261.
136e Jaargang.
1893
Zaterdag
4 November.
Een edel beginsel miskend.
Middelburg 3 November.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.
Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen, van 17 regels 1.50
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Reclames 40 cent per regel.
Dat is na eenvoudig een kwestie van
jjevoel, van verstand, van hart, waarover T.
ÏÜusicalia-
UIT STAD EN PROVINCIE.
RECHTSZAKEN.
Th ermometer.
Middelburg 3 Nov. 8 u. vm 49 gr.
tn. 12 u. 56 gr. av. 4 u. 56 gr. F.
Verwacht Z. W. wind.
Agenten te VlisaingenP. Gr. de Vet Mestdagh Zoo», te GoesA. C. Boluit, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenF. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. C. de Mooij,
te TholenW. A. van Nleuwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën
aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmar, te Botterdam, de Gebr. Belinfante, te 's Gravenhage, en A. de La Mar Azn., te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cle., John F. Jones, opvolger.
Advertentiën
moeten des namiddags te één uur
aan het bureau bezorgd zjjn, willen
zjj deB avonds nog worden opgenomen.
Al jubelend en klagend heeft een zich
noemende T. zijn hart uitgestort in het
Zondagsblad van het N. v. d. D. van 15
October.
Ware het niet dat wij eene bijzondere
reden, van actueel belang, hadden om over
die ontboezeming een enkel woord in het
midden te brengen, wij zouden haar liefst
onbesproken hebben gelaten, omdat zij zich
beweegt op een terrein, dat wij bij voorkeur
niet betreden. Het is zulk een glibberig en
moeilijk pad.
Maar nn wij daartoe ons als 't ware ge
drongen gevoelen, ga vooraf de opmerking
dat de overvloedige stof der laatBte dagen,
door verslagen van verschillenden aard, ons
belette eerder te zeggen wat ons in deze op
het hait lag.
T. herdenkt dan een oud vrienden wel
den vriend zijner jeugd Hieronymus van
Alphen. Zijn grootmoeder en zijn moeder
brengt hij daarbij in herinnering, omdat deze
hem dien vriend zijner kinderjaren hebben
leeren hoogachten en liefhebben.
Die dichter dat is zijn groote ver
dienste in de oogen van T. sprak van
God, leerde het kind vroegtijdig zich voelen
.een kind van God."
En juist op grond van die lofrede op dezen
ouden dichter beklaagt zich T. bitter over
den tegenwoordigen tijdgeest, over de ouderen
vooral, die den kinderen van het goede, dat
Yan Alphen in de harten wilde storten, ver
stoken laat. .De tegenwoordige kinderwe
reld kent zijne gedichtjes niet meer en de
ouderen herdenken hem alleen om hem nog
eens te kunnen smaden" aldus klaagt T.
Daarin heeft hij gelijkmaar dit is zoo de
gewone loop der dingen. Wie weet hoe
het nageslacht met de ideeën der meest
geavanceerden uit onzen tijd den spot drijft!
Maar zij die Van Alphec smaden zijn
booze menschen zij doen dat niet terwijl ze
den dichter nog kennen, maar .het meest op
gezag, zegt T.t omdat het nu eenmaal een
bewijs van slechten smaak zou zijn, als men
nog verdienste vond in de gedichten van
Van Alphen."
Nu gelooven wij dat de zoo hooggeroemde
kinderdichter, als hij nit zijn graf kon op
staan, waarschuwend zijn vinger zon ophef
fen tegen zijn lofredenaar. Hij was in zijn
tijd een zeer gemoedelijk man, die veel van
kinderen en mensehen hield, zelfs van de
nacbtwacht8, die hij verheerlijkte als engelen
in menschengedaante, zoo practisch was hij.
Hij deed alles om, op zijne wijze, liefde
onder de menschen aan te kweeken. En hij
zou het T. zeker kwalijk nemen, waar deze
insinueert.
