5R N°. 121. 136° Jaargang. 1883 Donderdag 25 Mei. Middelburg 24 Mei. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen; Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.- Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen; van 17 regels f 1.50 iedere regel meer f 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte; Reclames 40 cent per regel. Letteren en ü-unst, ONDERWIJS. UIT STAD EN PROVINCIE, til I) DU lil IK,Sill! COURANT. w Advertentiën Thermometer. j Agenten te Vlissingen: P. Gr. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen P. v. d. Peijx, te Zierikzee A. C. de Mooij, te Tholen W. A. Middelbnrg 24 Mei 8 u. vm. 61 gr. j van Nieuwenhuijzen en te TemeuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de j moeten des namiddags te één uur m. 12 u. 68 gr., av. 4 u. 66 gr. F. i advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmak, te Rotterdam, de Gebb. Belinfante, te 's Gravenhage, en A. de La Mar Azn., te Amsterdam. j aan bet bureau bezorgd zijn, willen Verwacht N. W. wind. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parps en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger. zjj des avonds nog worden opgenomen. Voor de weduwe en kinderen van wplen N. P. Burghardt vonden wp heden in de aan ons bureau geplaatste bus van L. X. /"1.90 D. L. D. f 5 N. N. f 2 zangvereeniging Uitspanning door inspanning te Veere op brengst collecte f 18.18 en los geld f 0.45. Totaal met de vorige opgaven 251.25. By kon. besluit: zyn benoemd tot bewaarder van de hypo theken, het kadaster en de scheepsbewyzen te Gorinchem P. van der Mark, thans in ge- Ipke betrekking te Appingedamtot ont vanger der registratie en domeinen en be waarder van de hypotheken, het kadaster en de scheepsbewyzen te Brielle G. D. L. Graaf land, thans ontvanger der registratie en do meinen te Loenen tot ontvanger der registratie voor de gerechteiyke akten en der domeinen te 's Hertogenbosch O. A. Verwey, thans ont vanger der registratie en domeinen te Eist tot ontvanger der registratie en domeinen te Alphen, C. J. Plomp te Meppel, J. L. de Wpn te Hilversum, F. Fontein Hz., allen thans in geiyke betrekking, respectieveiyk te Schagen, te Hardegarpp en te Bolsward; is de heer P. L. Soeters, laatstelpk gezag hebber 1ste kl. bg de gouvernements-marine in N.-I., thans met verlof hier te lande, op zpn verzoek, wegens physieke ongeschiktheid, eervol uit 's lands dienst ontslagen, met toe kenning van pensioenen is de by het Nederlandsch leger gede tacheerde ritmeester der cavalerie van het N.-I. leger W. C. S, van den Brandeler, ter zake van lichaamsgebreken in en door den dienst ontstaan, eervol uit den militairen dienst ontslagen, met toekenning van pensioen. De St. Ct. bevat een kon. besluit, tot nadere wyziging van het koninkiyk besluit van 11 November 1856 Staatsblad n°. 114), houdende bepalingen omtrent de dienst der rijksveld wachters. VOLKSONDERWIJS." Ter aanvulling van het korte telegraphische bericht in ons vorig nommer omtrent de Dinsdag te Amsterdam gehouden algemeene vergadering van Volksonderwijs, diene nog het volgende De heer De Groot, die de vergadering leidde wees in zjjne korte toespraak, waarmede hg de bpeenkomst opende, op het groote nut van het lager landbouwonderwijs en op het gebrek aan onderwpzers in dat vak, terwijl hjj hoopte, dat de zaak in de afdeelingen zou worden besproken en dit tot vermeerdering van cur sussen in het landbouwonderwijs zou aanleiding geven. Uit het jaarverslag van den secretaris bleek o. a. dat het ledental daalde van 6328 tot 5961. Het getal afdeelingen bleef hetzelfde en het getal correspondentschappen vermeer derde met 3. Uit dat van den penningmeester bleek dat de