N°. 89.
136e Jaargang.
Zaterdag
15 April.
FEUILLETON.
Deze courant verschijnt d a g"e 1 Ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.
Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager.'
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen, van 17 regels 1.50
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte;
Telephoonnommer 339.
Middelburg 14 April.
APOLLOÏÏIÏÏS SCH0TTE,
ONDERWIJS.
(Wordt vervolgd}.
IID9ELBÏIRGSCHE C
Thermometer. Agenten te YlissingenP. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes A. A. W. Bolland, te Kruiningen F. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. C. de Mooij, te TholenW. A. j Advertentiën
Middelburg 14 April 8 u. vm. 44 gr. i van Nieuwenhuijzen en te Terneuzen: M. de Jonge. Yerder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de j moeten des namiddags te één uur
m. 12 u. 50 gr. av. 4 u. 48 gr. F. advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmak, te Botterdam, de Gebk. Belinfante, te 's Gravenhage, en A. de La Majr Azn., te Amsterdam. 1A 8,1
w «^«/i Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger.
Verwacht Z. W. wind.
aan het bureau bezorgd zijn, willen
zjj des avonds nog worden opgenomen.
De Amst. (D. v. N.) heeft in een drietal
opstellen, onder het opschrift >Te «ware straf
fen", besproken de bestrijding, die de bekende
oproeping der heeren Van den Bergb c. s. in
de liberale pers beeft ondervonden.
Met hare gebruikelijke eenzijdigheid en hoog
hartigheid, die haar zelfs weerhoudt om, zooals
ons opnieuw is gebleken bij onze verdediging
inzake de kwestie der verslaggevers-getuigen,
een tegenstander, dien men eerst in d& oogen
van eigen lezerskring tracht belacheljjk te
maken of te verkleinen, bjj later gebleken
ongegrondheid daarvan, ook in eere te
herstellen zwaait de redactie van dat blad
haar roede.
Zoo schrjjft zjj
»Heel de liberale wereld in rep en roerom
de gestrengheid der justitie te verdedigen, en
dat met zooveel hartstocht, als stond waarljjk
met deze gestrengheid 's volks heil in het
nauwste verband. Van die gestrengheid,
meenen de liberalen, moet het komen. En
aangezien die gestrengheid het volk niet tot
verstand zou leiden, wanneer het ook maai
den geringsten twjjfel koesterde omtrent de
absolute juistheid der vonnissen, worden nu
mannen als Prof. Pekelharing, Z. v. d.Bergh,
Treub, Wibaut, enz. aan de algemeene ver
achting prijsgegeven, wjjl zjj niet meeroepen
in het liberale koor»Wat een rechter doet
is welgedaan."
Wel verbazend, wat is die redactie wêer
aan het doorslaan
En wat slaat zjj de plank mis!
Er is niemand, gelooven wij, die plan heeft
gehad om genoemde heeren aan de algemeene
verachting prjjs te geven.
Men heeft eenvoudig sommigen, zooals
wjj, zelfs met erkenning van hunne goede
bedoeling, andere wel eens in ook onzes in
ziens te scherpe uitdrukkingen zjjne ernstige
bezwaren geopperd tegen bun plan en
dat wel omdat zjj door onbevoegden uitspraak
wilden laten doen over zaken, waarover deze
niet oordeelen kunnen.
In elk geval is niemand zoo kinderachtig
om eenvoudig te prjjzen wat de rechters doen.
Maar even goed als men, om over een an
dermans werk te oordeelen, verstand van het
vak moet hebben, evenzeer moet men, wil men
een vonnis beoordeelen, rechter geweest zijn
in de zaak, de stukken gelezen hebben, het
verhoor hebben gevolgd, de wetten kennen
En dan is er gelukkig van elk vonnis hooger
beroepergo een geleidelijke weg voor de
bezwaarden zeiven om herziening van een
vonnis te verkrjjgen.
Dit is dan ook geschied en het hof te
Leeuwarden legde eenigen veroordeelden ook
een veel minder straf op.
