N°. 81. 136e Jaargang. 1893 Donderdag: 6 April. Middelburg 5 April. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingenj van 17 regels 1.50 iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Telephoonnommer 339. Het tooneel. lllllDlllillil.Sdir (01 HAM. O Thermometer. Middelburg 5 April 8 u. vm. 47 gr. m. 12 u. 54 gr., av. 4 u. 59 gr. P. Verwacht O. wind. Agenten te VlissingenP. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goea A. A. W. Bolland, te Kruiningen P. v. d. Peijl, te Zierikzee A. C. de Mooij, te TholenW. A. Advertentiën van Nieuwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de j moeten des namiddags te één uur advertentie-bureaus van Nijgh Van Ditmar, te Rotterdam, de Geer. Belineante, te 's Gravenhage, en A. de La Mae. Azn., te Amsterdam. j aan het bureau bezorgd zijn, willen Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicity étrangère G. L. Daube Cie., John P. Jones, opvolger. j zij des avonds nog worden opgenomen. Het gisteren in hoofdzaak meegedeelde ont werp van wët tot regeling van den dienst bij de militie sluit zich op punt van menig be ginsel aan bjj de wet van 1861 Stbl. 72, welke het bestemd is te vervangen. Het, verschilt er echter in hoofdzaak van doKHj het geen plaatsvervanging kent en breeizH met het stelsel van vrijstellingen der wet van 1861, waardoor de vi p gesteld en van eiken militiedienst worden verschoond en later ook van schutterlijken dienst bevrijd kunnen bljjven, terwijl de niet-vrij gestelden niet alleen tot militiedienst zjjn gehouden, maar ook tot schuttersdienst kunnen worden verplicht. De Memorie van Toelichting zegt daar omtrent Het beginsel van algemeenen dienstplicht duldt geen dergeljjke ongelijkheid in het op leggen van den dienstplicht; de billijkheid vordert, dat zooveel mogelijk iedereen, die tot dienst geschikt is, diene. »Zooveel mogelijk, omdat de aard der roeping en werkzaamheden van sommigen, zooals geestelijken, zendelin gen, studenten in de godgeleerdheid, leerlingen- zendelingen en Roomsch-katholieke ordebroe ders ten deze uitzondering rechtvaardigt. Brengt echter het beginsel van algemeenen dienst plicht mede, dat alle voor den dienst ge- schikten, voor zooveel overigens uitzondering niet gewettigd is, tot dienst worden verplicht, met dat beginsel is niet in strjjd, dat het ver vullen van ^en werkeljjken dienst in vredestijd zoo weinig bezwarend mogelijk wordt gemaakt door daarbjj rekening te houden met de bijzon dere omstandigheden waarin dienstplichtigen verkeeren, met den toestand van het gezin waar toe zp behooren of met de betrekking, die zjj bekleeden of waarvoor zjj worden opgeleid. Eer het tegendeel is waar. Wanneer allevoor den dienst geschikte jongelieden op hunne beurt tot dienst worden verplicht en het ver vallen der bevoegdheid tot dienstvervanging hen niet in de gelegenheid stelt de uit dien dienst voortvloeiende verplichtingen door een ander te doen waarnemen, dan bestaan er meer nog dan voorheen klemmende -redenen om bij de regeling van den dienstplicht te letten op de maatschappelijke belangen van de dienstplichtigen en op den toestand van het gezin' waarvan zjj deel uitmaken." Voor zoover de bijzondere belangen van de dienstplichtigen niet konden worden behar tigd bp de te hunnen aanzien gedane uitspraak betreffende den dienstplicht door bestem ming zonder loting voor den dienst bjj de schutterp kan ook ten opzichte van hen, die bjj de militie moeten worden ingelijfd, alsnog met die belangen voldoende rekening worden gehouden, indien den militieplichtigen wordt vergund, zoo daarvoor geldige redenen kunnen worden aangevoerd, den aanvang