N°. 77. 136e Jaargang. 1893. V rijdag 31 Maart. Ie rratói van ien Mei te liMelMri Middelburg 30 Maart Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen; Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen, van 1—7 regels 1.50 iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte; Telephoonnommer 339. n. Toch huldigde de raad het hygiënisch be ginsel door te bepalen? dat mep bij nieuwe lllllllllltl IKiMlli; (III lit VI. w M Thermometer. Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen P. v. d. Peijl, te Zierikzee A. C. de Mooij, te TholenW. A. j Advertentiën Middelburg 30 Maart 8 u. vm. 48 gr. van Nieuwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de j moeten des namiddags te één uur m. 12 u. 62 gr., av. 4 u. 60 gr. F. j advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmab, te Rotterdam, de Geur. Bedinfante, te 's Gravenhage, en A. de La Majr Azn., te Amsterdam. j aan het bureau bezorgd zijn, willen Verwacht verand. wind. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger. j zij des avonds nog worden opgenomen. (Ingezonden. I. Nadat in 1872 het verslag over de cholera- epidemie in Nederland in 1866 en 1867 ver schenen was, waaruit zoo sprekend het verband tusschen cholera en drinkwater bleek, werd in 1873, nu volle 20 jaar geleden, door de geneeskundige inspecteurs aan den minister van binnenlandsche zaken een ontwerp van wet tot voorziening tegen verontreiniging van den bodem, van den dampkiing en van de openbare waterendoor faecale stoffen en ander vuil aangeboden. Uit den aard der zaak zou de uitvoering eener dergelijke wet veel geld moeten kosten, vooral aan de gemeentebesturen; en geen wonder, dat de minister, nu toch de cholera grootendeels van de baan was, talmde en een paar jaren later het advies inwon van de Koninklijke Academie van wetenschappen namelijk over de vraag, in hoe verre het vuil van organ ischen oorsprong, dat in de steden wordt voortgebracht, schadelijk voor de openbare gezondheid kan geacht worden. De Academie antwoordde, na een zeer wetenschappelijk, maar weinig zeggend betoog, hoogst voorzichtig: „dat niet mag worden bet wij leid, dat organische vuilnis, van welken oorsprong ook, gevaarlijk voor de gezonden worden kan." De inspecteurs, zich beroepende dat hunne zienswijze betreffende de schadelijkheid van vuil van organischen oorsprong in allen deele door de Koninklijke Academie werd gerechtvaardigd, drongen daarop in 1877 by den minister krachtig aan op invoering eener wet, als waarvan door hen in 1873 een ontwerp was aangeboden. Maar het zelfde jaar verscheen Naegeli's klassische studiedie niedtren Pilze in ihren Besiehungen eu den Infectionskrankheiten und der GesundheidspflegeGeen wonder, dat een werk, waarin met zooveel woorden gezegd werd, dat millioenen tot dusverre -doelloos waren uitgegeven voor sanitaire doel einden, groote opschudding en verwarring wekte in het kamp der hygiënisten; geen won- 'der ook dat autoriteiten, gemeentebesturen -enz. de handen in den schoot legden in af wachting van de dingen, die komen zouden. Maar Naegeli's werk wekte den arbeid van anderende bacteriologie maakte groote vorderingen steeds werden nieuwe bacteriën gevonden als oorzaken van verschillende ziekten; de strijd werd heviger tusschen localisten (Pettenkofer) en contagoinisten (Koch), maar uit dien strijd is het eind resultaat geboren, dat men met twee woorden kan uitspreken „weest rein." In de heelkunde, die in de laatste jaren, -door betere kennis van smetstoffen, zulke enorme vorderingen gemaakt heeft, is uit de antiseptiek (vernietiging van ziektekiemen) de aseptiek (zich rein houden van ziekte- ikiemen) geborenin de verloskunde is ireeds door Semmelweiss, wien men dezer «dagen een monument wil oprichten, lang vóór men de bacteriën als zoodanig kende, geleerd, dan men niet dan rein eene kraam vrouw zou naderen, en in de geneeskunde heeft men nog meer dan vroeger de waar heid leeren waardeeren, dat het beter is ziekte te voorkomen dan te genezen. De jongste epidemie te Hamburg zal voor den hygiënist niet verloren gaanzij wekte verbazing en verontwaardiging in Duitsch land; de dii majores stroomden naar de nlaats van besmetting en verdedigden hunne sorieën, maar de onbevangen criticus toonde aan D'et alle0 kan toegeschreven worden aan' de besmette waterleiding, maar veel ook aan onreine woningen, de ondoel matige voeding enz., en dat veel ook pleitte voor de theorie van Pettenkoffer (toestanden van den bodem). In ieder geval bleek ook >nu weder, dat de' bacterie alleen niet de schuld draagt, maar dat nog een andere, tot dusverre nog niet wetenschappelijk vastgestelde factor moet medewerken om eene epidemie te doen ontstaan en Virchow, -de verschillende meeningen resumeerend, ^kwara tot de algemeen gedeelde gevolg trekking laat ons niet strijden voor deze of gene theorie, maar laat ons uit allen het goede overnemen, voor een reinen bodem zorgen, voor zuiver drinkwater, voor reinheid van lichaam en woning. Naegeli's theorie, dat vuil niet schadelijk is als het nat is, Pettenkofer's bodem- en grondwatertheorie, Koch's bacilentheorie zijn allen niet vrij te pleiten van exclusivisme; waar Naegeli zegtbesproei uwe straten, en Kochhoud ze droog, want de kommabacil sterft by droogte, daar zal de hygiënist zich naar de omstandigheden regelenwaar Pettenkofer den bodem rein wil houden en groote schommelingen van het grondwater tegengaan, daarentegen desinfectie veroor deelt, daar zullen we zijn eersten raad op volgen, maar met Koch desinfecteeren, over tuigd dat, waar we niet aseptisch kunnen zijn, we antiseptisch moeten optreden. Maar trachten we vooral het eerste te zijn. Rein heid te bevorderen zij een eerste plicht, zoo voor de autoriteit als voor den privaat persoon. Wenden we ons na deze algemeene be schouwingen tot plaatselijke toestanden in Middelburg, dan kunnen we dadelijk erkennen dat uit een oogpunt van reinheid onze stad met vele andere plaatsen in velerlei opzicht den toets der vergelijking kan doorstaan. Niet dicht bevolkt, met ruime pleinen, vol doen tevens de meeste woningen aan de grove eischen der gezondheidsleer, terwijl onze drinkwaterleiding ons niet meer nood zaakt onrein bodemwater of met metaaldeelen bezwangerd regenwater te drinken. Maar hoe is het met de reinheid van den bodem Behalve doorzijgende beerputten, bezit Middelburg een rioolstelsel, door den gemeentebouwmeester J. H. Will aldus be schreven {Handel. Gemeenteraad 1890, bl. 590) „Nooit moet uit het oog verloren worden, dat de rioleering van Middelburg slechts van af de Kuiperspoort tot aan de mestvaalt normaal te noemen is. De overige riolen bestaan grootendeels uit eeuwenoude gemet selde riolen, somtijds van groote afmetingen, plotseling overgaande in vele kleinere, en zoo grillig aangelegd, dat duidelijk is te zien, dat de inwoners zelve voornamelijk die riolen hebben doen ontstaan, door maar van af hun perceel of terrein aan een be- staanden afloop aan te sluiten, waar ook die te vinden was of toevallig ontdekt werd; vandaar ook de verklaring der aller zonderlingste, dikwijls gevaarlijke ligging van riolen onder huizen, zoo zelfs, dat het