N°. 263. 136° Jaargang. 1893
Dinsdag
7 November.
Middelburg 6 November.
Deze courant verschijnt d a g e 10 k i,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.—
Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën 20 cent per regel; Bij abonnement lager;
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen^ van 17 regels 1.50
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Reclames 40 cent per regel.
ONDERWIJS.
KERKNIEUWS
UIT STAD EN PROVINCIE.
niiiDuiii itGsciu: tin imm.
Thermometer. Agenten te YlissingenP. G. de Viy Hestdagh Zoon, te GoesA. C. Boltjit, firma weduwe A. C. de Jok ge, te trainingenF. v. d. Peul, te ZierikzeeA. C. de Mooij, j Artvertrntiën
Middelburg 6 Nor. 8 u. vm 46 gr.' te TholenW. A. van Nieuwenbuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën j moeten des namiddags te één uur
m. 12 u. 51 gr., av. 4 u. 48 gr. F. j aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmab, te Rotterdam, de Gebk. Belineante, te 's Gravenhage, en A. de La Mae Azn., te Amsterdam. aan het bureau bezorgd zjjn, willen
Verwacht N. 0. wind. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daübe Cie., John F. Jones, opvolger. zjj des avonds nog worden opgenomen.
In De Locomotief, het Indisch blad onder
de redactie van mr Brooshooft, geelt Nellie
(mevrouw van Kol), hare indrukken weder
van de afgevaardigden op het Zuricher
socialisten-congres.
Omtrent de Nederlandsche afgevaardigden
schrijft zjj het volgende
Holland maakte op dit congres geen
schitterend figuur; integendeel, de meerder
heid zjjner délégués, namelijk Domela Niewen-
huis, Cornelissen, Vliegen en nog een by -
looper, wiens naam mij ontgaan is, had de
meerderheid aller afgevaardigden tegen zich,
benevens de Hollandsche minderheid zelve,
bestaande uit Van Kol en een onderwijzer.
Dat nu beteekent op zich zelf nietsmen kan
een kleine minderheid vormen en toch sym
pathie en achting afdwingen, maar de indruk,
dien de Hollandsche meerderheid maakte, was
bepaald ongunstig (Vliegen uitgezonderd). Et-
was een tjjd, dat Domela Nieuwenhuis, met
zjjn kranige gestalte en sympathieken Christus-
kop, op alle congressen een diepen en gun-
Btigen indruk maaktedoch de opinie te zijnen
opzichte kentert. Alle vreemdelingen, die ik
Bprak, zien in hem den man wiens oorspronke
lijk optreden, grootsch, zuiver, indrukwekkend
was, door wiens energie een flinke party in
Holland zich vormdedie echter niet be
stand bleek te zjjn tegen het gif der perBOons-
aanbidding, van zjjn hoog voetstuk viel, jjdel
werd, en zoozeer achteruitging, dat zelfs zjjn
tactiek geen vertrouwen meer verdient. (Dat
zeg ik nietwat ik in deze denk, doet er
niet toe; ik herhaal slechts wat vele vreem
delingen zeiden en wat in 't buitenland,
behalve by eene minderheid in Frankryk,
algemeene opinie schjjnt te zjjn.) Cornelissen
maakt een zeer ongunstigen indruk. Die
heeft geenszins een eervol en heerlyk verle
den achter zich dat het tegenwoordige doet
betreurenin hem ziet men den blinden
fanatikus, den boozen geest van Domela
Nieuwenhuis en de partjj-Domela Nieuwenhuis
vindt nog een enkelen verdediger, Cornelissen
niet één. Zjjn brutaal optreden tegen den
ouden Liebknecht verwekte algemeene
ergernis."
De Protestantsche Noord-Brabanter, bet
orgaan van jhr mr A. F. de Savornin Lohmann
wjjdt ook, onder het opschrift «De blunder
der Gedeputeerden," een opstel aan het meer
besproken kon. besluit tot vernietiging der
beslissing van de colleges van eenige Gedepu
teerden, ter zake van de subsidie, toegekend
aan scholen van zoogenaamde doleerenden.
