N°. 97.
136e Jaargang.
1893
Dinsdag
25 April.
Deze courant verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager.'
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle'
dankbetuigingen, van 17 regels 1.50
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.'
Telephoonnommer 139.
Middelburg 24 April.
ONDERWIJS.
NI I) I) IIHI IIGSdli: (III RAM.
w
Jtift
Thermometer.
Agenten te Vlissingen P. G. be Vet Mestdagh Zoon, te Goes A. A. W. Bolland, te Kruiningen F. v. d. Peijl, te Zierikzee A. C. de Mooij, te Tholen W. A. j Advertentiën
Middelburg 24 April 8 u. vm. G4 gr. van Nieuwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te één uur
m. 12 u. 75 gr., av. 4 u. 73 gr. F. j advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmar, te Rotterdam, de Gebr. Belinfante, te 's Gravenhage, eu A. de La Mar Azn., te Amsterdam. aan het bureau bezorgd zjjn, willen
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger. zij des avonds nog worden opgenomen.
Verwacht wind.
Wij hadden onzen goeden, ouden dokter
met belangstelling aangehoord.
Hjj was meer dan onze trouwe raadsman
hjj was sedert jaren onze huisvriend geworden,
wiens kalm en bezadigd, maar tevens ferm,
optreden in moeilijke omstandigheden en
wjj hadden er vele doorleefd tusschen hem
en ons een nauwe band had doen ontstaan.
Waarover het gesprek geloopen had, behoe
ven wjj wel niet te zeggen.
.Waar ook wjj in menig opzicht nog slechts
ten deele kennen, en wjj steeds zoekende
zullen zjjn op dat onmeteljjk veld der weten
schap, waarbjj, trots alle onderzoek, veel nog
verborgen zal bljjven, is het niet onmogelijk
dat door een leek het een of ander wordt
ontdekt tot heil der zieke menschheid, dat
ons onbekend was. Steeds zullen er
andere inzichten komen in tal van zaken op
medisch gebied, nieuwe methodes ontdekt
worden. Dat ervaren wjj zeiven dagcljjks.
Maar nooit toch zal men een universeel middel
vinden tegen alle kwalen. En dan, mjjne
bezwaren zjjn hoofdzakelijk gericht tegen de
wjjze van optreden van zulke heil-aanbrengende
personen, tegen de houding van het publiek
en van een zeker deel der pers. De eerste
is nog beter te verdedigen dan de laatste de
vroegere mavkt-charletans deden precies het
zelfde hunne waren brachten zjj evenzeer
met lawaai en humbug aan den man. En zoo
voortgaande, zullen wij den tjjd beleven, dat
de meest ernstige kwalenwaaraan het
menschdom ljjdt, worden misbruikt om tot
amusement van het publiek te dienen.
»En nu dat publiek 1
>ïk ben oud genoeg en heb te veel ervaring
opgedaan om niet te weten dat fijngevoeligheid,
begrippen omtrent menscbeljjkheid niet overal
in ruime mate te vinden zjjnmaar mjjne
illusie dat wjj op dit punt vooruitgaan heeft
in de laatste dagen een gevoeligen knak ge
kregen. Stel u voor dat ik op een goeden dag
eens tot u kwam met de invitatie om meê te
gaan naar een mijner patiënten, teneinde
getuige te zjjn van eene operatie, die ik hem
moest laten ondergaan. Terwjjl ik hem behan
del, zou zoo verzekerde ik u tegeljjkertjjd
een ander op de piano spelen en zoodra de
bewerking afgeloopen was, de patient voor u
eenige grimassen uithalen.
»Of stel u voor dat ik in 't vervolg mjjne
praktjjk in een publieke zaal uitoefende ten
aanschouwe van hen, die daarvoor een entree
wilden betalen.
.Gjj zoudt mjj natuurljjk verbaasd aanzien;
en men zou een storm van verontwaardiging
hooren opstekenNu echter juicht men zulk
optreden toe j de patiënten zjjn onder alge
meen genoegen de risée van het publiek. En
dit vind ik te onwellevender, te onmensche-
ljjker, omdat men juist zoo iets laat doen hen,
die niets of weinig betalen. Rjjke patiënten
zullen voor zulk een aanstellerjj harteljjk
danken.