ruimen of herstellen op allerlei vreemdsoor tige wijze moet geschieden. „Al deze verzamelingen vonden vroeger uitmonding in de kaden of grachten en daar dit door den aanleg van het kanaal door Walcheren niet meer kon worden toegestaan, werden die uitmondingen eenvoudig dicht gemetseld en de kanalen daardoor genood zaakt om de afvloeiende massa over de vroeger hoogste punten te loozenhet riool b. v. van af de Geere naar de Kuiperspoort, waar het aansluit aan het nieuwe kanaal, loopt van af de Hoogstraat, waar het vroeger in de kade uitmonding had, op eene hoogte van 1.00 M. -r- A. P. geregeld onder huizen door en heeft allerlei vormenhet punt, waar thans alles overheen moetstroe- men, is ongeveer 0.16 M. -r A. P. bij de Vischmarkt, loopt verder ongeveer waterpas tot de Bellinkstraat, om eindelijk tot 0.75 M. -r A. P. bij de Kuiperspoort te dalen." Dat een dergelijk rioolstelsel niet voldoet aan de drie eischen van een spoelstelsel. om den bodem rein te houden, ondoor dringbaarheid, verval en doorspoeling behoeft geen betoog. De raad meende echter bij de nieuwe politie-verordening dezen toe stand te moeten bestendigen, hoofdzakelijk op grond, dat dit eeuwenoude stelsel naai zijne meening tot dusverre geene ernstige bezwaren had in het leven geroepen en dat aan invoering van een ander stelsel zeer groote bezwaren zouden verbonden zijn. gebouwen noch doorzijgende beerputten, noch privaten, die op deze riolen zouden sueeren, mocht aanleggenmaar ziet nauwelijks is de politie-verordening inge voerd of het gemeentebestuur zelf stelt voor dit beginsel ontrouw te worden en op een nieuw te bouwen school privaten te laten sueeren op een oud riool met poreuse wan den. En vreemd vooral mag het heeten zulk een voorstel te zien uitgaan van het hoofd der gemeente, die enkele weken ge leden eene gemeenteraadszitting opende met o. a. deze woorden„het is te hopen, dat dit plichtsgevoel om allerwege reinheid te betrachten en te bevorderen ons volk moge eigen blijven en men, nu bet gevaar schijn baar geweken is, niet meer terugvalle in die onverschilligheid voor de reinheid van het lichaam, van de woning, de lucht en van den bodem." En welk antecedent schept meD, zoo men de verordening weder afbreekt Zal men A weigeren, wat men B gunt Of wil men het spoelstelsel alleen op scholen toepassen Tot welke consequentie kan men dan komen Er is bij den bestaanden toestand geen natuurkracht, die de faecaliën uit de privaten der school aan de Nieuwe haven kan dwingen in het nieuw aangelegde riool te komen. Zij verdwijnen in den bodem of bezinken in het riool, alias doorzijgende beerput, die volgens den gemeentebouw meester Will ook alle 10 h 12 jaren moet geruimd worden. Er bestaat alle reden om aan te nemen, dat het terrein, waar de nieuwe school zal gebouwd worden, in analogen toestand ver keert al3 dat van de Nieuwe Haven. De gemeentebouwmeester haalde in zijn rapport het riool aan de Hoogstraat slechts als voor beeld aan; toen het Spui gedempt werd, werden ook daar alle riolen beoosten de Koepoortstraat, die in het Spui sueerdeD, eenvoudig afgesloten. Dus ook in dat ge deelte «Ier stad moeten de faecaliën berg op. "Trouwens het is bekend, dat het riool achter de huizen van de Singelstraat een verval heeft in omgekeerde richting. De aanleg van een tonnenstelsel bij een nieuw op te richten gebouw, vooral wan neer er ruimte beschikbaar is, kan nimmer groote bezwaren hebben. Geeft het privaat stank, dan kan zulks niet aan het stelsel geweten worden, maar ëf aan de exploitatie óf aan de inrichting van het privaat, en dit