van hun werkeljjken dienst eenigen tijd te ver schuiven of te vervroegen. Vandaar dat wordt voorgesteld het verleenen van uitstel van MOllUHEKTAAli KEELASD in beeld en sclirift doob ZEELANDUS. De tentoonstelling van afbeeldingen van Oude Zeeuwsche bouwwerken, dezer dagen door den Haagschen Kunstkring in zjjne lokalen te 's Gravenhage gehouden, gaf jhr mr Victor de Stuers aanleiding tot het schrijven van een werkje, waarvan in dit blad reeds met enkele woorden melding werd gemaakt en dat ge titeld isAanteekeningen betreffende Zee- lands monumenten. Op slechts vjjf en dertig bladzjjden deelt de schrjjver een schat van gegevens mede, omtrent de voornaamste gebouwen, die nog bestaan of die vroeger hier aanwezig waren. Men vindt er de verschillende data in van de stichting, verbouwing, vernieuwing of verwoesting dier monumenten, alsmede enkele toelichtingen en bijzonderheden. Het maakt geen aanspraak op een volledige catalogus of beschrijving van die overblijfselen uit vervlogen tjjden, doch is, volgens den schrjjver eenvoudig te beschouwen als een legger voor hem, die een overzicht wenseht van de voornaamste historische en kunstmonumenten, voorheen on thans in Zeeland aanwezig. pit dit oogpunt beschouwd is het een uit- werkeljjken dienst ten hoogste tweemaal, telkens voor één jaar. Men mag aannemen dat van deze milde bepaling geen misbruik zal worden gemaakt, omdat het aan den ingelijfde bjj de militie verleend uitstel niet gepaard gaat met vrij stelling van eenigen werkeljjken dienst eerste-oefening en herhalingsoefeningen. Bijna altoos zal het bezwaar, verbonden aan den werkeljjken dienst in vredestijd, inzonderheid aan den eerste-oefeningstijd, toenemen met den leeftijd. Geen twintigjarige zal wenschen den eerste-oefeningstijd eerst op 21- of 22-jarigen leeftijd te vervullen, indien niet bjj uitzonde ring zjjne bijzondere belangen dat uitstel drin gend noodig doen zjjn. Met betrekking tot eene vervroegde dienst vervulling zjjn in het ontwerp geene bepalin gen opgenomen, wjjl zjj onnoodig zijn, daar het beoogde doel op eenvoudiger wijze kan worden bereikt. Worden niet voor den dienst plicht ingeschreven zjj, die vrjjwillig in dienst zjjn op den tijd, waarop zjj anders tot aan gifte ter inschrijving zouden zjjn verplicht, en worden van het inschrijvingsregister ge schrapt zjj, die, na hunne inschrjjvmg, doch vóór 1 Juli van het inschrijvingsjaar, vrjj willig in dienst treden, dan heeft men in de toelating tot eene vrijwillige verbintenis voor negen jaren onder bjjzondere voorwaarden, een hoogst eenvoudig middel om vervroegde vervulling van den dienstplicht toe te staan. Die bjjzondere voorwaarden zouden moeten in zich sluiten de verplichting tot het ver vullen van denzelfden werkeljjken dienst als dien, waartoe de in het jaar der toelating bjj de militie ingeljjfden zjjn gehouden. Misbruik behoeft ook van deze bepaling niet te worden gevreesd, aangezien hjj, die de kier bedoelde verbintenis als vrjj williger aangaat, niet wordt ingeschreven voor den dienstplicht, dientengevolge niet aan de loting voor de tot den dienst aangewezen deel neemt en alzoo vrjjwillig zjjne kans prjjs geeft om door het trekken van een hoog nummer bjj de schut- terjj te worden ingedeeld. Mocht overigens de dienst van den staat of eenig ander openbaar belang in den weg staan aan de vervulling van den werkeljjken dienst bjj de militie, dan kan den militair vrjj stelling van den werkeljjken dienst worden verleend terwjjl bovendien zoodanige vrjjstelling ook zal kunnen worden toegekend in andere bjj zondere gevallen, waarin thans ontheffing van den werkeljjken dienst bjj de