22 Juli.
N°. 171.
136® Jaargang.
1893
Zaterdag
Aan wie de overwinning?
Middelburg 21 Juli.
Deze courant verschijnt d ag e 1 y k s,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.
Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager;
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen* van 17 regels 1.50
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte;
Reclames 40 cent per regel.
Btf deze oourant behoort een Bijvoegsel.
ONDERWIJS.
KERKNIEUWS.
RECHTSZAKEN.
f
MDMLBOME COURANT.
Thermometer.
Agenten te Ylissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland,te KruiningenF. y.d.Peijl, te ZierikzeeA.C.deMoou,teTholen: W. A. j Advertentiën
Middelburg 21 Juli 8u. vm. 70 gr. van Nieuwenhuijzen en te Terneuzen: M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te_één_ uur
m. 12 u. 74 gr., av. 4 u. 65 gr. F. advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmar, te Rotterdam, de Gebr. Belinïante, te 's Gravenhage, en A. de La Mar Azn., te Amsterdam. j aan het bureau bezorgd zyn, willen
Verwacht W. wind. Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jonbs, opvolger. j zjj des avonds nog worden opgenomen.
Wij staan aan den vooravond van eene
zeer belangrijke gebeurtenis in onze parle
mentaire geschiedenis.
Nog slechts enkele dagen scheiden ons
van de behandeling van een der gewichtigste
politieke vraagstukkeneen dat reeds jaren
lang van alle kanten is bekeken, dat
wie weet juist aan te geven hoe lang reedB
tal van pennen in beweging gebracht, ontel
bare hoofden warm gemaakt beeft.
Dinsdag a. zal de Tweede kamer een
aanvang maken met de behandeling der
kiesrechtontwerpen, door ons liberaal minis
terie in 't algemeen, door onzen minister van
binnenland8che zaken in 't bijzonder inge
diend met eene voortvarendheid en bewerkt
met eene nauwgezetheid, die, van voor- zoo
wel als tegenstanders, niet anders dan waar
deering en lof verdient.
Het was een dure plicht, die in deze op
het liberale kabinet rustte; een plicht,
waaraan het vorig ministerie zich, evenals
aan vele andere, dringend nocdige herzie
ningen, heeft onttrokken.
Het was of dit opzag tegen de moeite en
bezwaren, verbonden aan eene regeling van
het kiesrecht, zooals de nieuwe bepalingen,
in 1887 in onze grondwet gemaakt, die
vorderden.
En wie nadat minister Tak van
Poortvliet de vruchten van zijn onderzoek,
zijn nadenken, zijn overleg ons heeft ge
boden gehoord en gelezen heeft hoe ernstig
en talrijk de bezwaren zijn, tegen zijn
voorstellen ingebracht, zal niet erkennen
dat er bijzondere moed toe behoort om dit
dringend vraagstuk van den dag tot eene
oplossing te brengen?
Maar daarom des te meer vei dient nu
men zich opmaakt tot den parlementairen
strijd nogmaals de erkentenis afgelegd
dat minister Tak van Poortvliet eene kloeke
daad heeft verricht door de indiening van
zijn ontwerpen, maar ook en vooral, zooals
wjj meermalen hebben aangetoond, een dege
lijk werk heeft verricht, toen hij de voor
schriften der Grondwet in een vasten vorm
goot om het Nederlandsche volk te verschaf
fen een goed kiesstelsel en eene uitbreiding
van het kiesrecht, zoover die Grondwet dit
toelaat.
Daar zullen er zijn, die uit ernst, uit
innige overtuiging, omdat de politieke stroo
ming, die door het land gaat, hun gevaarlijk
voorkomt, bedenkelijk het hoofd schudden
bij de gedachte aan den arbeid, dien de
Tweede kamer zal beginnen.
Zij hebben nog eenig en alleen hun hoop
gevestigd op hen, die in ons lagerhuis met
hen éen zijn van gedachten, dat dezen nog al
hun invloed zullen aanwenden en dat
kunnen doen met succes om te keeren
wat hun gevaarlijk voorkomt.
