N°. 61.
136" Jaargang.
1893.
Maandag
13 Maart.
Das Paradies li lie Peri.
BUiTJBNliAJïD.
Middelburg 11 Maart
-
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen, van 17 regels 1,50
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Telephoonnommer 139.
Bij dt Z5 courant behoort een Bijvoegsel-
Mutioalia.
UIT STAD EN PROVINCIE.
Ueliiiopte MededeeliugenJ
iTlH Tif "V
tilDlllllSl lil.Sllir (III RANT.
Thermometer. j Agenten te VlissingenP. Gr. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes A. A. W. Bolland, te Kruiningen F. v. d. Peijl, te Zierikzee A. C. de Mooij, te TholenW. A. Advertentie**
Middelburg 11 Maart 8 n. vm. 42 gr. j van Nieuwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te één uur
m. 12 u. 51 gr. av. 4 u. 50 gr. F. advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmah, te Botterdam, de Gebh. Belineante, te 's Gravenbage, en A. de La Majr Azn., te Amsterdam. j aan het bureau bezorgd zijn, willen
Verwacht Z. W. wind. j Hoofdagenten voor het Buitenland te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daijbe Cle., John F. Jones, opvolger. zij des avonds nog worden opgenomen.
In het nommer van 19 December 1892 (bij
voegsel) van ons blad werd door een geagreëerd
klerk de toestand beschreven der klerken,
werkzaam op kantoren van 's Rijksbelastingen,
en daarbij de wenschelijkheid betoogd dien
toestand te verbeteren.
Zooals men weet laten de rijksontvangers
zich in hun arbeid bijstaan dooi klerken, door
henzelven aangesteld, doch door hen betaald
met geld, daarvoor uit de staatskas hun toe
gekend. Die klerken zijn dus niet recht
streeks in dienst van den staat, missen de
hoedanigheid van ambtenaar, hebben geen
aanspraak op pensioen en kunnen elk oogen-
blik broodeloos gemaakt worden.
Het weekblad Nederland wjjst er thans ook
op, dat zulk een toestand vroeger misschien
geduld kon worden maar thans geheel onhoud
baar is.
In den laatsten tjjd hebben zich meer dan
eens stemmen daartegen verheven en de mi
nister van financiën heeft wel verklaard, dat
de uitgave voor een reorganisatie niet zoo
heel veel zou kosten, maar dat de verantwoor
delijkheid der ontvangers dan anders geregeld
zou moeten worden en dat die kwestie moei
lijk is.
Nederland meent dat dit bezwaar niet mag
gelden de zaak kan geregeld worden, als men
maar wil en men moet willen.
Het blad schrijft ten slotte
»De klerken hebben lang gewacht en ge
hoopt.
Zij hebben een bond opgericht.
Het bestuur van dien bond heeft zjjn best
gedaan.
Doch aan geduldig wachten op het betrach
ten van billijkheid komt een eind, vooral
wanneer men al wachtende steeds een zwaard
boven het hoofd ziet hangen werkloosheid
en gebreken nu en dan zulk een zwaard
ziet neerkomen op iemands hoofd.
Het vertrouwen op de regeering is niet
groot meer.
Men zoekt elders hulp.
Ten behoeve van een ondersteuningsfonds
Worden door den Bond van klerken bijdragen
gevraagd aan de boven hen gestelde rijks
ambtenaren.
Mocht dat niet baten, dan zal men zich ge
noodzaakt zien zich te wenden tot het publiek,
wat echter zeer noode zou geschieden.
IL
Gaven wij in een vorig opstel eene aanhaling
üit hetgeen in 1884 omtrent dit schoone werk
van Schumann in dit blad geschreven werd,
Wjj voegen daaraan nog het volgende toe:
Dat dit gedicht met zjjne melancholieke
stemming en zjjn weelderig, romantisch coloriet
Schumann moest bezielen, is te begrijpen;
toch is het waarschijnlijk dat hij in onzen tijd
dezen tekst niet meer gekozen zou hebben.