laatste nu kan bij het oprichten van een Dieuw gebouw tot geen moeilijkheid aan leiding geven. Caveant Consules Hou zou men er echter over denken als Oranje-Ka eens eene andere »politieke" meening was toegedaan, en aan hare «jongens" »de centen" gaf' om in andere vergaderingen te verschjjnen Gesteld eens dat vrouw Blom- mers »Roode-Ka" heette en de bijeenkomsten van burgers kwam bijwonen, of «Zwarte-Ka'' en de liberalen bezocht Zouden zij, die deze bijeenkomsten bijwoon den, dat dan ook zoo aardig vinden Zouden zij niet vragen - wat men trouwens nu ook vraagt of vrouw Blommers zoo rijk is, dat zij altjjd maar «centen" voor hare >jongens" heeft of dat anderen haar geldelijk ter zijde staan Onwillekeurig rijst ook de gedachte of die »jongens" allen zoo innig gehecht zjjn aan de beginselen, door hun voorgangster be leden, dat zij voor tweemaal of driemaal meer «centen" dan Ka geeft, ook niet bereid zouden zijn hun werk te verzuimen en andere verga deringen bjj te wonen Als men dit alles overweegt krjjgt het op treden van deze volksleidster een ander karakter, waaraan wel eens mocht gedacht worden. Zoo langzamerhand voegen zich meerdere stemmen bjj de onze, om het bedenkelijke der verheerlijking van vrouw Blommers te Utrecht en haar optreden tegen de socialisten eens onder de oogen van het publiek te brengen. Zóo het anti-revolutionnair blad te Goes en de Arnh. Crt. in hun nommers van heden. Laatstgenoemde vindt in een verhaal, dat dezer dagen de ronde in de pers doet over- die vrouw, in de wandeling «Oranje Ka" ge noemd, en hare zonen, aanleiding tot eene o. i. zeer juiste opmerking. Uit dat verhaal, door een student in Minerva gedaan van het optreden dier vrouw in eene socialistische vergadering en dat wjj op eene andere plaats in ons blad opnemen, blijkt dat vrouw Blommers meer praatte over personen dan over zaken, zelfs een haar onbekende spreekster op eene onhebbelijke manier beje gende en van eenige aanwezigen de doopceel ■lichtte, alsof onder hare kornuiten en de Oranje-mannen alleen brave menschen zijn. Volgens een ander bericht heeft zjj dan ook van de politie de uitnoodiging ontvangen om liever die bp eenkomsten niet meer met hare zonen te bezoeken. Dat is zeker verstandig van de politie. In verband met dat, natuurlijk zeer opge smukte, verhaal zegt de Arnh. Crt. Men leest het en men lacht en er zullen er zeker zjjn, die met zeker genot lezen, hoe vrouw Blommers «de centen" heeft liggen voor hare «jongens" om genoemde vergade ringen te gaan bjj wonen. De Arnh. Crt noemt de bekende oproeping in het belang der betrekkingen van de ver oordeelden in het Noorden een sprekend staaltje van de overdrjjving van onzen tjjd. In den regel worden dergeljjke oproepingen om ondersteuning, welker omvang de krachten der onmiddellijke omgeving te boven gaat, bjj treffende, plaatselijke rampen, bij brand, hagelslag, watersnood, bij vergaan van vis- schersvaartuigen en dergeljjke ongevallen gedaan, en gaan ze uit van de autoriteiten of gezeten burgers van de plaats, waar de gevol gen van de ramp zich doen gevoelen, op wier getuigenis het publiek vertrouwen stellen kan slechts bjj hooge uitzondering komt het voor, dat zulk een beroep geen schitterend resultaat heeft. Gewoonlijk worden de handen en beurzen wjjd geopend, niet zelden houdt de commissie van oproeping na eene rjjkeljjke leniging van alle nooden nog een overschot in kas. In de bedoelde oproeping wordt zoo schrjjft genoemd blad dit alles omgekeerd. Het is niet eene plaatselijke commissie, met de behoeften en nooden van de achterblijvende