Hun herinneren wij aan de woorden, dezer
dagen geschreven door professor De Louter,
toch allerminst een doldriftig liberaal ot
vurig radicaal, een man die zijne bedenkin
gen ook niet heeft achtergehouden. Hij wees
er op, hoe hij het optimisme van den
minister op dit punt niet deelt, maar aaD
het pessimisme nog minder het oor wil
leenen. „Nieuw bloed in de Staten generaal
geeft kans op nieuwe denkbeelden, nieuwe
hulpmiddelen, nieuwe werkkrachten," zoo
schreef hij, en, aldus luidde het slot van
zijn betoog in de Gids. „Geloof en ver.
trouwen overwinnen op den duur angst en
moedeloosheid. Er zijn oogenblikken in het
leven der volkereD, waarin het niet over
bodig schijnt aan deze eeuwige waarheid te
herinneren. Zulk een oogenblik is thans
aangebroken. Ieder zij op zijn post om zijn
aandeel in de nationale verantwoordelijkheid
te aanvaarden. Dan iB de toekomst veilig
en zal ook eene regeering op democratischen
grondslag het waarachtig welzijn van bet
vaderland weten te verzekeren."
Daar zijn er die angstvallig zullen blijven
wikken en wegen, of er bij de nu voorge
stelde regeling, komt zij eenmaal tot stand,
winst te behalen zal zijn voor hunDe partij
en, zoo zij bij het opmaken hunner denk
beeldige balans tot een ongunstig resultaat
komen, zich zullen blijven verzetten tegen
de aanneming der nu aanhangige ontwerpen.
Tegen hen valt weinig te redeneeren
tegenover hunne ongunstige berekeningen
kan men evengoed zeer voordeelige stellen.
Maar mag dit alles als motief gelden om
in den tegenwoordigen tijd, waarin eene
krachtige democratische beweging zich open
baart nu andere landen, waar het toch
wezenlijk niet zoo slecht gaat getuige
Engeland o. a. ons reeds voorgingen, zich
te blijven' verzetten tegen de eischen van
het oogenblik?
De beginselen van vooruitgang zullen
blijven zegevieren, al lijden zij ook tijdelijk
de neerlaag. Maar zij gedijen alleen in eene
gezonde, zuivere atmosfeer. En wie dit niet
begrijpt, loopt eenvoudig de kans dat hij,
te midden van zijne kansrekeningen, wordt
overvallen en wordt meegesleept ten onder
gang, dien hij zoozeer duchtte.
Nog zullen er zijn die, hun natuur getrouw,
tegen elke hervorming zich zullen verzetten.
Zij kennen geen stelsel dan dit eene dat
ons achter-, in plaats van voor-uit brengtof,
op zijn voordeeligst, tot stilstand ons doemt.
Hen te bekeeren is monnikenwerkhen
van gedachten te doen veranderen is even on
mogelijk als het water uit de zee dragen.
Zoodra men meent éen stap vooruit te zijn
gekomen met zijne bestrijding, iets daarbij
te hebben gewonnen, wordt men op hetzelfde
oogenblik ontnuchterd door een enkel woord;
waaruit de oude Adam weer spreekt, die
van het begin der schepping af zich heeft
doen hooren, en die eeuwen en eeuwen de
zelfde is gebleven en wel eeuwig blijven zal.
Dergelijke lieden begraaft men eenvoudig
met de aardige bewering van een Fransch
schrijver dat, indien zij by „de schepping"
tegenwoordig waren geweest, zij zouden heb
ben uitgeroepen mon Dieu, ne dérangee pas
le chaos I
Aan al die gevoelens zal, wij zijn er zeker
van, al wenscbten wij het zoo gaarne anders}
in de volgende weken in ons lagerhuis uiting
worden gegeven.
