N°. 128.
136e Jaargang.
1893
Vrijda
2 Juni.
Middelburg 1 Juni.
Niet remmen.
Or
Deze courant verschijnt d a g e 1 y k s
met uitzondering van Zon- en F e e s t d a g e n;
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.
Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel; Bij abonnement lager;
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen, van 17 regels 1.50
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Reclames 40 cent per regel.
ONDERWIJS.
KERKNIEUWS.
UIT STAD EN PROVINCIE.
Thermometer.
Middelburg 1 Juni 8 u. vm. 57 gr.
m. 12 u. 62 gr., av. 4 u. 62 gr. F.
Verwacht N. W. wind.
Agenten te VlissingenP. Gr. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes A. A. W. Bolland, te Kruiningen F. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. C. de Mooij, te Tholen W. A.
van Nieuwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de
advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmas, te Rotterdam, de Geer. Belineante, te 's Gravenhage, en A. de La Mar Azn., te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parps en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Datjbe Cie., John F. Jones, opvolger.
Advertentiën
moeten des namiddags te één uur
aa,n het bureau bezorgd zijn, willen
zjj des avonds nog worden opgenomen.
Uit een mededeeling, ons Woensdag in het
kort verslag der Tweede kamer-zitting gedaan,
bleek iets omtrent de vooruitzichten der be
handeling van de kiesrechtontwerpen.
Die mededeeling vereischt echter eenige
opheldering, wijl het telegraphisch bericht
daaromtrent niet duidelijk was.
De voorzitter van ons lagerhuis gaf, nadat
het eindverslag over de kiesrechtontwerpen
was uitgebracht, te kennen omtrent het tijd
stip van behandeling daarvan nog geen
bepaald voorstel te willen doenmaar alleen
wèl te willen meedeelen dat het hem het
best voorkwam om daartoe over te gaan
na afloop der behandeling van de bedrijfs
belasting en van enkele kleinere ontwerpen,
die dan in staat van wijze zullen zjjn, en
na eene rust van enkele dagen.
Als datum, waarop met de behandeling
der ontwerpen zou worden begonnen, noemde
de heer Gleichman Woensdag 12 Juli.
Over de kwestie dier behandeling zijn
dezer dagen vrij wat meeningen geuit. Men
heeft daarbij vooral ook het licht laten vallen
op de noodzakelijkheid om vooral de regeling
van ons belastingstelsel niet tegen te houden.
En naar ons gevoelen terecht.
Het valt niet te ontkennen dat wij op dit
oogénblik een goed eind op weg zjjn met
onzo belasting-hervorming, maar tevens dat
er aan het geheel een groote factor ontbreekt,
zoolang bet personeel niet herzien is. De
nu in behandeling zijnde bedrijfsbelasting
zal zeker meewerken tot eene goede orga
nisatie maar toch ook, hoe billyk op zich
zelve, te zwaren druk uitoefenen, zoolang
de personeele belasting, met hare verouderde
en in onzen tijd vooral ongerijmde grond
slagen, tegelijkertijd van kracht blijft.
Eene verbetering, eene verandering is
hoogst noodig.
Mocht dus de behandeling der kiesrecht
ontwerpen het tot stand komen van zulk
eene wijziging in den weg staan, dan zou
den wij voor eenig uitstel kunnen pleiten
maar wij meenen dat dit onnoodig is.
Terwijl die behandeling plaats heeft, kan
de minister van financiën zich wijden aan
de noodzakelijke herziening van de perso
neele belasting. De nieuwe kieswet, een
maal aangenomen, moet nog in behandeling
komen bij de Eerste kamer; de Tweede
kamer heeft dus nog, vóór haar vierjarig
tijdvak om is en de verkiezing plaats heeft
op den nieuwen grondslag, den tijd om eene
nieuwe regeling van het personeel in be
handeling te nemen. En dat de minister
van financiën zich met voortvarendheid aan
die regeling wijden zal blijkt wel uit hetgeen
Dinsdag door hem is gezegd- Tot tweemalen
toe heeft hij toen verklaard, dat hij al het
mogelijke zou doen, om den door hem
daaromtrent gekoesterden wensch te ver
vullen. Over drie weken ongeveer zal hij
zich een denkbeeld kunnen vormen van de
vermoedelijke opbrengst der vermogensbe
lasting en van hetgeen de schatkist zal
kunnen missen. Dan, onmiddelljk naafloop
van de nu aanhangige beraadslaging over
de bedrijfsbelasting, zal hij de best mogelijke
verbetering der personeele belasting zoeken
voor. te bereiden.