betrekkingen der veroordeelden van nabjj be kend, die geld voor hen vraagt, maar een ge zelschapje, uit alle oorden des lands bijeen gegaard, niet gedreven door de behoefte om den nood van medemenschen te lenigen, die alle politieke en religieuse geschillen over het hoofd ziet, maar saamverbonden door zekere semi-sociaal-democratische sympathieën. Er zjjn heeren bij uit Delft, Utrecht, Amsterdam, Middelburg en Sandpoort, van allerlei betrek king en ambt, waaronder zelfs één professor en een lid van de Tweede kamer; het dame lid is eene juffrouw te Nieuwer-Amstel, die romans schrjjft. Het is 'niet aan te nemen, dat al die wjjd en zjjd verspreid wonende personen, waarvan velen drukke, hen met de volksklasse weinig in aanraking brengende bezigheden hebben, van de armoede, welke zij lenigen willen, veel afweten en daarom dur ven wjj geen al te besten uitslag aan deze oproeping voorspellen, omdat het eerste ver- eischte voor de uitoefening van eene verstan dige liefdadigheid, overtuiging van het bestaan en kennis, althans bjj eene vertrouwen ver dienende commissie van de behoeften hier ten eenemale ontbreken, Dit neemt nietweg, dat een gunstige uitslag niettemin zeer goed inogeljjk is. Want de overdrjjving, waarop wjj doelden, bestaat niet uitsluitend bjj de 28 heeren en 1 dame, die den bedelbrief onder teekend hebbenze is ook rjjkelijk in onze geheele maatschappij verspreid, zelfs niet eens maar sporadisch. Het zou ons in 't minst niet verwonderen, indien er eene betrekkelijk groote som aan giften voor de ongelukkigen, zoo die er zjjn, inkwam. Voor die ongelukkigen alweder zoo die er zjjn zou ons dat genoegen doen, want niets gaat ons meer aan 't hart dan de aanblik van een overigens fatsoenljjk en oppassend ge zin, of al zjjn 't maar eene huishoudelijke vrouw en onschuldige kinderen, die het slachtoffer zijn van wangedrag van den man. Hetzjj de man drinkt en deswege alle aanspraken op liefdadigheid verloren heeft, hetzjj hjj misdreven heeft, en daarvoor in de gevangenis boeten moet, 't zjjn de vrouw en kinderen die er het meest onder lijden; gelukkig houdt de parti culiere liefdadigheid dit tegenwoordig meer dan vroeger in het oog, en is de omstandigheid dat de man wegens eenig misdrjjf waaraan de zijnen onschuldig zjjn gevangen zit, veeleer eene reden om vrouw en kinderen gedurende zjjne afwezigheid krachtig te steunen dan om hen hardvochtig af te wjjzen. Dit laatste mag inet de oude theorie van de straf als wraak gestrookt hebben, de tegenwoordige methode werkt in dezelfde richting als de toepassing der strafrecht-theorie van verbetering van den misdadiger. Toch is er, zelfs van dit beperkt standpunt van ondersteuning der betrekkingen van de veroordeelden hetgeen volstrekt het hoofd doel der oproeping niet is beschouwd, veel bedenkelijks in het onderhavig geval. Of er op zedelijke verbetering van deze veroordeelden in het Noorden door de gevangenisstraf veel te rekenen valt, betwjjfelen wij de ondervin ding met anderen, die nog wei met buitenge wone genade door de regeering behandeld zjjn, geeft ons daartoe grond. En nu mag het waar zjjn, dat de liefdadigheid en menscheljjkheid gebieden het liefdewerk ten aanzien van vrouw en kinderen te verrichten, ook al weet men vooruit dat de veroordeelde huisvader welhaast als de oude, niet verbeterd, doch integendeel evenals voorheen geneigd tot het kwade zal terugkeeren, er ligt toch in de ondersteuning in die gevallen zekere assurantie tegen de nadee- lige gevolgen van weerspannigheid en verzet, welke het publiek niet mag verleenen wegens de ernstige