N°. 189. 136e Jaargang. 1893 Zaterdag 12 Augustus. FEUILLETON. Middelburg 11 Augustus. lOTH GOEDE MARIUS. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regels Bij abonnement lager! Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen; van 17 regels 1.50 iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Reclames 40 cent per regel. THIEBAULT SISSON. r^etxereia en iiunst, HI II I) Hill IK.SIHI' (III HIM. Thermometer. Agenten te Vliasingen P. Gr. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes A. A. W. Bolland, te Kruiningen F. v. d. Peijl, te Zierikzee A. C. de Mooij, te Tholen W. A. j Ad ver tent i if 11 Middelburg 11 Aug. 8u. vm. 72 gr. van Nleuwenhuijzen en te Terneuzen: M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de j moeten des namiddags te één uur •M lO VI /WM nil Q 11 IK 1? 1 Q tl Trnvron ft O-lin vno n trnvi Br "\T 1 -vr TlTmvr T> T? A4-4-nv.Jnwv Tin ri-n-ri-ri T?tit TVTB 1 \Tmn 4-rv 'n TTAV1 Tl O rfa On a TVP TA Min a rrn 4" n a rnalnv/toni nnw lvr\4- 1-111W/-1 n 11 bni7Av/»d rrlln lirl 1 I am m. 12 u. 75 gr., av. 3 u. 75 gr. F. advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmae, te Rotterdam, de Gebe. Belineante, te 's Gravenhage, en A. de La Mae Azn., te Amsterdam. Verwacht N. wind. i Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger. aan het bureau bezorgd zjjn, willen zjj des avonds nog worden opgenomen. Het ligt voor de hand dat de beschouwingen, die thans nog in de Tweede kamer, na de rede van den minister over het kiesrecht- vraagstuk, gevoerd worden, meerendeels her halingen bevatten van hetgeen reeds is gezegd. Wjj behoeven daarop dus niet uitvoerig terug te komen onze lezers zullen 't ons zeker niet kwaljjk nemen wanneer wjj hun die herhalin gen besparen. Volledigheidshalve dienen wjj echter nog te melden dat Donderdag na den heer Poelman, voorstander der ontwerpen, de heeren Tydeman, Van der Kaay en Mees nog hebben gesproken. De heer Tydeman vroeg aan de regeering eenige gegevens te verstrekken omtrent het aantal wanbetalers in de personeele belasting. Voorts constateerde hp dat de minister niet heeft ontkend, integendeel heeft erkend sprekers bezwaren tegen de bedeeling, maar zich be roepen heeft op de moeilijkheid der controle, want z. i. geen afdoend argument 1b. Wat de omkooping betreft, deed hp den heer Lieftinck opmerken, dat deze als oud- godsdienstleeraar wel zal weten dat er andere middelen zjjn dan geld, om tot het doel te geraken. De heer Tydeman dankte de regee ring voor hare toezegging, dat er naar ge streefd zal worden om misbruiken ten aanzien van de bedeeling te voorkomen. Wat art. 4 al. 1 betreft, hp bljjft dit, in strpd met den heer Van Houten, een goed en bruikbaar wetsartikel noemeneen goed geko zen criterium voor den welstand. Om de moeieljjkbeden, aan de controle der bedeeling verbonden, te ontgaan, moet nu z. i. het Engelsche systeem gevolgd worden, waarbp de officieel bedeelden zpn en de niet-officieel bedeelden kunnen worden uitgesloten. Tet slotte verklaarde de heer Tydeman een amendement te zullen indienen, waardoor het kenteeken niet langer een fictie bljjft maar een feit wordt. De heer Van der Kaay hield vol dat niet vereischt wordt dat iedere kiezer de beide kenteekenendat van welstand en dat van geschiktheid, bezit, maar wanneer slechts één kenteeken wordt aangenomen, moet dit het criteria van geschiktheid en welstand bevat ten. Voorts wees hp er op, dat bp de belas tingherziening heeft voorgezeten het belasten »aar draagkracht en er dus moet worden aangenomen, dat de belasting ook betaald kan worden. Met het meeste genoegen heeft spreker ge hoord dat de minister tot toenadering bereid is. Zjjnerzjjds