaar op jaar, zoo warm in de Kamer verdedigde decentralisatie. Om dat doel te bereiken wordt voorgesteld in het regeeringsreglement een nieuw artikel, strekkende tot instelling van gewestelijke of plaatselijke Raden, onder voorzitterschap vaD den ambtenaar, met het hoogst gewesteljjk gezag bekleed. »Ongetwjjfeld zal, zegt hp o. a., de indiening van een dergelijk ontwerp door zeer velen met sympathie worden begroet, want meer en meer heeft de overtuiging veld gewonnen, dat, alle détails van het bestuur omvattende, cen tralisatie in Indië in hooge mate belemmerend werkt, en vooral de heer Cremer, die reeds zoovele jaren met talent voor decentralisatie heeft gestreden, zal, en terecht, dezen eersten stap in de richting, door hem voorgestaan, als een groote overwinning beschouwen. Wat de minister in zjjn memorie aanvoert, ten betooge dat het meer dan tjjd wordt met de oude sleur te breken, zal zeker weinig tegenspraak vinden, Hoe zal het mogelijk zjjn schrpft hp in een bestuur rekening te houden met het verschil in plaatselijke toestanden, dat ons uitgestrekte Indische rjjk met al zjjne ver schillende volksstammen oplevert? Daarbij komt, dat het vele werk aan de departementen niet aan de goede en spoedige afdoening be vorderlijk kan zjjndat de tjjd, die voor zaken van ondergeschikt belang wordt vereischt, niet aan de grondige behandeling van de meest gewichtige zaken ten goede kan komen. Intusschen zal de vraag rjjzen: Kan de wetgever volstaan met door een enkel artikel de gelegenheid te openen om voor gewesten en Énderdeelen van gewesten colleges, die den naam zullen krjjgen van gewestelijke en plaatseljjke Raden, in het leven te roepen Moeten ook niet de bijzonderheden van een zoo gewichtig onderwerp bp de wet geregeld worden Terecht echter, naar het oordeel des brief schrijvers, antwoordt de minister «dat zal ge schieden bp algemeene verordening." Maar om duideljjk te doen zien, op welke wjjze de regeering aan het wetteljjk beginsel uitvoering wenscht te geven, legt de minister reeds ter stond het ontwerp van zulk een verordening over, waarin echter nog tengevolge van nader overleg wjjziging kan worden gebracht. De beginselen moeten, meent ook de brief schrijver, door den algemeenen wetgever wor den vastgesteld de uitvoering daarentegen be hoort aan het uitvoerend gezag te worden overgelaten. Vooral zou, gelooft hp regeling slepen, zoo gemakkeljjk te herkennen is, miste hp geheel, terwjjl zjjne tengere ledematen en in het oogloopende ongeschiktheid voor zwaar werk duideljjk te kennen gaven dat, wat ook de aanleiding tot zijn tegenwoordigheid hier mocht zjjn, hp in alle geval uit een hoogeren sfeer gedaald was. Een strenge doch goedhartige opzichter had hem hier bovenaan geplaatst, opdat hjj ten mi nste eenige frissche lucht zou kunnen in ademen, want de gracht met hare witte kanten was geljjk aan een weerkaatsenden oven. Hij had inderdaad behoefte aan al de verschooning, die men hem kon bewpzen, want zjjn uitputting was maar al te duidelijk zichtbaar; en bp den eersten blik zag men dat zjjn straf hem veel harder viel dan aan de stoere mannen die hem omringden. Terwpl hjj zjjn kruiwagen boven bracht en even adem schepte voordat hjj hem omkeerde en leeg gooide, kwam er een heer, een militaire doktér, vergezeld van twee dames, langs het fort wandelen en bleef een oogenhlik staan kpken. Vreeselpk warm werk, voor die men- schen", zei hjj, »het is hier net een oven." De oudste der beide dames, een knappe vrouw, met een vriendeljjk gelaat zei hierop »Is het wel goed om die lieden hjj deze gloeiende hitte hier te laten werken Die man hier vlak bp schjjnt half dood van ver moeienis." van de détails bp de wet gevaarljjk zjjn, waar het uit den aard der zaak geldt een proefne ming, zoodat de invoering allicht schieljjk de wenscheljjkheid van wjjzigingen zal doen bljjken. Bp kon. besluit is benoemd tot notaris binnen het arrondis sement Breda, ter