N°. 222
136 Jaargang.
1893
Woensdag
20 September.
De Troonrede.
Middelburg 19 September.
Deze courant verschijnt dagefijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.-
Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager:
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen, van 17 regels 1.50
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte:
Reclames 40 cent per regel.
ONDERWIJS.
UIT STAD EN*PROVINCIE.
IDDllllilil.Slllt: (III RIM.
Thermometer.
Middelburg 19 Sept. 8 u. vm. 62 gr.
m. 12 u. 68 gr., av. 4 u. 66 gr. F.
Verwacht Z. W. wind.
Agenten te VlisaingenP. Gr. de Vet Mestdagh Zoon, te GoesA. A. W. Bolland, te KruiningenF. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. C. de Mooij, te Tholen W. A.
van Nieuwenhui jzen en te Terneuzen: M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de
advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmah, te Rotterdam, de Gebb. Belinïante, te 's Gravenhage, en A. de La Mae Azn., te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger.
Advertentiën
moeten des namiddags te één nuf
aan het bureau bezorgd zjjn, willen
zjj des avonds nog worden opgenomen.
Te twaalf uren vereènigden zich heden te
's Gravenhage de leden der Staten-generaal,
de ministers en de leden van den Raad van
sta'e in de vergaderzaal der Tweede kamer.
Het voorzitterschap werd waargenomen
do >r den heer mr A. van Naamen van
Eemnes, president der Eerste kamer.
De publieke, zoowel als de gereserveerde
tribunes waren overvol.
Te één uur begaf H. M. de koningin
regentes zich met het gebruikelijk ceremo-
niëel van het Paleis in het Noordeinde naar
het gebouw der Tweede kamer, waar zij
door eene commissie werd ontvangen en op
de gewone wijze naar de vergaderzaal
werd geleid.
Nadat H. M. op den troon had plaats
genomen sprak zij het volgende
Mijne heeren!
Met dankbaarheid mag ik, bij de opening
der gewone zitting van de Staten-generaal,
in menig opzicht bevredigende mededeelingen
doen omtrent den algemeenen toestand des
lands.
De betrekkingen tot alle buitenlandsche
mogendheden zijn van den meest vriend-
schappelijken aard.
Aan mijne uitnoodiging, tot verschillende
regeeringen gericht, om eene regeling voor
te bereiden van onderwerpen van internatio
naal privaatrecht, is op welwillende wijze
gevolg gegeven.
Zee- en landmacht kwijten zich, zoowel
hier te lande als in de koloniën, bij voort
during op de meest loffelijke wijze van
hare taak.
De uitkomsten van den oogst zijn, tenge
volge van langdurige droogte in den voor
zomer, op onderscheidene plaatsen minder
gunstig. De toestand van den veestapel is
over het algemeen voldoende.
In dien van handel, nijverheid en scheep
vaart kwam geene merkbare verandering.
De algemeene gezondheidstoestand is be
vredigend. Voor eene ernstige uitbreiding
der besmettelijke ziekten, welke ten vorigen
jare de volksgezondheid en den veestapel
zoozeer bedreigden, mochten wij tot dusverre
bewa ird blijven.
Gedurende dit zittingjaar wacht u opnieuw
een hoogst gewichtige arbeid.
Voor de verdere behandeling en afdoening
der aanhangige wetsvoordracht tot regeling
van het kiesrecht voor de Tweede kamer
der Staten-generaal en voor de Provinciale
staten, roep ik in de eerste plaats uwe mede
werking in. i
De nog aanhangige wetsontwerpen blijven
aan uwe overweging aanbevolen.
Het ontwerp eener wet op de krijgstucht
wordt aan uwe beraadslaging onderworpen.
Ook andere verbeteringen onzer wet
geving zullen u worden voorgedragen.
De toestand van 's rijks geldmiddelen is
voldoende.
Verhooging der belastingen wordt niet
geëischt en de beschikbare middelen zijn
toereikend voor de behoeften van den dienst
Een ontwerp van wet in het belang van
de gezondheid en veiligheid in fabrieken en
werkplaatsen zal u worden aangeboden.