blpft hp volhouden dat de door hem en zpne geestverwanten in te dienen amendementen met vriendschappelijke bedoe ling worden voorgesteld. Of zij voor de regeering aannemelijk zullen zijn is iets anders en hp acht het thans het oogenblik niet om daarover te debatteeren. De heer Mees merkte op zich verplicht te zien enkele hem persoonljjk rakende opmer kingen te wederleggen. Kleinachting voorde 31. Uit het Fransch, VAN Op een atond om acht uur zaten wjj een glas grog te drinken bp Sirven op den hoek van de markt en de kade. Het was een van de laatste dagen van December. Wp zaten, Marius en ik, op de canapé in het kleine groene zaaltje, waar de vaste klanten zich vereenigen en dat door een beschot van twee meter, waar een net buffet tegen aan ligt, van het overige publiek gescheiden is. Wjj spraken niet en genoten van de warmte in de zaal. Daar buiten op de markt gierde de Auton, Eooals de Languedoekers den zuidenwind Doemen. Hjj loeide, bulderde, sloeg de luiken stuk en slingerde de leien pannen van de daken. De winkels, die gewoonlijk tot negen uur open bleven, werden in allerjjl geslo ten. Men hoorde in het naburige huis den "blikslager in der haast zjjn uitstalling op- hergen en door het groote ronde venster van jhet salon zag men aan den overkant hoe de Amerikaansche tandmeester Laccassagne naar "buiten kwam om zpn kast van de voordeur te nemen, die een meesterstuk vanmecanique uitingen van volksvergaderingen en de stem mingen, die daar heerschen, heeft hjj niet en ook nimmer getoond. Wel heeft hjj gezegd weinig waarde te hechten aan haar oordeel over structuur van ontwerpen als deze en die meening blpft hjj nog toegedaan. Daarna behandelde hjj kort de opmer kingen, gedurende het debat gemaakt. Het komt hem voor dat enkele sprekers den verkeerden weg zpn ingeslagen. De heer Kerdjjk toch had zpne rede geëindigd met de woorden aan den minister bedenk dat gij bjj verwerping van deze ontwerpen een par lementaire nederlaag geleden zult hebben maar een nationalen triomf, terwjjl de heeren Bor- gesius en Lieftinck hadden geklaagd over gemis aan warmte voor deze zaak en gewezen op de voorliefde waarmede de belastingwetten behandeld werden. Een kalm bezadigd oordeel meent de heer Mees dat de gulden midden weg is. Hjj erkent de noodzakeljjkheid van kiesrechtuitbreiding zoover de grondwet toelaat; hjj erkent dat nog altjjd een groot deel van het volk ten onrechte van het kiesrecht wordt uitgesloten. Men make zich echter niet te enthousiastisch en bedenke dat men in kies rechtzaken nooit geheel rationeel kan zjjn. Hjj heeft zich onthouden van donkere voor spellingen omtrent eene groote kiesrechtuit breiding. Met genoegen heeft hjj Woensdag 's ministers houding gehoord. Deze was zooals men die van hem verwachten kon. De minister verklaarde zich bereid die amendementen in overweging te nemen, welke de kern en het beginsel der wet niet raken, en het zal nu moeten bljjken, waar die kern en beginselen liggen. De zelfstandigheid van dezen minister van binnenlandsche zaken is bekend. Die zelf standigheid zou aangerand worden, wanneer men den minister wilde leiden uit zjjn koers en van zpn doel, maar evenzeer zou die zelf standigheid aangerand worden door hen, die den minister zouden willen dwingen geheel zjjn koers te bljjven volgen. De heer Mees heeft dus tegenover den mi nister eene meer verzoenende houding aange nomen dan bjj zjjn eerste optreden in de Kamer bleek. De redevoering van den heer Tak van Poortvliet, ter beantwoording van de 38 spre kers, die zich in algemeene beschouwingen verdiept hadden, bleef niet beneden de ver wachting, zegt de Amst. Dv. N.). Niet minder dan twee uren lang stond de