gevaren, waaraan zjj de trouwe be wakers van de openbare orde bloot stelt. De onverlaat, die er «desnoods een jaar of wat voor overheeft", zal te gemakkelijker een aan slag op een rechter of politie-commissaris ondernemen, wanneer hjj weet dat »de kapi talisten" toch onderwjjl zjjne vrouw en kinde ren onderhouden zullen. Uit dien hoofde zal elk verstandig, niet door overdrjjving uit zjjn evenwicht geslagen man zich van het zenden van giften aan dit dubbel stel van apostelen van een onwaar evangelie moeten onthouden. Bestaat er bjj de hier bedoelde achterbljjven- den werkeljjk nood, dat daar een plaatselijke, gemengde commissie van vertrouwbare perso nen dat verklare en eene oproeping uitzende, haar zullen wjj met warmte aanbevelen. De gevraagde ondersteuning nameljjk ie niet de hoofdzaak van de circulaire, maar het, uit sympathie voor de veroordeelde verzet- plegers, organiseeren van een nieuw verzet. De onderteekenaars van het stuk en zjj, die met hen medegaan en sympathiseeren zullen daar geen kwaad van ondervindenzjj bljjven buiten het bereik van politie en justitie, want zjj plegen het verzet op het papier, in een goeden stjjl met academische vormen, maar' een verzet bljjft het toch, en juist om de per sonen, die het plegen, kan het veel gevaar lijker gevolgen hebben, dan de plompe oprui ingen en aanhitsingen in de blaadjes en doof de sprekers van de Nederlandsehe anarchisten, wier namen iedereen kent. Deze 24 personenwaaronder er minstens een zevental zjjn die beter moesten weten (de anderen zijn ons alleen bjj name bekend of zelfs dat niet) beginnen met onware voor tellingen. De feiten hebben zonneklaar be wezen, dat het niet het gebrek door werke loosheid geweest is, dat tot de ongeregeldheden en het verzet in het Noorden heeft aanleiding gegeven, althans voor de veroordeelden niet. De feiten hebben zonneklaar bewezen, dat de opge legde straffen in geen velden of wegen te zwaar zjjn geweest, doch integendeel zeer ver beneden het in het strafwetboek gestelde maximum, gebleven. En toch nemen de onderteekenaars; waarvan wij alleen den Delftschen professor' in de staatshuishoudkunde Pekelharing en het jongste Tweede kamerlid Gerritsen noemen willen, deze onwaarheden als uitgangspunt; en uiten dan allerlei insinuatiën tegen de rechterljjke macht, waarover elk fatsoenljjk man zich schamen moest, en die voor heeren als de genoemde al bjj zonder ongepast en on voegzaam zjjn. De heeren mochten wel eens overdacht hebben, welken indruk deze be- chouwingen zullen maken op een onbeschaafd, onontwikkeld gemoed, dat toch al geneigd is rechtbanken draaibanken te noemen en het van zijne opruiiers gebezigd wooi'd van «klas senjustitie" onthouden heeft zonder te weten wat het beteekent, maar er de minachtende strekking ten volle van begrjjpt. Wordt door zulk een persoon een aanslag tegen een rechter begaan, zooals er reeds tegen politiemannen begaan zjjn, dan zullen de Delftsche professor en zjjne 23 medeapostelen van het sociaal- democratisme in nette vormen niet als mede plichtigen worden terechtgesteld alleen zullen zjj zich niet onttrekken aan de verplichting om bjj veroordeeling de achterbljjvenden te ondersteunen. Het sckjjnt nameljjk de bedoeling te zjjn een bljjvend fonds te stichten, ook dienende om ambtenaren, ontslagen wegens deelneming aan anarchistische bewegingen, te ondersteunen, Alzoo organiseert dit vier-en-twintigtal feiteljjk eene weerstandskas ten voordeele van allen, die zich vergapen aan bpt wettig gezag eq

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1893 | | pagina 1