standplaats de gemeente Öosterhout, A. J. van Eekelen, candidaat-notaris te Breda; is aan P. J. van der Poel, wed. P. F. Plas- schaert, teekenaar 2de klasse bjj de artillerie stapel- en constructiemagazijnen te Delft, te vens leeraar aan de burgeravondschool te Delft, een pensioen verleend van f 884en zjjn Carel Pieter Johannes van Lawick te Teteringen, Herman Jakob van Lawick te Prin- cenhage, mr Adolf Charles Marie van Lawick, tpdeljjk verblpf houdende te Brussel, gedomi cilieerd te Princenhage, en mr Hugo Gustav van Lawick te Hilversum, met hunne wettige, zoo mannelijke als vrouwelijke afstammelingen erkend als te behooren tot den Nederlandschen adel met de pr»dicaten van jonkheer en van jonkvrouw. Door den heer L evy is bij de Tweede kamer een wetsvoorstel ingediend op de homologatie van accoord buiten faillietverklaring. Het is in hoofdzaak geljjk aan het amendement, dat de voorsteller had i ngediend op het ontwerp sedert wet geworden op het faillissement en de surséance van betaling, van welk amen dement art. 1 door de Tweede kamer werd ver worpen. Tot de Rjjksdomeinen behooren ook de terreinen der opgeheven vestingwerken. De kosten van ontmanteling enz. tot October 1893 hebben f 2.780,000 bedragen, de ont vangsten uit verkoop van terreinen enz. f 4,451,000, zoodat er een voordeelig verschil is van f 1,671.000. Yan de voormalige vestingterreinen te Sluis, Stevens weert, Maastricht, Sas van Gent, Deventer, Zutfen, Npmegen en 's-Bosch is alles verkocht. Evenzoo van de forten Frederik Hen drik en Bath, Havenfort, de redoute te Elden en de kustbatterjj Zoutkamp. Nog over zijn terreinen te Venloo (rechter Maasoever), Breda, Bergen-op-Zoom Coevorden, Nieuwe- of Langeakkerschans, Vlissingen, Gra ve, Groningen, Linie-Helpman en Delfzjjl. Van de terreinen dezer tien voormalige vestin gen, te zamen 922.50 hectaren groot, waren 544.30 h ectaren verkoopbaar, na aftrek van al wat voor den openbaren dienst van den staat of de gemeente bestemd moet bljjven. Het grootste gedeelte, nl. 349 hectaren, is reeds verkocht. Van de overige 195 hectaren zjjn nog 63 beschikbaar te Coevorden, 47 te Breda, 34 te Bergen op Zoom, 13 te Groningen enz. Te Vlissingen zjjn nog 15.50 hectaren (de forten De Rujjter en Rechter Kroonvak) onverkocht gebleven, met het oog op moge- ljjke uitbreiding van de buitenhaven van het Walchersch kanaal. De begrooting van uitgaven van het fonds, voortspruitende uit de koopprpzen van domei De jongere dame, een blond meisje van omstreeks drie en twintig jaren, zag den veroordeelde vol medeljjden aan. Hjj liet be schaamd het hoofd hangen, toen zjjn blik den haren ontmoette, en er kwam een smarteljjke trek op zjjn gelaat. Was het verbeelding; of een van die zon derlinge indrukken, die wjj somtjjds krjjgen wanneer wjj meenen alles wat er gebeurt vroeger al eens beleefd te hebben of bjj na voor uit schpnen te weten wat er gebeuren zal maar zooveel is zeker dat de jonge dame meende dat gelaat meer gezien te hebben, doch waai en wanneer? Dat kon zjj zich niet bedenken. Hjj sloeg de oogen neer en keerde zijn wagen vlak voor hunne voeten om doch toen hij zich omkeerde, was het alsof een onweer staanbare macht hem dwong de oogen cp te slaan en hen nog eens aan te zien, waarbij er opnieuw eene flauwe herinnering bjj het jonge meisje opgewekt werd. En er was meerzjjne oogen schenen ook te glinsteren met een wederkeerige herkenning, alsot hjj, indien het mogeljjk ware geweest, zich bekend zou gemaakt hebben. Maar als dit zoo was, scheen het zjjn leed slechts te verzwaren want de smartelijke, wanhopige uitdrukking op zjjn gelaat werd zóo sterk dat de dames er van ontroerden. «Laat ons verder gaan", sprak de jongste met tranen in de oogen, «Ik ben zeker dat bij een fatsoenljjk heer geweest is. Ik heb nen voor 1894, wordt geraamd op een som van /"227,000. Vermoedelpk bedraagt het saldo van den dienst 1893 f 165,000 en de vermoedeljjke ontvangst