minister met een onverstoorbare geljjkmoedig- heid, zakeljjk en eenvoudig, de argumenten te weerleggen, die men tegen het stelsel der regeering, in het kiesrecht-ontwerp belichaamd, had ingebracht. En indien iets indruk kon maken, dan moest het wel die kalme bedaard heid, dat gevoel van zelfbewuste kracht zjjn, door Tak betoond, na zooveel woordengeklank als er nu gedurende twee en een halve week over zjjn hoofd was heengegaan. Heel die reeks van kiesrechtspeeches, die daar achter hem lag, had, zoo scheen het, slechts enkele punten ter overweging overgelaten uit die woordenzee van het parlement stak voor Tak hier en daar een wit beschuimde golf op, waarop hjj het de moeite waard achtte te wjj - bevatte, bestaande in een beweegbare kaajr op een rood fluweelen achtergrond, die met een veer zóo natuurljjk open en dicht ging, dat men er bang van werd. De geluiden verstomden, de winkels bleven dicht. De wind gierde aanhoudend njjdig, verraderljjk. Gedurende vjjf minuten kon hjj zich doodstil houden om dan weer met ver nieuwde woede los te harsten, alles wat hem in den weg kwam mee te voeren, weerhanen af te rukken, uithangborden los te slaan, alles op de kade door elkaar te werpen en met een hoop vuilnis in het water te slingeren, zonder het koperen scheerbekken van den barbier Vedenas te sparen of den zinken parasol, die voor den winkel van den para- pluiekoopman Cascareille prjjkte, te ontzien. 't Is een gemeen soort van wind, die Auton Wjj dronken onze glazen bjj kleine teugjes leeg en genoten als sybariten van de aange name warmte in de zaal. Er was nog nie mand anders, wjj waren alleen. Marius had de courant genomen en las. Ik dacht aan Parjjs. Somtjjds voelde ik iets zacht langs mjjn been gljjdendat was Blach, de jacht hond van Sirven, een groote witte hond met bruine vlekken, die een stukje suiker kwam vragen. Nu en dan keerde juffrouw Sirven zich om op de Jestracj$,rjvaar zjjmet den rug naar ons toé; zat en. de geheele zaal kon overzientot Mariy afgewend zei zp »Escouta l'aouto qui (hoor hoe de wind giert) zen, maar rustig stond hp met het roer in de hand, met een vastberadenheid op het gelaat, als wilde hjj zeggendaar ligt de haven, en als de storm niet erger wordtzal ik het scheepje er wel binnenloodsen. Niet nieuwsgierigheid om te hooren wat de minister te zeggen had ter verdediging van de indiening dezer wet, of ter rechtvaardiging van de kenteekenen van geschiktheid en van welstand, was het wat de Kamer zoo voltallig en de tribunes overvol had gemaakt, al begreep men dat het een genot zou zjjn een betoog te volgen, waarbjj eene zoo langdurig en kunstmatig opgeblazen oppositie plat zou worden geslagen; het was natuurljjk de belang stellenden er meer om te doen te vernemen hoe de regeering zich tegenover de pogingen om de wet te ontzielen of te verminken zou gedragen. Toen de minister dan ook tot dat deel van zpn redevoering genaderd was, staken de Kamerleden, die in alle stilte hadden zit ten luisteren, de hoofden op, om zich geen syllabe te laten ontgaan daar lag het hart van de kwestie. En zjj, die op Tak's stand vastigheid, als de eerste, zoo niet de eenige, voorwaarde voor het slagen der wet, tot dus verre hadden gerekend, werden niet teleur gesteld. Door ironisch op te merken, dat sommige kamerleden meer van de in te die nen amendementen wisten dan de minister, voor wien zjj nog verborgen gehouden werden, gaf de heer Tak duideljjk te kennen, dat deze geheimzinnigheid een minder gunstigen indruk op hem maakte, doch hij kon dan nu ook volstaan met de verzekering, dat de regeering beslist zou afwjjzen alles, wat het beginsel en de strekking van het ontwerp trachtte te beleedigen en