N°. 203. 136® Jaargang. 1893 Maandag 28 Augustus. Middelburg 26 Augustus. Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen: Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager; Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen, van 17 regels 1.50; iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte; Reclames 40 cent per regel. Ijetteren en nunst, UIT STAD EN PROVINCIE. MIDDELBURG W f ill IS tM Thermometer. Agenten te Vlissingen: P. Gr. de Vey Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen P. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. C. de Mooij, te Tholen W. A. j Advertentiën Middelburg 26 Aug. 8u. vm. 65 gr. van Nieuwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekbandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de i moeten des namiddags te één uur m. 12 u. 67 gr., av. 4 u. 65 gr. F. j advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmae, te Rotterdam, de Gebk. Belinïante, te 's Gravenbage, en A. de La Mae Azn., te Amsterdam. aan het bureau bezorgd zyn, willen Verwacht N. W. wind. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publieité étrangère G. L. Dattbe Cie., John F. Jones, opvolger. zjj des avonds nog worden opgenomen. Hat Jlir Rutgers van Rozenburg „officieel" lieeft gezegd. Evenals vele anderen hebben ook wy afge keurd de wjj ze, waarop de heer Rutgers zich bjj de algemeene beraadslagingen over de kiesrecht-ontwerpen heeft uitgelaten over ver schillende zaken, ons volk rakende. Nu brengt de billjjkheid mee dat wjj onze lezers in kennis stellen met hetgeen, volgens de Handelingen der Staten-generaal, genoemde afgevaardigde voor Amsterdam gezegd heeft daarlatende in hoever die »officieele" toespraak geheel overeenkomt met het a l'improviste gesprokene. Wjj weten nu eenmaal dat, wanneer een afgevaardigde later nog eens kalm nadenkt, en hjj het door hem gezegde in druk voor zich ziet, hjj zelf wel eens tot de overtuiging komt dat zachter termen niet ongewenscht waren geweest. En wanneer hjj dan in de gelegenheid is, zooals hierbjj, om het gesprokene te ver zachten, dan brengt de gewoonte mee dat hjj daarvan gebruik maakt. Genoeg, met betrekking tot de «omkoopery" zeide de heer Rutgers dan 't volgende «Maar, nu allengs door het toedoen dezer regeering die veel grootere uitbreiding is ge worden een volkswaan, en op dit oogenblik het niet voldoen daaraan eene teleurstelling zoude zjjn ook voor een deel der goedgezinde bevolking, die in al wat van de kroon uitgaat heil pleegt te zien nu heb ik met eene groote uitbreiding vrede. Maar geen vrede met de belemmering in de uitoefening van het kiesrecht, thans mede voorgesteld. Geen vrede met de vernederende voorwaarde, dat iedereen, ook zjj die bjj het lager, het middelbaar en het hooger onderwjja zjjn af- geè'xerceerd, naar het raadhuis moeten gaan om daar te toonen ten overstaan van een ge meente-klerkje, zooveel van de scbrjjfkunst te verstaan, dat burgemeester en wethouders weten, waarvoor de man gekomen is, uit zjjn schriftuur kunnen opmaken, gissen wat hjj bedoelt en verlangt. Aan zulk eene voorwaarde zullen zich de beschaafden en zjj, die eenig gevoel van eigen waarde hebben, niet onderwerpen, maar wel zjj, die worden opgeruid, die naar de stembus worden geleid, gedreven, hetzjj door de voor spiegeling van een hemel op aarde, of door onhoudbare, en voor verwezenljjking ook niet bestemde beloften, hetzjj door het nog over tuigender argument van geld bjj de visch, van omkooperjj. OmkooperjjDit woord heeft ons een schoon betoog verschaft van den heer Kerdjjkeen betoog nochtans, dat meer bljjk droeg van zjjne belezenheid dan van zjjne kunst om in eene kwestie de ware cardo of spil