Tot verbetering der bestuursinrichting in
Nederlandsch-Indië zullen u voorstellen wor
den gedaan.
Opnieuw, Mijne heeren, doe ik met ver
trouwen een beroep op uwen ijver en op
uwe toewijding.
Moge uw arbeid, onder Gods zegen, strek
ken tot blijvend welzijn van ons dierbaar
vaderland.
In naam der Koningin, verklaar ik de
gewone zitting der Staten-generaal te zijn
geopend."
Zonder geur, kleurloos zouden wij dit
staatsstuk willen noemen.
Er is kracht, macht noch heerlijkheid aan.
Maar, beeld van den toestand zooals hij op
dit oogenblik is, kan daarvan allerminst
der regeering een ve»wljt worden gemaakt
Met belangstelling zagen wij de rede tege
moet, niet omdat wij daarin iets belangrijks
verwachtten, maar juist omdat wij nieuws
gierig waren, hoe de i-egeering, met het oog
op het labyrint, waarin wij ons met onzen
politieken toestand op dit oogenblik bevinden,
het zou aanleggen om der Koningin-regentes
de juiste woorden in den mond te geven.
Het is thans wel het allerongeschiktste
moment om, zooals verleden jaar, een Hin
ken, krachtigen toon aan te slaan. Toen
kon men zeggen wat te verwachten was;
en er is dan ook in het afgeloopen zittingjaar
flink gearbeid.
Maar nu
De kiesrechtregeling werkt nog altijd be
lemmerend.
Hoe die zal afloopen wat er dan gebeuren
zalwie kan het zeggen
En daarom is het zeker te waardeeren dat
door de Koningin-regentes met nadruk erop
gewezen wordt dat voor de verdere behan-
deleling en afdoening van „de aanhan
gige wetsvoordracht tot regeling van het
kiesrecht in de eerste plaats de
medewerking der Staten-Generaal wordt ge
vraagd." Als de afgevaardigden dien wenk
nu maar ter harte willen nemen
Even practi8ch is het dat de regeering
niet veel beloften aflegt.
.tiles wordt op dit oogenblik door dit
eene vraagstuk beheerscht.
Dat de toestand van 's rijks geldmiddelen
voldoende is en verhooging der belastingen
niet wordt geeischt, zal met vreugde worden
vernomen, ook omdat daaruit blijkt dat de
nieuwe belastingen der regeering reden ge
ven om vertrouwen te stellen in de toekomst.
Alleen van vermindering van belastingen
hadden wij gaarne iets vernomen; o. a. als
gevolg eener herziening der personeele be
lasting.
Behoort deze tot de „andere verbeteringen
onzer wetgeving", die worden toegezegd
Genoeg, voor vragen is het geen tijd,
waar de regeering zelve in de allernaaste
toekomst staat voor een groot vraagteeken.
De enkele beloften, welke in de rede ge
daan worden, kunnen wij met stilzwijgen
voorbijgaan evenals de gebruikelijke ver
zekeringen omtrent zee- en landmacht, den
handel en den oogst, waaromtrent o. i. wel
had mogen verklaard zijn dat in den nazo
mer veel is goedgemaakt, wat in den voor
zomer was bedorven, en dat dus in menig
opzicht de oogst overvloedig mag genoemd
worden.
Over Atjeh en Suriname, over de verwis
seling van gouverneur-generaal in Ned. Indië
rept de troonrede geen woord. Over eerst
genoemde pnnten zweeg zij ook het vorig
jaar. Deze regeering heeft zeker hierom
trent hare bijzondere inzichten.
Laat ons hopen dat zij een volgend jaar
opnieuw een troonrede mag in elkaar
zetten en dat dan veel is opgeklaard wat
thans nog in het duister ligt. De mannen,
die nu aan de groene tafel zitten, verdienen
dit ten volleen zij zullen dan zeker wel
een anderen toon aanslaan.