te beperken; terwjjl zjj, hoe kon 't anders, zich bereid zoude toonen elke verbetering, van vorm en inhoud, niet in strpd met het wezen der wet, dankbaar te aanvaarden. Dat de heeren Van Houten, Roëll, De Beaufort, Van der Kaay zich dit voor gezegd kunnen houden, zullen zjj zelf wel het best begrjjpen. En toen de heer Tak ten slotte in herinne ring bracht, dat de voorgestelde kiesrechtrege ling slechts een navolging was van het voor beeld, door andere landen gegeven, en een luisteren naar de lessen van Thorbecke, wist hjj daaraan een paar volzinnen te verbinden, welke een zeer krachtige waarschuwing be vatte voor hen, die den treurigen moed moch ten bezitten, door verwerping van deze wet en aanvaarding van de regeering zonder kamerontbinding, het volk en de Kroon tegen over elkander te plaatsen. «Thorbecke", zoo zeide de heer Tak ongeveer de «kalme staats man, pleitte als 't ware in zjjn narede voor uitgebreide deelneming des volks in de regee ring, in 't belang der dynastie, die ons volk dierbaar is, die, saamgeworteld met ons volks bestaan, versterkt wordt naar gelang de volks invloed toeneemt. Alleen toen liep zjj gevaar, toen de regenten in de vorige eeuw den volksinvloed tegengingen. Gevaar zou weder ontstaan als een partij zich door de Kroon wist te doen dekken tegenover de meerderheid des volks. Evenmin als men in '48 den was- senden stroom des tjjds kon tegengaan, mocht waarop Marius, die een verre bloedverwant van haar was, antwoordde«Ik zie liever naar u, Mathilde." Dan begonnen beide te lachen. Er was een half uur verloopen de storm hield aan; daar binnen was het nog altijd even warm. Ik weet niet hoe het kwam maar te midden dier welbehageljjkheid over viel ons eensklaps een groote droefgeestigheid. Marius liet de courant vallen en legde de ellebogen op de tafel, het hoofd op de handen en zag mjj aan. Wjj begrepen elkaar zouder iets te zeggen. De verveling werd ons te sterk. Meer dan eens had zich, gedurende onze Zondagsge- sprekken aan den haard, bjj een somheren, betrokken hemel, dezelfde weerzin in ons tegenwoordig bestaan van ons meester ge maakt. En toch hadden wjj een goed leven, althans oppervlakkig beschouwd. Geen een vjjand om ons heenniets dan goede degeljjke vriendenHet waren zulke goede, brave lieden, de bewoners van Cazoulet-sur- l'AgöutMaar het was alle dag hetzelfde alle dag dezelfde lessen, dezelfde uitleggingen, dezelfde fouten te verbeterenalle dag het zelfde menudezelfde uitspanningen van 's morgens zeven uur, tot 's avonds tien ontbjjten om elf uur, eten om halt zeven. Tusschen twaalf en een en van acht tot negen hetzelfde praatje met dezelfde collega's, de zelfde cigaren, hetzelfde grogje, En zoo men thans verzuimen rekening te houden met de nieuwe denkbeelden, die het geheel kunnen in stand houden en versterken. Daartoe rekent de regeering op de medewerking der Kamer." M. a. w. zoo wilde o. i. de heer Tak zeggen Het besluit tot Kamer-ontbinding bjj verwer ping van de wet is niet in mjjn bezit. Het is mogelijk dat een partjj de wet weet te doen verwerpen, zich met het gezag van de Kroon zal beproeven te dekken, en met deze zich zal stellen tegenover het volk. Maar zelfs die mogelijkheid zal de regeering niet verleiden water in den wjjn te doen, op het stuk van beginsel en strekking der wet. De regee ring laat de verantwoordeljjkheid voor de verwerping, voor de combinaties en voor de hotsingen, die daaruit kunnen voortvloeien, aan hen over, die den Staat hieraan zullen willen wagen. De wassende stroom des tjjds is even min als in 1848 te keeren, allerminst door verraad te plegen aan de Kroon en de natie. Het slot van Taks redevoering was buiten gewoon sober aan