rekening sluit met een batig saldo van ƒ1700. Omtrent de financiën had het hoofdbestuur voorgesteld de bpdrage aan de algemeene kas over 1894 te bepalen op f 0.65 per lidom f 500 te storten in het schoolfonds; en f 100 bg te dragen tot bevordering van ambachts- onderwjjs in Drenthe. De afdeeling Zuidwesthoek van Friesland stelde voor, in plaats van 65 cents, 50 cents te lezen, welke afdeeling tevens voorstelde de bpdrage tot bevordering van het landbouw- onderwps in Drenthe te doen vervallen, terwjjl Hengelo voorstelde f 125 in het schoolfonds te storten, naar aanleiding waarvan, alsmede van het hoofdbestuur der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, het hoofdbestuur van Volksonderwijs een schrpven had gericht aan het Nwfebestuur, waarin de teleurstelling er over werd uitgesproken, dat over de subsidie aan het schoolfonds voor 1894 niet is gecor respondeerd. Na toelichting en verdediging der amende menten, werden die namens het hoofdbestuur bestreden door mr Van Gilse, die betoogde dat voor de gemengde commissie nog genoeg overbleef. De amendementen werden daarna ingetrokken en de bestuurs-voorstellen unaniem behalve 2 stemmen, aangenomen. In het hoofdbestuur moesten drie vacatures vervuld worden door de periodieke aftreding van den heer Borgesius, herkiesbaar, en W Pegenhardt en D. de Groot, niet aanstonds herkiesbaar. Overeenkomstig art. 7 waren floor het hoofdbestuur aanbevolenmr H, Goeman Borgesius, Den Haagjhr mr L. Michiels van Kessenich, Roermonddr J. Her man de Ridder, Meppelmr W. L. P. A. Molengraaf?, Utrecht; A. van Wamel, Amster dam, en IJ. IJkema, Den Haagdoor de afd. Amsterdam I. A. G. Gerhard en H. W. J. A. Schook. Herkozen werd de heer Goeman Borgesius en gekozen werden de heeren Michiels van Kessenich en IJkema. Daarop kwamen in behandeling vier van verleden jaar overgebleven voorstellenals ,n 's Gravenhage I en Amsterdam 1 om bp de gemeentebesturen aan te dringen op het verstrekken van voedsel en schoeisel aan wie zulks verlangen. Na verdediging door de afgevaardigden wilde het hoofdbestuur de vergadering de over tuiging doen uitspreken, dat het in het belang van het onderwps is, dat in de gebleken be hoefte bp schoolgaande kinderen in hun voedsel en kleeding zooveel mogelpk worde voorzien. Utrecht drong aan op een uitspraak, dat kindervoeding niet ligt buiten Staatszorg. Amsterdam wjjzigde haar voorstel om te lezen, dat de vergadering de wenschelpkheid uit- spreke, dat de overheid aan het particulier initiatief hulp bood. 's Gravenhage II stelde voor het uitspreken van den wensch, Jat de gemeentebesturen de commissiën zoo noodig steunen. Dit werd verworpen. De motie van het hoofdbestuur werd aangenomen en het oor- spronkelpk voorstel met 54 tegen 40 stemmen verworpen. - Npmegen om de afdeelingsbesturen op te wekken te onderzoeken of het niet wenschelijk is de zwakken van geest in afzonderljjke klassen te hebben. Dit werd unaniem goedgekeurd. Den Haag 1 om bp de regeering aan te dringen op naleving van art. 192 (al. 3) der Grondwet («overal" en «voldoend".) Dit voor stel werd ontraden namens het hoofdbestuur door den heer Van Gilse, die de afdeelingen wil aansporen bp de Gedeputeerden op de naleving aan te dringen. Het voorstel werd daarna verworpen en conform den raad van den heer Van Gilse besloten. Maastricht om te besluiten nader te onderzoe ken of de inrichtingjyanjhet volksonderwps zóo volledig is, dat het aan alle billpke eischen voldoet, vooral ten plattelande mogelpk is, en zoo niet of 't daarom wenschelpk is, dat volks onderwijs geheel of nog meer dan thans rpks- zaak worde. Dit voorstel werd niet behandeld, daar de afgevaardigde niet was opgekomen. Nieuwe voorstellen