militie wordt verleend. Waar de tegenwoordigheid van den ingeljjfde bjj de militie in zijn gezin of in het gezin waartoe hjj behoort, dringend wordt vereischt en hjj niet in termen verkeert om van den werkeljjken dienst te worden vrjj gesteld, kan hem verlof worden toegestaan. Bij bekrachtiging dezer voordracht behoeven de ingeljjfden bjj de militie tot het aangaan van een huweljjk niet langer de toestemming vanwege den minister van oorlog of van marine. Met betrekking tot tjjdeljjk verbljjf buiten slands en tot vestiging buiten het rjjk worden bepalingen voorgesteld, welke de bevoegdheid geven om den verlofganger der militie te ver stekende handleiding voor hen, die onze pro vincie van nabij willen leeren kennen, en zal het ongetwijfeld aanleiding geven om de aan dacht meer op Zeeland te vestigen. Wel bemerkt men er uit, dat reeds veel is vernietigd, wat behouden had kunnen en moe ten bljjven, doch er is nog genoeg over om den kunstlievenden toerist uit te noodigen nader kennis er mede te komen maken. Waar van moedwillige verminking of noo- delooze vernieling sprake is, spaart de schrjjver de bedrjjvers van het wandalisme niet en wjj gelooven dat hjj daarmede een goed werk doet. Het tegenwoordige en het toekomstige geslacht kan er leering uit putten en het zal goed doen om, waar het de herstelling van -.een oi ander monument geldt, zich eerst te overtuigen van de kunst- of historische waarde alvorens er de schendende hand aan te doen slaan. In vele gevallen zjjn het echter niet de plaatselijke- of kerkbesturen die de meeste schuld hebben aan de verminking of verwoes ting van het aan hunne goede zorgen toever trouwde monument, doch zjjn het veel meer de technische raadslieden, welke hun terzjjde staan, die er de waarde van miskennen en een advies geven, dat strjjdig is met eene gezonde en rationeele oplossing van het aan hun oor deel onderworpen bouwkundig of archeologisch vraagstuk. Toch begint er tegenwoordig een betere geest te heerschen en als een verbljjdend gunnen, zich in de koloniën of elders buiten het rjjk op te houden, hetzjj tjjdeljjk, hetzjj voortdurend, en waardoor zal worden verhoed dat de dienstplicht voor sommigen een onover komelijk beletsel zij om buiten het rjjk een bestaan te zoeken of te vinden. Yoor de grootste sterkte van het zooge naamd bljjvend gedeelte wordt vermindering van het in de militiewet bepaald maximum voorgesteld (thans bedraagt dit blijvende ge deelte ten hoogste 7428het ontwerp stelt dit vast op 7000 man.) Omtrent de samen stelling van dat bljjvend gedeelte behelst het ontweip regelen, waarvan de toepassing za. medebrengen, dat daarvoor in werkeljjken dienst zullen worden gehouden behalve de ingeljjfden die tot straf langer dan den ge wonen eerste-oefeningstjjd onder de wapenen moeten bljjven - bjj voorkeur en zooveel mogeljjk miliciens die daarvan, ook door ruiling van nummers, vrijwillig deel wenschen uit te maken. Bedoelde ruiling van nummers zal in sterke mate worden bevorderd bjj toe passing der bepaling dat zjj, die voor het bljjvend gedeelte onder de wapenen worden gehouden, behalve de gewone soldjj, eene toe lage uit 's rijks kas kunnen genieten, alsmede door vermindering van het grootste aantal dagen tot herhalingsoefeningen, te hunnen aanzien voorgesteld. Doet het geval zich voor, dat de ingelijfde hjj de militie die, anders dan tot straf, voor het bljjvend gedeelte is aangewezen, door den daaraan verbonden werkeljjken dienst in zjjn beroep of in de voorbereiding van zjjn beroep groveljjk zou worden benadeeld, dan zal hjj, bjj onvermogen tot ruiling van nummer, van. het bljjvend ge deelte kunnen