woorden, maar rjjk in be- teekenis. Het werpt een licht op de vastbe radenheid van de regeering, ook een licht op het streven der oppositie, waarbjj veel te denken valt. Wat ons betreft, wjj hebben de positie van de regeering tegenover de tegenstanders van de kieswet steeds uit dat oogpunt beschouwd- Hierin ligt haar kracht, want wjj durven niet aannemen, dat men in conservatieve kringen, in hoogere en lagere sfeeren, de verwerping van de wet met hare gevolgen, die zoo duide lijk zijn, voor zpn rekening zal willen nemen. De verwerping der wet, zonder Kamerontbinding, zou in de oogen van het volk niets anders kunnen beteekenen, dan dat de regentes zelf tegen kiesrechtuitbreiding, voor zoover de grondwet deze gedoogt, zich verklaarde. Wel heeft de Prol. Noord-Brab. naar aan leiding van deze bewering ons toegevoegd «dat de kroon zich ook terstond kan neerleg gen bjj de volksuiting der wettige volksver tegenwoordiging" en dus kamerontbinding volgens ons staatsrecht geen eisch zoude zjjn. Maar dat is o. i. de quaestie geenszins. Zeker, naar den vorm zou dit kunnen doch de vraag is welk nadenkend man zal bjj verwerping van een kieswet, niet gevolgd door een ka merontbinding, kunnen ontkennen, dat de Regentes ook liever die kiesrechtuitbreiding niet ziet? Wjj hebben hier dus te doen niet met een overweging van formeel wetteljjken, maar met een van in de hooge mate practi- schen aard. Daarom is de oppositie, hjj alle sterkte in woordenpraal, zoo zwak. Volgt kamerontbinding dan heeft zjj niets geen kans op een overwinningweet ze kamerontbinding te keeren, haar eigen toe komst zou zoo duister zjjn, omdat zjj dan met haar conservatisme de Kroon in een hopeloozen strijd betrekt. Daarom herinnerde de heer Tak zeer ter snede aan de jongste kamerver kiezingen, waarbp kiesrechtuitbreiding de alge meene leus was en juist de conservatieven werden verslagen. Daarom ook wees hjj erop hoe in het laatst der vorige eeuw de regenten, zou het ons geheele leven bljjven Voor den een is het een gelukRastoul, leeraar in de natuurkunde, schikte er zich voortreffeljjk in. Niettegenstaande de gering schatting, welke hjj voor zjjn eentonig leven aan den dag legde, en het recht dat hij zich aanmatigde om er op te schimpen, streelde het zjjn ijdelheid als mooiprater genoeg om hem de achting voor zich zelf te doen bewaren. Birbasté, de leeraar der zevende klasse, bezat geen eerzucht, die was zeer tevreden met zjjn lot. De gemeenteraad telde onder zijne leden eenige vrjjgezellenmet wie Birbasté op zeer vriendschappeljjken voet ver keerde. Alle genoegens waren gemeenschap- peljjk, alle eerbewjjzen werden gedeeld. In het conservatieve tijdschrift, dat tweemaal per maand verscheen, werd Birbasté nooit ver geten eens in de week werd hjj stellig dooi de repuhlikeinsche courant bewierookt. Om kort te gaan Cazoulet-sur-l'Agóut had Birbasté aangenomen en Birbasté had Cazoulet aan genomen. Zoo hadden de meeste onzer collega's reden om tevreden te zpn met hun lot. De een uit gemakzucht, de ander uit wjjsbegeerte, een derde uit gewoonte of onderwerpingzjj voelden zich gelukkig en dachten er niet aan zich te beklagen. Alles is betrekkeljjk hier op het ondermaansche, het begrip van geluk is zeer uiteenloopend en zjj waren niet veel- eischend, Wjj alleen, wjj kregen er genoeg die tegenover het volk stonden, de Kroon in gevaar hadden gebracht. Deze positie der regeering maakt haar uiterst sterk. En van die sterkte getuigde Taks redevoering, van het begin tot het einde; hjj weet wel dat de strjjd niet over art. 80 van de grondwet loopt, maar over de vraag of de kroon met het conservatisme al dan niet zal komen te staan tegenover de natie. Dezer