te onderscheiden een betoog waarin hjj ons uitvoerigljjk ge schilderd heeft en geleerd, wat wjj trouwens allen reeds lang wisten, dat moreel hjj, die omkoopt, eigenljjk nog lager staat dan hjj die omgekocht wordt, en dat door alle tjjden heen, onder alle hemelstreken en in alle landen ook die waar, geljjk in Oostenrjjb, geen algemeen stemrecht bestaat, wel omkooperjj kan voor komen en voorkomt. Maar rusten heeft hjj gelaten het punt, waarop juist alles aankomt, de vraag of voor die nu ook reeds bestaande omkooperjj door dit wetsontwerp het veld niet veel ruimer wordt gemaakt, of niet de omkooperjj voor taan veel beter koop zal worden, of niet iemand die er ƒ1000 voor over heeft, en daarmee nu 50 of 100 stemmen koopen kan, er in het vervolg 1000 of meer stemmen mede kan ver werven of niet, wanneer men bedelaars en landloopers en de door particulieren bedeelden en een menigte van proletariërs van allerlei soort kiesgerechtigd maakt, de marktprjjs van éen stem zal dalen van het tegenwoordige bedrag tot misschien ƒ1, een kwartje, een dubbeltje, éen dag rantsoen jenever van borrels of misschien een enkel. Zie, dat was het punt in quaestie, maar daarover heeft de heer Kerdjjk gezwegen. Onloochenbaar is het intusschen, dat bjj aanneming van dit wetsontwerp de volksmen ners, hetzjj ze behooren tot de veel-bezitters, hetzjj tot de veel-belovers, hetzjj tot de veel- rumoermakers, drommen kiesgerechtigden naai de stembus zullen aanvoerenterwjjl de goed- gezinden, althans de kalmgezinden, de geheel onverschilligen, waarvan wjj er in ons land reeds te veel hebben, alsmede de half onver schilligen, die het ook geheel worden, ziende dat zjj toch niets vermogen tegen de drom «nen ran opgeruiden en afgerichten, thuis bljjven, met het gevolg dat dan het land ten slotte geregeerd wordt door degenen die men daarbjj juist het best kon missen." De ergste woorden die waarin van het stemvee sprake is luiden aldus «O, gjj heeren, absolute voorstanders van dit wetsontwerp, bedenkt toch dat de dagen komen en de jaren naderen, wanneer gjj zeggen zult«inderdaad het schip is toch uit het roei en de zaak is ons toch uit den gis geloopen de dagen wanneer uw blinde volgelingen van thans bjj u komen aankloppen en u reken schap vragen, waarom gjj hen in 1893 hebt afgescheept met een zoogenaamd algemeen kiesrecht, alleen bruikbaar voor stemvee en waarom gjj hen onthouden hebt een in de uitoefening onbelemmerd uitgebreid, zjj het dan ook niet algemeen stemrecht, waarvan alle gezeten burgers hadden kunnen gebruik maken. Bedenkt dat dan voor u het oogenblik ge komen zjjn zal, dat ge u hebt te verdedigen op hun verwjjt, dat gjj hen in 1893 hebt beet gehad". Verder zeide de heer Rutgers o. a., «dat wjj een democratie niet zoozeer behoeven te duch ten als het er een was in den zin van mede- regeeren door het geheele volk, maar wel een democratie in den zin van mederegeering van de onderste lagen des volks, zoolang die daar voor nog volstrekt onrijp zjjn; want deze laatste wordt een ochlocratie (regeering van 't grauw), welke van nature moet ontaarden in een oligarchie van volksmenners; methoe- danigen voegde hjj er bjj wjj hier te lande in de ruimte en maar al te zeer gezegend zjjn en wel volksmenners van de slechtste soort, vooral menners in schaapsvacht van iedere kleur, zelfs van would-be christeljjke kleur". Nog werd door hem het volgende gezegd ter zake van dronkenschap «Laten wjj elkaar toch geen knollen ver- koopen voor citroenenalgemeen stemrecht in strikten zin bestaat niet, zoolang nog één individu van de stemming iB uitgesloten. Te recht zegt mr Bake aan het slot zjjner brochure, getiteldHet algemeen stemrecht naar de