waren Zwolle om bp de Regeering een poging te doen tot geleidelpke invoering van vrpe- en orde-oefeningen voor die gemeenten, welke op 't punt waren die in te voeren, door een bui- tengewoone subsidie de invoering gemakke- lpker te maken, om zoodoende aan den half- slachtigen toestand een einde te maken, waarin men tot 1897 zal verkeeren. Rotterdam stelde voor ook de gesubsidieerde scholen te helpen. Na een bestrpding van het Hoofdbestuur wordt het aldus geamendeerd voorstel verworpen. Maastricht om de wenschelpkheid uit te spreken dat inrichting van voorbereidend on derwps, als noodzakelpke aanvulling van de volksschool, bp de wet worde geregeld, en Utrecht om de wenschelpkheid uit te spreken dat de ouders door rapporten op de hoogte gehouden worden van vlpt, gedrag, vorderingen en schoolverzuim hunner kinderen. Deze twee voorstellen bleven buiten behan deling, daar de afgevaardigden niet waren opgekomen. Haarlem om de noodzakelijkheid uit te spreken dat het aantal onderwpzers eener school in verhouding tot de leerlingen ver meerderd worde. 's Gravenhage I om bp de regeering stappen te doen om het maximum leerlingen in een klasse met minstens 40 pCt. te verlagen. Dit laatste voorstel werd ingetrokken, nadat het vorige voorstel, na aanbeveling door het hoofdbestuur, was aangenomen. Haarlem om de wenschelpkheid uit te spre ken eener betere regeling van de tractementen der onderwpzers. Dit voorstel werd bp acclamatie aangeno men. Haarlem, om de wenschelpkheid uit te spreken, dat weduwen en weezen van onderwp zers van Staatswege pensioen erlangen. Dit voorstel werd ingetrokken, aangezien ad- haesie is geschonken aan het. adres van het Nederl. onderwijzersgenootschap. Den Haag I, om te protesteeren tegen de bekende Leeuwarder circulaire en te verkla ren, dat een regeering, dje de onderwjjzers be lemmeren wil in hun grondwettig recht, om in vergaderingen hun meening over politiek te mogen zeggen enz. zich aan willekeur en tirannie schuldig maakt. De heer Van Gilse wil den onderwpzer vol ledige vrpheid van eritiek, zelfs over het cri- tiekste waarborgen, doch een sociaal-democra tische onderwpzer kan na de motie, in Zwolle aangenomen, moeilpk langer Staatsambtenaar zpn. De heer Duparc van Leeuwarden oordeelt, dat het prestige in de school lpdt, wanneer daarin een sociaal-democratische onderwpzer is. Namens Amsterdam verdedigde de heer Schook het voorstel. Na verdere bestrpding werden verschillende motien voorgesteld, waarvan die van den heer Van Gilse werd aangenomen, waarin instem ming betuigd wordt met het denkbeeld van deLeeuwarderschoolautoriteiten,dat een sociaal democratisch onderwpzer niet kan worden ge handhaafd, maar waarin wordt betreurd, dat de circulaire zich daartoe alleen niet heeft be paald. Amsterdam werd bepaald als de plaats waar de volgende vergadering zal gehouden worden. Daarna werd de bpeenkomst gesloten. Over de eerste uitvoering in Nederland van de Manasse van Friedrich Hegar door de zangvereeniging Tot oefening en uitspanning te Middelburg schrpft de heer Daniel de Lange in het N. v. d. D. het volgende Het eerste uitvoeren van een werk, dat in het buitenland op verschillende plaatsen met veel succes werd opgevoerd, het feit, dat die uitvoering zou plaats hebben door een zang vereeniging, die in de muzikale wereld hier te lande een goeden naam bezit, en de om standigheid, dat men er niet gemakkelpk toe komt om zich van Amsterdam naar Middelburg te verplaatsen ten einde van een muziek uitvoering verslag te geven, waren de oor zaken, die mp er toe brachten gevolg te geven aan het verzoek van de redactie van dit blad, om de eerste uitvoering van Manasse, dra matisch gedicht van Widmann, muziek