Het schi-jjft
Sommige bladen, o. a. de Vaderlander, mee-
nen dat de regeering om politieke redenen
aan de scholen van Gereformeerde kerken sub-
Bidiën heeft verleend, die deze eigenljjk niet
toekomen, en raden zelfs aan dat in de Kamer
de schrapping der verleende rijkssubsidies zal
worden voorgesteld
Dit laatste staatkundig advies, nl. om op de
begrooting van 1894 te schrappen subsidies die,
krachtens de wet, uit de reeds toegestane gel
den over 1893 moeten worden gekweten, zullen
wjj nu maar met stilzwijgen voorbjjgaan.
Maar over de zaak zelve een enkel woord,
omdat de schrjjvers over die quaestie de juiste
toedracht der feiten niet schjjnen te kennen.
Zjj gaan allen uit van de meening, dat er
eene vereeniging heeft plaats gehad tusschen
de christeljjke gereformeerde en de Nederl.
gereformeerde kerkenen nu spreken zjj over
de rechtsgevolgen dier vereeniging.
Dit nu is onjuist. Misschien kon ook die
quaestie nog eens ier sprake komen; zjj is
echter thans niet aan de orde.
Wat is er geschied?
Er was te A. en elders sinds lang een chris
teljjke gereformeerde kerk, met andere soort
gelijke te samenkomende in een synode.
Die kerken, en die kerken alleen, hebben in
een wettige vergadering van hare synode be
sloten, voortaan een anderen naam aan te
nemen. Dat daardoor haar karakter of haa-
bestaan veranderde, zal wel niemand beweren.
Nadat dit geschied was, heeft dezelfde sy
node besloten- voortaan met de afgevaardigden
van andere corporaties (Nederduitsche geref.
kerken die eveneens besloten hadden zich
voortaan Geref. kerken te noemen) in een
zelfde synode te vergaderen. Daatbjj werd
uitdrukkelijk bepaald, dat zjj voortaan in één
zelfde kerk verband en in een zelfde generale
synode en mindere vergaderingen willen sa
menkomen. Dit alles heeft niets hoegenaamd
pit te staan met do zelfstandigheid der lokale
kerk, die intact bleef, zoodat, voor als na, op
dezelfde plaats twee kerken, twee kerkeraden,
twee personengroepen kunnen bljjven en dan
ook gebleven zjjn. Natuurljjk kan dit later
anders wordenop vele plaatsen is dit reeds
anders geworden. Maar op de plaatsen, waar
over de quaestie loopt, bestond dejoude Chris
teljjke Geref. kerk nog als van ouds, onver
mengd met eenige andere, slechts veranderd
van naam krachtens een door haar zei ven
met de overige Christelijke Geref. kerken ge.
nomen besluit.
In Groningen zjjn onder de Gedeputeerden
gloeiende synodalen. In hun jjver zagen zjj
deze eenvoudige feiten voorbjj en begingen
toen, wat men gewoon is te noemen «een
blunder."
De commissaris der koningin verhuisde juist
in dien tjjd van Groningen naar Zwolle en zoo
kwamen waarschynlyk de Overjjselsche Gede
puteerden er toe, om den blunder in bijkans
dezelfde b&woordingen over te nemen in hun be
sluiten. Kort daarna jjverige lieden hadden
de voor die kerken nadeelige beslissingen gepu
bliceerd, moest Zeeland besluiten, en ook
daar kwam altijd dezelfde fout -te voorschyn.
De minister Tak heeft eenvoudig de feiten
gecorrigeerd, en toen moest de beslissing ook
andersom uitvallen.
Het by de, in ons vorig nommer meege
deelde, voorstellen omtrent de koloniale
bestuursinrichting overgelegde ont
werp van eene algemeene verordening tot
uitvoering van het voorgestelde wetsartikel,
geeft in de toelichting een inzicht in de be
doelingen der regeering te dezen aanzien.
Daaruit bljjkt dat het niet de bedoeling is
in eens aan alle gewesten tegelyk geweste
lijke raden te geven.
By ordonnantie zal elke gewesteljjke raad
worden ingesteld, bepalende tevens uit hoe
veel leden hy zal bestaan.
Het hoofd van gewestelyk bestuur is voor
zitter van den raad. De gouverneur-generaal
kiest de leden van den raad, waarin zooveel
mogeljjk Europeanen en inlanders, en zoowel
ambtenaren als particulieren zitting zullen
hebben. Het ambteljjk element moet echter
in de gewesteljjke raden de overhand hebben,
omdat de belangen der inlandsche bevolking
niet in allen deele met die van particulieren
samenvallen. In een gewest zonder belang
rijk centrum van bevolking zal met een plaat-
selyken raad volstaan kunnen worden. Perio
dieke aftreding wordt voor de leden der ge
westelijke en plaatselijke raden noodig geacht
en op voldoende wjj ze wordt voorzien in de
verwjjdering van leden, die niet dan tot schade
voor den raad daarin zouden kunnen bljjven.