Voor het gisteien door den voorzitter der
Tweede kamer aangegeven idee valt dus
onzes inziens zeer veel te zeggen. Anderen
mogen meer geneigd zijn om tot eene behande
ling van de nienwe kieswetten in October
te adviséeren, omdat de Tweede kamer in
Juli door de behandeling der bedrijfsbelas
ting zeer afgemat zal zijn men verlieze
niet uit het oog dat in het najaar de be
grootingen voor 1894 weer heel wat tijd
vorderen en men met de behandeling daarvan
reeds jaren achtereen ten achteren is.
Daarin zou nog meer vertraging plaats
hebben, wanneer men een belangrijken arbeid
als de behandeling der kieswetten in October
ter b ind
Zoo afgemat zullen de leden der Tweede
kamer wel niet zijn, of zij bunnen in Juli
zich aan laatstgenoemden arbeid wel wijden
vooral nadat zij nog eenige dagen rust,
hebben genomen.
De vingerwijzing van den voorzitter kan
tevens haar goeden invloed uitoefenen ter
aansporing van de leden om toch vooral bij
de behandeling der bedrijfsbelasting niet met
ellen'ange redevoeringen, waarbij meeimalen
herhaald wordt wat eenmaal gezegd is, of
punten besproken waarover anderen reeds
een gevestigde opinie hebben, den tijd te
doen te loor gaan.
Wij hebben hierboven gezinspeeld op de
aanneming der kiesrechtontwerpen door de
Tweede kamer.
Mag deze als meer dan waarschijnlijk,
als zeker worden aangenomen
Mogen wij de jongste mededeelingen daar
omtrent gelooven, dan kan op die vraag een
bevestigend antwoord gegeven worden.
En het zou ons ook zeer verwonderen,
wanneer dit niet het geval ware.
Men schat de meerderheid, waarop de
minister Tak voor zijne ontwerpen rekenen
kan, op twintig stemmen. Slechts veertig
leden, twaalf liberalen, acht anti-revolu-
tionnairen en twintig katholieken zouden
onverzoenlijke tegenstanders zijn maar hun
aantal zou, al naar mate de tijd der behan
deling Wordt verdaagd, verminderen. Aldus
een der vele, zich noémende «goed ingelichte",
correspondenten.
Nu zouden zoo luidt verder zijDe ge-
dachtengang de tegenstanders der voorge
stelde regeling vooral er op aandringen tot
spoedige behandeling over te gaan, omdat
zij anders vreezen dat ook hunne oppositie
in kracht zal verminderen.
Ook daarvoor bestaat alle grond.
„In het algemeen staat het vast" wij
zeggen dit het Centrum na „hoe langer
het uitstel duurt, des te minder wordt de
tegenstand tegen eene kiesrechtuitbreiding.
Nu reeds vertoont deze zijn zwakte in die
mate, dat hij er al aan toe is, om door
groot gedruisch en door hooge woorden zijn
gemis aan intensiteit te verbergen. Dit.laatste
zal ook den over het algemeen nogal goed
ingelichten voorstanders der uitbreiding in
de heide Kamers niet ontgaan kunnen en
vandaar zelfs de mogelijkheid, dat zij het
uitstel niet eens meer noodzakelijk zullen
achten."
Aan den geest des tijds, de strooming
die omtrent kiesrechtuitbreiding steeds
krachtiger in ons land zich openbaart, kan
men zich niet onttrekken. Men moge pogen
nog met allerlei kunstmiddelen tegen dien
stroom op te roeien ten slotte wordt men
daardoor van zelf, vaak nolens volensmee
gesleept.