Niemand zal een ander hard vallen, omdat
hij de gedichten van vader Van Alphen mooi
vindt cn zijn kinderen nog inprent, maar
omgekeerd gaat het toch niet aan om hen,
die daarvan niet willen weten, onmondig en
onwetend te verklaren. Dit gaat de gren
zen der welwillendheid te buiten en past
vooral niet iemand, die als zedepreker wil
optreden.
Het is anders geen nieuwe methode, die
T. in toepassing brengt. Men begint tegen
woordig met zichzelven het brevet uit te
reiken van kennis, braafheid en deugdeu
anderen die in gevoelen verschillen in den
ban te doen.
En juist omdat dit eigenlijk de hoofdstrek
king is van het betoog van T. meenden wij
daartegen een krachtig woordje te moeten
zeggen.
Als het niet al te onbescheiden is om over
ons zeiven te spreken, zouden wij T. wel
willen opmerken dat wij de gedichten van
Van Alpheu nog meermalen en onlangs ter
hand namen dat eenige ervan nog ons in
't hoofd gegrift zijn als leerden wij ze nog
gisteren, maar dat wij volstrekt niet dwepen
kunnen met de wijsneuzige redeneeringen,
door dien dichter kinderen in den mond
gelegd.
en wy het niet spoedig eens zouden worden,
zoodat wij daarover liefst maar niet zullen
strijden.
Wil T. een lofrede houden op Van Alphen,
hij ga zijn gangmits hij niet de eerlijke
overtuiging van anderen beleedige en, onder
den schijn van godsdienst, het ware, het
goede, dat de godsdienst moet leeren, een
slag in 't aangezicht geeft.
T. treedt op als aanklager van onzen tijd,
van den tijdgeest. Hoor zijn requisitoir
Volgens van Alphen moest het kind vroeg
tijdig van God leeren; maar .Helaas,tegen
woordig ziet men juist het tegenovergestelde.
Het kind hoort den naam van God niet
noemen met zorg wordt alles geweerd, wat
aan godsdienst kan doen denken. Het kind
wordt niet gedoopt. Waartoe ook Het is
immers een vorm, die allen inhoud verloren
heeft. Het ontvangt geen godsdienstonder
wijs. Ja, waarlijk, men staat verstomd!
Ouders, die voor verlicht en ontwikkeld
willen doorgaan, onthouden hun kinderen
het catechetisch onderricht. Waarom Op
dat zij naderhand vrij en onbevooroordeeld
zullen kunnen kiezen tot welk kerkgenoot
schap zij willen behooren, indien zij zich
namelijk bij een dezer willen aansluiten
.Dien Jupiter wil verderven, berooft hij
eerst van het verstand. Hoe toch zullen
die kinderen, mannen en vrouwen geworden,
zich houden in den strijd der meeningen
Hoe eenzijdig blijven zij ontwikkeld, waar
ze gansch onkundig zijn gelaten van de
groots!e macht, die ooit de menschbeid
voortbewoog, waar het prachtigste boek, dat
ooit geschreven werd, het gedenkboek van
het grootsch en edel verleden van een bui
tengewoon volk, voor hen gesloten blijft
Hoe Jan Happig zal later hun beschouwing
zijn 1 Hoe moeten zij zich hnns ondanks,
bij innerlijke onkunde, ja de grofste onwe
tendheid, laten meeslepen door holle phrases
en noodwendig hem vólgen, die het hardst
schreeuwt 1"
Zie, om die beschuldigingen te kunnen
uiten was het T. eigenlijk te doen bij zijne
lofrede op Van Alphen. De oude dichter
moest dienst doen om den nieuwen tijd te
geeselen.
Ja, met aandoening wordt ten slotte door T.
uitgeroepen„Ach, vader Van Alphen, wat
zoudt gij verdrietig zijn, als ge eens een
kijkje kondt nemen in de meeste huiskamers
van dezen tijd I Gij hoort hier niet meer te
huis, evenmin als uw „klepperman" die op
de dieven paste en maakte dat de kindertjes
zoo gerust konden slapen."