van Hegar, bp te wonen. Wil ik mpn indruk op juiste wpze inbeeld brengen, dan moet ik de uitvoering in de eer ste, het werk van Hegar in de tweede plaats stellen. Zoo geschiede het. Wanneer ik nu in de eerste plaats de ver richtingen van het koor bespreek, is het niet mpn doel de voordracht der solisten daardoor achter te stellen. De namen noemende der drie solisten zal men, althans van twee, vooruit zeker zpn, dat zp tot het beste gerekend kunnen worden, wat men op het gebied van den zang kan hoorenaan mej. Pia von Sicherer en den Heer J. Messchaert waren de Sopraan-en bas- partpen toevertrouwd, terwpl de heer Gustav Wulff, uit Straatsburg de tenorpartp met veel talent vervulde. Maar juist omdat men hier met oude kennissen te doen heeft, mag men wel het nieuwe 't eerst noemen. Ik mag beginnen met de verklaring, dat men in weinige plaatsen van ons land zulk een goed geoefend koor vindt. De klank is krachtig, vol en mollig. De verhouding der stemmen is zeer te roemen, zoodat het mannen koor volkomen opweegt tegen het vrouwen koor. Daarbp is er groote nauwkeurigheid waar te nemende rhythmiek laat om zoo te zeggen niets te wenschen over de uitspraak is duidelpk en de voordracht is vol kleur, gloed en teederheid. Inderdaad hoorde men met groote belangstelling dat gedeelte van de uitvoering, en zoowel aan de dames en heeren medewerkenden, als aan den directeur, Johannis Cleuver, brengt men gaarne hulde zp hebben eer van hun werk. De heer Cleuver verdient echter, behalve voor de voorbereiding van de koren, lof voor de leiding van het geheel. Hp heeft aan het werk een gestalte weten te gevenhp heeft de schoone middelen, waarover hp te beschik ken had, tot een schoon geheel te zamen ge voegd. En dit juist, men weet het, is 't wat m. i. den directeur tot directeur maakt. Wel had ik meermalen gelegenheid om het te zeg gen, maar toch mag het niet overbodig geacht worden het nogmaals uit te spreken, dat van den directeur alles afhangt. Van de keuze van het werk en die der solisten af, tot aan het kleinste détail toe, moet men den hoofdman verantwoordelpk stellen. Neem de voortreffe- lpkste krachten, laat ze samenwerken onder de leiding van iemand, die geen goed direc teur is, en gp kunt zeker zpn, dat, ofschoon men elk der voortreffelpke krachten op zich zelf zal waardeeren, men toch onvoldaan zal blpvenhet geheel, als samenwerking, groeit niet tot éene groote kunstuiting. Den heer Cleuver breng ik mpnen dank voor fcetgeen hij ditmaal te genieten gafhp vormde de verschillende goede elementen tot een schoon geheel en bezigde dit geheel, om ons van een nieuw werk een beeld voor den geest te too- veren. j Wie ooit het voorrecht had Mej. Pia von Sicherer en den Heer Joh. Messchaert als so listen onder zpn leiding te hebben, weet, dat deze beide uitvoerenden alles in zich vereeni gen, om een goed directeur het werk van 't dirigeeren tot een zaak van genot te maken. Ditmaal gaven deze twee begaafde kunstenaars het beste wat zp geven konden. Alleen ben ik van gevoelen, dat de party van Esra welke partp door Messchaert werd vervuld in het begin meer voor een hoogen bariton dan voor een bas berekend is. De componist maakt in den beginne bpna zonder eenige voorbe-1 reiding gebruik van de hoogste ligging der baritonstemdit is voor Messchaert's stem een weinig te hoog. In het derde deel daarentegen, de daad der vervloeking, was deze zanger on- overtreffelpk. Mej. Pia von Sicherer was van het begin tot het einde bewonderenswaardig. De heer Gustav Wulff zong de partp van Manasse en deed zich kennen als een tenor zanger van groote verdienste. Vooral in de gedeelten, waar hp met gloed en kracht zpn gezond tenorgeluid door de ruimte