De beweging te 's Gravenhage en die te
Utrecht hebben het bewijs geleverd dat er
heel wat nocdig is om de, gemoederen tegen
die ontwerpen in beweging te brengen, maar
tevens dat de oogst de groote moeite, daar
aan besteed, lang niet heeft beloond.
Wat zal men dan, ter wille van zulk
eene oppositie, die zoo weinig vruchtdragend
bleek, de behandeling van dit gewichtig
vraagstuk nog langer dan hoog noodig ver
dagen
Men sla liever de handen aan het werk
men doe dit met alle kracht; en de voor
standers der ontwerpen steunen met al'e
macht den minister Tak in zijn loffelijk
pogen.
Men moge in bijzaken van meening ver
schillen 1 op de hoofdpunten zij men dien
minister tot kraebtigen steun 1 Vooral van
liberalen kant is dit dure plicht. Het is een
voudig sophisterij om zooals de Utrecht-
sche anti-kieawet-macnen doen te beweren
dat de leden der liberale partij, die zich
met de hoofdbeginselen van Tak's kieswet
niet vereenigen, volkomen consequent zijn
en overeenkomstig het bekend program der
Liberale Unie van 1891 handelen.
Wij willen onze lezers niet vermoeien met
voor de zooveelste maal te herhalen, wat wij
vroeger reeds, onder aanhaling der oir-
culaire, door de Liberak Uwe verspreid,
schreven dat de eisch der partij is en blijft
uitbreiding van het kiesrecht zoover de
grondwet dit toelaat.
Die eisch is onafwijsbaar; en^aan dien
eisch beantwoordt het ontwerp-Tak ten volle.
Men verschuile zich dus niet ai hter drog
redenen, van welken aard ook, om eene
andere meening te verdedigen men doe dit
vooral niet onder het vaandel der liberaliteit
men ontplooie dan eerlijk het conserva
tieve doek, en getuige rondweg dat daarbij
vrees de drijfveer is.
Op de liberalen, die zich daarachter ver
schuilen, rust vooral een zeer zware verant
woordelijkheid en wanneer straks, ondanks
hen, de nieuwe regeling tot stand is gekomen,
zal over hen gerecht en zullen zij buiten de
liberale gelederen gesloten worden.
Door zulk eene oppositie late men zich
dus niet tot uitstel van behandeling be
wegen. De lijdensgeschiedenis in België is
voor ons maar al te leerzaamen hoe spoe
diger het gewichtig kiesrecht-vraagstuk is
opgelost, hoe ruimer en vrijer men zal
ademen in orze politieke atmosfeer, die aan
opfrissching zoo zeer behoefte heeft.
Onder leiding van een krachtig en door
tastend man als Tak van Poortvliet heeft
de meerderheid in de Tweede kamer op dit'
punt eene schoone taak te vervullenen
wie als liberaal zich van hem afscheidt zal
meer handelen tot nadeel van het land en
de liberale partij dan tot eer van zich zeiven.
Het door de commissie van rapporteurs uit
de Tweede kamer voor de wetsontwerpen be
trekkei jjk bet kiesrecht vastgestelde eindver
slag bevat niets dan het gewone formulier,
waarbjj de commissie de openbare beraadslaging
over de ontwerpen genoegzaam voorbereid ver
klaart te zjjn.
Zooals gisteren nog in een deel der oplaag
onder Laatste berichten is medegedeeld over
leed Woensdag namiddag plotseling in het
gebouw van den Raad van State de heer jbr.
mr G. C. J. van Reenen, minister van staat,
vice-president van den Raad van State.
l)e beer Yan Réenen was in de zaal voor
de bestuursgeschillen, waar bij de zitting had
gepresideerd, in gesprek met den staatsraad
jhr Van Eysinga. De vice-president werd eens
klaps ongesteld en viel in bewusteloozen toe
stand tegen den grond. Oogenblikkelijk werd
beproefd hem met de eerste hulpmiddelen,
die onder - bet bereik lagen, bij te brengen,
terwjjl inmiddels boden werden uitgezonden
om geneeskundige hulp in te roepen. Na ver
loop van weinige minuten was het leven echter
uitgebltiscbt, en de geneeskundige kon slechts
den dood constateereb.
