N°. 74.
136? Jaargang.
1893.
Dinsdag
28 Maart.
Middelburg 27 Maart
Deze courant verschijnt d a g e I ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen, van 17 regels 1.50;
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.1
Telephoonnommer 339.
ONDERWIJS»
IHIDDELBUMË IIIIIIIYI.
Thermometer. Agenten te Vlissingen: P. Gr. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen P. v. d. Peijx, te Zierikzee A. C. de Mooij, te Tholen W. A. j Advertentiën
Middelburg 27 Maart 8 u. vm. 45 gr. j van Nieuwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te één uur
m. 12 u. 56 gr., av. 4 u. 55 gr. F. advertentie-bureau's van Nltgh Van Ditmar, te Rotterdam, de Gebb. Belintante, te 's Gravenbage, en A. de La Mab Azn., te Amsterdam. aan het bureau bezorgd zijn, willen
Verwacht Z. 0. wind. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cee., John F. Jones, opvolger. j zij des avonds nog worden opgenomen.
VERSLAGdEVERS-SPIOUCKElV 7
Wjj zjjn nog altijd eenig antwoord schuldig
aan een paar collega's in de pers, wien onze
beschouwing over het hooren van verslaggevers,
als getuigen, door de justitie, ergernis schjjnt
gegeven te hebben. Uit den toon van hunne
bestrijding zouden wjj dit opmaken; en wij
hadden reeds vroeger op hunne bedenkingen
tegen onze redeneeringen »gekeuvel" zoo
als een hunner du haut de sa grandeur die
gelieft te noemen - geantwoord, zoo niet
eene bijzondere reden, tjjdeljjke afwezigheid,
ons daarin verhinderd had.
De eerste, die de pen tegen ons opnam, was
de redactie van Het Gentrum, die, hoewel
het met ons eens dat in het algemeen aan
den rechter moet worden overgelaten, wie hjj
als getuigen wil oproepenen na de opmer
king dat het protest der verslaggevers niet
geldt bijzondere gevallen, verklaarde het be
zigen van reporters als getuigen over het ge
heel en by vervolgingen, als waarvan te Am
sterdam sprake was, onraadzaam te achten.
Het is, zoo redeneerde het blad, nadeelig
voor deze heeren niet alleen, maar ook nadeelig
voor de politie, wier getuigenissen niet onder
verdenking van onbetrouwbaarheid moeten
worden gebracht. En dat geschiedt zeker, als
men ter beoordeeling van de juistheid harer
processen-verbaal de hulp inroept van andere
professionals.
Verder schreef het Centrum:
»Het blad de Midd. Crt.) ziet voorbij, dat
nooit een verslaggever er iets op tegen heeft
te verrichten wat de dokter en de beursman
moeten doen, als zjj toevallig getuigen zijn
van een misdrijfmaar dat is in Amsterdam
de kwestie niet. Op volksvergaderingen als
daar soms gehouden worden weet men voor
uit dat er vermoedelijk met het woord ge
zondigd zal ivorden. Het staat aan de ver
slaggevers vrjj, om aan de daar veelal gebezigde
uitdrukkingen openbaarheid in de pers te
geven of niet; dit is een zaak tusschen hen,
of liever tusschen hun redacties en het pu
bliek. Maar moreel mist de rechter de bevoegd
heid, om juist hen te dwingen als rechercheurs
dienst te doen".
Hooger van toon behandelde de redactie
van de Amst (D. v. N.) de kwestie. Zjj
beschuldigde ons van oppervlakkigheidge-
dachtenloos redeneeren en zoo weinig in het
wezen der zaak doorgedrongen te zjjn dat het
schier overbodig mocht heeten ons van ant
woord te dienen.
Toch heeft die redactie zich over ons, arme
verdwaalde, ontfermd.
Welk een voorrecht!
Zjj wil ons genezen van onze verbazing over
de beweging, die in deze te Amsterdam
gemaakt wordt.