worden vrjjgesteld, zonder na deel voor derden. Tot de herhalingsoefeningen kunnen alleen de verlofgangers bjj de militie worden opge roepen, die hun zesde dienstjaar niet hebben volbracht. Eindeljjk nog wordt voorgesteld, den vasten duur van de straffen, bjj de militiewet voor sommige overtredingen dier wet bepaald, te veranderen in een langsten duur, en boven dien, tot verdere verzachtiging van die straf bepalingen, dit maximum lager te stellen dan het fixuin der militiewet. Hbld De politieke toestand in Atjeh bljjft zegt het Bat. Hbld. even treurigvan toenadering geen sprake. Bljjven wjj vast houden aan de politiek van ons met den pretendent-sultan niet in te laten en Toekoe Oemar, die meer en meer bljjkt door zjjne persoonljjkheid en zjjne familierelatiën een bjjzonder grooten invloed onder het Atjehsche volk te hebben, te negeeren, van den kant der vjjandige partij daarentegen wordt een werkzaamheid aan den dag gelegd, welke alle hoop op toenadering in de naaste toekomst doet verdwjjnen. Zoo brutaal is die partjj opgetreden, dat zjj ons nu bestookt op ons grondgebied immers in de Tamiangsche districten, een 10-taljaren geleden door den Pangeran van Langkat aan ons afgestaan. En het ergste is, dat zelfs de inlandsche hoofden dier districten, aan wier trouw en goede gezindheid voorheen niet ge- voorbeeld uit onze omgeving kunnen wjj wjjzen op het besluit van kerkvoogden der Neder- duitsche hervormde gemeente te Cadzand, die hun, uit de XlIIe eeuw dagteekenende, kerk gebouw een der weinig overgeblevene Romaansche kerken uit ons land zorgvuldig zullen herstellen, in plaats van het te ver vangen door eene nieuwe kerk, Omtrent den inhoud van het boekje zullen wjj verder niet in bijzonderheden treden genoeg zjj het te vermelden dat de schrijver met nauwkeurigheid zeer vele belangrjjke monumenten van Zeeland opsomt en door zjjn gel everden arbeid groote belangstelling toont in ons gewest. Wjj zjjn hem er dankbaar voor Zeeland is voor velen in ons vaderland nog eene te weinig bekende streek. De Haagscbe tentoonstelling heeft doen zien, dat onze pro vincie vrjj veel merkwaardigs bezit en in dit opzicht niet voor hare zusters behoeft onder te doen. Wat de Haagsche kunstkring met welwillenden steun van den minister van bin- nenlandsche zaken heeft bjjeengebracht zal een blij venden indruk op de bezoekers achter laten. Mogen deze zich opgewekt gevoelen om nader kennis te komen maken met de monu menten, waarvan zjj nu de afbeeldingen zagen, dan zal het bestuur met voldoening op zjjne pogingen Kunnen terug zien, en gaarne bren gen wjj het onze hulde voor de aandacht, aan onze provincie geschonken, twjjfeld is, gemeene zaak maken met den vjjand. Tot recht begrip der zaak dient medege deeld te worden, dat het land aan beide oevers der Tamiangrivier Tamiang genoemd wordt Aan de zuidzjjde of den rechteroever heef' het gebied van Soetan moeda en Kef ,n moeda, sedert jaren, geljjk wij zo* zeiden, onder Nederlandsch bestuur. j linkerzjjde ligt het gebied van radja aara en Kedjoeroean Karang met Soe- ei en Karang tot hoofdplaats. Op eerstge- mde plaats, in de laatste weken herhaal- ïjjk genoemd, ligt een klein garnizoen, dat, volgens de jongste berichten, versterkt en ruim van levensmiddelen voorzien is. Naar beweerd wordt, is de Tamiang-rivier, welke altjjd voor den handel is opengesteld geweest, nu voor allen in- en uitvoer gesloten. De Eerste kamer kwam Dinsdagavond bjjeen. Ingekomen waren de laatsteljjk door de Tweede kamer aangenomen wetsontwerpen, die verzonden werden naar de afdeelingen. Na mededeeling van ingekomen stukken werd overgegaan tot hettrekken