W.
van Middelburg,
éea der hoofdgrondleggers van ons gezag op
de Moluksche eilanden,
overleden te Jacatra in 1613;
dook
J. G. FBEDERIKS,
Over die verlaging van straf zal menigeen
zich verheugd hebben, al had hjj ook ernstig
bezwaar om het plan der heeren Van den
Bergh c. s. te steunen, waarbij onbevoegden
een oordeel uitspraken en de rechters criti-
seerden, wier overwegingen hij het uitspreken
van hun meening men niet eens kent.
Vonnissen beoordeelen en herzien is het
werk van hoogere rechtscolleges en niet van
leeken.
Ziekeljjk-on verstandig handelt men, wanneer
men eene beweging op touw zet, die alleen
het prestige der rechterlijke macht schaden
kan, ontevredenheid wekken moet en personen,
die zich in elk geval vergrepen aan de wet,
verheft tot martelaars zonder dat daartoe aan
leiding of noodzakelijkheid bestaat.
lü November van het volgend jaar bleek
de noodzakelijkheid der verovering van Bat-
jian, dat zuidelijk van het genoemde Matjian
ligt, geljjk dit van Tidor. Om Tidor in be
dwang te kunnen houden, moest Batjian even
zeer aan de Spanjaarden ontrukt worden. Dit
gelukte, en kapitein Scotte met zijne musket-
tiers gaf ook hier den doorslag. Van den man,
die aan 't hoofd der nieuwe verovering werd
gesteld, mede onder de benaming van kapi
tein en opperkoopman, Adriaan van der
Dussen, zullen we straks nog even gewagen.
Wie verder den loop der gebeurtenissen in
dezen Archipel volgt, ontwaart, dat men te
worstelen had met tegenspoeden en rampen,
in den oorlog, die hier in weerwil van het
Bestand werd voortgezetniet minder met
moeilijkheden en oneenigheden, vooral in de
lagere kringen van het Indisch bewind; even
zeer met de inboorlingen, tegenover ons, als
4$ overweldigers van bun vaderlandtegenover
De maand Maart schrjjft het Vad. in zijn
overzicht over de rijksmiddelen bracht onge
veer evenveel op als dezelfde maand in het
vorige jaar, nl. 10.325.000 tegen 10.342.000.
De nadering van den eersten Mei begint men
te bespeurén in de opbrengst van gedistilleerd
en van registratierechten. Dat de eerstbedoelde
accjjns ƒ2.142.000 gaf bjj een raming van
ƒ2.033.000 en een opbrengst van ƒ1.919.000
verleden jaar, is stellig aan meerdere inslagen,
met het oog op de naderènde verhooging van
belasting, toe te schrijven, en dat het met de
registratie- en hypotheekrechten steeds dimi-
nuenos gaat, zoodat zjj thans vielen tot
ƒ470.000 en 45.000 (raming ƒ683.000 en
ƒ81.000 opbrengst, in 1892 ƒ813.000 en
90.000), is een gevolg van het uitstellen
van overdrachten met het oog op de aan
staande verlaging van mutatierechten. Over
de afgeloopen 3 maanden zjjn de registratie
rechten al 6 ton onder de raminghet gedis
tilleerd, schoon 4 ton boven verleden jaar, heeft
met dat al over de drie maanden de raming
nog niet bereikt. Bij den zout- en zeep-accijns
doen nog geen bjjzondere invloeden zich gel
den over 't afgeloopen tjjdvak overtroffen zij
dé opbrengst van verleden jaar en overschreden
zjj zelfs met f 16000, resp. 81.000 de raming.
De meeste accjjnsen,ook de suikeraccjjns, vloeien
ruimer dan verleden jaar, zoodat het resultaat
over de drie maanden 7 ton gunstiger is.
Bjj de indirecte belastingen wordt het deficit
op registratie- en hypotheekrechten min of
meer goedgemaakt door de successierechten, die
over de drie maanden 6 ton meer opbrachten
dan in 1892. De zegelrechten zjjn intusschen
iets achterljjk. Ook de directe belastingen
vloeien traagwel is het personeel een heel
weinigje hooger dan verleden jaar, maar de
grondbelasting blijft met de zeer belangrijke
som van 2 ton terug en ook de patenten zijn
ƒ67.000 ten achteren. De invoerrechten vloei
den weder ruim, zoodat de kleine teruggang
is ingehaald. Posterjjen en telegrafen bljjven
tameljjk bevredigend.