kon doen weerklinken, maakte zpn zang een zeer goe den indruk. Hp zegt goed, spreekt duidelpk uit en weet zpn effecten goed te berekenen. Met deze drie solisten, waarbp men nog heeft te voegen een verdienstelpk dilèttant, die een kleine partp van bode vervulde, en het voortreffelpke koor bood de avond voort durend veel schoons. Het orkest was samengesteld uit een gedeelte van de Crefelder kapel en heeren liefhebbers uit Middelburg. Deze samenstelling in aan merking genomen, mag men ook dat deel der uitvoering roemen. Wel kan men bp zulk een samenvoeging niet de fijnheden verwachten, die men te hooren krpgt van een orkest, dat voortdurend samen oefent en uitvoert, maar dit neemt niet weg, dat ook te dien opzichte de uitvoering gewaardeerd mag worden. Ik verkreeg dus den indruk, dat te Middel burg door de zangvereeniging Tot Oefening en Uitspanning een grooten en goeden invloed wordt uitgeoefend, dat inderdaad de kunst daar met de meeste liefde wordt gekweekt. Hierop laat de heer De Lange volgen de beschrpving van den inhoud van het werk, gegeven in ons blad van Woensdag 10 Mei, Hp laat daaraan echter voorafgaan naar hp zegt «tot zpn sppt" de opmerking dat, ofschoon Hegar in dit werk, evenals in andere compositiën, het bewijs levert de muzikale kunst volkomen te beheerschen, de componist niet genoeg eigen vinding bezit, om als be werker van zulk een omvangrpk werk op te treden. Schumann, Mendelssohn, Wagner en meer andere goede kennissen beletten Hegar om rustig zpn weg te gaan. «Juist die herinnering aan allerlei componisten mag men zoo schrpft de heer De Lange als de oorzaak beschouwen, waarom dit werk bp het eerste hooren een betrekkelijk grooten indruk maakt op een groot publiek. Niemand zal echter kunnen ontkennen, dat een werk van zulk een aard niet geroepen is, om dei- muzikale kunst groote diensten te bewpzen. Het werk zal verschpnen en verdwpnen, zonder een spoor van zpn bestaan achter te laten. Mochten toch de heeren componisten meer beseffen hoe weinig belangrpk het is werken van geringe beteekenis in het pu bliek te brengen. Is het te veel verlangd aan een voortbrengend kunstenaar den eisch te stellen, dat hp ten minste in staat is zijn eigen gewaarwording in een eigenaardigen vorm te gieten Men zou hem dan nog mogen vergeven, dat zpn gewaarwording niet eigen aardig is. Toch zou men desnoods ook dit laatste als eisch mogen stellen. Maar in dat geval blpft alleen de kunstenaar van genie over. De kunstenaar van talent kan echter als componist ook diensten bewpzen. Zp daaren tegen, die ons nog eens in flauwer woorden en tonen herhalen wat anderen vóór hen in veel krachtiger uitdrukkingen hebben mede gedeeld, kunnen ontbeerd worden." pathie, door ae jongere onderwpzers in Zeeland voor het Genootschap aan den dag gelegd. Wat mag daarvan de reden zpn? vroeg hp. Men wil iets genieten voor zpn geld. Welnu, laat ons dan beproeven dien jongen onder wijzers wat te geven, iets dat hun in hunne studie te pas kan komen, eene prpsvraag b. v. of iets dergelpks. Hij spoorde alle opgeko- menen (23 hoofden van scholen en geen enkel onderwpzer) aan om de jongeren te bewegen lid te worden van het Genootschap. Acht van de 12 afd., die onze provincie telt, waren officieel vertegenwoordigd. De rekening van den penningmeester bedroeg in ontvang 261.125, in uitgaaf ƒ70.48, goed slot /"190.645; welk bedrag geplaatst zal worden in de on- derwpzers-spaarbank. Volgens het verslag over het afgeloopen jaar- telde de vereeniging 241 leden, waaronder 19 voorstanders. Aan het verslag van het ondersteunings fonds voor nagelaten betrekkingen van onder wpzers ontleenen wjj de volgende cpfers. In 1891 bedroegen de ontvangsten f 97.50, in 