der afdeelingen. Deze zjjn daarna bijeengekomen tot verkie zing der voorzitters en onder-voorzitters. De volgende zitting zal vermoedeljjk Vrjjdag worden gehouden. Bjj kon. besluit is, voor den tijd wan drie jaren, voor Brou wershaven belast met het gezondheidsonder zoek van uit zee aankomende schepen, inge volge de bepalingen der wet van 28 Maart 1877 (Stbl. no 35), dr C. Grebe de Haan, arts aldaar is aan P. Verhagen en A. Polfliet, arbeiders te 'sHeer Arendskerke, vergunning verleend tot het aannemen der bronzen medaille Bene Merenti, hun door Z. H. den paus geschonken; is dr E. E. Fouquet, te Maastricht, benoemd tot ridder in de orde van Oranje-Nassau is aan W. J. F. P. Lanzing, ontvanger der dir. hel. enz. te Joure c. a., op zjjn verzoek, eervol ontslag uit 's rjjks dienst verleend, be houdens aanspraak op pensioen is benoemd tot surnumerair bjj den dienst van 's rjjks schatkist S. W. van der Noordaa, te 's Gravenhage is de eerste-luitenant C. J. Okhuyzen, van het wapen der infanterie van het leger in Nederlandsch-Indië, op zjjn verzoek, ontheven van zjjne detacheering bij het leger hier te lande is benoemd bjj het wapen der artillerie, bjj den staf van het wapen, tot magazijnmeester van het artillerie-magazjjn »Pantseiforten", de kapitein D. Hackstroh, van het 3e regiment vesting-artillerie. Letteren en Kunst, De heer H. W. Mesdag, regeerings-com- missaris voor de Nederlandsche afdeeling van Schoone Kunsten op de Wereldtentoonstelling te Chicago, heeft Maandagavond een telegram uit Chicago ontvangen, dat de Nederlandsche inzending in de beste orde in de kunst-galerjj op het tentoonstellingsterrein is aangekomen. De heer Hubert Vos, die als acting commissi- Bovenstaande regelen waren ter nêer ge schreven als aankondiging bjj de lezers van de Middelburgsche courant van het boekje, toen wjj kennis namen van het artikel in het Nieuws van den Dag van 1 April 1893, 2de blad, waarin de heer J. G. Frederiks uit Amsterdam het werkje bespreekt. Ondervond het geschrift van verschillende zjjden de belangstelling en waardeering, die het ten volle verdient, hier vinden wjj daar entegen een weinig welwillende critiek van den bekenden en kundigen schrjjver over onze oude toestanden. Ja, het heeft er zelfs al den schjjn van alsof de criticus het er op gezet heeft om den referendaris van kunsten en wetenschappen eens duchtig onderhanden te nemen. De heer F. heeft zich blijkbaar door vooroordeel laten leiden en is daardoor vervallen in mis plaatste aardigheden, en, wat erger is, in onjuistheden. Het doel, dat de heer De Stuers gehad heeft met het schrijven van het boekje, wordt ge heel uit het oog verlorenen liever hadden wjj gezien dat het talent van Frederiks op historisch terrein, zoo noodig, had aangevuld wat De Stuers op archeologisch en kunstge bied ons aanbiedt. Nu echter verliest zjjn afbrekende critiek alle waarde. Wjj zullen het lange artikel niet op den ^oet volgen, het zou te veel plaats innemen oner te Chicago den heer Mesdag vervangt, berichtte verder dat alles naar wensch gaat en de drie Nederlandsche zalen tot de best gelegene en de best verlichte behooren. De beeldhouwer, prof. Carl Cauer uit Kreuznach is te Kassei overleden. Met den eersteling van den heer P. D. van Eysden is, dunkt ons, eene vergissing begaan of een onhandigheid, toen men de leden der afdeeling Amsterdam van het Nederlandsch tooneelverbond uitnoodigde de première daarvan bjj te wonen. Dit kon niet anders dan de verwachting om trent Hooger zij ons doel hooger spannen dan voor het stuk gewenscht was. Bjj zulke voorstel lingen verwacht men iets bjjzonders, wat buiten