Het door de regeering van den kiezer ge-
eisehte kenteeken van geschiktheid, het ver
staan van schrjjf- en leeskunst, maakt onzes
bedunkens ten onrechte de critiek wakker,
zegt o. a. de Arrih. Crt zeer terecht. De ge
vorderde schriftelijke aanvrage is niet alleen
als bewijs van die elementaire kennis, maar
ook als bewjjs van belangstelling in het kies
recht aan te hevelen. De minister heeft zjjne
stelling echter verzwakt door de verklaring,
dat de aanvrage alleen voor de eerste maal in
te dienen iser bestaat tegen de jaarljjksche
herhaling veel bezwaar van omslag, tjjdverlies,
inmenging van ambtenaren, dat ontkennen wjj
niet. Maar het voortduren van de belang
stelling in de publieke zaak, zoo niet van de
schrjjf- en leeskunst, bljjft eene zaak van ge
wicht, een onmiskenbaar kenteeken van kië
zersgeschiktheid, en die wordt door het telken
jare opnieuw eischen van de »schrjjfproef"
bewezen.
De Zondag uit Oos't- Indië ontvangen
mail is gedateerd 18 Aug.
In het verslag omtrent de voornaamste ge
beurtenissen in het gouv „ement Atjeh en
Onderhoorigheden, loopende van 19 Juli jl. tot
en met den len Aug. wordt, wat Groot
Atjeh betreft, melding gemaakt van de
houding van T. Oemar, die in vereeniging met
T. Panglima Mesdjid Raja de vjjandeljjke Atje-
hers uit de IV en VI Moekims verdreven en
tot de III Moekims Daroeh teruggedrongen
heeft. Van dezen veranderden staat van
zaken werd den 30en Juli jl. gebruik gemaakt
om door onze troepen op- den heuvel Kasoemba
1600 meter bezuiden Ketap&n Doea stelling te
doen nemen, teneinde de vrjje strook van 1000
meter langs de zuidwesterlinie van zee tot aan
Ketapan Doea schoon te kunnen kappen, waar
mede den daaropvolgenden dag een begin is
gemaakt.
In het bivak bekwam dc troep des avonds
twee lichtgewonden, doch werd den volgenden
dag niet meer beschotenterwjjl de gezond
heidstoestand zeer gunstig was te noemen.
Den lsten dezer werd door een half escadron
cavalerie, vergezeld door den assistent-resident
C. A. Kroesen, een marsch gemaakt buiten
onze linie van Kepatan Doea over Kasoemba
en Djempit naar onze versterking te Pakan
Badak en van daar óver Lamdjamoe binnen
de linie terug; de houding der bevolking was
allerwege gunstigoveral heerschte rust.
De berichten van de Oostkust maken
melding van het gebeurde; met de Bajah
Kongsee-Atjeh. Volgens die berichten zouden
de meegevoerde Atjehsche passagiers in vrijheid
gesteld zjjn.
Verder viel er niets bijzonders voor.
Dè weersgesteldheid was koel, nu en dan
afgewisseld door hevige westelijke winden en
zware regens, terwjjl de lucht meestal bedekt
was.
Ten gevolge van de weersgesteldheid kwamen
o p de zeeposten vele gevallen van koorts voor.
In Groot-Atjeh was de gezondheidstoestand
gunstiger.
Het gemiddelde ziektecjjfer bedroeg 23 tegen
25 en dat van de beri-beri 11 tegen 10 gedu
rende den vorigen verslagtijd.
Het sterftecijfer was hooger.
Letteren en iAunst,
Een paar firma's in Nederland, die op
groote schaal den second-handel in boeken
drjjven, hebben op dat gebied reeds heel wat
verricht, waarvan een gewoon mensch geen
begrip heeft. Zjj hebben tot ongelooflijk lagen
prjjs meesterwerken onzer eerste schrijvers in
ieders bereik gebracht, en aan hen is het in
de eerste plaats te danken dat menig niet of
weinig gefortuneerde eenige zijner lievelings
schrijvers in eigendom kan bezitten.