van den dienst 1894 f 290,000. In 1894 zullen o.a. verkocht worden de aan den Staat toebehoovende gronden in den polder, die dit jaar bedijkt is in den Brakman tussschen den Angelina polder en den vasten wal van Biervliet en Philippine-land. De aanleg van vestinggronden te Breda zal grootendeels in 1894 worden uitgevoerd. Den 6 Oct. werd volgens telegram uit Kota-Radja Kroeng Kali door onze troepen bezetde luitenant Groeso en een mindere zjjn daarbjj gewond. Kroeng Kali ligt in de Moekim Siëm, behoorende tot de XIII Moekims Toengkoeb. Vroeger hadden wjj er eene bentingi die wij nu waarschijnljjk weder hebben veroverd- De Atjeh. Ct schrjjft: Plechtig is Toekoe Oemar in het gouverne- ments-hotel ontvangen. In tegenwoordigheid van een paar hoofdofficieren der landmacht den stations-kommandant en een groot aantal officieren der zeemacht, den president, adsi- stent-resident en een aantal controleurs van het binnenlandsch bestuur, zoomede inlandsche ambtenaren, Chineesche officieren, inlandsche hoofden met gevolg werd T. Oemar door den gouverneur namens de N.-I. regeering in genade aangenomen en aangesteld tot panglima prang besar, onder den naam van Toekoe Djohan pengalawan en panglima prang besar gouver nement, welke titel hem het recht geeft om, wanneer hij eventueel door de regeering wordt uitgezonden om oorlog te voeren, van alle hoeloebalangs te eischen, hem te gehoorzamen. Nadat de gouvernements-beschikking eerst in het Hollandsch en naderhand in het Maleisch was kenbaar gemaakt, werd hem door den gouverneur de hand gereikt en vielen vijf kanonschoten. Moeiljjb is het uit te maken, wie met deze gebeurtenis geluk te weDSchen. Voorzeker heeft een gelukkige samenloop van omstandigheden een keerpunt teweeggebracht in Atjeh's ge schiedenis, en mogen wjj de gegronde hoop koesteren, dat de zaken nu lang genoeg in het goede spoor zullen bljjven, om de oplossing der vervelende kwestie voorgoed mogelijk te maken. Naar wjj vernemen is er te Kémala zelve reeds vrjj duideljjk eene strooming ten onzen gunste waar te nemen, en zou een beslist bijdraaien slechtB eene kwestie van vormen zjjn, waaraan alleen door onbekrompenheid van de zpde der regeering kan tegemoet worden gekomen. Een lezer merkt ons op, dat Majesteit van Roberts reeds verscheen in 1891 in de Monatshefte von Velhagen en Iilasing en reeds vertaald verscheen als feuilleton in een der bladen. (Vad.) Maandagavond was natuur'ijk het Renais sance theater, dat met Lemaitres Les rois werd geopend, de plaats van bjjeenkomst van tout Paris. Niet alleen de première was het aan- het gelaat meer gezienmaar kan mjj niet herinneren waar." «Men ziet vaak geljjkenissen vanidien aard. Misschien geljjkt hjj op iemand, dien gjj vergeten hebt. Ik zou er niet aan hechten." «Maar tante, ik geloof dat hij o»s ook herkende. Hjj keek alsof hjj wilde spreken als hjj gedurfd had. Zaagt gij wel hoe hij bloosde toen wjj hem aanzagen Ik vrees dat wjj zjjn straf verzwaren door hier te blijven staan." Zjj waren echter slechts een paar stappen verder, toen de gevangene weer met zjjn kruiwagen aankwam en het jonge meisje kon niet nalaten een vriendeljjken blik op hem te werpen. Daardoor kwam er zulk een uit drukking van bljjde verrassing en dankbaar heid op zijn verbrand gelaat, dat de tranen, die zij juist bedwongen had, haar weer in de oogen sprongen en zjj zich schielijk afwendde. «Ik zou wel eens willen weten of hij onschuldig is", zei de andere dame, «het zou mjj niet verwonderen." »Maak geen overijlde gevolgtrekkingen", sprak haar man. «Hjj lijdt bljjkbaar veel onder zijn strafmaar dat is op zich zelf nog geen bewjjs van onschuld." «Neen, maar hjj is geen gewone ge vangene." s>Dat is ook nog geen bewjjs van on schuld. Onder deze lieden zjjn alle rangen van de maatschappjj vertegenwoordigd," trekkingspunt, men was nieuwsgierig het theater te zien, dat thans onder Savah Bern- hardt's leiding staat, en eveneens