Wat toch is het logische, het verheffende in
het denkbeeld van een schuld (een kleine
schuld wat kan de fout van een engel zijn
die niet door eigen strjjd, maar door het
brengen eener gave (een offer, door een ander
gebracht) wordt geboet
Erger is het dat de drie deelen, waaruit het
gedicht bestaat, hoe verschillend ook hunne
episoden zijn, in hoofdzaak denzelfden inhoud
hebben. Er is in dit gedicht driemaal een
begin en driemaal een climax. Dit moet nood
zakelijk een verlammenden invloed uitoefenen
op het werk als geheel.
Dat Schumann dit zelf gevoelde, blijkt daaruit
dat hjj, om de eentonigheid af te breken, aan
het gedicht gedeelten toevoegde, die de hande
ling verlevendigengedeelten, waarvan hjj
zelf den tekst dichtte. Deze zjjn het koor der
»Genien des Nils" in het tweede deel, het
koor der Houri's, het quartetPeri, ist es wahr
dass du in den Himviel willst, de solo's
Verstoszen, Gesunken war der goldne Ball en
het slotkoor in het derde deel.
Naar onze meening bestaat de groote schoon
heid van dit werk voornamelijk in schoonheid
van detail, in schoonheid en helderheid der
melodische ideeën en vormen, in waarheid en
innigheid van uitdrukkingin de lichte»
etherische kleur, die over het geheel ligt.
Moet het daartoe komen
Wat zou men wel zeggen, als de rijke fa
brikant, die millioenen verdient, enkele hon
derden der voor hem werkende personen
bp uitzondering en in treurige tegenstelling
met andere dienaren zóo behandelt, dat zij
de publieke liefdadigheid moeten inroepen
Zal de regeering haar plicht gaan betrachten
Ja, als het publiek eens kon worden wakker
geschud
Als b. v. een bekwaam novellenschrij ver iets
wilde schrijven in populairen trant om te
schilderen wat er soms omgaat in het gezin
van een trouw, eerlijk, jjverig dienaar, die
eensklaps broodeloos wordt omdat zijn patroon
verplaatst werdals hij eens schilderde met
hoeveel angst wordt tegemoet gezien dat de
chef welverdiende bevordering krjjgthoe het
geluk van den chef de ondergang is van zjjn
getrouwen helper
Dat zou misschien helpen. Het publiek zou
wakker worden.
Maar als zoo iets niet gebeurt dan ziet
het er treurig uit.
Vielen die arme klerken maar onder de
arbeiders, werklieden in de gebruikelijke be-
teekenis
Wie weet hoe de publieke opinie zich aan
hen zou laten gelegen liggen.
Doch 't zjjn maarklerken
En derzulken belangen schjjnen nog niet
aan de orde te zjjn
wjjze Delibes' Chanson Espagnole zingt, of Gou
nod's Serenade, of het Air des Bijoux uit Faust
zingten speelt, de manier waarop zjj door
haar stem vol uitdrukking, waaraan zich nauw
keurig een levendig gebarenspel aansluit, alle
nuancen van het te vertolken lied weet weer
te geven, verbonden met de gratie, die van
de geheele persoonljjkheid uitgaat, vormen
een genre, dat, zooals reeds gezegd, volmaakt
schoon is. Het schoonst vonden wjj haar mis
schien nog in hare extra-gave, het Zweed-
sche liedje, waarvan zjj de verschillende
uitdrukking der drie coupletten op waarljjk
roerend muzikale wjjze zong.
En de pianist, die ook nu en dan van achter
het scherm verscheen
Deze toonde reeds dadeljjk door de voor
dracht van Handels Passacaglia een pianist van
beteekenis tezjjn.Zjjne zeer muzikale voordracht,
o. a. van de drie nommers uit de poëtische
Stimmungsbildern van Dvorak, van Rubin
stein's Barcarolle, van Schubert's Moment
musical, zjjn fijne aanslag, zjjn techniek, die
met alle moeiljjkheden spot, stempelen den
heer Prohaska niet tot een virtuoos, maar tot
een artist. Ook hjj werd luide toegejuicht,
en liet zich tot een toegiftje bewegen.