Thans heeft een der twee bedoelde firma's,
de heeren Gebrs. E. en M. Cohen te Arnhem
en te Njjmegen, weder iets ter hand genomen,
w at de bijzondere aandacht en ondersteuning
van het publiek verdient. Zjj stelt zich name
lijk voor de wereld in te zenden eene goed-
koope geïllustreerde uitgave van Darwin's wer
ken, bewerkt en met aanteekeningen voorzien
van dr H. Hartog Heys van Zouteveen.
De groote waarde van Darwins wetenschap
pelijke onderzoekingen, wiens werken er veel
toe kunnen bijdragen om bjj velen een ge
zonder begrip omtrent de natuur en hare ont
wikkeling ingang te doen vinden, wordt door
tal van vaderlandsche en buitenlandsche ge
leerden erkend en vele mannen van naam
betuigden dan ook hunne sympathie met deze
onderneming.
Darwins werken zullen verschijnen in 80
afleveringen a f 0.25 of in zeven fraaie deelen
ingenaaid of gebonden. De eerste aflevering
ligt voor ons en maakt, wat papier, druk en
illustratie betreft, een allergunstigsten indruk.
Voor hen, die Darwins werken kennen, is
het niet noodig uiteen te zetten, dat de prijs
spotgoedkoop is en voor hen, die ze niet ken
nen, zal de vluchtige inzage der eerste afle
vering, die bij eiken boekhandelaar te zien is,
daarvoor bewjjs genoeg zjjn.
Maar om het aanbod nog aanlokkelijker te
maken, voegen de uitgevers daarbjj nog voor
de eerste duizend inteekenaars eene keurige
portefeuille met 24 groot folio etsen, copieën
naar onze eerste schilders van bekende etsers,
s: V. d. Weele, Koster, Oldewelt, Zilcken
Apol, Steelink, Mauve, Ter Meulen, Krabbé,
Jozef Israels, Witkamp, Wjjsmuller, De Haas,
Jan van Essen, Dake, Kever, De Bock, Maris
en Blommers.
Op 74jarigen ouderdom is te 's Gravenhage
overleden de kunstschilder J. G. Vertin, wiens
s t adgezichten vooral indertjj d zeer gewild waren
De distriet8-schoolopziener te Nijmegen
heeft van den minister het oificieele bericht
ontvangen,dat de minister voornemens is de
Rijks kweekschool én daaraan Verhonden leer
school te 's-Hertogenbosch met 1 Mëi 1894
naar Nijmegen over te brengen.
Zondag overleed de heer T. Terwey,
leeraar in het Nederlandsch aan de kweek
school voor onderwijzers en onderwijzeressen
te Amsterdam, ook zeer bekend door zjjne
Nederlandsche spraakkunst. De heer Terwey
bereikte den leeftjjd van 48 jaar. Ofschoon
hij aan een slepende borstziekte leed en lang
zaam in krachten afnam, was een zoo spoedige
beslissing toch niet te verwachten.
De kweekschool ljjdt door zjjn heengaan
een zeer groot verlieszegt het N. v. d. D.
In zjjn kwaliteit van voorzitter des hoofdbe-
stuurs van het Nederlandsch Onderwijzers-
Genootschap was de heer Terwey onlangs
gedecoreerd met de ridderorde van den Neder-
landschen Leeuw.
Voor zooveel deze nog heden middag te
hereiken waren, zonden wij de troonrede aan
een zeer groot deel onzer geabonneerden per
buitengewoon nommer.
Bljjkens Provincieaal Blad no. 95 zjjn
door Gedeputeerde staten van Zeeland, ter
bepaling van het aandeel door de gemeenten
te dragen in het gedeelte, hetwelk door de
provincie in de lichting voor de nationale
militie van 1894 moet worden geleverd, samen
gevoegd de gemeenten Zoutelande en Ritthem
Driewegen en 's Heer AbtskerkeEede en
St. Kruis; Philippine en Overslag.
