Yrijda
27 October.
N°. 254.
136" Jaargang.
1893
FEUILLETON.
Onze oudste.
Middelburg 26 October.
Deze courant verschijnt d a g e 1 Ij k s,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.-
Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen, van 17 regels 1.50
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Reclames 40 cent per regel.
Bij deze oourant behoort een Bijvoegsel
MIDDELB1 ll(,SIIII. (III ISAM.
Advertentiën
Thermometer. Agenten te VlissingenP. Gr. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes A. C. Bolüit, firma weduwe A. C. de Jonge, te Kruiningen P. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. C. de Mooij,
Middelburg 26 Oct. 8 u. vm 52 gr. j te Tholen: W. A. van Nieuwenhuijzen en te Terneuzen: M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekbandelaren abonnementen en advertentiën j moeten des namiddags te één uur
m. 12 u. 56 gr-, av. 4 u. 55 gr. F. aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmar, te Botterdam, de Gebb. Belintante, te 's Gravenbage, en A. de La Mak Azn., te Amsterdam. aan bet bureau bezorgd zjjn, willen
Verwacht tam. kracht. W. wind. I Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube CrE., John F. Jones, opvolger. j zjj des avonds nog worden opgenomen.
dat Woensdagavond rreds bij onze geabon-
neerden in Middelburg is bezorgd.
Nu in een der raadszittingen, Woensdag te
Middelburg gehouden, tot ons leedwezen het
voorstel van den beer J. A. Tak is aangenomen
om aan de school bij het Oostkerkplein slechts
éen hoofd aan te stellen, meenen wjj den raad
in overweging te mogen geven een middel
weg in deze te bewandelen.
Wie onze beschouwingen over Het verstand
van arme menschen heeft gelezen, zal begrijpen
waarom wjj dat besluit betreuren.
Wij erkennen dat de financieele toestand
onzer gemeente dwingt tot een zuinig beheer
en een gepast overleg.
De behoeften in onze stad stijgen wat
een overal waar te nemen verschijnsel kan
genoemd wordenen de financieele toestand
der gemeenten zal, zoolang van hooger band
niet eene afdoende regeling wordt gemaakt,
steeds moeiljjker worden.
Zulk eene regeling is echter in den eersten
tpd niet te wachten, en daarom is het de
plicht van gemeentebesturen om te bezuinigen,
waar dit slechts mogelpk is, of, door eene
betere regeling van de belastingen, de inkom
sten te vermeerderen door hen, die de meeste
draagkracht bezitten, meer te doen betalen.
Een verkeerden weg achten wp het echter,
wanneer men die bezuiniging toepast op ons
volksonderwijs, de bron waaruit zoovelen voor
hun volgend leven de middelen moeten putten
om door de wereld te komen.
In den tegenwoordigen tpd, waarin onder
het volk zoovéél gisting heerscht, waarin het
volk meer recht van meespreken in zjken van
algemeen belang vordert en men het ook dat
recht wil toekennen, hebben allen er belang
bp dat het peil der ontwikkeling van het
algemeen worde verhoogd.
En wie dus onze volksschool beter maakt en
meer en meer aan dit doel haar doet beant
woorden, verricht een uitstekend werk.
Onze gegoede standen hebben middelen te
over om hunne kinderen van goed onderwijs,
in de plaats van hunne inwoning of elders,
te doen profiteeren de minder of in het geheel
niet gefortuneerden, de, volksklassen moeten
zich tevreden stellen met hetgeen hun geboden
wordt.
En nu is het een, onder paedagogen en
onderwps-mannen, uitgemaakte zaak dat, naast
niet te groote klassen en goed hulppersoneel,
een groote kracht ten goede kan uitgaan van
het hoofd eener school.
Door zpn jjver, door zjjn lust, door zijn
Kovel la van FRIDA SCiiAUZ.
Uit het Duitsch.
Onze geabonneerden buiten Middelburg
lezen eerst het feuilleton in het bijvoegsel.)
Een paar dagen later was Rolf's vurigste
wensch vervuldhp was met Eva verloofd.