Het lijk bleef in bet vertrek, waar de hooge
staatsdienaar stierf, tot 's avonds negen uur, toen
het door de familie in ontvangst werd geno
men, en naar de woning des overledene werd
overgebracht,
De ontslapene staatsman was vroeger bur
gemeester van Amsterdam en trad in 1853, na
de Aprilbeweging, als minister van binnen-
landsche zaken op in het ministerie-Van Hall.
Hij moest dit ambt opgeven ten gevolge van de
oppositie tegen de door hem ontwórpen school
wet. Van Mei 1858 tot Sept. 1875 was hij
lid der tweede Kamer, en gedurende verschei
dene jaren haar. voorzitter.
In 1876 volgde hjj baron A. Mackay van
Ophemert op in de hooge betrekking van vice-
president van den Raad van State, welke hij
tot zjjnen dood vervulde en krachtens welke
waardigheid hij ook was lid van den raad
van voogdij van H. M. de koningin, waarvan
hem het voorzitterschap was opgedragen. In
1889 werd hjj benoemd tot minister van staat,
na reeds te voren in den adelstand te zjjn
verheven.
De ontslapene, die den leeftjjd van 75 jaar
bereikte, was in al kringen der maatschappij
hoog geacht, zoowel door zjjne welwillendheid
als door zjjnen vriendeljjken en harteljjken
omgang.
Bij Koninkl. besluit:
is benoemd tot lid van den Pensioenraad voor
burgerlijke ambtenaren, mr. J. Ph. van Bosse,
voorzitter van den raad van Toezicht op de
Spoorwegdiensten
is jhr .P. H. A. Martini Buys, eerstaanwezend-
ingenieur bjj den aanleg van Staatsspoor
wegen, benoemd tot ridder in de orde van den
Nederlandschen Leeuw,
Letteren en ftunst.
De heer Jan T. Renard, orkest-directeur
van het Salon des Variétés te Amsterdam, is
benoemd tot tweede directeur van het Con-
certgebouio aldaar.
In zijn woning te Berljjn is dood gevon
den de portret- historie- en genre-schilder Otto
Kaufmann. Eerst dacht men aan zelfmoord,
maar Kaufmann is waarschijnljjk aan een hart
kwaal gestorven. Naast hem op tafel vond
men een poeder, geneesmiddel tegen een hart
kwaal.
De beroemde catacomben-navorscher
Derossi te Rome is door een beroerte getroffen.
Zjjn toestand is hopeloos.
Tot onderwijzeres aan de openbare lagere
school te Coljjnsplaat is tegen half Juni a. s.
benoemd mej. A. A. A. van Bekum te Mid
delburg.
Te Vlissingen zjjn, ten behoeve van bet
lager onderwjjs, de volgende voordrachten op
gemaakt voor onderwjjzer op school B (hoofd
de heer W. van Kamer) de heeren J. Stroo-
snijder te Bolnes, A. P. Varel te Middelburg
en G. Njjsse te Baarlanden voor onderwjj-
zeres op school D (hoofd mej. J. W. Bejjerman)
de dames A. E. G. Pisuisse te Vlissingen, E,
Emanuel te Tiel, A. A. A. van Bekum te
Middelburg en J. Dalmejjer te Velsen.
De beer J. Verheul, onderwjjzer aan de
school van den heer Hoestra te Biervliet, heeft
voor zijne benoeming te IJzendjjke, de school
aan de Klakbaan, bedankt en die te Leerdam
aangenomen.
De beer J. Jansen, onderwjjzer met hoofd-
acte aan voormelde school, beeft deze week,
wegens zjjne benoeming als onderwjjzer te
Terneuzen, eveneens eervol ontslag aange
vraagd.