Voor den pleiziertrein naar Amsterdam
waren heden middag aan het station Mid
delburg 197 kaarten genomen 250 kaarten
waren beschikbaar.
Wanneer de Exploitatie-maatschappij goed
had kunnen vinden bjj deze gelegenheid om
voor een bagatel, wat de reiskosten betreft,
een dag en een avond in de hoofdstad door
te brengen, ook reizigers tweede klasse te ver
voeren, zou zeker de deelneming belangrijk
grooter geweest zijn.
Maandag werd voor de deelnemers aan
den door Medioburgum uitgeschreven schiet
wedstrijd, hunne dames en geïnviteerden door
het muziekkorps der d.d. schutterij in den
Schuttershoftuin alhier een concert gegeven.
Nadat eenige muzieknommers op verdienste
lijke wijze ten gehoore gebracht waren, werd
in de kleine zaal overgegaan tot de uitreiking
der behaalde prijzen.
Wij hebben gisteren reeds de prjjswinners
genoemd maar moeten, wjjl na afloop van den
wedstrjjd nog een paar prjjzen beschikbaar
werden gesteld, om volledig te zijn, nog mede-
deelen dat in den personeelen wedstrjjd nog
met een prijs begiftigd werden de heeren F.
L. Klaassen 38 p. en A. W. Wjjtman 37 p.
en dat nog een fraaie prijs, geschonken door
den heer J. de Vos, ten deel viel aan den
heer J. H. Nuesell, die in de seriën van vrjje
baan en personeel na den heer Hep boer het
hoogst aantal punten, 221, schoot.
Op verzoek van den voorzitter der vereeniging
werden de prjjzen door den luit.-kolonël
kommandant der dd. schutterij uitgereikt. In
zijne toespraak tot de prjjswinners en de ge-
noodigden deed de heer Sprenger uitkomen dat
de verhouding tusschen de schutterjj en
Medioburgum van anderen aard was dan
vroeger, nu in de schietvereeniging, gesticht
door leden der schutterjj, ook personen zjjn
opgenomen die nooit bjj die schutterjj dienst
presteerden. Dit nam echter niet weg dat de
heer Sprenger hulde bracht voor wat de ver
eeniging deed om het juist schieten te be
vorderen.
Nadat door den voorzitter hulde was gebiaeht
aan de prjjswinners en dank was gezegd aan
hen, die cadeau's beschikbaar stelden, werden
de prjjzen op de gewone wjjze uitgereikt.
Na de uitreiking sprak de heer J. Lako
nog een troostwoord tot hen die, evenals hij,
tot de minimumschutters behoorden.
Op de nationale tentoonstelling voor
amateur- en beroeps-photografenZaterdag
te Rotterdam geopend, is in de afdeeling vak-
photografen een bronzen-medaille toegekend
aan den heer E. Helder te Middelburg.
Maandag namiddag werd een der aan
het in het droogdok alhier liggende stoom
schip Batavia werkzame ambachtslieden, zekere
H., door het breken van een bout, zoodanig
aan het hoofd gekwetst dat hjj in het Gasthuis
verbonden moest worden.
Een zeker blad in onze provincie, dat veelal
nietige berichten, die haar redactie ter oore
komen, klakkeloos, zonder ook maar het minste
onderzoek in te stellen, opneemt, meldt in
het laatste nummer dat Zondagavond aan het
station alhier den stations-kruier, lees
besteller, een doos, waarin veel waarde was,
ontstolen werd.
De waarheid, die wjj op verzoek van den
betrokken besteller hier even willen mede-
deelen, is dat Zondagavond de bewuste doos,
op grond van een daarop staand etiquet, ge
raakt was tusschen de bestelgoederen van de
firma Van Gend en Loos en naar het bureau
was medegenomen. Maandag ochtend bleek de
vergissing en werd de doos aan Van den Berge
ter bestelling teruggegeven.
Een ander bericht in hetzelfde blad bevat
de mededeeling dat Zondagnacht op ver
scheiden plaatsen naamplaatjes van de
deuren gebroken en medegenomen zjjn.