dagen lazen wjj in een der bladen Te Hamburg valt voor een koopman nog altjjd veel te verdienen. In 1887 telde de stad 162 inwoners met meer dan 100,000 Mark inkomen en in 1891 was dit getal tot 319 gestegen. Zoo is dan in vier jaren tjjds het aantal van hen, die meer dan 100,000 Mark (60,000 gld.) per jaar inkomen hebben, ongeveer ver dubbeld. De malaise schjjnt zich dus in Hamburg niet te doen gelden, althans niet in de wereld der groote kooplieden. De vraag is nu of de welvaart, waarvan het bovenstaande getuigt, zich ook tot andere en breedere klassen van burgers heeft uitge strekt M. a. w. of de kooplieden ook hunne ondergeschikten hebben doen deelen in de gemaakte hooge winsten Slechts voor het geval hierop een bevesti gend antwoord is te geven, kan deze snelle toeneming van rjjkdom als een gunstig teeken worden aangerekend. Zoo niet, dan hebben wp hier te doen met een der gevaarljjke sociale verschjjnselen [Centrum). Bjj kon. besluit is aan J. F. L. Neeteson, op zpn verzoek, met ingang van 1 Nov. eervol ontslag verleend als tjjdelijk hoofddirecteur der rjjkswerkinrich- tingen Veenhuizen, met dankbetuiging voor de goede en trouwe diensten, door hem in die betrekking bewezen is de officier van gezondheid le kl. B. H. L. van Olst, van het personeel van den genees kundigen dienst der landmacht, op zjjne aan vrage op pensioen gesteld ad 1525 'sjaars; is benoemd bjj het personeel van den ge- neesk. dienst der landmacht, tot militair-apo theker 2e kl., de militaire-apothekersbediende (apotheker) A. C. Huysse, van dat personeel. Naar het Vad. verneemt, zullen de heeren Van Eeden en Tak met 1 October treden uit de redactie van de Nieuwe Gids De tooneelisten, die zich bjj het gezel schap der heeren Loman en Chrispjjn hadden aangesloten, hebben zich, na het terugtrekken van eerstgenoemde, onder directie van den heer Chrispjjn geschaard. Het gezelschap bljjft heeten Nederlandsche Tooneelvereeniging, directeur L. H. Chrispjjn, terwjjl in plaats van door den heer Loman financieele steun door derden is toegezegd. De eerste voorstelling zal 2 Sept. plaats hebben in het Paleis van Volksvlijt te Amsterdam. Aan iemand, die hem had gevraagd, of het waar was, dat hjj de dirigenten-loopbaan zou kiezen en weldra te Bayreuth zou op- van wjj werden het rondloopen in de straten van Cazoulet, als eekhorens in hun kooi, moede en hoe meer wjj voelden dat de banden, die ons aan de plaats bonden, nauwer toegehaald werden, des te meer be hoefte gevoelden wij om die te verbreken. En vooral dien avond, toen het zoo stormde, terwjjl anderen zich zouden verheugd hebben dat zjj goed beschut en warm zaten, droomden wjj van vroolpke tochten in verafgelegen landen. Maar wat baat het of men al droomt Laat ons tevreden zjjn met het tegenwoordige, Dat las Marius ongetwjjfeld in mjjne oogen, want wjj slaakten geljjktjjdig een diepen zucht. Marius nam zjjne courant weer op en ik wierp een pak met schriften op de tafel en zette mjj tot corrigeeren. Maar wat bezielt Marius Daar staat hjj plotseling op, komt met vliegende haren en schitterende oogen naar mjj toe, slaat met de vlakke hand op de courant en roept «Daar, lees 1" Ik las«Men deelt ons het volgende mede «De minister van openbaar onderwjjs heeft op verzoek van het gemeentebestuur te Cayen ne, in overeenstemming met de ministei-B van marine en van koloniën, besloten in die stad een Lyceum op te richten. Men houdt zich van stonde aan bezig met de benoeming van het personeel. Het traktement der leeraren be draagt 4000 francs, behalve de koloniale toelage; na vijfjarigen cHensttjjd wordt hun een rerhoo»

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1893 | | pagina 1