Door het kiescollege der Ned, Herv. ge
meente alhier is Woensdag avond gekozen
de heer G. J, A. Jonker, predikant bjj die
gemeente te Kralingen, ter vervulling der
vacature, ontstaan door het vertrek van dr L,
Heldring.
Bljjkens de overgelegde en goedgekeurde
rekening van het comité voor Vrije Evangelie
prediking en Godsdienstonderwijs bjj deNeder-
duitsch-Hervormde gemeente te Middelburg
over 1892, bedroegen de ontvangsten/'299L055
en de uitgaven f 1030.08. Op 1 Januari '93
was er dus een voordeelig saldo van/'1960.975.
Onder de uitgaven komt een post voor van
f 280 als vergoeding van reis- en verblijf
kosten aan predikanten van elders.
Aangenomen het beroep naar de Doops
gezinde gemeente te Aardenburg door den
heer G. Hofstede, predikant te Baard.
Dinsdag had te Osdorp naar men aan
de Tijd schrjjft in de Parochiekerk de
plechtige uitvaart plaats van den weleerw.
heer Henricus Graman, die jl. Vrjjdag, na een
ongesteldheid van slechts weinige dagen, op
27jarigen leeftijd overleed te 's Heerenhoek.
waarheen de schjjnbaar zoo krachtvolle priester
zich had begeven, om behulpzaam te zjjn bjj
de plechtigheden van het 40-uren-gebed. Met
een aantal geesteljjken was een talrjjke schaar
geloovigen tot de treurige plechtigheid opge
gaan. De eerbiedwaardige herder der parochie,
door een tweetal vrienden van den overledene
bjjgestaan, droeg de H. Offerande op tot
zielerust van den zoo vroeg ontslapene, die
van jongs af zjjn berderljjke zorgen had
genoten. De zeereerw. pastoor Rengs van
Middelburg, waar de eerw. heef Graman
de heilige bediening uitoefende, had met
den zeereerw. heer Wennen, pastoor te 's Hee
renhoek, en den weleerw. kapelaan Van
Leeuwen het stoffel jjk overschot naar Osdorp
begeleid en wjjdde na de H. Mis eenige wel
sprekende woorden van diepgevoelde droefheid
aan den jeugdigen vriend en medebroeder,
die in den ochtend van zjjn priesterleven
reeds door God was weggenomen. >De Heer
beeft gegeven, de Heer heeft genomen,"
met dit troostwoord der schriftuur sprak de
gewjjde redenaar de treurende betrekkingen
toe en de talrjjke vrienden, die in den rjjk-
begaafden jeugdigen priester zich steeds een
beminneljjk toonbeeld van oprecht christeljjke
nederigheid zullen herinneren.
In de Brusselsche Gazette komt een
schrjjven voor uit Den Haag, waarin op vrjj
overdreven wjjze melding gemaakt wordt van
de, ontvangst te Middelburg der harmonie
Travailleurs réunis uit Ittre en aan dit ge
zelschap veel te hooge lof wordt gebracht
voor de met Pinksteren in het Schuttershof
gegeven matinee.
Onder anderen wordt in dat schrjjven be
weerd dat de gebeele vrouweljjke bevolking
van Middelburg op de been was om, onder
vroolijk gehuppel, den vreemdelingen uitge
leide te doen naar het station
Het stuk draagt duideljjk het kenmerk
te zjjn van de band van iemand, die niet
bij de excursie is tegenwoordig geweesten
Middelburg en de Middelburgers in 't geheel
niet kent.
Door het centraal-bureau van de tele-
phoon alhier werden in de maand Mei 4240
aansluitingen tot stand gebracht.
De officier van gezondheid 2e kl. R. C. K.
Ilcken, thans te Harderwjjk, wordt op 1 Nov.
ingedeeld bjj het 2e bat. 3e reg, inf. te Mid
delburg.
Wegens het vertrek van den heer E. J.