Dit laatste is een waar woord.
En naast Van Alphen en den „klepper
man" zouden wij den lofredenaar willen
noemen. Ook hij voelt, begrijpt den tijd
niet waarin hij leeft; hij kent, evenals
zoovele anderen, de strooming niet welke
thans door de gansche wereld gaat; en hij
is daardoor onbillijk en onrechtvaardig tegen
over andersdenkenden.
En te meer trol ons dit nn weer, omdat
het juist komt van eene zijde, die de moderne
levensbeschouwing op kerkelijk gebied hul
digt van eene zijde, waar men begonnen
is het vrije onderzoek hoog te bonden tegen
over bekrompenheid en mysticisme.
Aan die zijde bond men den strijd aan
tegen het gelooven op gezag; men wilde
vrij denken en vrij zijn; maar mannen als
T. deinzen thans voor de consequentie van
hun eigen beginsel terug.
Als er personen zijn en die zijn er
gelukkig heden ten dage velen en onder hen
mannen van naam en gezagdie, den
weg volgend hun in die richting gewezen,
tot de overtuiging zijn gekomen dat het god
dclijke, het waarachtig goede, dat aan den
cbristeiijken of welken anderen godsdienst
ook tot grondslag ligt, even goed geleerd
kan worden buiten een kerk; en van die
overtuiging eerlijk blijk geven, dan valt men
juist van die zijde, waar men zich zoo voor
de vrijheid in de bres stelde, hen hard.
Als een ernstig huisvader zelt de taak op
zich neemt om in zijn huis zijne kinderen
te leeren, wat hem goed dunktte onder
richten zich boven den strijd der meeningen,
die nergens too fel is dan juist waar bet
de onzienlijke dingen geldt, te verheffen
wanneer zulk een vader die kleinen reeds
vroeg op het hart bindt geloovigen en onge-
loovigen slechts al menschen te beschouwen
en zich niet van de wijs te laten brengen
door allerlei kerkelijke leerstellingen, dan
heet het dat men die kinderen voert op deD
weg van Jan Hap.
Waarom doet men dit toch
Wat en wie geeft T. en den zijnen het recht
om aldus eeu edel beginsel, dat van het
vrije onderzoek, zoo met voeten te treden
niet alleen, want dat is niet het ergst, al
is bet treurig genoeg, maar om dan nog te
poseeren als zedepredikersen anderen met
hun toorn en minachting te treffen
Van die zijde verwachten wij juist in de
allereerste plaats erkenning van het
recht van ieder mensch om na te denken
tot in de uiterste consequentie om, als een
maal een meening op ernstige en goede
gronden rust, die te uiten zonder gevaar te
loopen van te worden verketterd.
Dat is de geest van onzen tijd.
En nu gaat het niet aan om zooals
tegenwoordig aan die zijde meermalen ge
beurt in onze maatschappij verwarring
te stichten, onder den schijn van vrijzinnig
heid het grootste fanatisme en clericaüsme
te predikenen een dwang uit te oefenen,
die in opstand komt tegen de heerlijke ideeën
van vrijheid van gedachten, waardeering van
andersdenkenden, welke de grondslagen van
onze samenleving vormen en die vooral door
al wat vrijzinnig denkt in hooge eere moeten
gehouden worden.
Ten eeuwigen dage zal er strijd zijn eD
blijven.
Vooral waar het geldt de dingen, die wij
niet kennen, en waarover de wetenschap het
laatste woord niet heeft gesproken, past
ernst, nadenken, waardeering van anders
denkenden en niet het minBt zorg dat men
niet vervalle in kleingeestigheid, waardoor
eene schromelijke verwarring ontstaat, die
op maatschappelijk gebied haar nadeeligen
invloed doet gelden ten koste \an al wat
daar vrp zinnig en goed denkt.