»Die verbazing" en de onbegrjjpeljjkheid
zouden zegt zjj voor de Midd. Ct. da-
deljjk geëindigd zjjn, indien zjj bedacht had
dat een reporter in een groote stad, eenmaal
do or het publiek als klikspaan gebrandmerkt,
zjjn reporterswerk moeiljjk, zoo niet onmoge-
ljjk naar eisch verrichten kan. Dat een Mid
delburger niet begrjjpt, hoe een reporter, die
telkens als getuige geroepen wordt, een voor
zjjn eigen gevoel onedel en ook een gevaarljjk
werk te verrichten heeft, kan ons niet ver
wonderen maar dat de hoofdredacteur van
een dagblad zoo groen zich betoont in een
kwestie, die ook hem van nabjj raakt, zie dat
vernemen wjj op onze beurt »»tot onze ver
bazing."
Men zietwjj zjjn in de oogen van deze
groote heeren erg groen.
Eilieve, onzes inziens is de kwestie zoo
eenvoudig dat wjj niet begrjjpen, hoe men zich
zoo opwinden kan over onze opmerking, tenzjj
men door eenzjjdigheid totaal blind is geworden.
Men stelt de kwestie niet zuiver.
Een verslaggever is op een vergadering om,
in het belang van zjjn blad, een goed ver
slag te leveren en getrouw weer te geven wat
hjj daar hoort en ziet.
Vindt nu de politie* die toch ook daarbjj
tegenwoordig is, in het gehoorde aaaléi-
jling om proces-verbaal te maken, dan gaat
dit buiten den verslaggever om. Alleen als
de zaak voorkomt is de justitie natuurljjk ge
rechtigd om zich door getuigen te laten voor
lichten in hoever het proces-verbaal juist is en
de daarin genoemde feiten overeenkomstig de
waarheid zjjn. Zjj zal de verslagen der verschil
lende bladen natuurljjk nagaan en ook de
verslaggevers als getuigen hooren.
Waarin bestaat nu toch de spionnendienst
der verslaggevers
Zjj brengen der politie of justitie geen
woorden of feiten aan met verzoek proces
verbaal op te maken
Die politie maakt geen proces-verbaal op
op grond van hun verslag, al strekt dit ver
slag misschien tot bevestiging van het gehoorde.
Die verslaggevers worden alleen, geljjk ieder
taatsburger, geroepen om getuigenis van de
waarheid af te leggen, teneinde daardoor een
onpartjjdig, eerlijk onderzoek te bevorderen.
Dat dit nu een reporter niet aangenaam is,
willen wjj gaarne aannemenen dat, bjj den
zeer moeitevollen arbeid, dien hjj verrichten
moet, dit nog een schaduwzjjde te meer is,
begrjjpen wjj ten volle.
De hoofdredacteur van de Amst. behoeft
wezenljjk niet met zulk een air de dédain
tegenover ons de zaak te behandelenin
waardeering voor het werk der reporters doen
wjj toch voor hem niet onderen uit persoon-
ljjke ervaring weten wjj wellicht beter dan
hjj wat de betrekking van verslaggever is.
Maar boven het belang der verslaggevers
staat het algemeen belangdat eischt om èn
in 't voordeel der beklaagden èn ter bevorde
ring van een eerljjke en rechtvaardige recht
spraak zooveel mogeljjk onverdachte, goede,
vertrouwbare getuigen te hooren.
Wie dus in de verslaggevers spionnen ziet,
begrjjpt de zaak geheel verkeerdwie hun er
een verwijt van maakt dat zij, als getuigen
opgeroepen, hun plicht doen, evenals zjj dit
deden toen zjj een goed verslag leverden,
bewjjst eenvoudig dat hij de zaak van een
geheel onjuist standpunt beschouwt.
Dat men de verslaggers zal gaan bemoeilijken
of niet toelaten op vergaderingen, waar men
tegen het woord wel eens zondigt, betwijfelen
wjj ten sterkste.
De sprekers daar weten zeer goed, dat de po
litie in die vergaderingen ook tegenwoordig is
vinden zjj daarin geen aanleiding om zich een
slot op den mond te leggen, dan zal het op
hen ook al zeer weinig invloed uitoefenen of
er een paar getuigen meer of minder in de
zaak gehoord worden.