Het recht tot ontbinding der colleges
wordt aan den gouverneur-generaal toegekend.
Geen eed, maar een eenvoudige verklaring
wordt van de raadsleden gevorderd en aan het
1 idmaatschap wordt geen bezoldiging verbon
den, maar reis- en verblijfkosten zullen worden
vergoed. De bepaling van de plaats waar de
Raad vergadert, wordt overgelaten aan het
gewestelyk bestuurshoofd.
De organisatie biedt gelegenheid tot mon
deling overleg tusschen de raden en personen,
die van het in behandeling zjjnde onderwerp
ee ne byzondere kennis hebben of gegevens
kunnen verstrekken tot eene juiste beoordee
ling daarvan.
De financieele décentralisatie wordt aldus
opgevat, dat geen uitgaven of ontvangsten
van de algemeene begrooting worden afgevoerd
ten behoeve van hare toewjjzing aan gewesten
of onderdeelen van gewesten, zonder dat de
wetgevende macht, die de Ind. begrooting
vaststelt, hare toestemming daartoe verleent.
Alle regelingen, die de gew. pi. raden maken,
zjjn onderworpen aan de bekrachtiging van
den gouv.-gen., den raad van directeuren ge
hoord. De gew. en pi. raad stelt de begrooting
voorloopig vast, die definitief wordt vastge
steld door den gouv.-gen.
Met het oog op het toezicht van den gouv.-
gen. wordt de bevoegdheid der raden om
verordeningen te maken ruim gestéld.
De regeling van hetgeen op de heerendien
sten en het hoofdgeld betrekking heeft wordt
aan de raden opgedragen.
De openbare behandeling van zaken in die
collegiën wordt verzekerd en belangstellenden
buiten de raden kunnen hun licht laten
schjjnen.
De practyk zal moeten uitwyzen of de be
raadslagingen in de Maleische of Ned. taal
zullen worden gevoerd. Alleen een mondelinge
beraadslaging wordt gevoerd, doch geene
schrifturen worden gewisseld.
Het gewestelyk hoofd kan den gouv.-gen.
de bekrachtiging eener begrooting of veror
dening ontraden.
Bjj kon. besluit
is benoemd tot raadsheer in het gerechtshof
te Leeuwarden mr J. van Binsbergen, thans
rechter in de arr.-rechtbank te Assen;
zjjn benoemd bjj het wapen der artillerie
by den staf van het wapen, tot majoor, met
bestemming om te worden toegevoegd aan
den commandant der vesting-artillerie, de
kapitein M. J. Telchuys, commandant van de
instructie-compagnie bjj bet korps torpedisten,
tot luitenant-kolonel de majoor J. B. van den
Oudendjjke Pieterse, commandant van het korps.
is aan den heer J. A. van Dorsser, op zjjn
verzoek, eervol ontslag verleend uit de be
trekking van voorzitter der Algemeene Reken
kamer in N.-I., en zulks met ingang van den
dag waarop by die betrekking zal nederleggen.
De St. Ct. bevat een kon. besluit van den
2Östen October 1893, houdende bepalingen tot
toelating van onderofficieren van het leger in
Nederlandsch-Indië tot den hoofdcursus te
Kampen.
Naar het Vad. verneemt is aan het
departement van financiën een wetsontwerp
gereed tot betere verzekering van de heffing
der invoerrechten. De commissie voor de han
delspolitiek heeft zich met dat ontwerp ver-
eenigd.
Het bericht, dat de uitkeeringen der
«Rijksverzekeringsbank" als maximum zullen
bedragen voor uitkeering in eens ƒ1000 en
voor jaarlyksche uitkeering 200, is zegt
het Vad. minst genomen hoogst voorbarig.
Niet alleen is omtrent die cjjfers niets bepaald,
maar van de indiening van een wetsontwerp
tot instelling eener Rijksverzekeringsbank is
zelfs vooreerst geen quaestie. Zonder twjjtel zal,
volgens het Vad., de regeering in haar «Memo
rie van Antwoord op de algemeene beschouwin
gen over de Staatsbegrooting" wel eens mede-
deelen, hoe het eigenlyk staat met de nu al
meer dan twee jaar hangende verzekeringsplan
nen.