»En tegeljjkertjjd juicht men elke aardigheid,
eiken uitval op onzen stand toe, en grinnikt
men van genoegen als de dokters het moeten
ontgelden van iemand, wiens aardigheden meer
tan zucht naar reclame en effect dan van
geest en fijnheid getuigen.
»Zeg nu niet dat dit slechts een zeker deel
tan het publiek deed van allerlei rang
en stand heb ik bjj zulke samenkomsten ge
zien. En de z. g. ontwikkelden, wier plicht
het m. i. was het voorbeeld te geven van
fijner en beter gevoelen dan de anderen, deden
juist het tegendeel.
»Dat men er heenging om aan zjjne nieuws
gierigheid te voldoen, fiat; zoo doet men met
alle vermakeljjkhedenal pleit het ook niet
voor fijnen smaak. Maar er waren er, die voor
het zg. volk den neus ophalen, omdat het zoo
onontwikkeld en ruw is, maar die bjj dergeljjke
séances avond aan avond tegenwoordig waren.
Ëenigen uit de z. g.jeunesse dorée hadden voor
aan hun plaats gekozen als in een eafé-chantant,
»En allen vonden die aanvallen op die dok*
era vooral al!erMvdig*t l
.Tegeljjkertjjd verspreidde een deel van de
pers de aardigheden, die gesproken werden,
alsof het woorden van wjjsheid waren. Uit over
dreven speculatiezucht prikkelden sommige bla
den den smaak van het publiek;den grootsten
wjjsgeer, den bekwaamsten, den meest ver
dienstelijken burger kon door hen geen grooter
eer worden bewezen."
Zoo sprak onze dokter.
En toen wjj hem vroegenwaarom hebt gij
niet eerder, meer algemeen een en ander ge
zegd toen deed hjj ons de vraag of wjj ook
gelezen hadden de klinische les van prof. Hector
TreubPatiënt en geneesheer. En na een be
vestigend antwoord onzerzjjds, wees hjj ons op
de volgende, daarin voorkomende regelen
.Wie zich botweg tegen die begrippen (die
van het publiek) aankant krjjgt een groot deel
van het publiek tegen zich.
»En in dat geval is een heerljjke dooddoener
bjj de hand.
.Het ljjdt geen twjjfel of velen maken zich
van de zaak af met te zeggenbroodnjjd,
anders nietDat is zoo gemakkeljjk, want
het zou de kracht dei argumenten zoo ver
zwakken, als het waar was, en men gelooft zoo
gaarne dat het waar is, omdat men zoo licht
bjj een ander onedele motieven vooronderstelt.
.Wanneer de medici zich tegen de kwak
zalverij verzetten en zeggen dat zjj dit doen
uit medeljjden met het bedrogen publiek en
in de hoop, dat zjj daardoor juister begrippen
ingang zullen doen vinden, is een ongeloovig
schouderophalen veelal nog het beleefdste ant
woord dat zjj krjjgen."
.Zal dan een ernstig man zoo vroeg onze
dokter ten slotte zich in zulke dagen van
opwinding wagen aan eene bestrijding, die totaal
vruchteloos is, en die hem gevaar doet loopen
tot voorwerp van spotternjj gemaakt te worden
door de tegenpartjj, die de lachers, de onna-
denkenden, de oppervlakkigen, de pretzoeken-
den aan hare zjjde heeft
Dit gesprek ons herinnerende, dwaalden wjj
met onze gedachten terug naar hetgeen in
de laatste dagen te aanschouwen was gegeven
in eene groote zaal, waar met kermis en met
andere gelegenheden het vermaak, de dolle
pret aan het woord is.
Daar waren er geweest die het er eenvoudig
een .vrooljjken boel" noemden, en, onder het
genot van de schetterende muziek, eene
uitstekende gelegenheid voor vertrouweljjke
samenkomsten.