Zeer voldaan keerde het publiek huiswaarts.
De concertzaal te Middelburg bood Vrjjdag
avond een eigenaardig schouwspel aan. Een
stampvolle zaal met een uitgelezen publiek,
een leeg orkest, waarop een concert-vleugel
en een onoogeljjk kamerscherm prijkten, van
waar achter nu en dan een allerliefst persoontje
verscheen, met een keurig costuum, een gra
cieus figuurtje, met een sprekend gezichtje, dat,
zoodra het zong, warmte en bezieling in de
zaal verspreidde; dat plotseling het publiek
tooneeltjes uit de opera voor oogen tooverde,
en dat herhaaldelijk en luidruchtig terugge
roepen werdzoodra het achter het scherm
wilde verdwjjnen.
Was het de coloratuur die bekoorde, de stem
die helder en schoon is, maar broos en niet
omvangrjjk, de actie die zich geheel aan den
zang aansloot, de muzikaliteit, die uit haar
voordracht, uit geheel haar wezen sprak Het
was niets van dat alles afzonderlek, maar
alles te samen, dat een volmaakt schoon
geheel vormde.
De zang, de voordracht, de verschoning van
mad. Sigrid Arnoldson zijn niet van elkaar
te scheiden. Hetzjj zjj op guitige, warme
De orchestratie, in vele werken van Schumann
zwaar, is hier helder en doorzichtig. Reeds
de teedere, als uit lichte tonen geweven
instrumentale inleiding brengt ons in het
karakter van het werk. In den helderen
toonaard E-majeur, is zjj op eene kleine melo
dische figuur, op fijne contrapuntische wjjze
gebouwd, waarvan de doorwerking slechts even
wordt afgebroken door een klein, karakteristiek
motief in mineur, als eene aanduiding van de
treurig aan Edens poort toevende Peri. De
engel (alt), de verteller (tenor), de Peri (sopraan)
in haar roerende soli: Wie glücklich sie ivandlen,
die sel'gen Geister, in haar hartstochteljjke
klachtivo findich sie, wo liegt die Gabe,
die dem Himmel gnilgt, zingen alle als
wezens, reiner dan wjj.
In warme tonen wordt door vier solostemmen,
gedragen door eene kleurrjjke instrumentaal
begeleiding, de pracht van Indië's natuur ge
schilderd. Het hieraan onmiddeljjk aanslui
tende, gedeelteljjk unisono gezongen koor, met
zjjne machtige declamatie op tremolo's in het
orkest, met violenfiguren als flitsende pjjlen,
verplaatst ons plotseling in de verschrikkingen
van den krjjg op de aarde.
Dit oorlogstooneel is krachtig geschilderd,
Aangrjjpend is de klacht van het koor bjj
den val van den jongen held. Het is een meester
stuk van karakteristiek voor de uiting van
smart eener angstig wachtende menigte Weh!
er fehlte das Ziel Yier groepen van stem
men antwoorden elkaar in eene symetrische
opeenvolging van lang 'gerekte weeklachten
waaraan de violoncellen door een krachtig en
zangerig accompagnement vastheid en steun
verleenen. Nu volgt een van die schoone
details, zooals men er zoovele in Schumann'
werk aantreft. In een paar maten slechts
sober van toon en stemming, schildert de tenor
ons hoe de Peri, gebogen over den jongen
doode, den laatsten bloeddroppel opvangt, die
uit zjjn wonde vloeit. Dan hoort men plot-
Naar wjj vernemen zal op het laatst
dezer maand, op uitnoodiging van de liberale
kiesvereeniging Eendracht maakt macht, de
heer mr H. Smeenge, lid der Tweede kamer,
alhier als spreker optreden in een openbare
vergadering, geljjk onlangs de heer Goeman
Borgesius deed.
De heer Smeenge, die hier bjj zjjn optreden
steeds een talrjjk en dankbaar gehoor vond,
zal spreken over het kiesrecht.