Zp had hem verhoord en bekend dat zij hem
boven alles lief had en bereid was hem te
volgen tot aan het einde der wereld. Zp had
ook beloofd Geertruida lief te hebben en naar
hare vriendschap te dingen, ofschoon zp het
grappig vond, ja bpna om kwaljjk te nemen,
dat hp in het eerste uur van hun heerlpk
samenzijn tpd vond om aan een andere vrouw
te denken en die bpna tot boven de wolken
te verheffen.
»Gp hebt er geen begrip van, hoe de
Verhouding tusschen ons is, welk een zeldzame,
edele vriendschap er tusschen ons bestaat",
betuigde hp.
»Ja, ja", zei zp lachende en zag hem
ondeugend aan; «maar kom nu maar weer tot
mjj terug. Als ik mjj niet vergis, hadt gij mp
zooeven uw hart geschonken, niet waar?"
De geheele familie van Rolf was trotsch en
kennis, door zijn alles overheerschenden invloed
kan en moet hij de andere onderwijzers be
zielen. Hp moet over alles zjjn oog laten
gaan, hier trachten te verbeteren, ginds goed
toezien dat er niets verkeerds plaats hebbe.
Dit alles is Woensdag in den raad van
Middelburg zoo juist uiteengezet, vooral dooi
den heer J. C. de Waal, een der jongste leden
van dat college, die daardoor ten volle toonde
dat zij, die eenmaal voor zijn optreden in den
raad ijverden, een goede keuze deden.
Maar niet minder instemming betuigen wij
met het flinke woord van onzen burgemeester,
die, door zpn rondborstige en ferme vraag, of
de heeren bp preferentie hunne kinderen zou
den te leer doen gaan op scholen met groote
klassen, de kwestie zuiver stelde.
Wat gp niet wilt dat u en den uwen ge
schiedt, doe dit ook aan anderen nietzoo
luidde de grondtoon van zijn betoog. En te
meer waardeeren wp dit flink optreden van
die zijde, omdat daaruit ten duidelpkste het
volk bljjken kan, hoe er in hoogere standen ook
zijn, die oor en oog hebben voor zpne waar
achtige belangen.
Dat de meerderheid in onzen raad daarte
genover de noodzakelijkheid tot bezuiniging
zwaar liet wegen was te verwachten. Maar
wij vragenwas er geen ander middel te vin
den om uit het perikel te geraken Moest
nu juist de moeilijkheid opgelost worden ten
koste en ten nadeele van het uoZ7csonderwijs
En op die vraag geven wp een ontkennend
antwoord.
Waarom niet getracht de kosten van het
onderwps te verminderen door de inkomsten
daarvan te doen stpgen en, zooals wp onlangs
aangaven met het doel om het onderwps aan
de scholen voor M. U. L. O. meer onder
ieders bereik te brengen, waarom niet een
progressieve schoolgeldheffing in het leven
geroepen voor de meisjesschool G op de Ha
ringplaats en voor de jongensschool E op den
Wal?
Wanneer men dan, overeenkomstig de aan
slagen van den hoofdelpken omslag, voor
kinderen b. v. uit de vijf laagste klassen weinig
of geen schoolgeld liet betalen, en zoo naar
proportie dit telkens verhoogde, opdat in de
hoogste klassen een schoolgeld werd betaald,
overeenkomende met de kosten, die deze scholen
vorderen, dan zou men, wat de onkosten van het
onderwps in het algemeen aangaat, reeds
een goed eind op den weg der verbetering
zijn, terwpl daardoor alle vermindering ten
behoeve van de lagere scholen onnoodig zou
wezen.