G. W. Berghege, arts, van Domburg naar En
schedé, is tot gemeente-geneesheer te West-
Kapelle benoemd de heer dr J. J. van der
Harst Jr., arts te Koudekerke.
Woensdag namiddag had te Vlissingen
de ter aardehestelling plaats van den heer
A. M. P. Rocholl, in leven commies, chef de
bureau bjj den burgerljjken stand aldaar.
De ljjkkist was gedekt door onderscheidene
maijonnieke insignes en voorts door eene krans
van levende bloemen van het gemeentebestuur
en eene andere van de vrjj metselaars-loge
VAstre de VOrient, waarvan de overledene
gedurende bjj na 40 jaren een jjverig lid was.
Zjjne laatste 'wensch was het geweest om door
de leden dier Loge grafwaarts te worden ge
dragen. Burgemeester en wethouders, de
ambtenaren van den burgerljjken stand en
de ambtenaren ter gemeente-secretarie volg
den in rp tuigen den ljjkwagen,
Aan de groeve werd in de eerste plaats bet
woord gevoerd door den burgemeester, die in
gevoelvolle en harteljjke bewoordingen hulde
bracht aan den trouwen, jjverigen, nauwgezet»
ten ambtenaar en braven huisvader.
Namens de leden der Loge sprak de heet
J. W. Jacobze, die zjjne medeleden erop wees,
hoe de overledene als vrjjmetselaar steeds de
belangen der orde met jjver bad voorgestaan,
zich in al zjjne handelingen als een waar
vrjjmetselaar had doen kennen en daarom
ten voorbeeld kan strekken aan de jongefe
leden. Met eenige harteljjke woorden sprak
de heer Jacobze ook den zoon van den over»
ledene en de overige familie-leden toe.
Diep geroerd bedankte de heer A. M, P.
Roeholl jr., mede namens de familie, allen
voor de laatste eer, aan zjjn beminden vadei'
bewezen.
De door den minister van oorlog jl.
Donderdag te Vlissingen gehouden inspectie
nam dadel jjk na aankomst, per tram van half
tien voormiddag aldaar, een aanvang.
Achtereenvolgens werden de verschillende
kazernes en de magazjjnen bezichtigd.
Na het gebruik van een lunch te twaalf
ure aan het Badhotel werd het schjjfschiet*
terrein onder Souburg, alwaar nieuwe schiet
banen worden aangelegd, in oogenschouW
genomen.
's Namiddags te 5 uren vertrok de minister
met de hem vergezellende officieren weder
naar Middelburg.
Ter aanvulling, van het bericht omtrent
de Dinsdag gehouden vergadering van de
Vereeniging tot het regelen en bevorderen
van Volksvermaken te Goes dient dat de heer
H. J. van Noppen wel als voorzitter ontslag
heeft genomen, doch als lid van het bestuur
zitting bljjft houden.
Met-ingang van heden is tot brieven
gaarder te Wilhelminadorp benoemd de heer
J. van Anrooy Pz., barbier te Goes.
Benoemd tot djjkgraaf van den polder
Middel-Zwaké, in plaats van F. Burger, over
leden, I. A. Remjjn, gezworen van dien polder
en in diens plaats tot gezworen I. Woutersen,
allen te 's Gravenpolder.
Het bjj zonder telegraafkantoor te Sint-
Annaland is voortaan op werkdagen open van
8 tot 12 uren voor- en van 1 tot 2 en 81/., tot
oor namiddags (Spoortjjd.) De diensturen
op Zon- en feestdagen bljjven onveranderd.
Uit Zaamslag meldt men ons
Stembevoegde ingelanden van den Zaam-
slagpolder stelden in hunne vergadering van
Dinsdagmiddag de rekening over 1892/93 vast
op een bedrag van 'f 7391.695 in ontvang en
f 6391.68 in uitgaaf, en da b'egrooting voor
1893/94 op een eindcjjfer van 7397.91 in ont
vang en uitgaaf. Het djjkgpsehot werd bs?
paa'd op f m por it>A,