Letteren en klunst,
Het bekende tijdschrift Nederland bevatte
in zjjne jongste afleveringen eene zeer b e-
langryke correspondentie tusschen
wjjlen de heeren J. A. Alberdingk Thym, een
vurig katholiek, en J. J. L. ten Kate, den
dichter en predikant bjj de Ned. herv. gemeente,
o. a. te Middelburg. Beiden waren zeer groote
vrienden, en deze briefwisseling getuigt van
de groote, wederzijdsche waardeering dier
beide, op godsdienstig gebied in meening zoo
zeer verschillende, groote mannen.
De November-aflevering van genoemd tijd
schrift nu brengt ons het slot van die brief
wisseling. De laatste, 70e brief, is van 9 Sept.
1870. Na 1860, bet jaar, waarin Ten Kate te
Amsterdam beroepen werd, zyn er nog slechts
zes brieven tusschen de beide vrienden gewis
seld. Het schjjnt echter dat enkele brieven
verloren zyn gegaan.
Hoe groot het verschil van gevoelen is
op het gebied der kunst trouwens wjj wezen
daarop herhaaldelijk bljjkt wel uit hetgeen
de schrjjver der Brieven uit de Hofstad in
de Arnh. Crt. in zjjn jongste epistel zegt. Na
erop gewezen te hebben dat hy niet heel
dikwjjls naar den schouwburg gaat, en thuis
bjj de lezing van goede stukken meer geniet
dan wanneer hy ze ziet opvoeren, omdat ze
zoo slecht verzorgd zjjn, schrjjft hjj
«Trouwens ik mag dit alles niet op hetna-
tio naai tooneel uitsluitend toepassen. Nog
dezer dagen voerde een Fransch reizend ge
zelschap, met eene door de reclame groot ge
maakte ster aan het hoofd, die weinig kunst-
stralen afwierp, stukken van Racine en Beau-
m archais op met zoo weinig zorg en artistisch
instinct, dat elk saamgeraapt Nederlandsch
t ooneelgezelschap het zonder twyfel veel beter
z ou doen, zonder ster aan 't hoofd, zonder
voorbereiding noch goed bestudeerd samen
spel. Gelukkig dat Phèdre en Le barbier de
Seville gedrukt en in ieders handen zyn;
men kan aldus van den door de tooneelspelers
mishandelden auteur bjj hem zelt in beroep
komen, en door de lezing het genot smaken,
dat de opvoering slechts bederven kon."
De redactie der Arnh. Crt. teekent hierbjj
aan dat haar oordeel over de «Ster" ten
eenenmale verschilt met dat van den schrjjver.
Ons dunkt ook dat deze, evenals andere Ha
genaars, wel in een bjjzonder uiterste vervalt.
De heer J. Pée, te Gent, is van plan
binnenkort een nieuwe Multatuli-bibliographie
te geven, van het verschjjnen van Max Ha-
velaar af. Door denzelfde wordt, met me
dewerking van den heer Henry d'Estrey,
Vorstenschool in 't Fransch vertaald, De
schilder Witse etst een nieuw portret van
Douwes Dekker. (N. v. d. B.)
Koning Oscar van Zweden heeft aan
Hendrik Ibsen het grootkruis van de orde van
St. Olaf verleend.
De heer J. N. Visser, onderwijzer aan
de O. L. school te Heinkenszand, iB tegen
1 Januari 1894 als zoodanig benoemd te Berg-
schenhoek (bjj Rotterdam).
Bjj het examen ter verkryging der akte
voor vrjje- en ordeoefeningen is te Njjmegen
o. a. geslaagd mej. C. J. Monjé van Breskens.
Naar men aan het Ut.\Dagbl. mededeelt,
zal de Vereeniging tot bevordering van den
bloei der Universiteit te Amsterdam het trak
tement voor den te benoemen kerkeljjken
hoogleeraar aan die universiteeit waarschynlyk
voor hare rekening nemen.
De collecte voor de Scholen met den
Bijbel bracht dit jaar op te Middelburg
f 208.93, Verseke met Yersekendam f 101.47
en Goes met Wolfaartsdjjk en Wilhelmina-
dorp f 247.25.