gewoons, omdat men door eene uitnoodiging daarop als 't ware den stempel van voortreftel jjk- heid of zeldzaamheid drukt. En hoe omzichtig later de pers zich daarover dan ook uitlaat, toch bljjft er bjj hen, die van verre staan, na eene opvoering bjj eene dergeljjke gelegenheid, over zulk een voorstelling de meening heerschen dat zjj toch wel, 5f door inhoud van het stuk óf door spel, uitmunten moet. Bjj de opvoering, Dinsdagavond, in den schouwburg te Middelburg bleek ons noch van het een noch van het andere iets. Wij gelooven dat men den schrjjver een grooten dienst had bewezen, wanneer men op gewone, eenvoudige wjjze zjjn geesteskind zjjn intrede in de wereld had laten maken; maar tevens en vooral wanneer men gezorgd had voor een goed geheelen zich gewacht had voor eene opvoering buiten Amsterdam, omdat men in vreemde schouwburgen aan tooneelzetting niet dezelfde zorg besteden kan als in eigen huis. Met dit laatste hebben wjj vooral het oog op het derde bedrijfhet concert in den tuin, dat nu geheel zjjn doel miste. Metdenoodige scènerie kan dit niet onaardig geweest zjjn, maar thans zag men niets dan half bakken heeren en een gewemel van dames die er niet waren. En wat het spel betreftbehalve mevrouw Albregt—Engelman, die een rol geheel in haar genre had, de heer Van Sprinkhuyzen die een kosteljjk type van een Duitschen mu ziekdirecteur leverde en zijn moeiljjke rol zeer goed speelde, en mevrouw André die een flinke dienstbode voorstelde, drukte niet een der medespelenden op zijn rol het onmisbare cachet, Zelfs de heer Bigot, die de hoofdrol van denj president der vereeniging Hooger zij ons doel vervulde, miste geheel en al het air van zulk een zwaarwichtig, kleinsteedsch personage. Hjj maakte meer drukte en schreeuwde veel harder dan noodig en nuttig was. Wat zou Van Zuylen van die figuur iets geheel anders hebben gemaakt Over de andere vertolkers doen wjj het best te z wjj gen. Kluchten zooals Hooger zij ons doel ift en de schrjjver het zeker ook alleen beschouwd wenseht te zien - moeten in zulk een vlug tempo gespeeld worden dat zjj ons als in een droom voorbjjgaanwaardoor men als 't ware geen en den lezers onaangenaam zjjnwjj bepaleft ons daarom tot het bekjjken van enkele def voornaamste aanmerkingen. Er wordt den schrjjver een ver wjj t van ge* maakt, dat hjj de charters nos. 2658—2665 niet raadpleegde, toen hjj neerschreef, dat de Westmunsterkerk in 1575 voor afbraak werd verkocht op last van den prins van Oranje, niettegenstaande het protest van ouderlingen en parochianen (blz. 18 der brochure.) Waar nu de heer De Stuers bljjkbaar heeft geput bjj een bistorieschrjjver als wjjlen mr F. N. Lantsheer (Zei: ill: le deel, pag. 305), daar is het hem toch zoo euvel niet te duiden, dat hjj voor de samenstelling van een een- voudigen ligger de waarheid dier zinsnede niet is gaan toetsen aan een reeks van Charters' De heer F. neemt het eenigszins op voor den afschuweljjken westgevel van de Nieuwd kerkhjj zal zeker daarbjj wel alleen staan. Had hij liever, als dit knoeiwerk toch door hem genoemd moest worden, vermeld dat de bouw meester ook slecht constructeur is geweest, doordien hjj een materiaal heeft gebezigd, dat ten eenenmale voor ons klimaat ongeschikt is en deze gevel, na nog slechts 40 jaren te hebben gestaan, reeds op een bouwval begint te gelijken. Het nut, dat er volgens den heer F. in ge legen is om den Langen Jan" te schilderen, zal zeker niet minder worden, als de verflagen van het in witten- arduin opgetrokken onder gedeelte van het torenljchaam worden wepg?-

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1893 | | pagina 1