hedendaagsche wetgevingen: »het algemeen stemrecht bestaat het behoeft niet gezegd te worden in den letterljjken zin des woords nergens," zelfs niet in Zwitserland bestaat het, waar volgens den minister 92 procent kiesgerechtigden zjjn, aangezien het daar voorbehouden is aan hen, die geen dron kaards zjjn. Wanneer zulk een stemrecht hier in Neder land werd ingevoerd, het zou, geloof ik, een nog al voorzichtig en een vrjj beperkt kiesrecht opleveren. «In 1887 zeide ik het te betreuren dat de grond wet ons belet ook aan vrouwen het kiesrecht toe te kennen. Immers, als ik zie hoe gunstig onze Nederlandsche vrouw uit de lagere klasse van de buitenlandsche, en meer speciaal, wat mis bruik van sterken drank aangaat, van de Engelsche zich onderscheidt, als ik er op let, hoe onze vrouwen zwoegen, hoeveel beleid, ja, vernuft zjj aan den dag leggen, om haarhuis houden op de been te houden met het klein gedeelte van zjjn weekverdiensten, door den man des Zaterdagsavonds, na afrekening met den kroeghouder tehuis gebrachtwanneer ik er op let, hoe gunstig de taal en denkbeel den van sommige vrjje vrouwen in hare vergaderingen afsteken bjj die harer socialis tische broederen in de hunne wanneer ik dat alles in aanmerking neem, dan zie ik in een algemeen stemrecht der vrouwen een tegengift op het algemeen stemrecht der mannen, een renfort van het goede element onder de kiezers, een waarborg van een goede, doelmatige, zuinige behandeling en administratie van 'b lands zaken." Men zietal komen in deze toespraak nog eenige woorden en uitdrukkingen voor die aan ernstige bedenking onderhevig zjjn, toch zjjn zjj niet zoo hard en ruw als volgens de stenographische verslagen inde couran te n zjj geklonken hebben in de vergaderzaal. Toch is het opmerkeljjk dat destjjds, zelfs van bevriende zjj de, de heer Rutgers daarover zeer hard is gevalleneen bewjjs te meer voor de bewering, door ons vooropgesteld, dat de geheele toespraak wel niet zonder dat haar inhoud kalm en bedaard nog eens over wogen is en na herzien te zjjn, het bijblad heeft bereikt. Want bovendien, in de Kamer zelve is tegen zjjne woorden ernstig geprotesteerd, o. a, door den heer Pyttersen, die daarover het volgende zeide «Tot dien plicht reken ik ook mjjn stem te voegen naast die van hen, die krachtig hun afkeuring hebben uitgesproken over de wjjze waarop in deze vergadering door liberale leden der volksvertegenwoordiging is gesproken over een deel van het volk. Dat men een recht weigert te verleenen, dat men niet als een recht erkent, is begrij pelijk, maar dat men die weigering doet ver gezeld gaan van beleedigende minachting, daarvoor bestaat mjjns inziens geen veront schuldiging. Gaat men alléén uit »van ideale, visionaire opvattingen omtrent den idealen zin van onze minvermogende volksklasse", zooals de heer Van Houten schjjnt te gelooven, wanneer men die klasse, in haar geheel genomen, niet lan ger als politieke paria's, als uitgestootenen wil behandelen, beladen met den smaad der onwaardigheid Wie zal durven peilen de bitterheid en den wrevel, welke er gewekt worden in de harten dier politiek verstootenen, door de minachting, het wantrouwen, waarvan men hier ter plaatse in de laatste dagen bljjken heeft gegeven? Heeft men niet gevoeld hoe de klove, die de verschillende deelen onzer natie scheidt, daar door nog steeds breeder en dieper wordt; hoe het s-stemvee" van den heer Rutgers er op indachtig zal worden gemaakt dat het ook hoornen heeft En ten slotte zeide de heer Pyttersen «In 1795, evenals nu, vergat men, dat de grootheid van ons volk alleen de vrucht is geweest van de democratie. Het waren niet de Amsterdamsche kooplieden, die groote winsten maakten