De collecte bedroeg te Goes aan de huizen
ƒ231.15; in de Geref. kerk te Wolfaartsdjjk
ƒ15in de Zondagschool te Wilhelminadorp
ƒ1.10.
Onder de nagiften komt Vlissingen nog
voor met 4.50.
De heer P. J. Roscam Abbing, predikant
by de Nederd. herv. gemeente alhier^ herdacht
Zondag avond in de Nieuwe kerk zjjn 25jarige
Evangeliebediening. Tot tekst had hjj gekozen
Zach. 6 14ö. Na het eindigen van den kerk
dienst werd hem toegezongen Ps. 134 3.
Aangenomen het beroep bjj de Evang.
Luthersche gemeente te Zierikzee dooi
den heer J. H. Grottendieck, prop. te Gronin
gen.
Wekelijksche opgaaf betreffende de Ned.
herv. kerk.
Beroepen teBarchem, te Driehuizen en
Zuidschermer J. Koerts Sikkema, cand.; Hum-
meloo C. F. M. Deeleman van Wezepe; Ingen
W. Magendans F.Czn. van EnterMonster
H. Visscher van St. Jansga; Harderwijk B.
A. de Jong van Streefkerk; Klundert P.
Bartstra van Krimpen a/d Lek; Waarder
J.„ C. Klomp van LunterenAvereest W. C.
Barbas van Dubbeldam; Buurse Ch. J. W.
Wierts van Coehoorn van Etershem; Dinther
J. A. Sluyterman van Voorhouten te Deurne
L. D. G. Krol Lzn. van Weidum.
Bedankt voorCharlois H. Visscher van St.
JansgaZevenhuizen D. Cladder van Scboon-
rewaardNieuwenhoorn G. H. Blanken van
Zierikzee Egmond aan Zee Ch. J. W. Wierts
van Coehoorn van Etershem 's Heer Hendriks-
kinderen H. J. Hulscher van Colynsplaat; St.
Laurens J. F. W. van Troostenburg de Bruyn
van Montfoort.
Aangenomen het beroep naarZoelen J. W.
de Kanter, cand.en naar Engelen M. Buchli
Fest van Hillegom.
Waalsche gemeente. Beroepen te Amster
dam S. Debry van Haarlem.
Bjj eene herinnering aan de verkiezing voor
een lid van den raad te Middelburg op
morgen (Dinsdag), vestigen wij de aandacht
der kiezers er op dat de stembus te vier
uren wordt gesloten.
Sedert geruimen tijd werd ook te Mid
delburg de wenschelijkheid en zelfs de
noodzakelijkheid gevoeld om te trachten, meer
dan tot dusver het geval was, aaneensluiting
en samenwerking tusschen de werklieden uit
verschillende vakken en bedrjjven tot stand
te brengen.
Zoowel met het oog op de aanstaande meer
uitgebreide deelneming van den werkman aan
het staatkundig leven, als ook op het zedelijk
en stoffeljjk welzjjn der werklieden, scheen
dit velen een dringende eisch des tijds.
Het verheugt ons thans te vernemen dat de
pogingen, in die richting in het werk gesteld,
een aanvankeljjk succes hebben gehad, zoodat
gegronde hoop mag worden gekoesterd, dat
eerlang het beoogde doel zal worden bereikt.
De besturen van de meubelmakersvereeniging
Bensgezindheid, van de Werkmansvereeniging
en van de Gecombineerde Vakvereeniging
hebben de zaak ter hand genomen.
Het gevolg is geweest dat onlangs door hen
werd gevormd een Bestuurdersbond, die al
aanstonds zal trachten nuttig werkzaam te zjjn.
Een der middelen daartoe zal zjjnhet
doen houden van lezingen of voordrachten eE
reeds zyn stappen gedaan tot het verkrygen
van een spreker vanwege het Algemeen Neder
landsch Werkliedenverbond. Het optreden van
een zoodanigen spreker kan nog in deze maand
worden verwacht.
Het voornemen bestaat ook bjj dat verbond
zich aan te sluiten, wanneer daaromtrent ver
dere overeenstemming wordt verkregen. De
nieuw opgerichte vereeniging zou dan als af-
deeling van het Alg. Ned. Werkliedenverbond
optreden.