Dat de ontwerpers van de vergaderingen,
waarop hierbjj vooral het oog is gericht, er
zeiven groot gewicht aan hechten goede
verslagen te verkrijgen, bewjjst dat trots
al hun geroep over bourgeois-bladen enz,
zjj tegenover de verslaggevers daarvan de
meest mogeljjke égards in acht nemen en op
dit punt nog al eens een lesje geven aan
menig ander bestuur eener vereeniging.
Maar datzelfde eigenbelang zal hen dwingen
op dezelfde wjj ze voort te gaanal weten zjj
ook dat de justitie uit de daar aanwezige
verslaggevers getuigen kan oproepen, die en
dit moet men vooral niet vergeten vaak
veel juister, voor de betrokken per
sonen zelvenveel billijker, veel beter
getuigenis kunnen afleggen, omdat zjj beter
verstaan, beter de bedoeling der woorden
begrjjpen dan een agent van politie of een
ander toehoorder, die dé handigheid, de gevat
heid mist om duideljjk te hooren en het
gehoorde dadeljjk in zjjn juiste beteekenis
weer te geven.
Uit dit oogpunt gelieven de heeren, die met
zulk een opgewondenheid tegen ons zjjn op
getreden, de kwestie ook eens te beschouwen
zjj zullen dan, dunkt ons, na kalmer naden
ken tot de overtuiging komen dat van spion
nendienst geen sprake isdat ons standpunt
niet zoo dwaas is als zjj dat hun lezers voor
stelden en dat onze meening niets te kort
doet aan de groote verdiensten der verslagge
vers, aan de waarde van hun arbeidal
wachten wij, die op een afstand zitten maar
daardoor ook juist de zaken van een minder
eenzjjdig standpunt kunnen bezien, ons liefs'
voor overdrijving, die bjj het groote publiek
slechts den lachlust opwekt en de goede zaak
der reporters eer benadeelt dan ten goede
komt.
»Telkens zegt de Arnh. Crt. vindt men
berichten omtrent de ergernis, die de passie
spelen, door een reizend Duitsch gezelschap
vertoond, in ons land teweegbrengen. Ook in
Arnhem heeft die voorstelling plaats gehad
niemand echter heeft er zich aan geërgerd of
althans dit publiek gemaakt. Wie ze in be
ginsel afkeurden zjjn er niet heengegaan en
wie er heengingen, deden het niet om er mede
te spotten, maar velen vonden er stichting
in, evenals men reeds een twintig jaren lang
daarin stichting vond in honderden andere
plaatsen in alle deelen van Europa.
»Of nu juist deze tableaux vivants, waarvan
het onderwerp aan de gewjjde geschiedenis is
ontleend, in onzen tjjd goedkeuring verdienen,
gelooven wjj niet, maar zjjn er niet taliooze
voorstellingen daaraan ontleend, die toch
evenmin te prjjzen zjjn? Men denke eens aan
de afschuweljjke leeljjke prenten, waarop
dezelfde stof wordt behandeld en waarvan de
vervaardiger en uitgever toch waarljjk ook
niet door hoogere beginselen werden gedreven,
maar alleen om er wat aan te verdienen. Ziet
men in Spanje niet de geheele Ljjdensgeschie
denis met alle personen in suiker of' eenige
andere materie en niemand die er zich aan
ergert, evenmin als aan het knoeiwerk van
onbekwame teekenaars.
»Als er spot mede bedoeld ware, zou het
verachteljjk en, in het openbaar, niet gedoogd
mogen worden. Maar deze menschen maken
die voorstellingen tot hun métier en zouden
dit zeker geen twintig jaar lang in andere
landen hebben uitgeoefend, indien het daal
den bjjval niet gevonden had, die door het
voorzetten ervan vereischt werd."
En dat die voorstellingen volstrekt geen
aanstoot geven bewjjst wel dat de katholieke
Maasbode, wier redactie de eerste opvoering
heeft bjjgewoond, haar lezers zelfs aanspoort
ze te gaan zien, Het blad schrjjft
»Er heerschte in de zaal een plechtige stilte,
men zou bjjna kunnen zeggen een ernstige
stemming. Tafereelen, welke bjjzonder uit
kwamen, zooals de Kruisiging, welke door
soberheid uitmunt, de wanhoop van Judas enz.,
wilden sommigen applaudiseeren, doch dit werd
steeds door de meesten der aanwezigen onder
drukt, bljjkbaar om het ernstige en heilige der
voorstelling.