Hun was geen verwjjt te maken van hun
bezoek. Zjj zochten alleen plezier.
Maar daar waren, meer dan een avond
achtereen, moeders, die in menig oogenblik
van hun leven de hulp hadden gewaardeerd,
welke de geneesheer haar bood j daar waren
ouders die wie weet hoe dikwjjls reden tot
erkenteljjkheid hadden gehad voor de genezing
of redding van hun kind daar waven honderden
personen die in meer of minder mate wel
zeker in hun leven eenmaal heil gezocht en
gevonden hadden bjj de medische faculteit.
Wie men nooit aantreft op een heerlijk
concert of bjj een goede tooneelvoorstelling
vond men daar.
En die allen bewonderden de grappigheid
en de woordenrjjkheid van éen persoon, vooral
wanneer hjj de geneesheeren tot mikpunt
koosen schonken daaraan door hun gelach
of toejuiching evenzeer goedkeuring als de
achterste bezoekers.
Terwjjl men in deze dagen wraak roept,
wanneer er slechts schjjn is van tekortdoening
aan de waardigheid van den een of anderen
stand, vooral waar het hooggeplaatsten geldt,
ot van de eene of andere macht, geeft een
deel van het beschaafde publiek een voorbeeld
van miskenning van eenen ganschen achtbaren
stand, welke, evenmin als een andere, bet
voorrecht heeft uit volmaakte, onfeilbare men-
schen te bestaan, die alles weten, voor wie
niets verborgen is.
En met miskenning van alle zuivere
paedagogische begrippen nam men zelfs de
jeugd mee om ook ra» dat schouwspel van
krankeu te genieten en te luisteren naar de
praatjes over mannen, onder wie er zoovelen
zjjn respectabel en in vele opzichten te bewon
deren, vooral om hunne toewjjding aan de
ljjdende menschheid.
Voor die ernstige zjjde der kwestie scheen
men oog noch oor te hebben.
Tegen dergeljjke manieren, tegen zulk eene
wijze van opvoeden valt weinig of niet te
redeneeren.
Wjj weten nu eenmaal dat zjj, die het me
disch vak uitoefenen, aan eene veroordeeling en
beoordeeling blootstaan, waarvan hunne bestrij
ders, die waarljjk geen apostelen der menschlie-
vendheid zjjn en wat zjj doen slechts als middel
van reclame aanwenden, handig gebruik ma
ken. Wjj weten nu eenmaal dat ook zjj on-
mogeljjk het allen menschen naar den zin
kunnen maken. »De een merkte prof.
Trenb zjjn hoorders-studenten zoo juist op
verlangt van zjjn medicus dat hjj in de eersce
plaats zjjn huisvriend zal zjjn, den ander is
dat onverschillig. De een verlangt dat de
medicus lange visites maakt, de ander niet.
De een wil dat al zijn kwalen en kwaaltjes
zeer ernstig worden opgenomen en de medicus
niet te snel zjjn afscheid neemt, de ander is
zoo bang als de dood voor een medicus, .die
maar bljjft loopen".
En dan wat nog erger is, zouden wjj
zeggen - men verlangt dat geneesheeren
nooit fouten begaan dat zij de natuur gansch
en al in bedwang en in hun macht hebben;
dat niets hun verborgen bljjve, ook al is de
patient zelf nog zoo geheimzinnig in zijn
openbaringen en vaak veel vertrouweljjker
met een vreemdeling, die met tweespan rijdt
en aan de reclame-zucht onzer eeuw tol be
taalt, dan met zjjn eigen dokter, voor wien hjj
niet alles weten wil en dien hjj het hoogst
kwaljjk nemen zou, wanneer deze op dezelfde
luidruchtige wjjze zjjn pad bewandelde.
De tekortkomingen der medici worden breed
uitgemeten slechts in of na zieke dagen, en
dan nog alleen wanneer het werk van den arts
met succes werd bekroond, is van waarde
ring sprake.