Bovendien zou, dunkt ons, door zulk eene
regeling, door ons reeds vroeger aangegeven,
de billijkheid beter betracht worden en, wat
de leerlingen betreft, een goede invloed worden
gelukkig met zpn verloving deze gebeurtenis
had er juist nog aan ontbroken om de vroo-
ljjkheid en den levenslust van den gezelligen
kring te volmaken. Iedereen vond Eva boven
allen lof verhevenhaar rjjkdom, waarnaar
Rolf van te voren niet geinformeerd had,
droeg er nog toe bp om de innemende be
koorlijkheid, de natuurlijkheid waarmede zp
hare nieuwe bloedverwanten bejegende, op
prijs te doen stellen. De jonge vrouwen prezen
haar eenparig en het behoefde niemand op te
vallen dat de «oudste" niet vroolpk en blp
hiermede instemde want zp verkwistte inder
daad woorden genoeg, woorden van grooten
bp val en ingenomenheid, teneinde het pijnlijke,
drukkende gevoel te verbergen en te verdrjj-
ven, dat haar aan het hart knaagde. Maar
Rolf had ondanks zpn opgewonden blijdschap
toch een scherpen blik voor hare gemoeds
stemmingen en het hinderde hem dat juist dit
eene, waarop hp zich het meeste verheugd had,
aan zpn geluk ontbrak om het volkomen te
doen zpn.
Hp deed misschien juist te veel om die twee
harten toch tot elkaar te brengen. Meer dan
eens verzocht hp Eva harteljjk, Geertruida
meer vertrouwen te schenken, juist daardoor
verergerde hp hare terughouding. De onzelf
zuchtige, grootmoedige toegevendheid van «de
oudste" was niet bestand tegen de mokkende
onvriendelijkheid van het verdorven kind;
weldra was er een kleine klove tusschen de
uitgeoefend op den ouderlingen omgang tus
schen kinderen van verschillenden stand.
Wjj gelooven echter zulk eene regeling nog
in den eersten tpd niet te kunnen verwachten.
De strooming is nu in andere richtingmen
zoekt te bezuinigen daar waar dit onzes in
ziens zpn hoogst bedenkelijke zjjde heeft.
In elk geval is nu beslist dat aan de school
bp het Oostkerkplein slechts éen hoofd zal
worden benoemd.
En dat aan eene school met 600 kinderen
Wie eenigszins bekend is met de vele werk
zaamheden van zulk een hoofd vooral weet
hoe de administratieve bezigheden toenemen
en hoe telkens en telkens weer, hetzp van
hoogerhand, hetzjj van het schooltoezicht,
allerlei vragen ter beantwoording hem worden
voorgelegd, allerlei arbeid van hem wordt ge
vorderd, zal inzien dat zulk een hoofd onmo
gelijk alles goed kan verrichten en dat,
waar schriftelijke bezigheden op tpd moeten
gereed zpn, zpn overig werk er onder lpden
moet en zpn taak als bezielend hoofd van het
geheel niet tot haar volle recht kan komen.
Nu vragen wij is, na de gevallen beslissing,
aan de bezwaren, die daaruit zullen voort
vloeien, niet tegemoet te komen door ter be
schikking van dat hoofd een som van b. v.
drie a vier honderd gulden te stelleD, waaruit
hp zich, door het aanschaffen van een klerk
hulp kan verzekeren voor het verrichten van
schrijfwerk en andere administratieve bezig
heden
Wp geven ons idee ter overweging aan allen,
die daarover zouden te beslissen hebben maar
ook vooral aarf' hen, die beter dan wjj kunnen
beoordeelen, in hoever het uitvoerbaar is en of
daardoor te gemoet gekomen kan worden aan
de bezwaren, welke uit de thans aangenomen
regeling zullen voortvloeien.
Dezer dagen klaagde in het Weekblad van
het Recht een inzender erover, dat justitie en
politie in den laatsten tpd onmachtig waren
gebleken om verschillende levensbenemingen
te voorkomen of de daders op het spoor te
komen. Verbetering hierin zou z. i. meer
weldaad aan de maatschappij brengen dan de
afschaffing der doodstraf. De redactie van het
Weekblad meent, dat de wel wat heel
naïeve opmerking over de doodstraf daargela
ten verzuchtingen over het geïncrimineerde
feit weinig baten, waar geen middelen van
herstel worden aan de hand gedaan.