uit de levering van oorlogs behoeften aan den eigen vjjand, die ons heb ben groot gemaakt, maar het waren de zonen uit het volk, de Ruyter's, de Rembrandt's, de mannen, voortgesproten uit de smalle ge meente, die gjj ook nu weder zoudt willen uitsluiten Het tjjdperk, dat wjj doorleven, is ernstig. Ons vaderland staat op een keerpunt in zjjne geschiedenis, even gewichtig als de belang- rjjkate gebeurtenis uit onze aan beteekenis- volle episoden zoo rjjke historie. Na een langdurige periode van stilstand op wetgevend gebied wordt de drang naar nieuwe vormen, overeenstemmend met de nieuwe behoeften, in alle klassen der maat- schappjj opnieuw en krachtig gevoeld, behalve natuurljjk door de klasse der satisfaits, dei- tevredenen. De democratie vraagt, zooals ook onze vade ren deden in 1848, aandeel in het gezag. Zullen wjj in deze beslissende ure ons klein betoonenroekeloos spel spelen met dat deel der natiedat zich zjjner burgerrechten bewust wordt en zich niet weder zal laten afwjjzen Daarvoor bewaren ons ons aller liefde voor het vaderland, onze gehechtheid ook aan den troon onzer jeugdige koningin, het symbool, het kenteeken onzer eenheid als natie, aan wie ook wij, democraten, niet minder warm en met niet minder oprechtheid dan de heer Röell toeroepen: «God zegene en behoede u Bjj koninkljjk besluit zjjn benoemd tot ont vanger der directe belastingen en accjjnzen te Geldermalsen c. a. W. F. E. Wjjnen, ont vanger te Nieuweschans (station), en tot ont vanger der accjjnzen te Rotterdam (Oud Delfs- haven), C. R. J. Bentfort, ontvanger te Etten en Leur c. a. Aanstaanden Dinsdag verleent de minister van justitie geene audiëntie. Naar men nu wêer meldt zjjn alle berichten betreffende de opbrengst der vermogensbelas ting in hooge mate voorbarig en valt zelfs met geen schjjn van gegrondheid voor het oogenblik iets aangaande die opbrengst mede te deelen. Door eenige hoofdambtenaren der posterjjen en telegraphie, welke zich tot eene commissie hebben vereenigd, is een rondschrjjven gericht tot alle ambtenaren en beambten in den lande, waarbjj zjj geldeljjken steun vragen voor een huldebljjk ter nagedachtenis van den overle den hoofddirecteur, den heer J. P. Hofstede. Dit huldebljjk zal bestaan in een marmeren buste, of het portret in olieverf van den over ledene, en worden geplaatst in de ontvang kamer bjj het hoofdbestuur te 's Gravenhage Naar het Hbld verneemt bestaat tot heden bjj de ambtenaren te Amsterdam geen groote opgewektheid om mede te werken aan dit plan. De reden hiervoor moet gezocht worden in de slechte promotie gedurende de laatste tien jaren en het geringe vooruitzicht dat voorloopig in dien toestand eene verandering ten goede zal komen. De Indische bladen, loopende tot 26 Juli, brengen tijdingen omtrent het voorgevallene aan boord van de Rayah. De Javabode ontving uit Penang het vol gende telegram -. Donderdagavond is de Rayah, op reis van Edi hierheen door eene kleine bende van de Atjehsche passagiers gedeeltelik uitgemoord en beroofd en daarna ter hoogte van Simpang Olim op strand gezet, waar het schip Vrjjdag- ochtend door de Madura werd aangetroffen met een veertigtal geredde personen. Van de equipage en de passagiers werden minstens zestig man vermoord of vermist en tien ge wond. Van de vier Engelsche officieren zjjn de kapitein en de stuurman gedoodde beide machinisten bleven gespaard. De Atjehers voerden alleen drie inlandsche vrouwen meê lieten de lading ongedeerd, die thans in prauwen werd gelost. Vermoedeljjk zal het schip met hoog water vlot komen. Daarentegen ontving het blad uit Medan dit bericht: Volgens een telegram uit Kotta-radja aan de Deli-courant is op het stoomschip Raijah