De geruchten, die tot ons komen, beloven
weinig goeds voor hen, die, zooals wij, zoo
gaarne hadden gezien dat men bij de behan
deling van dit belangrijk maar van alle
kanten reeds bekeken vraagstuk,
een practischer, een eenvoudiger wijze van
werken had aangenomen.
Helaashet zal niet zoo zijn.
Bezwaren van grondwettigen, bezwaren van
practischen, bezwaren van politieken aard
zij znllen van alle kanten opdagenen dit
te meer nu het een kwestie geldt, waarover
ieder een meening heeft en die onder het
bereik van allen valt.
O 1 kostbare nationale tijd, wat zal er veel
van n verbruikt en misbruikt worden
Men zou baast in de verzoeking komen
prijzen uit te loven voor hen, die iets nieuws
ons laten hooren, maar tevens ook voor hen,
die zich aan Bpreken niet te buiten gaan.
Men fluistert zelfs van een nieuw on
derzoek in de afdeelingen der Tweede
kamer van de in te dienen amendementen
waardoor eerst in de nieuwe zitting het
werk drer kiesrechtregeling tot een einde
zou kunnen gebracht worden.
Als dit kon Btrekken tot verbetering van den
arbeid van den minister, wij zouden ons
daarbij neerleggen, edoch, afgaande op al
hetgeen is gezegd en geschreven over diens
voorstellen, en de middelen, die tot wijziging
reeds zijn aangegeven, gelooven wij dat van
verbetering in de hoofdzaken geen kwestie
zijn kan.
En voor de details behoeft men waarlijk
geen nieuw sectie-onderzoek.
Onder al de bestrijders der ontwerpen
zijn er echter geene zoo gevaarlek als zjj, die
hunne gedachten niet rondweg uiten, wier
drijfveeren wel te raden maar niet te be
wijzen zijndie niet uit vrees, noch uit
zwakheid bezwaren opperen, maar die, een
voudig voor zich zeiven ontevreden over
den loop, dien de parlementaire zaken ne
men, het werk van dit ministerie liever af
breken dan opbouwen.
Zij schuilen niet alleen onder de felle be
strijders van de kiesrechtontwerpen, onder
de politieke tegenstanders van dit kabinet',
men treft hen aan onder alle partijen.
Hun ware bedoelingen verbergen zij achter
tal van andere motieven en, voor zoover zij
zich rekenen tot de liberalen, dient onze partij
juist voor hen het meest op zijne hoede
te zijn.
Van hun zijde dreigt niet het minst groot
gevaar.
Zoo zal de aanstaande strijd van onder
scheidene kanten, met verschillende wapenen
gevoerd worden.
Wie zullen overwinnen:
De zwakken
De vreesachtigen
De steiselloozen
He politieke kansrekenaars
De politieke tinnengieters
Of de minister Tak van Poortvliet
Wie ons standpunt, van begin af aan
tegenover de kiesrechtontwerpen ingenomen
kent; wie weet, hoe wij steeds, zonder onze
bezwaren tegen enkele details te verbloemen,
vooral waar het geldt de verscherping der
waarborgen, dat zij, die kiezen moeten, goed
ontwikkeld zijn en de invulling hunner bil
jetten vrij en zonder eenig gevaar van in
vloed van buiten kan geschieden, op het
stembureau onze volle sympathie aan die
voorstellen schonkenwie dat alles weet
zal begrijpen dat wij de overwinning van
den minister zeer gaarne zullen zien.
En zij kan verkregen worden, wanneer
allen, die met hem op dit punt eenstemmig
denkendie zijn werk waardeeren, zijn
flinkheid roemen, zich nauw bij hem aan
sluiten, en duidelijk doen blijken in hoofd
beginselen van geen toegeven te willen
weten.