Tot concierge van liet iniormatie-oureau
van de Vereeniging tot het bevorderen van
het vreemdelingenverkeer in Walcheren te
Middelburg is benoemd de heer H. Belt, ge
pensioneerd sergeant-majoor O.-I. leger, te
Katendrecht.
De nieuwbenoemde majoor Jonkheer A.C.
J. Wittert van Hoogland heeft heden (Zaterdag)
het bevel over het 2e bat, 3e reg. Infanterie
aanvaard.
Kapt. Opstelten, van het 3e reg. infan
terie te Middelburg, wien wegens ziekte een
verlof van twee maanden is verleend, zal bin
nenkort den dienst met pensioen verlaten.
Vad
Doordien de trein van Londen naar
Queenboro-pier Vrjjdag morgen te Holborn
seling het trillend gezang der harpen, en de
Peri, bevend van angst en van hoop tevens,
heft vol verwachtig het hoofd op, fluisterende
*Sei dies mein Geschenk
III.
Het tweede deel is van 't begin tot het einde
een meesterstuk, dat op zichzelf' een geheel
vormt.
Schuchter treedt de Pen nader met het
bloed van den jongen held, maar in de
liefljjke, vreemdzame tonen, die de omgeving
van het Paradjjs schilderen, hoort men zacht
een hobo klagen. »Niet heilig genoeg is deze
gave," zingt een engel, en een schaar van
engelen herhaalt fluisterend die woorden. Zeer
schoon wordt om weer een fijn detail te
noemen door de bazuinen het treden van
den engel uit de opengaande poort van het
Paradjjs aangeduid.
Teleurgesteld daalt de Peri neder ditmaal
aan den oever van _den Njjl en om haar
te begroeten snellen de watergeesten toe
»Hervor aus den Wassern geschuind." Dit
kleine koor is een meesterstuk van toonschil
dering. De zestiende figuur van het strjjk
kwartet verzinneljjkt de levendige beweging
van het water, terwjjl de dxie koorstemmen
(de zware bas rust in het geheele stuk) in een
licht motief elkaar toeroepen nader te komen
om het vreemde, liefljjke kind te zien, en naar
haar klagenden zang te luisteren. Want
steeds is de Peri van het verlangen naai
den hemel vervuld, en ook nu mengt zich
hare klacht met het gezang van het vroo-
ljjk rond haar huppelende volkje. Met fijnen
poëtischen tact geeft Schumann hier der
Peri de bekoorljjke melodie in den mond
Ach, Eden, wie sehnt sich nach dir, die zjj
bjj den aanvang van het werk in haar eerste
solo zingt.
Die vriendeljjke ontvangst stelt haar niet
gerust; peinzend snelt zjj voort,
derailleerde, kon de mailboot Engeland niet
op tijd vertrekken.
Toch kwam ze nog te 6.10 uur 's avonds
van dien dag te Vlissingen binnen, zoodat de
mail, bestaande uit 316 zakken, (het grootst
aantal dat tot nog toe vervoerd werd) wegende
7500 KG., en passagiers met den trein van 6.37
uur konden doorgezonden worden.
Door de commissie uit den schuttersraad
te Vlissingen is aan den heer J. H. Houbaer
gegund de levering van de uniform-kleeding
(jassen, pantalons en Bchouderpassanten) en
aan den heer L. F. Dert die van de chacots.
Men meldt ons uit Goes
Het was een goed idee van het bestuur der
Werkverschaffing om den gemeenteraad te
verzoeken een sommetje beschikbaar te stellen
voor het aanleggen van een wandelpad aan
den Oostwal. En zeker niet minder goed van
den raad om aan dat verzoek te voldoen.
Thans toch is langs den waterkant, met twee
armen, in het midden tusschen het plantsoen
genoemd pad aangelegd en lokt het als
nieuwigheid vele wandelaars. Dat getal zal
zeker, als het plantsoen met een frisch groen
prjjkt, belangrijk toenemen.