Men gaat hier niet een openbare vermake-
ljjkheid bijwonen, wat de ernst van den "Vas
tentijd en het kerkeljjk verbod niet zouden
gedoogen, maar zich den geest verlevendigen
en zelfs de godsvrucht opwekken door de aan
schouwing van het groote Verlossingswerk, dat
het onderwerp onzer vasten-overwegingen uit
maakt".
De ütrechtsche levenmakers hebben dus weêr
bewjjs gegeven van verregaande onverdraag
zaamheid en terecht zegt de redacteur van
het W. v. Z. VI. (W. D.)
Stel u eens voor, dat men zoo'n zendings
kermis in 't honderd stuurde door 't zingen
van wat Heilslegers-liederen onmiddeljjk
was weer de eere Gods aangetast maar
een anders vrjj heid verkorten Ook al ter
eere Gods.
Een goed mes, dat. 't Snijdt aan -alle
kanten".
De Amst. (D. v. N.) nam inzage van een
brief uit den Haag, waarin het volgende voor
kwam.
Maandag, den 20en dezer, heeft de minister-
van oorlog 's morgens te elf uur aan H. M,
ten paleize aangeboden de promotie der
artillerie.
xNadat H. M. deze had ingezien, antwoordde
zjj met- deze woordenExcellentie deze benoe
mingen kan ik niet teekenen. U staat daar
boven aan om tot kolonel te worden bevorderd,
Uw excellentie verkeert in hetzelfde geval
de ritmeester Yan de Poll. Zoodra u in
actieven dienst terugkomt, kunt u daarop
rekenen.
»De minister was zoo onthutst dat hjj zjjne
papieren opstak en vertrok",
Wjj hebben zegt genoemd blad onzen
Haagschen correspondent geseind om te ver
nemen of hjj deze mededeeling bevestigen
kon, doch ontvingen nog geen antwoord.
De briefschrjjver maakt de opmerking
»»De officieren, die op hunne bevordering
wachten, zjjn er dupe van"". Dit is zeker het
geval! Doch indien er inderdaad zulk een
conflict bestaat, is het niet te denken, dat de
particuliere raadslieden van H, M. moeite
zullen hebben de regentes aan het verstand
te brengen, dat er een groot verschil bestaat
tusschen een lid van het militair huis, die
geheel buiten den dienst staat, en een minister
van oorlog, die aan het hoofd van den dienst
geplaatst ism. a. w. tusschen een tengevolge
van lange nonactiviteit niet bekwaam, en een
als minister door haarzelve als bjj uitstek
bekwaam geoordeeld man.
Verleden Donderdagavond trad in de kies-
vereeniging Nederland en Oranje te Kampen
de heer mr JE. baron Mackay, lid van de
Tweede kamer, als spreker op. Hjj wilde geen
bepaald onderwerp behandelen doch op eenige
zaken de aandacht vestigen, waarbjj zjjne partjj
van meer nabjj betrokken was. Spr. behandelde
toen achtereenvolgens wat het anti-liberale
ministerie had gedaan voor de oplossing van
de schoolkwestie, voor de sociale kwestie en
voor de legerkwestie.
Doch hjj moest tevens erkennen, dat het
■esultaat niet zoo groot was, als hjj wel
wenschte, voornameljjk doordat de tjjd ont
brak om de voorgenomen maatregelen ten
uitvoer te brengen en het nieuwe ministerie
alles wat nog in bewerking was naar de
anippermand verwees.
Ten slotte besprak de heer Mackay de
regeling van het kiesrecht. Hoewel hjj tegen
de voorgestelde regeling enkele bezwaren had,
hoopte hjj toch dat het voorstel-Tak wet zou
worden, als het kon eenigszins gewjjzigd.