»Op die middelen," merkt daaromtrent het
Hbld. op, »is onlangs gewezen in de praead-
viezen van mrs. Heiligers en Kist over de organi
satie der politie voor de laatste vergad. der
Juristen Vereeniging. Mogen wjj herinneren,
zegt het Hbld., aan een artikel dat wjj in ons
blad van 6 Sept. jl. aan dit ontwerp hebben
gewjjd Daar is met cjjfers aangetoond, dat
ons land in dit opzicht volstrekt niet alleen
staat en dat ook in andere landen bp een
beide meisjes ontstaan, die zelfs met de meest
welwillende opvatting niet weg te redeneeren
was. Rolf gaf lang de hoop niet op om de
spanning te doen verdwjjnen. Al was het
algemeene geluk te groot en de geheele stem
ming te goed om dezen kleinen wanklank
veel te doen uitkomen, hij merkte het toch
steeds. Hij beminde Eva al» altjjd, was de
hartelijkste, da oplettendste minnaar, maar er
lag een schaduw over zpn geluk. Het over-
stroomende, juichende gevoel had geleden
door menig uur van ernstig nadenken. Bp
al hare groote, hem nog dageljjks verrassende
bekoorlijkheden vond hp Eva zeker niet min
der begeerljjk, maar wel minder verheven,
minder edel en volmaakt, nu zjj de liefde en
den bp val van Geertruida verspeeld had.
Het kwam niet bp hem op dat ook eenige
schuld, een zweem van onrecht en dwaasheid
aan den kant van «de oudste" kon zjjn, al
was hp nog zoo voortdurend met de
zaak vervuld. Hare goedheidhare wel
willendheid waren duizendmaal op de proef
gesteld en voor hem boven allen twjjfel
verheven; haar oordeel was te helder, hare
beschouwingen waren te ruim en te vrij
om toe te geven aan kleingeestige op
wellingen. Hp wist hoeveel zjj opgeofferd zou
hebben om elke stoornis voor zpn geluk uit
den weg te ruimen.
Zoo geschiedde het dat Rolf veel meer leed
onder de bpna denkbeeldige krenkingen en
gedeelte der misdaden de daders niet kunnen
worden opgespoord. Men denké slechts aan
de talrpke gruweljjke moorden te Londen, die
aan Jack the Ripper worden toegeschreven.
In dat artikel hebben wij, tegenover de
slimheid van vele misdadigers van beroep,
tevens aangedrongen op de noodzakelijkheid
eener hervorming der politie, ook wat het ge
halte betreft. Er zpn zeker thans reeds in ons
land onder de ambtenaren, met de opsporing
belast, uitgeslapen en flinke personen, maar
hun getal moet men trachten te vermeerderen.
En in de eerste plaats achten wjj daartoe
noodig, «dat onze ambtenaren van politie
beter worden bezoldigd, opdat men kunne
krjjgen ontwikkelde mannen, die gaarne bp
de politie zjjn en bljjven."
Het is een scboone taak voor een minister
van justitie, ook in dezen geest een hervorming
van het politiewezen tot stand te brengen."
Onder het opschriftSchrijft men zóó ge
schiedenis bevatte het Vad. gisteren het
volgende schrpven van den heer M. Horn, te
Schiedam.
In het Vad. van heden komt een brief voor
van prof. d'Aulnis, waarin ik de volgende zin
sneden lees
»Om geen verdeeldheid te brengen in de
liberale partjj was op de algemeene vergade
ring uit het program geschrapt, wat aanvan
kelijk in het concept stond, dat nameljjk het
kiesrecht zou worden verleend naar de kennis
van lezen en schrjjven."
«Nauweljjks kwamen die voorstellen, of het
bestuur betuigt aan het lezen en schrpven zijn
volle instemming."