En hiermede nemen wij afscheid van dezen
„bewonderaar van vorige tijden." Hij her
innert ons den ouden man, die alles in zijn
tijd beter achtte, tot zelfs in kleinigheden,
en door een Fransch schrijver wordt voor
gesteld, klagende Dans mon temps lespéches
étaient bien plus grandes.
In het November-nommer van de Vragen
des Tijds komt een artikel voor van den heer
mr A. Kerdjjk over kostelooze geneeskundige
hulp en het kiesrecht. Hp vreest dat men bp
de behandeling van het ontwerp bereid zal
worden bevonden om de bepaling, dat koste
looze geneeskundige hulp niet met bedeeling
is geljjk te stellen, te schrappen en acht het
daarom noodig daartegen zjjn stem te verhef
fen. Volgens zjjn opvatting omvat het grond-
w ettig begrip van onderstand niet geneeskun
dige hulp voorzoover deze een ander karakter
draagt dan dat van ondersteuning der arm en
ter leniging van hun nood."
Naar het Vad. verneemt, zal mr. Snjjder
van Wissenkerke, referendaris aan het depar
tement van justitie, belast worden met de waar
neming van het directeurschap van het nieuw
in te richten bureau voor fabrieks-en handels,
merken. Mr. Snpder, die deze betrekking
tegeljjk met zijn referendarisschap zal waar
nemen, is naar Londen geweest, om zich op
de hoogte te stellen van de werking van het
Engelsche bureau.
Bp kon. besluit:
is pensioen verleend aan mr. M. van Heioma,
ten bedrage van 2667 's jaars
is benoemd tot notaris binnen het arr. Zwolle
ter standplaats Staphorst, J. C. van Andel,
candidaat-notaris te Wans veld
is mr. H. Krabbe, hoofdcommies hp het dep.
van binnenlandsche zaken, te 's Gravenhage,
benoemd tot hoogleeraar in de faculteit der
rechtsgeleerdheid aan de Rjjks-universiteit te
Groningen, om onderwps te geven in de ency
clopaedic der rechtswetenschap, het staatsrecht
en het administratief recht;
is dr. R. A. Reddingius, prosector en privaat
docent aan de gemeentelijke universiteit te
Amsterdam, benoemd tot hoogleeraar in de
faculteit der geneeskunde aan de Rjjks-uni-
versiteit te Groningen, om onderwps te geven
in de ziektekunde en de ziektekundige ont
leedkunde
zpn benoemd tot inspecteur der registratie
en domeinenvan de eerste klasse in de 13de
divisie J. A. Enuma thans van die klasse in
de 22ste divisie, van de eerste klasse in de
3de divisie M. van den Bergh, thans van de
tweede klasse in die divisie, van de tweede
klasse in de 20ste divisie J. W. Maassen,
thans van de derde klasse in die divisie.
Naar men meldt zullen de uitkeeringen der
rpksverzekeringsbank, waaromtrent reeds eenig
bericht in de bladen voorkwam, als maximum
bedragen voor uitkeering in eens f 1000 en
voor jaarljjksche uitkeering 260.
Volgens berichten uit Kotta Radja heeft den
30 sten September Toekoe Oemar voor de tweede
maal (de eerste eedsaflegging had plaats in
1884) den eed van trouw aan het gouvernement
afgelegd, waarna hp door den gouverneur Dey-
kerhoff op plechtige wjjze onder den naam van
toekoe Tjohan Pahiawan werd geïnstalleerd alB
Panglima Prang Besar. Aan Toekoe Oemar is
tevens algeheele vergiffenis geschonken voor
de vroeger door hem gepleegde euveldaden.
Ijetteren en mmst,
Gounod heeft een geheel voleindigde
opera nagelaten. Maïtre Pierre is de titel; tot
tekst diende de geschiedenis van Abelard en
Heloïse.