Bjj kon. besluit
is jhr mr J. F. Alewjjn, directeur van het
kabinet der koningin, benoemd tot groot-offi
cier in de orde van Oranje-Nassau
is, met ingang van 1 April 1893aan jhr
mr J. F. Alewjjn, op zjjn verzoek, op de meest
eervolle wjjze ontslag verleend als directeur
van het kabinet der koningin, met dankbetui
ging voor de langdurige, zeer getrouwe en
hoogst gewichtige diensten, door hem in die
betrekking aan de kroon en aan den lande
bewezen, en het beheer van het kabinet der
koningin tjjdeljjk opgedragen aan jhr mr P.
H. Gevers Deynoot, referendaris bjj dat kabinet
is benoemd tot controleur van het buiten
gewoon zegel te Amsterdam C. van Rossum,
thans eerste kerk bjj het Dep. van financiën
is benoemd tot ridder der orde van den
Nederlandschen Leeuw J. R. A. Kuytenbrou-
wer, gewezen kapitein der infanterie, wonende
te Zeist
is benoemd tot adsistent-directeur derafdee-
ling waarnemingen te land bjj het Kon. Ned.
Meteor, instituut te Utrecht W. van Bemmelen
is A. J. G. van der Upwich, arts, benoemd
en aangesteld tot officier van gezondheid der
2de kl. bjj het pers. van den geneesk. dienst
van het leger in N.-I.
Een bende van 200 Atjehers is te Salahadj
verzameld en bedreigt de versterking van den
datoe van Bisitan, wien 20 man ter onder
steuning zjjn gezonden, terwjjl eene compagnie
Langkat zal dekken. Eenige Tamiangsche
landschappen hebben zich bjj de Atjeher
gevoegd."
Aldus seint men van 22 Februari uit Medan
aan de Java-bode, aan welk blad een paar
dagen vroeger werd geseind, dat de expeditie
naar Tamiang was afgeloopen en de vjjand
uit twee versterkingen was verdreven. Is het
vorenstaande telegram juist, dan hebben de
Atjehers nog volstrekt de residentie Oostkust
van Sumatra niet verlaten, maar rukken zij
integendeel naar Langkat op, aan welks noor-
deljjke grens Bisitan gelegen is. Gelukt het
hun de versterking aldaar te nemen, dan zou
onze vestiging te Seroeway zjjn ingesloten en
Langkat aan hunne invallen blootstaan, vooral
nu landschappen in Tamiang met hen meedoen
wat bjj vorige gelegenheden niet het geval was
Letteren en Kunst.
Zooals onzen lezers uitdegebruikeljjkeopgaai
van de te Middelburg te houden vergaderingen
enz. bekend zal zjjn, wordt Donderdag 13 April
in den schouwburg alhier eén soiree gegeven
door den heer Willem van Zujjlen en den heer
en mevrouw MoorSchepersdrie bjj het pu
bliek zeer goede bekenden.
Nu er eenige jaren verloopen zjjn sedert de
heer Van Zujjlen met zjjne bekende voordrach
ten, die steeds zoo zeer in den smaak vielen,
voor het laatst hier optrad, zal dit bericht
zeker velen welkom zjjn; te meer daar de
heer Van Zujjlen weder nieuwe nommers op
zjjn programma heeft, waarmee hjj elders weêr
het gewone succes had.
Ook de heer L. B. J. Moor zal een tweetal
voordrachten houden, terwjjl door dezen ta
lentvoller! en te Middelburg bjj velen geliefden
acteur en zjjne verdienstelijke echtgenoote te
vens opgevoerd zullen wordenDe laatste af
god, tooneelspel in een bedrijf van Ern L'epine
en Alph. Daudeten Kleine geschenken, bljj-
spel in éen bedrijf van Jacques le Normand.
Alles belooft een hoogst interessanten en
aangenamen avond, waarvan, daar de soirée
in den schouwburg met zjjn verschillende ran
gen plaats heeft, door meerderen dan vroeger,
toen de heer Van Zujjlen alleen in den con
certzaal optrad, kan worden gebruik ge
maakt wat zeker wel geschieden zal daal
de renommée van onzen grooten komiek, wat
betreft het houden van voordrachten, algemeen
bekend is.
Dén dag te voren, Woensdag 12 April, treedt
de heer Van Zujjlen te Goes in de Prins
van Oranje op.