Bjj kon. besluit
is, met ingang van 16 April 1893, benoemd tot
burgemeester van Steenbergen J. J. van Loon;
elkander als beljjders vail onderling vjjandige
godsdiensten. Dit alles maakte het bevel Over
dit kleine, maar onschatbare gebied tot een
onzeker, onrustig en zelfs gevaarljjk ambt, ook
al vielen er geene histdrisch merkwaardige
gebeurtenissen voor. Bovendien zjjn de gege
vens zoo schaarsch, dat geschiedschrjjvers als
De Jönge en Tiele meermalen doen zien, dat
het vaak ondoenljjk is den draad van het be
loop der voorvallen te volgen.
Bjj het optreden van den eersten gouverneur-
generaal Pieter Both, die in de laatste dagen
van 1610 te Bantam landde, lag het brand
punt der belangen van de O. I. C. in de
Molukken. Dit was ook de krachtig uitge
drukte meening van onzen Middelburger, die,
al had hij daar reeds veel verbeterd, met reden
inzag,- dat de toestand voor ons op die eilanden
verre van gunstig was. De opperlandvoogd
ving weldra eene ambtsreis aan in de onder
scheidene deelen van zjjn gebied, en bezocht
eerst den Specerij-archipelhjj bezocht achter
eenvolgens Amboina, Banda, Ternate, Batjian
en Madjian. Twee latere gouverneura-generaal
stonden hem ter zijde, Laurens Reael, de vice-
gouverneur der Molukken, en Jan Pietersz.
Coen, opperboekhouder der compagnie. Spoedig
was de diensttjjd van Both volbracht, doch hjj
wachtte zjjn opvolger af, Gerard Bejjnst, die
eerst 5 November 1614 het bestuur kon aan
vaardèn. Men herinnert zich, dat Both bjj
Maurïtin* «chipbreuk jleed en dus het vader
is mr D. baron van Hogendorp, commies met
den persoonljjken titel van hoofdcommies hjj
het departement van buitenlandschen zaken,
benoemd tot hoofdcommies, en is aan J. J. G.
A. baron Sirtema van Grovestins, zoolang hjj
de hem thans bij het departement van buiten-
landsche zaken opgedragen werkzaamheden
verricht, de persoon] jjke titel verleend van secre
taris bjj het bureau Protocol en Bibliotheek.
De minister van justitie verleent Dinsdag
geen audiëntie.
Door de regeering is aan de Staten-Gene-
raal voorgesteld, over te gaan tot aanstelling
van een diplomatiek zaakgelastigde te Bern.
De voortdurende uitbreiding der werkzaamhe
den van het (dusver onbezoldigd) consulaat-
generaal en de eigenaardige beteekenis, welke
Zwitserland in de laatste tjjden verkregen
heeft door de vestiging van verscheidene in
ternationale bureau's te Bern, eischen dezen
maatregel. Bijna alle andere landen hebben
dan ook tegenwoordig een diplomatiek verte
genwoordiger in Zwitserland.
De jaarwedde wordt voorgesteld op 8000.
Door den minister van financiën is bepaald,
dat bjj het in werking treden der wet van 27
September 1892 Staatsblad n°. 226) tot ver
hooging van den accijns op het gedistilleerd,
met ingang van 1 Mei a. s., op denzelfden
voet moet gehandeld worden als bjj vorige
verhoogingen van dien accjjns, welke evenmin
gepaard gingen met bjj betaling wegens de
voorraden.
Uit de door den minister van financiën ge
geven inlichtingen naar aanleiding van ver
slagen over daartoe bafreh kei jjke regularisatie
ontwerpen, blijkt dat het tekort van den
dienst 1891 800.957.985 minder zal be
dragen dan de som van 825.794.195, waarop
het laatste tekort is geraamd, en dus tot 25000
daalt. Uit de geldleening van 1884 was reeds be
schikt tot een bedrag van ƒ58.411,228.735, terwjjl
't overige ad 2.369.343.48 zal strekken tot
gedeelteljjke dekking van het nadeelig slot
van 1885.