Met alle bescheidenheid zjj het mjj toch
vergund te vragen, of men nu zóó geschie
denis schrjjft Ik zelf ben de voorsteller
geweest van het aangenomen amendement, om
de 3 en 4 alinea van de kieswet-paragraaf
te doen wegvallen, maar bp tnjjn voorstel heb
ik er geen oogenblik aan gedacht dat dit ge
schieden zou «om geen verdeeldheid te bren
gen in de liberale partjj"; evenmin wilde ik
door mjjn voorstel te kennen geven, dat ik
lezen en schrpven niet wilde beschouwd zien
als criterium van geschiktheid. Juist het te
gendeel is waar. Volgens de derde alinea van
de kiesrecht-paragraaf kan men alleen het
kiesrecht krjjgen, als men bp eenige eigen
handig geschreven aanvrage aan het plaatselijk
bestuur het verlangen te kennen gaf, om op
de kiezerslijst te worden geplaatst. Deze alinea
nu was aangevallen, men had haar een slag-
om-den-arm genoemd, ik zelf was en ben nog
van meening, dat die eisch van geschiktheid
te hoog was en dat het criterium van lezen
en schrjjven eveneens kon bljjken uit de per
soonlijke invulling van het stembiljetlezen
en schrijven als cnterium van geschiktheid
wilde ik dus wel degelijk behouden, maar ik
achtte daarvoor het meest gemakkelijke be
wijs voldoende, ik wenschte dus verder te gaan
dan het manifest. Aan den anderen kant echter
kwam het mjj voor, dat in zoo'n manifest
onderdeelen, als in de door mjj gewraakte
alinea's voorkwamen, misplaatst waren en het
niet op den weg lag der «Liberale unie", zich
beleedigingen, welke de «oudste" in dien tpd
ondervond, dan onder de omstandigheden,
welke vaak het humeur zjjner aanstaande be
dierven. Hij had altjjd een gevoel van mede
lijden met Geertruida. Hij wist dat zjj meer
leed dan ooit in haar leven, juist in een tjjd
dat hij gelukkiger was dan ooit. Onwille
keurig sloop er in zjjn medelijden een heirue-
ljjk schuldbesef. Hjj gaf zich moeite om goed
te maken wat de «oudste" ondervond, alsof hjj
het haar persoonljjk aandeed.
Het kon hem niet ontgaan dat zpn aan
staande dit weer als een inbreuk op hare
rechten beschouwde, want Eva verstond de
kunst om hare luimen en grillen, weliswaar
steeds in een coquetten, bevalligen vorm en
voor de buitenwereld bjjna onmerkbaar, maar
op eene voor een verliefden minnaar zeer
duidelijke manier bot te vieren. In het eerst
trachtte hjj het als kinderachtigheid te be
schouwen maar weldra zou hjj merken dat
de zaak ernstiger was dan hjj meende.
In het laatst van Mei zou er een groote
buitenpartij plaats hebben en wel naar een
romantisch gelegen bosch, waarvan Rolf zich
gedurende zjjne afwezigheid steeds de heer
lijkste voorstellingen gemaakt had, zoodat hij
zich kinderlijk verheugde op het weerzien van
dat plekje, waaraan zoo vele herinneringen
uit zpn jeugd verbonden waren.
«Weet gp nog wel, oude?" vroeg hjj
aan het middagmaal, waaibjj de geheele fami-
met zulke onderdeelen te bemoeien. Zie hier,
wat ik, volgens het verslag van de N. R. Ct.
(tweede blad A, 12 April 1891) gezegd heb:
»De heer Hom, zpn amendement toelichtend,
zegt dat de door hem voor schrapping in
aanmerking gebrachte zinsneden slechts een
uitwerking zpn van hetgeen in de eerste zin
snede wordt vooropgesteld en z. i. voldoende
mocht heeten. De wjjze, waarop de kiezer van
zpn belangstelling in de openbare zaak zal
moeten doen bljjken, moet aan den wetgever
worden overgelaten. De door hem gewraakte
zinsneden hebben den vjjanden der liberale
partjj aanleiding gegeven, haar goede be
doeling in twjjfel te brengen. Van daar ook,
dat hij die zinsnede wil doen vervallen" Hoe
wel dit natuurljjk niet anders is dan een kort
résumé van mjjn woorden, bljjkt daaruit toch
zonneklaar, dat van hetgeen de heer prof.
d'Aulnis nu als reden van die schrapping wil
doen voorkomen, door mp met geen enkel
woord gerept is. Evenmin door een der andera
heeren, die over mpn amendementen spraken.
Waar de heer d'Aulnis zjjn geschiedenis van.
die schrapping vandaan haalt, is mjj dan ook
een ondoorgrondelijk raadsel.