den 20sten Juli 's avonds om 10 uur ter hoogte van de Diamant-punt amok gemaakt, en daar na het schip op strand gezet. De kapitein Woodt en de stuurman zjjn gedood, de twee Europeesche machinisten zjjn in het leven ge bleven. In het geheel zijn 24 personen ver moord en 15 gewond, terwjjl eenige passagiers als gevangenen het binnenland zjjn ingevoerd. Het schip is door onze marine bezet. Daarbij teekent het blad aan -. De Ray'a, die eigenljjk Radja Kongsi Atjeh heet, en toebehoort aan den Chinees The Tiauw Siat, consul van China te Pëang en hier te lande als een groot pachter en aannemer be kend, vaart onder Nederlandsche vlag. Het aantal dooden en gekwetsten, in het voren staande telegram uit Medan opgegeven, komt overeen met het officieele bericht omtrent het voorgevallene ontvangen. Ons telegram uit Penang sprak van 60 dooden en vermisten zjjn er nu 24 menschen vermoord, dan zouden er 36 vermist zjjn. Den 21 Juli werd aan het zelfde blad uit Kota-Radja geseind Gedurende de afgeloopen week hebben er bloedige gevechten plaats gehad tusschen de troepen van ToeKoe Oemar en die van Toekoe Mad Amin, welke in de VI Moekims met elkaar in oorlog zjjn. Toekoe Mad Amin heeft het onderspit gedolven, en zjjn broeder Toekoe Beb is gesneuveld. Toekoe Oemar, die zich door dezen krjjg van de sultanspartjj heeft losgemaakt, doet thans persoonljjk bjj ons be stuur stappen tot toenadering. Daarbjj teekent het blad aanAan de onderwerping van Toekoe Oemar, van wiens verlangen naar toenadering ons telegram uit Atjeh rept, hechten sommigen groote waarde. Na al hetgeen er met hem is gebeurd, zal het echter voor de regeering moeiljjk zjjn direct met hem te onderhandelen. ervan genieten of er iets voor gevoelen dat is onmogeljjk. Het deed ons genoegen in dr Neitzel een pianist te ontmoeten, die aan een buitengewone techniek een artistieke voordracht paart. Reeds met de Fuga van Bach-Tausig had hp veler harten gewonnen en deze behoort niet tot die composities, waarmede anders bjj het grootste gedeelte van het publiek veel succes is te- behalen. Vooral in Schubert's Impromptu, As dur Ballade van Chopin en Les Patineurs van Meyerbeer-Liszt (een werk met duizenden moeiljjkheden bezaaid) trad zjjne schitterende vaardigheid, en in de Nocturne op37 van Chopin, zjjne bjj zonder fijngevoelde muzikale voordracht op den voorgrond. Het succes, door dr Neitzel behaald, was dan ook algemeen en ruimschoots verdiend. Als toegift schonk hjj ons een fraaie, en zéér zware, bewerking van het bekende Auffor- derung zum Tam van Von Weber. Het is niet om het honneur aux dames te verzaken dat wjj mej. Sophie Schröter het laatst bespreken, doch de volgorde van het programma gaf er ons als van zelf aanlei ding toe. Mej. Schröter is een zangeres, die over een fraaie, vooral in het lage register, vol klin kende altstem beschikt. Door voordracht, intonatie, ademhaling, accentuatie enz., be wees zjj dat, wat de natuur haar aan stern- middelen gaf, door een goede school verder was gevormd. Een beetje minder overdrjj- ving in de pianissimo's en forto's (b. v. wat het eerste betreft in het Wiegenlied van Mozart en het laatste in Ja Ueberselig van Eckert) had niet geschaad, doch behoudens deze opmerking schonk mej. Schröter ons een groot muzikaal gënot en het succes, dat zjj behaalde, was eveneens wel verdiend. Het best voldeed zjj ons in de liederen Mignon van v. Beethoven, Erlkönig van Schu bert, Dichterliebe (14) van Schumann en die Haide ist braun van Robert Franz. De accompagnateur der liederen een woord van lof voor de nette begeleiding. Te Barcelona bestaat het voornemen Maeterlinck's treurspel Vlntruse, in hetSpaansch vertaald, in Sept. a. op