O. i. verdienen deze plannen steun en me
dewerking, zoowel van de zjj de der werklie
den, als van allen, die in een vreedzame
ontwikkeling der staatkundige en maatschap
pelijke toestanden belangstellen.
Het Alg. Ned. Werkliedenverbond stelt zich
toch, bljjkens zjjn statuten, o. a. ten doel
«langs ordelyke en wettige wegen alles aan
te wenden wat strekken kan tot verheffing van
den werkman in zedelyke waarde, verhooging
van zjjn stoffelijke welvaart, verkrijgingzjjner
staatsburgerlijke rechten en geljjkheid, en
bevordering zijner maatschappelijke vrijheid
«naast het begrip van zelfstandigheid en
onafhankelijkheid, het rechts- en gemeen
schapsgevoel aan te kweeken bjj de werklie
den, en tusschen hen en de overige groepen
der maatschappij
terwyl het «onafgebroken yvert aan het
bevorderen van beschaving en het aankwee-
ken van goede zeden."
Een en ander scheen ons belangryk genoeg
toe, om openbaarheid er aan te geven, de
aandacht er op te vestigen en de zaak in
veler belangstelling aan te bevelen.
Naar aanleiding van een bjj Ged. staten
van Zeeland ingekomen brief van den pro
vincialen veearts der le kl. om voor het vee,
dat door de Exportmaatschappij met bestem
ming naar Engeland te Vlissingen aangevoerd
en onmiddelljjk na aankomst aldaar geslacht
wordt, ontheffing te verleenen van de ver
plichting tot keuring, bedoeld by artikel 18
van het reglement op den veeartsenjjkundigen
dienst en politie Provinciaal blad no 70 van
1880)
geeft het Ged. college aan de Provinciale
staten in overweging te besluiten artikel 24,
littera b, van het reglement betreffende den
veeartsenjjkundigen dienst en politie in de
provincie Zeeland, vastgesteld 11 Juli 1872,
gewyzigd 10 Juli 1880, te lezen als volgt
«om het in de provincie ingevoerde rundvee
afgezonderd te houden, en om het door een
provincialen veearts te doen onderzoeken."
Woensdag aanstaande wordt door de
leden van de Provinciale staten van Zeeland,
in de sociëteit St Joris alhier, aan den
Commissaris der Koningin een diner aange
boden.
De mach. 3e kl. A. Risseeuw wordt ge
plaatst aan boord van Hr. Ms. kanonneerboot
Dog, stationsschip te Vlissing en, ter ver
vanging van den mach. 3e kl. E. F. Blase, die
bestemd is voor den dienst in West-lndië en
23 dezer per particuliere gelegenheid van Am
sterdam derwaarts vertrekt.
Men schrjjft ons uit Zee u w sch-Vlaan-
de r e n (W estelyk deel):
Het vervoer van suikerbieten is nog in vollen
gang, de stapelplaats daarvan is Sluis, maar
Breskens en Hoofdplaat mogen ook worden
meegeteld. De oorzaak van de toenemende
bietenteelt moet niet ver gezocht worden. De
pryzen der granen zjjn sedert lang zóo laag
dat de meest tegen suikerbieten ingenomen
boer er ten langen leste toch toe zal moeten
besluiten om met den grooten hoop meè te
doen. Vandaar dat reeds voor deze campagne
uit onze streek honderdduizenden kilogrammen
suikerbieten méér zullen geleverd worden dan
ooit het geval geweest is. En geen wonder.
Rekent men de gemiddelde opbrengst van een
gemet tameljjk goed land op 14000 kilogram
men a 11, dan komt men tot een cjjfer van
154. Schat men de opbrengst van een goed
gemet tarwe op 12 hectoliters (en de meeste
zullen daar beneden bljjven) dan bereikt men
slechts de helft van hetgeen de suikerbieten
opleveren.
De meeste landbouwers in dit district hebben
er evenwel niet voor over, wat hun vakgenooten
in het voormalig vijfde district er voor veil
hebben. Hier is het een zeldzaamheid te hooren
gewagen van een boer, die jaarlyks duizend
gulden aan kunstmeststoffen besteedt. Daar
telt men dezulken by dozynen, sommigen zelfs
tot een veel hooger bedrag. De kunstwegen
en kanalen en de nabyheid van fabrieken zyn
factoren, die de bietenteelt sterk in de hand
werken. Wil men hier een kunstweg aan«
leggen dan moet hemel en aarde bewog®