Bp kon. besluit
zjjn benoemd bjj het wapen der infanterie,
tot tweede-luitenantbjj het le reg., de serg.-
vol. L. G. de Mooy, M. L. de Boer en K. W.
de Bock, allen van het 4e reg., zoomede de
serg. B. Mulder en B. Jasink, beiden van het
8e, en T. C. van Erp, van het korpsbjj het
2e reg., de serg.-vol. J. E. L. Haenecour en
H. L. M. van Ghert, beiden van het 4e reg.;
bjj het 3e reg., de serg.-vol A. H. L. Stam, 0.
H. Wpckhuyse en W. J. van Hattem, allen van
het 4e reg., zoomede de serg. M. D. Wiersma,
van het le reg;, B. J. Ephraim, van het reg.
gren. en jagers, en A. A. van der Pol, van het
5e reg.bp het 4e reg., de serg.-vol. A. A. den
Hoed en F. G. Riesz, beiden van het korps;
bp het 5e reg., de serg.-vol. H. Bierman en
A. M. C. Seeuwen, beiden van het 4e reg.,
zoomede de serg. N. G. van Gemert, van het 3e
reg., H. J. Meyboom, van het reg. gren. en jagers,
en M. Tydeman, van het 6e reg.bjj het 6e reg.,
de serg.-vol. A. M. van Genderen, C. Visser, S. J.
B. Maier en G. J. D. Bauduin, allen van het 4e
reg., zoomede de serg, M. J. Lagerwey, van het
le reg., en W. N. de Koning, van het korpsbjj
het 7e reg., de serg.-vol. H. H. Timmermans en J.
G. Lutz, beide van het 4e reg., zoomede de serg.
A.J. L. Roos, van het 6e reg.bp het 8e reg., de
serg. B. C. Ootmar, van het 4e reg.
zjjn benoemd, bp het wapen der art., tot
2e-luit. bjj het le reg. vest.-art. de serg.-vol.
R. K. Kösterbjj het 2e reg. vest.-art., de
serg.-vol. M. A. K. J. Visbp het 3e reg.
vest.-art., de serg.-vol. H. Goemansbjj het
4e reg. vest.-art., de serg.-vol. J. A. Brandon,
allen van het 2e reg. vest.-art.
zjjn benoemd, bjj het pers. der mil. adm.,
tot 2e-luit.-kwartierm.bjj het le reg. inf., de
serg. W. R. Goslings, van het 2e reg. inf.;
bp het 2e reg. inf., de serg. H. G. A.Limperg
en A. D. de Roos, beiden van het 6e, zoomede
F. van Laer, van het 8e reg. inf.; bp het 3e
reg. inf., de serg. J, M. S. Hogerland, van het
lie vereenigd was, «hoe deftig gjj u als klein
meisje altpd aansteldet, wanneer wij naar het
boschwachtershuis gingen en gjj den proviand-
mand tegen onze aanvallen moest verde
digen En welk een afkeer gp van schom
mels hadt en hoe gp als een arme hen om
ons heen fladdeien moest, wanneer wjj zoo
erg hoog gingen. Weet gjj nog het plekje
waar de lelietjes groeiden achter de schuur
Weet gjj dit nog? Weet gjj dat nog?"
De «oude" wist alles nogzjj was weer
in hare gewone opgewekte stemming en
vermeide zich evenzeer in die oude herin
neringen als die dwaze groote man.
Toen het eerste rjjtuig wegreed, vol met
jonggehuwde paren en in het wit gekleede
babies, keelde Rolf zich eensklaps verschrikt
om en vroeg: «Wat is dat? Waar is de
oudste
De arme oudste was eensklaps ongesteld
geworden en lag op de canapézjj liet Rolf
door den jongsten broeder dringend verzoeken
geen ophef van de zaak te maken, men zou
haar niet missen hjj wist immers van vroeger
dat dergeljjke aanvallen bjj haar niets betee—
kenden.
Niettegenstaande die verzekering liet Rolf
zich niet weerhouden om nog gauw even
naar boven te loopen en zöo hard met
de deuren te slaan, alsof haar anders zoo ge
ëerbiedigde hoofdpijn hem thans niets kon
schelen.