te voeren. Op den zelfden avond zullen gedichten van symbolisten en decadeniten worden voorge dragen, terwijl tevens eenige stukken van den modernen musicus, Cesar Frank, tot uitvoering komen. Zoo schjjnt men ook in Spanje de haven der moderne kunst te zjjn binnengezeild. Binnen kort wordt Emile Zola te Barcelona verwacht. Hjj zal zich eenigen tjjd in Spanje ophouden om land en lieden te bestudeeren. Concert Dr Otto Neitzel-Fraillein Scliröter. Voor een niet bijzonder talrjjk, doch dank baar, publiek werd Vrjjdag avond bovenge noemd concert in de groote zaal van het Badhotel te Vlissingen gegeven. In den tegenwoordigen tjjd zjjn er een menigte uitstekende pianisten, ja, men kan wel zeggen een overvloed, doch pianisten, die door hunne voordracht bjjzonder weten te boeien, zjjn er nu juist zoo heel veel nog niet te vinden. Techniek, zooveel mogeljjk techniek, dat is de leuze van de meeste tegenwoordige pianisten de ongeloofljjkste technische moeilijkheden welke natuurljjk veel op kunstenmakerij gaan gelijken, worden uitgedacht, en het publiek raakt voor een oogenblik, evenals in een circus voor een halsbrekenden toer, in extase, doch overigens bljjft het geheel koud. Dergeljjke kunstenmakerij, die naar onze meening den naam van muziek niet verdient, kan niet tot het hart spreken. Men kan slechts de vaar digbeid van de spelers bewonderen, doch Door den minister van waterstaat is de vroeger bevolen verplaatsing van den commies der telegraphie 3e kl. A. Verhage van het telegraafkantoor te Rotterdam naar dat te Middelburg ingetrokken en is de commies der telegraphie 2e kl. S. E. Heukers met ingang van 1 Sept. verplaatst van het telegraafkan toor te Vlissingen naar dat te Middelburg. De commies der telegraphie 3e kl. H. Ljjbaart is verplaatst van het telegraafkantoor te Rot terdam naar dat te Vlissingen. De heer L. H. F. A. Faure, predikant bg de Ned. herv. gemeente te Rheden, heeft voor het beroep naar die gemeente te Mid delburg bedankt. In het Grand Hotel des Bains te Vlis singen zyn sedert de vorige opgaaf de volgende vreemdelingen afgestapt: de heeren Jacq. de Witt Hamer van Leiden, John Caird van Ulverstone, Wm Langland van Londen, N.Pot van Slikkerveer, mevr. Byvoet van Haarlem, de heeren I. G. J. Kakebeeke van Goes, Wylie en familie van Queensborough, Fournois, A. Rindelant en M. I. Rang van Antwerpen, Wappers van Brussel, I. A. d'Hanens van St Nicolaas, Roussel Mullie van Fourcoing, de heer en mevrouw baron de Bonhome, de heeren A. Dagnelie en J. ten Bosch van Brussel, G. Suivre en I. A. Jeekel van Rotterdam, heeren Dublie Alphonse van Brussel, A. Tak van Middelburg, Richard Holzrichter Barmen, I. Beckers van Brussel, P. Meys van Rotterdam, N. Thursby en A. G. Black van Londen, mevr. Donck en fam. van Yperen, dhr W. F. Hartman van 's Gravenhage, baron Dacilemann en fam. van Londen, Bergmann Falhill van Antwerpen, Gebr. Seeling van Keulen, Ruisscher van Brussel, mej. Van der Bilt van Nymegen, dhr C. Buysman van Lon den, Beck en fam. van Brussel, C. L. van Woelderen van Middelburg en P. Meyer van Rotterdam. Domburg is op dit oogenblik goed be zocht, zegt het D. Badnieuws. Het aantal logeergasten is juist even groot als verleden jaar om dezen tyd, nl. 758. Vreemd is het wel, dat, niettegenstaande de vele warme dagen, het aantal genomen zeebaden nog on geveer 300 minder is dan verleden jaar. De temperatuur van de lucht oefent dus niet zulk een grooten invloed uit als men oogenschyn- lyk meenen zou, Donderdag vierde de oudste ingezetene van Wolfaartsdjjk zyn vyf en tachtigsten jaar dag. Het was de ook ver huiten zjjne omge* H. de M.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1893 | | pagina 1