Ingevolge het verlangen van de Tweede
kamer heeft de minister overgelegd de door
de hoogleeraren Van Geer en Van Pesch op
gemaakte wetensehappeljjke balanzen, omtrent
de pensioenfondsen, en heeft hjj het verschil
toegelicht, dat er bestaat tusschen het, den
staat toekomende saldo dier fondsen, vroeger
op 2.700.000 geraamd en thans 204.056.885
minder bedragende. De minister acht 't onraad
zaam om de gelden uit de gesloten fondsen te
reserveerden, totdat de laatste uitkeeringen
zullen geschied zjjn, omdat nog gedurende
verscheidene tientallen van jaren uitkeeringen
zullen moeten plaats hebben.
Wedercpenstelling der Belgische
grens voor den invoer van hoorn
vee uit fVederland.
In aansluiting aan het bericht, opgenomen in
de Nederlandsche Staats-courant van 13 dezer
volgt hieronder de tekst der bekend
no
land niet meer terüg heeft gezien. Scotte heeft
alleen onder dezen Goüverneur-Generaal ge
diend. Zjjn verbljjf op Madjian was sinds de
inspectiereizen van Both niet meer zoo onaf
gebroken, daar hjj dezen moest volgen en
voorlichten uit zjjne ver'kregene ervaring van
de bjjzondere omstandigheden. Hjj wordt ge
acht in zjjn kommando vervangen te zijn door
Gjjsbert van Vianen. Hem zelf treffen Wjj in
volle werkzaamheid aan bjj de verovering van
Solor, waardoor wjj in het uitsluitend bezit
van bet sandelhout kwamen, dat wjj moesten
gebruiken voor een ruilmiddel in den handel
vooral met de Chineezen; vele «koningen",
met wie de voorouders van dien tjjd zaken
deden, betaalden met wollen lapjes, die nog
in onze muntkabinetten bewaard worden, en
ontvingen die ook als baar geld terug. Nog
had hjj het contract en handelsverdrag te
sluiten met BoetonScotte gebruikte geree-
deljjk geweld, doch bljjkt meer geschiktheid
gehad te hebben om met die Aziaten om te
gaan, dan de meesten, die de Compagnie
met hem dienden. Omdat hjj bjj die tochten
te water natuurljjk het gunstige gedeelte van
het jaar moest gebruiken, de onderhandelingen
langs den zachten weg met Oostersche lang
zaamheid vorderden, en de met wapengeweld
aan te vallen plaatsen wanhopig verdedigd
werden, kan het aantal gebeurtenissen slechts
klein zjjn in ieder jaar. Het trekt onze aan
dacht, dat, b|j eene onderhandeling niet een
kitteloong despoot, waar het op overleg en het
making nopens de wederopenBtelling der Bel
gische grens voor den invoer van hoornvee uit
Nederland, zooals die voorkomt in den Belgi
schen Moniteur van den 12en daar te voren.
«Bjj besluit, gedagteekend van 8 April 1893,
en te rekenen van den 14en derzelfde maand,
laat de minister van landbouw, njj verheid en
openbare werken toe, tot nadere beslissing en
bjj nieuwe afwjjking van zjjn besluit van 15
October 1892, den invoer van rundvee, her
komstig uit Nederlandonder de volgende
voorwaarden
A. Voor de dieren herkomstig uit de pro
vincie Zeeland.
lo De invoer zal geschieden op de volgende
dagen en uren, langs de tolbureelen en hulp-
tolbureelen
Selzate (station), des Donderdags
Stroobrugge (Maldegem), des Maandags en
des Woensdagsnamiddags;
Watervliet, des Maandags en des Woensdags,
van 8 tot 11 uren voormiddag.
De Klinge (station), des Woensdags, van 4
tot 5 uren namiddag.
De Staak (Assenede), des Woensdags, van
2 tot 4 uren namiddag.
De Tromp (Stekene), des Woensdags, van 9
tot 11 uren voormiddag.