Het is het gewone verschjjnselwat men
in sommige gevallen het meest waardeert, het
hoogst vereert, haalt men in onnadenkendheid
of in een gril het liefst naar beneden.
Ook dat heeft de beweging, in de laatste
dagen in ons midden waargenomen, geleerd,
niet als iets nieuws, maar als een verschjjnsel,
dat ter verklaring van veel wat voorviel de
aandacht verdient.
Eerst later zal men tot bezinning komen
en heter begrijpen dat et op zeel' handige
wjjze gespeculeerd is op de volkshartstochten,
op de zucht naar schandaal en naar pret, op
de lichtzinnigheid,
En al wil men daartegenover stellen, dat er
ook nut zal gesticht zjjn, misschien genezing
aangebracht j dat er weldaden zjjn bewezen aan
arme kinderen, dan willen wjj dit niet onvermeld
laten, maar dan vragen wjj nog: kan dit alles
opwegen tegen het niet te loochenen feit dat
men de geneeskunde verlaagde tot eene kermis-
vermakeljjkheid Staat zjj daarvoor niet te
hoog En vooralals men die lichtzijden zoo
wil laten wegen, waarom beging men dan aan
den anderen kant in die dagen de onbilljjkheid
om de duizenden en duizenden, ja wjj durven
haast zeggen de millioenen weldaden, welke
de medische faculteit bewjjst, te negeeren of
te verkleinenom alleen te luisteren naar de
verwjjten en naar de schimpscheutenja om
zeiven steenen aan te brengen en te werpen
naar hen, die, met al hunne tekortkomingen,
zooveel nut stichten
Men heeft met twee maten gemeten, en dat
is onze groote grief. -
Yoor het overige zien wjj in het gebeurde
niets onnatuurljjksslechts een gewoon ver
schjjnsel. De menschen hebben in onzen zenuw-
achtigen, gejaagden tjjd meer dan ooit be
hoefte aan verstrooing, aan tjjdpasseering,
aan een middel om zich te vermaken, aan een
afgod om te aanbidden.
Is het geen geestelijke, dan is het een me
dicus is het geen medicus dan is het een
kwakzalver, mits hjj zjjne zaken doe groot
scheeps en een ^gentleman" zich toone; is het
geen predikant dan is het een zangeris
het geen mensch dan is het iets anders.
Zoo was het, zoo is het en zoo zal het
steeds bljjven.
Na hem, die nu heenging, volgt een ander;
maar dit zal men den vertrokkene moeten toe
geven dat hjj zich een menschenkenner toonde
bjj uitnemendheid, dat hjj de zwakke zjjden van
het menschdom bijzonder heeft bestudeerd en
dat hjj daarmee zjjn voordeel weet te doen.
Maar bljjvend zal de indruk niet zijn, dien
hjj gemaakt heeft. Er zal na deze periode
van opwinding en overdriving die even
plotseling ontstaat als spoedig vaak kalmeert
weer een tjjd aanbreken, waarin men tot
inkeer zal komen en rechtvaardigheid betrach
ten tegenover hen, wier vernedering eenvoudig
dienen moest om een vreemdeling op een
voetstuk te plaatsen, maar buiten wie de
maatschappjj niet kan en tegenover wie er
nog meer dan overvloedig redenen zijn tot
erkenteljjkheid en waardeering.
In het nommer van 15 April van de Neder
lander wees mr S. van Houten in een brief
aan den redacteur o. a. op »de tegenwoordige
tactiek van mr Treub, om de anti-revolution-
naire partjj ten koste der liberalen te versterken."
Mr Treub verzocht nu in het laatste nommer
van dat blad den heer Van Houten beleefd
feiten te willen mededeelen, waarop die uit
spraak is gegrond.
Daarop nu antwoordt mr Van Houten het
volgende
»Ik grond mijn beweren op het feit, dat gij,
als spreker optredende, steeds tracht te be-
toogen, dat de liberalen zoo goed als niets
doendat zjj 't geen zij doen niet goed
doen, en dat voor de toekomst weinig of niets
van hen te wachten is. In dien gedachten-
gang neemt gjj en uwe vrienden candidaturen
aan naast en tegenover liberale candidaten
zaait gjj verdeeldheid en strjjd tusschen de
liberalen van verschillende schakeering en
vermeerdert gjj de kansen van den anti-
revolutionnairen tegen-candidaat. Getuige het
de pas afgeloopen verkiezing te Harlingen.