weder de groote tragédienne te hooren. Het spel van Sarah Bernhardt wordt alge meen geroemd, vooral in de tweede acte, waar in zjj,prinses Wilhelmina, een onderhoud heeft met haar gemaal, prins Herman-, zjj, vertegen woordigend de oude monarchale traditie, spre kend ten gunste van de macht, hij, verkondiger der moderne ideeën, verdedigend de vrjjheid, terwpl voor de vensters van het paleis het volk manifesteert. Ten slotte geeft Herman toe en laat zjjn soldaten op de menigte schie ten. Dit tooneel maakte diepen indruk. Van het eerste tot het laatste oogenblik, zegt een berichtgever, was Sarah la grande dame. Ook haar voix d'or klonk den Parjj- zenaars nog steeds liefelijk in de ooren. Algemeen wordt de opvoering als geheel schitterend genoemd. Men herkende tot in de kleinste details de hand en den smaak der directrice. Bp de Dinsdag te Middelburg gehou den verkiezing voor een lid van den raad ter voorziening in de vacature, ontstaan door het bedanken van den heer J. H. Snijders, waren van de 1391 kiezers er 754 opgekomen. Van de ingeleverde briefjes waren 16 van onwaarde, zoodat de volstrekte meerderheid 370 bedroeg. Gekozen is de heer mr W« A. VAST HOEK (liberaal) met 533 stemmen. Verder werden uitgebracht op de heeren A. A. Mes Gz. 57, J. H. Snpders 40, D. J. Mes 30, mr P. J. F. van Voorst Vader 27, J. Bor- sius 23, C. Verhage 8, P. J. de Krujjter 7 en onderscheidene personen minder dan 6 stemmen. Dinsdag 18 Juli brachten 1019 en 1006 kiezers hunne stem uit en werden herkozen de heeren J. F. van Dunne met 947, L. K. van der Harst JJz. met 906 en J. H. Snpders met 939 stemmen. Gekozen werden toen de heeren mr K. W Brevet met 626, mr S, Gratama Hz. met 621 en J. C. de Waal met 606 Btemmen. Al de gekozenen waren candidaten van de kiesvereeniging Gemeentebelang. Verder bekwamen toen de heeren mr P. J, F. v. Voorst Vader (aftr. lid) 403, P. J. de Krujjter 315 en D. J. Mes 286 stemmen. Nu met betrekking tot de Dinsdag alhier gehouden vergadering van aandeel houders van de tram BreskensMaldeghem in een ander blad melding wordt gemaakt van het onderstaande wat onze vriende lijke berichtgever meende dat nog niet voor publiciteit vatbaar was vullen wij ons be richt met het volgende aan De pensioen-verzekering van het personeel zal worden gesloten met de Onderlinge Le vensverzekering van Eigen Hulp te 's Graven hage, en heett ten doel de beambten op 60-jarigen leeftjjd een jaaiijjksch pensioen te doen genieten. De hiervoor te betalen jaarpremie zal ver kregen worden uit bjj dragen der Maatschappij «Zoudt gjj niets voor hem kunnen doen? Kunt gjj niet eens met den dokter spreken en hem lichter werk bezorgen «Dat zou ik zeker kunnenmaar ver geet niet dat, wanneer hjj, zooals Marga ver- o nderstelt, een heer is, zware handenarbeid het beste geneesmiddel is voor zieleleed." «Ik ben overtuigd dat hij niet heelemaal slecht is", viel de jonge dame in; «hjj keek mij zoo dankbaar aan, ik durfde niet omzien uit angst om te gaan schreien". «Gekheid, kindzei haar oom. «Verspil uwe tranen niet in deze woestjjn van Portland- Uw misdadiger is hoogst belangwekkenddat geef ik toe; maar is hoogst waaischjjnlpk een groote schurk, anders zou hij hier niet zijn" «Maar oom, er zjjn toch wel voorbeelden van lieden, die onschuldig veroordeeld, ja zelfs ter dood gebracht zjjn". «Gjj moet niet vergeten dat bij niet hier gekomen is zonder proces. De strafgevangenis te Portland is geen romantische plaats, geljjk de Tower van Londen. Er zijn hier geen Beauchamp- en Devreux-torens en ook geen adelpke gevangenen die wegkwijnen in een cel". «Ik zou mjj erg moeten vergissen, indien die arme man niet wegkwpnt". «Nu, ik zal eens met Jackson spieken en zien wat ik voor dien man doen kan". Terwpl hij sprak, keek de jonge dame nog eens om naar de gracht. De gevangenen weiden geschaard om naar de gevangenis

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1893 | | pagina 1