Het libretto is van Louis Gallet.
Na een langdurig lpden is op 56-jarigen
leeftijd te Krakau gestorven de bekende Pool-
sche schilder Jan Matejko. Hp schilderde
uitsluitend tafereelen uit de Poolsche geschie
denis,
Een der bladen van Chicago meldt dat,
bp een aldaar gehouden plebisciet van artisten
en kenners over de 12 beste schilderpen op de
wereldtentoonstelling, Alleen op de wereld
van Jozef Israels de meeste stemmen op zich
vereenigde.
Hoezeer het werk van Israëls te Chicago
wordt gewaardeerd kan ook hieruit bljjken,
dat hem van daar door particulieren vier
schilderijen zijn besteld. (Vad.)
De zomer met zjjne genotvolle avonden is
voorbij gegaan, en de menschen vragen nu aan
de kunst voldoening van hunne behoefte aan
het ideale. Zjj vereenigen zich en luisteren
aandachtig naar de woorden of tonen der
dichters. Muziek en tooneelkunst doen voor
hunne ooren en oogen het kunstwerk ontstaan;
en de muziek hebben zp wel het meest lief,
als de meest ideale, de meest sympathieke
kunst. Sympathiek, want de gedachten van
den toonkunstenaar moeten door de uilvoe
renden gevoeld en weergegeven worden, en
weerklank moeten zp vinden in het hart van
den hoorder. Kan men zich een artist, een
musicus denken, die het oor zou streelen,
zonder ooit het hart te ontroeren? Zonder
medegevoel, sympathie, is geene muziek denk
baar. En hoe meer eene muziek vermag uit
te drukken, des te schooner is zp.
Daarom verdient elke goede uiting op het
gebied der kunst zooveel aanmoediging en
waardeering, als zjjnde eene Uitdrukking van
het streven naar het edele, naar het ideale
in den mensch.
Twee jeugdige dames schonken ons Woensdag
avond, op het eerste concert der Vereeniging voor
Instrumentale Muziek, de gaven van haar
talent. Mej. M. de L., de pianiste, in 't bezit
van een flink ontwikkelde techniek, een ge
voelvolle voordracht, een vurig temperament,
verrukte het publiek door de bezielde en
schoone voordracht van Chopin's prachtig
iJ-moll concert. De poëtische schoonheid van
dit werk kwam door haar zeer goed tot zjjn
recht. Ook hare solonommers werden door
haar artistiek vertolkt. Luide en herhaalde
toejuichingen vielen haar ten deel.
Mej. Plüddemann, wier goede eigenschap
pen hier bekend zpn, zong met gloedvolle
voordracht Beethoven's concert-ariaAh,
Perfido, en verscheidene liederen. Vooral met
de liederen van den heer Cleuver oogstte zij zoo
veel succes, dat zjj het laatste lied daarvan
het geestige Ach, nur ein Viertelstündchen,
op 't verlangen van het publiek herhaalde.
De werken voor strjjkorkest werden flink
en met lust vertolkt vooral het kranig ge
speelde schoone Andante con variazone uit
Beethoven's quartet op, 18 no, 5 ondervond
veel bjjval.
Met voldoening kunnen de Muziekvereeni-
ging en haar directeur op dezen welgeslaag
den avond terugzien.
In tegenspraak met verschillende be
richten in enkele bladen kunnen wjj meedeelen
dat de anti-revolutionnaire kiesvereeniging te
Middelburg bp de a. verkiezing voor een
lid van den raad zich onthouden zal van het
stellen van een candidaat.
Bij beschikking van den minister van
binnenl. zaken van 2dezer is, met ingang van
1 December, aan H. Meyler, op zjjn verzoek,
eervol ontslag verleend als onderwpzer bp de
leerschool, verbonden aan de rpkskweekschool
voor onderwijzers te Middelburg.
Dit bericht is in een deel van ons vorig
nommer onder Laatste berichten reeds mede
gedeeld.