Waar nu nog slechts het rechtsstrekkende
gedeelte van den djjk tot bjj de eerste krom
ming in orde gemaakt is, moet het plan be
staan om in den volgenden winter het werk
voort te zetten en de verdere krommingen
van den wal tot tegenover de Voorstad, in
orde te maken.
Van wege het gemeentebestuur zjjn nu ook
de buitensingels door bestrating van het rjj-
pad belangrjjk verbeterd en tevens de gas
verlichting, die daar vroeger zeer spaarzaam
was, uitgebreid. Al te maal zeer te waar-
deeren verbeteringen.
De handel in leverbare oesters is op 't
oogenfclik slap, de belangrijke prjjsverlaging
heeft nog geen duurzamen invloed op de af
name uitgeoefend. De omzet is beneden het
middelmatige. Het is moeiljjk een marktprjjs
op te geven, daar de prjjzen zeer varieeren.
De mosselverzending is ook niet aanzienljjk,
alhoewel de prjjs van dit artikel constant
blijft en tameljjk goed te noemen is.
Het ruwe weder werkt zeer belemmerend op
de wachtende werkzaamheden, zooals op het
afsteken der aangeslagen pannen, waarmede
sommigen verleden week begonnen waren,
doch weder moesten staken. De laatste dagen
heeft men dit werk hervat. Ook het korren
naar de' zoogenaamde Maartsche bitter zou
veelvuldig geweest zjjn, indien het ruwe weer
geen hinderpaal hiervoor geweest ware.
De handel in afsteeksel, zaaigoed en aan
geslagen pannen staat geheel stil. Vermoede-
ljjk zal de trage verzending der leverbare
hierop wel invloed hebben. (Yers. en Th. Cri
Door ingelanden van den Nieuw-Noord-
Bevelandpolder is besloten tot het maken van
een inlaagdijk in dien polder. De kosten van
dit werk worden op ongeveer f 20.000 ge
raamd. Het voorstel werd met twaalf tegen
3 stemmen aangenomen, nadat eene wjjziging
gebracht was in de richting.
Hierdoor zal gedurende geruimen tijd heel
wat werk verschaft worden aan den grond
werker. (G. Ct.)
Tot opzichter bjj den polder Anna Jacoba
onder St. Philipsland is benoemd de heer
M. W. Berrevoets te Cadzand.
In de Vrjjdag gehouden vergadering van
den gemeenteraad van Terneuzen werd, zooals
reeds in kort gemeld is, tot tweeden gemeente-
geneeskundige benoemd de heer A. Spruiten-
burg, arts te Hoedekenskerke, op eene jaarwedde
van /'400 en f 400 per jaar extra toelage voor
de eerste drie jaren.
Daar Gedeputeerde staten van Zeeland som
mige bepalingen der bouwverordening ter ver
nietiging aan de regeering hebben voorgedra
gen, benoemde de raad een commissie uit zjjn
midden, om het goed recht van den raad
en de belangen der gemeente ten dezen bjj
den betrokken minister te gaan bepleiten.
Daarvoor zjjn afgevaardigd, met den burge
meester-voorzitter, de heeren van Ysselstejjn en
Moes.
Op een schrjjven van het gemeentebestuur
aan den minister van oorlog, betrekkeljjk de
verlegging van de Westeljjke kanaalbrug, ia
een antwoord ontvangen, luidende dat da
minister de bezwaren tegen de door den raad
gewenschte verlegging bljjl't handhaven, terwjjl
voorts ter voorziening in bedoelde bezwaren
zjjnerzjjds geen maatregelen kunnen genomen
worden. In verband hiermede besloot de raad
aan den minister te vragen om, wanneer Ter
neuzen de lasten van het vesting-zjjn moet
bljjven ondervinden, daaraan ook de lusten
te schenken, b. v. het verschaffen van gar
nizoen.