Een onzer geabonneerden schrjjft ons
Bjj het lezen van het bericht uit Goes, in
't nommer van Zaterdag, betreffende de onder
scheiding, te beurt gevallen aan den heer
Bruns, moest ik onwillekeurig glimlachen.
Hier wordt zeker de dubbele Hollandsche
Ducaat bedoeld, die vroeger meer als prjjs-
penning werd uitgereikt. Is dit zoo, dan ia
het opschrift op de voor zjj de rondom den
geharnasten ridder en het jaartal 1756 aldus:
Concordia. Res. Par.(vae) CVes.(umt) Hol.
(landia). Het cursieve alleen op de munt ta
lezen, de reBt is verkort. En op de keerzjjde
in 't vierkant Mo OrdProvin. Poeder. Belg.
Ad. Leg. Imp. Zie bv. Verkade Muntboek bL
106 en plaat 39.
Van den heer D, Bolle, uitgever te Rot»
terdam, ontvingen wjj de drie eerste afleve»
ringen van een nieuwe uitgave, onder den
titel »/Sphinx, bjjdragen tot de studie van het
menschenraadsel en der phychische weten»
chappen."
Wjjl in onzen tjjd meer en meer het oog
gericht wordt op de geheimzinnige feiten, die
zich voordoen op het gebied van spiritualisme,
magnetisme, suggestie, hypnotisme, gedachten-
lezen, biologie enz., wil dit tijdschrift er
ernstig naar streven, de weerspiegeling te
geven van belangrjjke feiten, ontdekkingen en
proefnemingen in deze vakken, zoowel in het
binnen- als buitenland gedaan en waargenomen.
Het doel is geen verkondiging ^van gods
dienstige stellingen, veel min godsdienstige
polemiek, geen op den voorgrond stellen van
niet te verifieeren zoogenaamde »geestenmede-
deelingen", geen stellen van credos of verkon
digen van reïncarnatieleer, het is alleen feiten
mededeelen, in Nederland introduceeren van
wetenschappeljjke auteurs op dit gebied uit
het buitenland, en wel dezulken, die hunner»
zjjds niets anders voorstaan dan positief
wetenschappeljjk onderzoek. Daarom zullen
schaduwzjjden, feilen en gevaren, niet worden
verbloemd.
Het tijdschrift, dat onder redactie staat van
den bekenden heer A. J, Rik© te 's Gravenhage,
verschjjnt in maandeljjksche afleveringen en
tegen billjjken prjjs.
De nu verschenen afleveringen bewjjzen dat
de inhoud voldoende verscheidenheid aanbiedt.
Door den minister van koloniën zjjn 0, Ai
de heeren J, G, den Exter van den Brink, J»
Schotsman en D, A. Vermeulen gesteld ter
beschikking van den Gouverneur-Generaal van
N.-I. om te worden benoemd tot onderwjjzer
der derde klasse voor den dienst daar te lande,
De heer J. C, Kakebeeke van Goes slaagde
Vrijdag aan de universiteit te Leiden voor
candidaat in de rechtswetenschap.
Zaterdag zijn tot de normaallessen te
Tholen toegelaten eene vrouweljjke candidaat
M. van Stapele van Tholen en 5 manneljjke
candidaten L. C. van Splunter van Poortvliet,
G. Geluk en L. Stekete van Scherpenisse,
J. Oudeslujjs en W. Dormaar van St Maartens-
dijk. Een candidaat werd afgewezen.
De nieuwe cursus zal met 28 leerlingen
aanvangen.
Tot de rjjksnormaallèssen te Axel zijn
toegelaten
Tot de eerste klasseE. Verdunnen ta
Overslag, B. F. Remery en Ph. F. Plasschaert
te Westdorpe, A. K. J. van der Ende te
Kuitaart, A. A. Tacq te Zuiddorpe, G. L. van
'tHoff te Hoek en Suzatina Dees- té Sluiskil.-
Tot de tweede klasse G.' J. Neteson te
Kloosterzande en F. H. Odink te Zaamslag.
Tot de derde klasse A. Swagemakers te
Kuitaart.