.Moet ik uit uwe vraag afleiden, dat ik ten
onrechte veronderstelde, dat gjj 't geen gjj
bewerkt ook beoogt?" vraagt mr Van Houten
ten slotte den heer Treub.
Het nieuwe belasting-ontwerp op bedrjjfs-
en andere inkomsten besprekende, zegt het
Vad. ten slotte terecht
Het ontwerp is in meer dan éen opzicht
voor hen, die van betrekkeljjk kleine inkom
sten moeten leven, gunstiger gewordende
heffingen zjjn thans beduidend matiger; de
opcenten-quaestie is zóo geregeld, dat de ge-
heele verdwjjning der opcenten is te voorzien
voor ambtenaarstraktementen worden de regi
stratierechten en de legesgelden afgeschaft.
Maar de principieele onbillijkheid, dat bedrijfs
winsten en vaste bezoldigingen geljjkelijk
worden getroffen, is niet weggenomen. De
kans, dat dit nog geschieden zal wij ver
helen het ons niet is uiterst gering, doch
wjj hebben het onzen plicht geacht ons pro
test nog vóór de behandeling der wet te
hernieuwen. Hopen wjj slechts dit, dat de
minister en de Kamer mogen gevoelen, dat
in elk geval, om den middenstand, en bepaal-
deljjk den stand der gesalarieerden, tegen te
zware heffingen te vrijwaren, een spoedige
heziening van het personeel meer dan ooit
wordt onmisbare voorwaarde van bljjvende
verbetering.
Ten beboeve eener proeve met de opiumre
gie is een nadere verhooging der Indische be-
gfooting met f 95.000 aangevraagd, ten einde
den heer S. L. Huizer voor zjjn ontwerpen be
ter te beloonen (met f 20.000), de noodige
werktuigen voor de fabriek te kunnen aanschaf
ten en tubes van minstens 7 verschillende
grootten verkrjjgbaar te kunnen stellen.
Nederland, Oostenrjjk-Hongarjje, Frankrijk,
Duitschland, Italië, Luxemburg, Montenegro,
Rusland en Zwitserland hebben een overeen
komst geteekend, welke de bepalingen voor
het afwenden van bet gevaar van besmetting
door cholera bevat en door het internationale
gezondheidscongres te Dresden is vastgesteld.
De Engelsche, Scandinavische en Deensche
afgevaardigden zullen aan hunne regeenngen
raden hetzelfde te doende Portugeesche en
de Turksche afgevaardigden zullen de bepa
lingen aan hunne regeeringen bekendmaken,
terwjjl Spanje niet toetreden zal, omdat het
zjjne strengere bepalingen voor de quarantaine
ter zee wil behouden,
Letteren en tvunst,
Bjj onze bespreking van de werkjes van
den heer J. J. L. Bourdrez, in een onzer vorige
nommers, maakten wjj ten slotte eene eenvou
dige opmerking over de verschillende spelling
van het woord Exercisesnu eens met een c,
dan weer met een s.
Ons welwillend verstrekte inlichtingen heb
ben ons overtuigd dat wjj hier niet te doen
hebben met een willekeurige verandering, maar
met een bepaald systeem. De geachte schrjjver,
te Delft woonachtig, heeft in zijn verdienste
lijk werkje Dutch made Easy, in 1890 ge
schreven, steeds het woord Exercises met een
s; maar in de Exercices, die in 1892 het licht
zagen, het woord met een c geschreven wat
hjj op verschillende gronden prefereertzelfs
zóo dat hjj in den tweeden druk van Dutch
made Easy, die binnen een paar maanden ter
perse gaat, dezelfde spelling met een c zal
volgen.