De leden der Tweede kamer, die toonen
zullen dat te begrijpen, kunnen rekenen op
de sympathie van een groot, zoo niet het
grootste deel van het Nederlandsche volk,
dat zich over dit belangrijk vraagstuk meer
dan eenmaal onomwonden uitsprak, en dat
waarlijk zonder omwegen zich beslist ver
klaarde vóór eene regeling, zooals de minister
van binnenlandsche zaken die voorstelt.
De liberale leden der Tweede kamer kun
nen wij niet genoeg eraan herinneren, hoe zij
tegenover hunne party een duren plicht te
vervullen hebbenen hoe de liberalen in het
land van hen verlangen dat zij, evenzeer als
de minister, zich beijveren om het vraagstuk
der kiesrechtregeling, dat jarenlang ons poli
tie k leven in beroering bracht, tot eene op
lossing te brengen in de goede richting, door
den heer Tak van Poortvliet aangegeven.
rijksambtenaar, die tot lid der Tweede kamer
verkoken wordt, alles behalre goed verzekerd
is. Alleen voor de militairen, ten opzichte van
wie een afzonderlijke bepaling in de grondwet
voorkomt, is het non-activiteits-tractement by
de wet geregeld.
Zooals het nu staat, moet voor ieder bijzon
der geval een afzonderlijke regeling getroffen
worden. Toen dr J. Zaaijer Az. indertijd voor
Leeuwarden in de kamer zitting nam, had hij
zich vooraf' verzekerd gedurende zijn lidmaat
schap verlof als leeraar te zullen verkrijgen
met een verlofstractement van f 1500. De
regeering zorgde daar by, dat in de tjjdeljjke
vacature aan de h. b. school te Leeuwarden
voorzien werd. Met den heer Valette is, naar
bericht wordt, een voor hem minder voordeelige
schikking getroffen. Hy krijgt een jaar verlof,
met behoud van tractement, doch moet zelf
de kosten dragen zyner vervanging als leeraar.
Hierdoor verkeert hy in dezelfde positie als
een leeraar, die om de een of andere particu
liere reden, voor het doen eener wetenschap
pelijke reis of' wegens ziekte een jaar verlof
krygt, want ook dan wordt gewoonlyk deze
regeling gemaakt. Wanneer men echter door
de kiezers tot lid der volksvertegenwoordiging
verkozen en dus geroepen wordt voor het open
baar belang op te treden, mocht de regeling
wel een weinig minder bezwarend voor den
betrokken persoon zijn, en in ieder geval is
wetteljjke regeling zeer gewenscht,, opdat in
het algemeen rijksambtenaren, vooral zjj, die
geen fortuin hebben, weten waarop zjj bjj een
verkiezing tot Kamerlid kunnen rekenen.
Door het Schoolblad wordt er op gewezen
hoe de verkiezing van den heer T. G. G.
Valette, leeraar aan de rjjks hoogere buvger-
school te Gouda, tot lid van de Tweede kamer
der Staten-Generaal op nieuw de noodzake
ljjkheid doet bljjken, dat uitvoering gegeven
worde aan een bepaling der grondwet, die
betrekking heeft op de financieele positie,
waarin rijksambtenaren bjj het aanvaarden van
dat lidmaatschap verkeeren.
In art. 96 der grondwet zoo schryft het
blad wordt gezegd, dat in het eer&te lid
de ambten zyn opgenoemd, die met het lid
maatschap der Staten-Generaal onvereenigbaar
zyn»De wet regelt voor zooveel noodig de
gevolgen van de vereeniging van het lidmaat
schap van een der beide Kamers met andere
dan de in bet eerste lid uitgeslotene, uit
's lands kas bezoldigde, ambten." Deze bepa
ling kwam niet voor in de grondwet van '48
doch is bjj de herziening in'87 er in gebracht-
Te vergeefs echter wacht men sinds 6 jaar
op het tot stand komen der bedoelde wet en
dit heeft tengevolge, dat de positie van een
Door den commissaris der koningin in
Utrecht is een circulaire gericht tot de burge
meesters in die provincie betreffende de toe
passing der arbeidswet. Hierin wordt betoogd,
dat daar, waar een goed plaatseljjk toezicht
werd uitgeoefend, de wet voor velen uitmun
tend heeft gewerkt. Dit is echter, blykens
de opgedane ondervinding, volstrekt niet overal
het geval geweest. Het toezicht wordt nog al
te veel overgelaten uitsluitend aan onderge
schikte beambten.