2o bjj hunne aankomst in gezegde bureelen
zullen de dieren onderzocht worden, op kosten
der invoerders,*) door een Belgischen veearts;
aangesteld door den minister
3o de invoerder zal een getuigschrift der
Zeeuwsche gemeente-overheid moeten voorleg
gen, verklarende dat de dieren, waarvan het
signalement zal opgegeven zijn in het getuig
schrift, geboren en gekweekt zijn in Zeeland
of er zich bevinden sinds de vijf en veertig
dagen vóór hunnen invoer in België.
Dit getuigschrift, geldig voor acht dagen,
zal gelaten worden in handen der tolagenten.
(In hoofdzaak aan een groot deel onzer ge-
abonneerden reeds bij bulletin bekend gemaakt.
Red).
B. Voor de dieren, herkomstig uit Neder
land, elders dan uit de provincie Zeeland
lo de invoer zal geschieden op de volgende
dagen en uren, langs de hierna vermelde
tolbureelen
Santvliet, des Dinsdags en Donderdags voor
middags
Esschen (station), iederen dag, van zonsop-
tot ondergang
Wuestwezel, des Dinsdags en Zaterdags
voormiddags
Achel (station), des Donderdags en Zater
dags voormiddag
Hamont (station), dés Woensdag voormiddag;
Maaseyk, des Maandags en Donderdags na
middag
Latiaken (station), des WOenSddgö voormiddag;
Bij kon. besluit vati 8 April zijn de
rechten ban gèzöndheidsnazicht als vólgt
Vastgesteld i
voor stierert, osseri en koeien*, per kop, 50
öentiemen
voor veerzen, jonge stieren, jonge ossen en
kalvers, per kop, 50 centiemen
Visé (station), des Dinsdags voormiddag en
des Zaterdags namiddag.
De invoer is toegelaten op vertoon, door de
belanghebbenden, van een getuigschrift der
gemeente-overheid der plaats van waar het
vee herkomstig is, waaruit bljjkt
A. Dat sedert ten minste vijf en veertig
dagen geen besmetteljjke ziekte onder het vee
dezer plaats is vastgesteld geworden
B. Dat de dieren, waarvan de invoer ge
vraagd wordt, zich in deze gemeente bevinden
ten minste sedert vijftien dagen (de kalveren
onder de vijftien dagen of geboren tjjdenshet
vervoer mogen met hunne moeder ingevoerd
worden, zonder eenigen bjjzonderen pleegvorm)
3o bjj hunne aankomst in het tolbureel
zullen de invoerders aan de tolagenten ver
meld getuigschrift afleveren, dat geldig is voor
acht dagen
4o de dieren zullen op kosten der invoer
ders door eenen Belgischen veearts, aangewe
zen door den minister, onderzocht worden.
Wanneer de veearts de dieren gezond be
vindt, zal hjj daarvan getuigen in eenbewjjs-
stuk, geljjkvormig aan het hieronder staande
model en verklaren, dat de dieren gericht
mogen worden naar de plaats hunner be
stemming.
Door de zorgen van den veearts zullen de
dieren gemerkt worden op het rechter achter
deel, bjj middel eener letter V, met aniline-inkt;
5o dadeljjk na de aankomst der dieren op
hunne bestemmingsplaats, zal het getuigschrift
van gezondheid, waarvan spraak onder littera 4,
overhandigd worden aan de gemeente-overheid,
die gelast is te waken opdat de aangegevene
dieren gedurende ten minste tien dagen ge*
kantonneerd of in een stal opgesloten bljjven."
De minister van buitenlandsche zaken vestigt
bjj deze de aandacht van belanghebbenden op
het groote gewicht eener stipteljjke inachtne
ming der bepalingen, waaronder de invoer van
vee thans in België is toegelaten, teneinde te
voorkomen dat in het niet naleven der voor
schriften aanleiding zou kunnen gevonden
worden tot herroeping van bovenbedoeld besluit.