Aan het strand te Kondekerke
werd Donderdagmorgen het ljjk gevonden
van een stevigen volwassen man dat
geheel onkenbaar was, daar al het vleesch
aan den schedel ontbrakeveneens waren van
beide handen alleen de beenderen overgebleven
en was de linkervoet bjjna geheel van 'tbeea
gescheiden.
Het ljjk was gekleed in tricot borstrok, ge
ruit boezeroen, blauw vest, zwart jasje, wollen
das en gestreepten broek. Om het middel
bevond zich een lederen gordel met koperen
slot, waarop, behalve een kroon, als randschrift
de woorden Northamptonshire Militia
Aan den rechtervoet bevond zich, behalve
een wollen kous, een stevige schoen. In de
verschillende zakken waren een doosje lucifers,
een zakdoek, benevens een onleesbaar briefje
te vinden. Op de armen waren getatoeëerd
links de letters T G en rechts een half over
gebleven beeld der vriendschap twee in elkaar
grppende handen. Daar de ontbinding zeer ver
gevorderd was, is het ljjk in 't duin begraven.
In de St. Ct. zpn opgenomen de ge
wijzigde statuten van de vereeniging De
Ambachtsschool te Goes.
Met ingang van 1 Januari Vs. is tot
waterwaarnemer voor 's rjjks dienst te E11 e-
woutsdjjk benoemd de heer H, Koole(
wonenende aldaar.
Bp beschikking van den minister van
financiën zpn met ingang van den len
November 1893 bevorderd de navolgende kom
miezen bjj 's rjjks belastingenL. Poot te
Cortgene van de 3e tot de 2é klasse C,
Fortuin te Sluis, H. Jansen te Terneu
zen, A. van der Welle te Hontenisse,
J. J. Pannekoek te Sas van Gent en A. C.
L. Polak, mede te Sas van Gent, van de
4e tot de 3e klasse.
Men schrpft ons uit Oostburg:
Met belangstelling nam men hier Donder
dagochtend kenniB van het van uwentwege
hier bekend gemaakt bericht dat Lampier de
drievoudige misdaad aan den Marolleput bele
den heeft. Verheugde men zich in het succes
der justitie om den moordenaar tot bekente
nis te brengen, er was ook wel wat egoisme
bp, daar men vooral in den laatsten tjjd
toen men vreesde dat de dader ongestraft zou
bljjven, in onze omgeving, waar heel wat
slechte en tot alles in staat zjjnde sujetten
gevonden worden, voor eigen ljjf en have be
ducht was. Het bericht gaf, naast tevredenheid
dat de misdaad zou gestraft worden, een groote
geruststelling.
Donderdag had te O o s t b u r g in de
raadszitting de installatie als secretaris en
ontvanger plaats van den heer P. de Hullu
Hz., onlangs daartoe benoemd.
Arrondissements-Rechtbank te Middelburg.
Heden, Vrjjdag, zjjn veroordeeld wegens
oplichting: J. d. S., 29 j., werkman,
Middelburg, tot 1 m. ger. straf
diefstal: M. P., 24 j., zonder beroep,
Kruiningen, tot 9 m. gev. straf, en T. d. B.,
12 j., en T. C. H., 10 j., zonder beroep, beiden
Terneuzen, elk tot f 3 b. s. 3 d. h.
diefstal en strooperjj: M. L. V., 48
j., hvr. van J. C. S., Woensdrecht, tot 14 d.
gev. strat
strooperjj: J. S., 14 j., Woensdrecht, tot
f 1 b. s. 1 d. h.
mishandeling: C. M., 25 j., arbeider,
's Gravenpolder, tot 1 m. gev. straf, en
mishandeling, vernieling en we-
derspannigheid: D. v. H., 18 j., zoon
van D., polderwerker, werkzaam te Haarlem»
mermeer, tot 3 m, gev. straf.
Allen in de koste».