Om deze reden wordt het wenschelyk ge
acht er op aan te dringen, dat de hoogere
gemeentelijke autoriteiten zich van tjjd tot
tjjd zelf met deze inspectie belasten. Waar
echter bljjkt, dat werkgevers krachtig mede
werken tot richtige uitvoering der wet, moeten
deze bezoeken niet te dikwjjls worden her
haald.
In de Donderdag ge houden zitting der Eerste
kamer werd, zooals gisteren nog in een deel
der oplaag van het vorig nommer gemeld is,
mededeeling gedaan dat de heeren mrE. Fok
ker, A. Prins, Van Lier, I. Prins en Wertheim
zjjn gekozen tot rapporteurs over het wets
ontwerp betrekkelijk de bedrijfsbelasting.
Aangenomen werden het voorioopig handels-
tractaat met Spanje en de wetsontwerpen be
trekkelijk de Indische credieten en rekeningen
De volgende vergadering is bepaald op 28
Juli.
By kon. besluit:
is bepaald, dat, bjj afzonderlijke dagorders,
zoowel in Indië als in Nederland, eervol zal
worden vermeld de gepensioneerde sergeant
majoor van het korps mariniers M. van Buu-
ren, zulks ter zake van zyn gehouden gedrag
bjj de affaire van Maoenoera (Fibres) in 1878;
is aan L. C. F. E. Engelenburg, op zyn
verzoek, eervol ontslag verleend als directeur
der afdeeling waarnemingen te land bjj het
Kon. Ned. Meteorologisch Instituut te Utrecht
De St. Ct. bevat de wet van den 23en Juni
1893, tot goedkeuring van de uitgifte in erf
pacht voor 30 jaren van een tot het Kroon
domein behoorend stuk grond te Hontenisse
aan de Coöperatieve stoomzuivelfabriek Hon
tenisse aldaar.
I^ettereii en H-iinst,
Volgens bericht uit Mons zjjn er in
Henegouwen in den laatsten tjjd belang
wekkende ontdekkingen gedaan. In de ge
meente Ciply, dicht bjj Mons, is een Romeinsch
kerkhof ontdekt; te Vellereile-le-Sec de fun
damenten van eene Frankische villa met
mozaïekvloer, en te Givry de overblijfselen
van Romeinsche gebouwen. De villa bjj
Vellereile-le-Sec wordt voor een jachthnis van
de Merovingers gehouden!
Volgens een blijkbaar officieus bericht in
verschillende bladen is er niet alleen nog
geenszins een nieuwe directeur van de Reveu
des deux Mondes aangewezen, maar zou het
wel kunnen zjjn dat men den beer Buloz liet
aanblijven,
Te St Annaland ligt een adres aan den
gemeenteraad ter teekening, waarin wordt ver
zocht een onderwjjzer op te roepen met land-
bouw-acte. Men meent, dat zulk een onderwyzer
op Tholen, waar alles leeft in en van den
landbouw, juist op zijne plaats zou zjjn.
Donderdag 11. werd te Cadzand in de
openbare school de vijftigste algemeene ver
gadering gehouden der onderwjj zers-vereeniging
in het Arrondissement Oostburg. De heer
Gerritsen, arrondissements schoolopziener,
opende deze vergadering, die door een groot
aantal leden werd bjjgewoond, met een woord
van welkom en eene herinnering aan de vijf
tig jaren, die de vereeniging nu herdacht.