in aCht nemetl der Oostersche vormen dankomt,
de gottverneur-generaal de uitvoering toever
trouwt aan het beleid van Scotte en de tVeede
onderhandelaar niemand minder is dan Coen
Wij merken daarbij op; dat de landvoogd op
de oostkust van Java was en Scotte daar na
hem aankomt, dat zij vandaar te zamen naar
Bantam terugkeeren in het schijf, waarmede
Scotte gekomen was, den den October 1613,
Men bad reeds lang gedacht over bet verkrjjgen
van een vast middelpunt voor onzen handel,
en na andere plannen te hebben Opgegeven,
en gezien, dat men op den noordwesteljjken
kant van Java moest zjjn. Met Bantam waren
geene verdere onderhandelingen mogeljjkde
partjjen betrouwden elkander niet. Het oog
der Nederlanders was daarom gevestigd op
Jacatra, en met dit plan, waarvan het vol
komen bereik nog in de verte lag, hield Scotte
zich na den terugkeer uit Oost-Java bezig
toen een enkel noodlottig oogenblik aan al
zjjne uitzichten een einde maakte, en de
schoone verwachtingen, die ieder van hem
had, verijdelde. Wjj nemen eenige regels over
uit het ambtsverslag van Goen aan dat opper
bewind der compagnie te Amsterdam, over het
jaar 1613, geschreven op Nieuwjaarsdag van
het volgende jaar.
»Den 25en November (1613) Cappitain Ap
polonius Schott tot Jaccatra de reviere opvae
rende roet den oppercoopman Hans Meerman s
omroe bun te wassen; sou is ditto Schott ter
A k t e-e s a m e n s (art. 56a) in Zeeland.
Bjj het Donderdag aangevangen examen
waren 6 candxdaten opgekomen, van wie 1
werd afgewezen.
Geslaagd zjjn de heeren B. de Jonge van
Kapelle, J> van Weele van Biezelinge, F. O.
Verhage van St Philipsland, M. van Keulen
van Tholen en M. van Baaien van Goes,
(Dit bericht is in een groot deel der oplaag
van ons vorig nommer reeds opgenomen.)
Bjj kon. besluit is tot eenejbehoorijjke in
richting van het lager onderwjjs, boven erl
behalve de bjjdrage, bedoeld bjj art; 45 der'
onderwjjswet; subsidie verleend aan de gemeen
ten Boschkapelle ƒ700, Burgh ƒ1150, Colijns-
plaat 700, Eede ƒ565, Ellewoutsdjjk 90Q<
Graauw ƒ500, Krabbendjjke ƒ1600, Overslag»
350, Philippine 1000, Ketranchement ƒ650;
Serooskerke (Schouwen) ƒ300, Terneuzen ƒ2000;
Wemeldinge ƒ1700; Westkapelle ƒ1260, Yer«
seke ƒ3000;
té
selver plaetse (daër wjj suleks gëwoohlycÈ
waeren te doen) eerst int water gegaendryë
ofte vier slagen geswömmen hebbende, begoh
hjj help, help, te roepen; is ondergesoncken;
ende (Godt betert) seer deerüjcken ver-
droncken; niet wetende wat accident heni
over gecomen mach wesen; De stroom gincH
harder dan Ordinaris; vermidt3 int gfeberchtë
zeer gereegent hadde, daer dür 't water medë
zeer eoudt was; Hjj was eerst van sieckte
opgestaenden derden dach hebben hef
lichaam onbeschadicht gevonden, ende is doof
den heer Generael eerljjck begrae»'en; Zijh
E; ende wjj alle zjjn hieromme wtdermaeteü
droevick geweest. Want ditto Schott saliger
was een soo manhaftigen soldaet, ervaeren
persoon ende trouwhertigen liefhebber van
V. E. welstandt, als ymandt in Indien. Daerouer
den E. heer Gouverneur Generael hem oock
een van d'aldertreffeljjckste scharges toege
dacht, ende oock toegeseyt hadde, alsoo ditto
Schotte saliger niet seer enj haeckte om na
het vaderlandt te keeren, maer wel. om -hier
eere te begaen
Wjj moeten de opmerking natuurljjk vinden,
voorkomende in- eep brief aan Both, geschre*
ven door Adriaan -van der Velde, die kom*
mandant op het door Scotte veroverde Solor
was gevonden
«Het, is beclaeehlyk, dat hjj naer sovele
perieulen ende travaljjen aldaer als in eenen
leepel comfc te, verffrincken,"