1892 f 204.75, welke vermeerdering hoofd- zakelpk door de onderwpzers is bpeengebracht. Hierbp teekende de verslaggever aan, hoe zeer het te betreuren is, dat jonge onderwpzers van hun stemmen-aantal misbruik hebben gemaakt door den heer Roest, een der meest verdienstelijke leden van het hoofdbestuur, als zoodanig te doen vallen. Tot afgevaardigde naar de algemeene ver gadering te 's Bosch werd gekozen de heer M. W. v. d. Garde, hoofd der school te Noord- gouwe. Met hem waren aanbevolen de heeren G. Brandt (Zonnemaire) en H. Bongaars Kerkwerve). Overgaande tot de punten van den beschrij vingsbrief voor die algompcne vergadering achtte men algemeen de voorstellen van het hoofdbestuur tot wpziging der wet op het L. O. prematuurwel wenschte men aan te dringen op het nemen van maatregelen, dia kunnen leiden tot verbetering van de positie der onderwpzers, voor zoover die bp koninkl, besluit dus zonder wetswijziging kunnen genomen worden. De voorstellen tot uitbrei ding der pedagogische bibliotheek enz. werden aangenomen, terwpl overigens den afgevaar digde carte blanche werd gegeven. Voor de volgende drie jaren werd Goes herkozen als zetel van het hoofdbestuur. Bjj deze gelegenheid en ook aan het slot delf vergadering werd door den heer V. d. Ley in hartelijke bewoordingen den voorzitter en den anderen bestuursleden warme dank gebracht voor hunne bemoeiingen in zake deze ver eeniging. Hierop was het woord aan den heer M. G, de Boer, leeraar aan de H. B. S. te Goes, Naar aanleiding van Henri Taine's VOrigine de la France contemporaine schetste hp de groote omwenteling. Vooraf ging eene be schrpving van den toestand van den tiers état onder Vancien régime. Sprekende over de liefhebberij van den adel voor de jacht, zeide hij «het wild werd beschermd alsof het men- schen waren, de mensehen vervolgd alsof' het wild was," Bedelarp, smokkelarp, diefstal, misdaad waren aan de orde van den dag j kortom de revolutie vond een goed toeberei den grond. Er waren brandstoffen in over vloed de dreigende finantieele nood zette die in lichtelaaie. Vervolgens stelde hp in het licht hoe het mogelpk was, dat Frankrpk ofschoon verreweg royalistisch, zuchten kon onder het juk van het Jacobinisme, dat in den aanvang hoogstens 3000 aanhangers telde. Voltaire werd het verstand, Rousseau het hart van den tpdgeest genoemd. De Jacobpnen hebben Frankrpk aan den and van den afgrond gebracht, maar hebben het tegelpkertpd gered van een geheelen ondergang. Marat, Danton, Robespierre wer den behandeld. Volgens Taine zou, zonder de omwenteling, Marat in een krankzinnigen gesticht geplaatst zpn, Danton straatroover, Robespierre een onbesproken advocaat gewor den zpn. Met onverdeelde aandacht werd da voordracht ten einde toe gevolgd en de heeï De Boer ontving den welgemeenden dank der vergadering, De heer E. M. van der Maas te Wisse- kerke is benoemd tot onderwpzer aan de High-school te Wpnberg (Kaapkolonie). De Dinsdag te Goes gehouden 47e jaar lpksche algemeene vergadering der gewestelpke vereeniging Zeeland van het Nederlandsch Onderwijzers Genootschap werd door den voorzitter, den heer Ph. van der Mandere, geopend met eene toespraak, waarin hjj 9, m, zeide te betreuren de weinige sym Architectura bevat een ingezonden stuk van de hand van den heer J. A. Frederiks, architect te Middelburg, over den gevel van den St Joris Doelen (thans sociëteit St Joris) te Middelburg, met eene daarbp behoorende plaat. Een afdruk van het opstel met de plaat, voorstellende den gevel zooals die dient gerestaureerd te wórden, is door den schrpve? gezonden aan ai de leden der genoemde sociëteit.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1893 | | pagina 1