Deze mededeeling mogen wjj niet eindigen
zonder de opmerking dat in ons eerste bericht
eene vergissing heeft plaats gebad met de ver
melding van den titel van het werkje Exercices
to Dutch made easy. We schreven daar
Exercices to Dutch made easy met de
daarbjj behoorende oefeningen" dit moet
natuurljjk zjjnDutch made easy met de
daarbjj behoorende oefeningen".
Op de tentoonstelling van schilderpen
alhier werd verder verkocht no. 157 Aan het
Strand van W. J. Schütz en no. 92 Bloeiende
Reide van Frans van Leemputten en no. 123
Spelendé Kinderen van J. H. F. C. Nachtweh.
In de op Zaterdag door Je afdeeling
Middelburg van den Bond van Nederlctndsche
Onderwijzers gehouden vergadering besprak
de heer M. de Mol de Zeeuwsche schoolonder
wijzers weduwenbeurs en kwam in behandeling
de vraag .onderwjjs rjjkszaak Omtrent laatst
genoemd punt vereenigde de vergadering zich
met algemeene stemmen met de volgende
motie »De afdeeling Middelburg van den
Bond van Nederlandsche Onderwijzers is van
meening dat, waar bet onderwjjs rijkszaak
eene wjjziging is van zóó ingrijpenden aard,
niet alleen in de inrichting van het onderwjjs,
maar ook in de rjjks- en gemeente-financiën,
de bevoegdheid van gemeentebesturen e. m. a.
en dat, waar de zaak grootendeels slechts door
onderwijzers is besproken,voorlichting van
anderen gewenscht is, om tot een goed oordeeL
te geraken, de Bond wèl zal doen, deze zaak
niet op den voorgrond te plaatsen, maar in
de eerste plaats moet bljjven jjveren voor
verbetering der salarissen, vooral daar die
verbetering te verkrjjgen is, ook zonder be-
langrjjke wetswjjziging. De slechte bezoldiging
toch werkt verlammend op den onderwjjzer en
is daardoor de kanker voor bet onderwjjs zelf.'1
Benoemd tot hoofd van de Christeljjke
bewaar- en handwerkschool te Middelburg
mejuffrouw J. F, J, van der Maninckt alhier,
Vrjjdag hield te Scherpenisse het onderwjj-
zersgezelschap .Tholen" zjjn eerste vergadering.
De opkomst was zeer talrjjk; ook het onderwjj-
zeressenpersoneel van het eiland was voor de
grootste helft tegenwoordig. De voorzitter open
de de vergadering en stelde daarna voor, dat bet
gezelschap, als afdeeling van het N. O. G., bjj
deze gelegenheid de voorstellen van het hoofd
bestuur in behandeling nemen zou, wat goed
werd gevonden. De vergadering was het in
vele punten met die voorstellen eens, doch,
ofschoon de indeeling van de onderwijzers iü
drie rangen geen bezwaar opleverde, wenschte
men de namen, die aan elke categorie gegeven
werd, gewijzigd te zién, opdat de naam
candidaat-onderwjjzers" vervallen zou.
Een der punten wenschte men te lezefii
Vaststelling van klassenindeeling, leerplan en
Ijjst der leermiddelen geschiedt door het hoofd
der school in overleg met de overige onder-
wjjzers. Aan een ander punt wenschte men
het woord gemiddeld toegevoegd en dus te
lezenbeperking van het aantal leerlingen,
aan de zorg van éen onder wjjzer toe te ver
trouwen, tot een maximum van 40 leerlingen
gemiddeld.
Een amendement werd aangenomen, dat de
gemeentebesturen verplicht om binnen be
paalde termjjnen pogingen aan te wenden ten
einde bestaande vacatures aan eene school zoo
spoedig mogeljjk vervuld te zien.
Van de verschillende punten ter behandeling
op het convocatiebiljet genoemd, kon tenge
volge van het late uur slechts éen worden
afgedaan nl. de behandeling van een leesles
met eene groote klasse door den heer L. B,
van der Slikke te Stavenisse. De vergadering
deelde de zienswjjze van den inleider betref»