Hiervan luidt de ware lezing dat van twee
personen daaromtrent klachten bjj de politie
inkwamen. Dergeljjke mededeeling zou aan
gevuld kunnen worden met het bericht dat
in den afgeloopen nacht ergens een bordje,
waarop een bovenhuis te huur werd aange
boden, wéggenomen is en dit geplaatst werd
boven de deur van een café. Doch dergeljjke
kwajongensachtige straatschenderijen bewjjst
men te veel eer door daarvan in de courant
melding te maken.
Heden morgen werd door den majoor G.
van Essen, commandant van het 4e bataljon
3e regiment infanterie teVlissingen, de
zilveren medailje voor 24 jaren trouwen dienst
uitgereikt aan den adjudant-onderofficier A.
Steketee van den staf van genoemd bataljon*
De landbouwvereeniging Landbouw en
Veeteelt te W olfaartsdjj k besloot Maan-
avond voor gezamenlijke rekening eene kunst-
mest-strooimachine aan te koopen en deze dan
voor de leden beschikbaar te stellen. Verder
werd besloten een request aan den minister
van binnenlandsche zaken te richten met het
verzoek de win ter-landbouwschool eerst met
November te openen, daar October voor de land
bouwerszonen een der drukste maanden is. Wordt
dit verzoek ingewilligd, dan zullen een vjjftal
jongens van leden zich aanmelden. De land-
bouwleeraar nit Goes zal dit verzoek ten
krachtigste steunen.
Het muziekgezelschap van Wolfaartsdjjk
bracht Maandagavond aan den gemeente-veld
wachter J. de Bakker eene serenade bjj diens
dertigjarige ambtsvervulling. De jubilaris ont
ving van verschillende zjjden talrjjke bewjjzen
van deelneming.
Te Wissekerke (N.-B.) zjjn mazelen
geconstateerd ten huize van het hoofd der
christeljjke en van dat der openbare school.
Naar men ons heden morgen uit Ter-
neuzen meldt is er in de laatste week geen
enkel nieuw geval van cholera-aziatica voor
gekomen. Het laatste sterfgeval, Maandag
voor acht dagen, betrof een oppassend tim
mermansgezel, die een onverzorgde weduwe
met 7 kinderen nalaat.
Tot buitengewoon opzichter bjj het ma
ken en stellen van een jjzeren rolbrug over
het binnenhoofd der Westsluis te Terneu
zen is benoemd de heer A. Th. Boert.
Zondag namiddag werden door de
maréchaussées te Philippine twee Bel
gische wildstroopers bekeurd in den St. Albert-
polder. Twee1 geweren, een haas en een reiger
werden in beslag genomen en zjj zelf gevan
kelijk naar Terneuzen gebracht, om ter be
schikking der justitie gesteld te worden.
Tentoonstelling; van bloemen,
ooft enz. te Sluis.
Maandag, den laatsten dag der feestelijk
heden, werd de tentoonstelling toegankeljjk
gesteld voor niet-leden tegen den geringen
prjjs van 10 ets per persoon, terwjjl van 1—6
uur de toegangsprijs op 25 centB was gesteld
voor niet-leden.
Het muziekgezelschap Apollo was weer op
zjjn post om den feesteljjken optocht van de
gecostumeerde deelnemers aan de volksspelen
op te luisteren. Ook een praalwagen werkte
uitstekend.
Terwjjl het kikvorschen rjj den plaats had bjj
de herberg van A. Ba'tinck aan den Pasdam,
werd een kwartier later de wedstrijd gehouden
op vélocipèdes langs den straatweg tusschen
Sluis en St Anna ter Muiden. Bp .het bierhuis
van J. Gevaert aan den grintweg Vermaakte
men zich met zakloopenaan den molen bjj
de herberg van Jac. Claerhoudt weer met wat
anders't wit- en zwartloopen lokte daar tal
van toeschouwers. Het broodjeshappen op de
Beestenmarkt was al heel aardig. En alle»
liep in de beste orde af.
Daarna had de verloting plaats vat) enkele