Wel waren er bevoegder personen reeds tal
van jaren lid der vereeniging, die meer zouden
kunnen zeggen van hare geschiedenistoch
mocht hy, getuigende van de 13 keeren dat
hjj deze feestvergadering leidde, met vrijmoe
digheid zeggen, dat de vereeniging vooruit
was gegaan en de thans ruime opkomst legde
de getuigenis af, dat zjj nog niet leed aan
verval van krachten.
Met een enkel woord herdacht hjj het schoone
jnbilé, dat de heer Hubrechtae, hoofd der
school te Retranchement, laatst vierde en sprak
hy zjjne beste wenschen uit voor 't welzjjn
van den nestor der vereeniging.
Na afloop der huishoudelijke werkzaamheden
hield de heer Roozendaal van Oranjepolder
eene rede over, de roeping en verplichting der
onderwijzers. Deze toespraak werd met on
verdeelde aandacht aangehoord en luide bij
valsbetuigingen en de dank van den voorzitter
waren het welverdiende loon van den spreker.
De uitslag van een wedstrjjd in het schrjjvea
op het bord was als volgtde heer Klerck
van. Cadzand behaalde den eersten pry a f 3
mej. Jansen van Groede den tweeden f 2.50;
de heer Bosdjjk van Schoondyke den derden
f 2en de heer De Gelleke van Oostburg,
mej. Monjé van Kruisdyk en de heer Kolyn
van Groede ontvingen ieder eene premie van 1.
In den namiddag werd in het Badhuis te
Cadzand een gemeenschappelijke maalty'd ge
houden, waaraan 37 onderwijzers en onderwij
zeressen deelnamen. Gezelligheid zat voor en
te spoedig kwam het oogenblik van scheiden.
Ook deze feestvergadering zal by velen, zoo
niet by allen eene aangename herinnering
achterlaten.
Te Breda is voor het examen van hoofd
onderwijzer geslaagd de heer A. Arnoldi van
Wilhelmi'nadorp.
In de verdaagde vergadering van het
kiescollege der Ned. herv. gemeente alhier, is
Donderdag avond een viertal van predikanten
opgemaakt, bestaande uit de heeren L, H, F,
A. Faure te Rheden, W. A, van Griethujjsen
te Goes, J. Ossewaarde te Sluis en H, Zeydner
te Vollenhove.
De heer A. S. Talma, pred. by de Ned,
Herv. kerk te Vlissingen, heeft voor het
beroep naar Schiedam bedankt.
Arrondissements-Rechtbanlc te Middelburg.
Heden, Vrijdag, zyn veroordeeld we
gens
diefstal: Ch. v. O,, 13 j., Kapelle, tot
f 0.50 b. s. 1 d. h.
verhinderen van werkzaamhe
den v a n b e a m b t e n M. d» J., 25 j., ar
beider, 's Heer-Arendskerke, tot f 10 b, s. 10
d. h., en
mishandeling: P< S., 15 j,, werkmail,
St. Jansteen, tot f 3 b, s. 3 d. h.
Allen in de kosten.
Voorts zyn nog veroordeeld wegenü
overtreding van rjjk3 belastin
gen (ongedekt binnenl, vervoer van accjjns-
goederen, weigering van visitatie; frauduleu-
zen invoer en overtreding patentwet)A. W.,-
35 j., werkman, St. Jansteen, tot 14 d.- gev,
straf; P. d. B., 45 j., arbeider, Hontenisse,
tot f 153.60 b. s. 14 d. h.; P. L„ 22 j., leur-
ster, Clinge, tot 3 d., en M. C. G., 27 j., hvr.
van Th. d. S., Koewacht, tot 1 d. gev. straf
A. d. B., 27 j., arbeider, Stekene (België), tot
1 m. gev. straf en f 10 b. s. 10 d. h., en H.
B. en P. D., beiden zonder bekende woon
plaats, ieder tot t 25 b., onverminderd de
verplichting tot betaling der verschuldigde
belasting volgens de wet.
Allen in de kosten, ook in die der bekeu
ring en met verbeurdverklaring der aange
haalde goederen.