Tot leden der commissie van beheer voor
den grintweg TerneuzenHoek werden her*
benoemd de heeren Joz. de Fejjter en P. Moes'
Zacht gedragen, afwisselend in 't strjjkkwar-
tet en in de blazers spelende, akkoorden schil
deren het warme land Egypte. De hooge,
regelmatig terugkeerende tonen der fluit
geven den indruk van eenzaamheid, van ver
latenheid, van eene wjjden horizon, leeg en ver.
De akkoorden der beide instrumenten-groepen
worden dissoneerend, drukkend, loodzwaar
de pest verwoest het land. De muzikale be-
schrjjving hiervan vindt haars geljjke niet.
Tranen stort de Peri bjj dezen aanblik, en de
weldadige macht van deze tranen, uit mede-
ijjden vloeiend, schildert de toondichter in
eene liefeljjke compositie voor vier Bolostem
men, met een uiterst teedere instrumentale
begeleiding.
Sober en aangrjjpend wordt het tooneel van
den jongen stervenden man in een treurzang-
van drie strophen beschreven. De jongeling-
zelf zingt de laatste woorden, en na iedere
strophe hoort men de lange klagende tonen
in het orkest.
Een schoon lied voor mezzosopraan toont
ons de bruid veilig in het paleis haars va
ders, bjj de verfrisschende koelte der fonteinen.
Plotseling wordt dat lied bezield, het jonge
meisje snelt toe en werpt zich in de armen
van haar stervenden bruidegom. Het is of het
leven toesnelt om den doode te redden. Men
voelt het bruischen in haar hartstochteljjken
zang, in het bewegend orkest. Haar eerste
woorden o, lass mich von der L/uft durch
dringen zjjn overweldigend, vurig, en hare
laatste woorden sterven weg in een kus. Lang
zaam zinkt zjj neder, de verwoestende ziekte
heeft ook haar aangegrepen. In elkanders
armen slapen zjj in, en eerbiedig vormt het
orkest in zachte harmonieën een ljj kwade
over hen. De tinten verbleeken, het orkest
wordt kleurloos, de beweging stokt, onmerk
baar is het leven gevloden,
Dan knielt de Peri neder en begint
zacht een ljjkzapg te .zingen, vie schoonste
Voor het Algemeen Overzicht zie men
het Bijvoegsel.
Het comité der Ligue libérale te Brussel
bladzjjde misschien uit de partituur. Prachtig
is hierin de zachte klank der bazuinen, ter
wjjl het strjjkkwartet, dat eerst met de blazers
eenvoudig de harmonie bjj den zang aangeeft,
later, bjj het intreden van het koor, eene licht
zwevende beweging tot aan het slot vormt.
I V.
Het derde deel kan met het eerste en tweedd
ten opzichte van den indruk niet wedijveren,
ofschoon het veel schoons bevat.
De reden hiervan ligt geheel in de stofj die,
zooals wjj reeds zeiden, de noodige spanning
mist, om de belangstelling weer op te wekken
of toch tot op eene zekere hoogte gaande te
houden.
Afgezien daarvan, dat dit deel eene belang
rijke handeling mist, is ook het feit ongunstigj
dat de Peri, die natuurljjk ook hier de hoofdrol
vervult, zich geheel in denzelfden toestand
ais vroeger bevindt.
Zij gelooft door de gave van het offer dei-
trouwe liefde den terugkeer in den hemel
gewonnen te hebben, en wordt weer teleur
gesteld. Met deze scène zouvolgens het
gedicht, het derde deel moeten beginnen, dit
had dan echter eene bedenkeljjke geljjkvor-
migheid met de twee eerste deelen gekregen.
Om die te vermjjden, plaatste Schumann eerst
het koor der Houri's Schmücket die Stuf en zu
Allah's Thronwaarvan het vrooljjke karakter-
den reeds eenigszins matten geest van het
gedicht verlevendigt.
Bjj het aanvangen van haar derden zwerf
tocht geeft de Peri in een aria, (een bezield
allegro, ook door Schumann gedicht), in harts
tochteljjken gloed uiting aan haar wenschhet
kleinood te willen vinden»Doch will ich
nicht ruhn, will ohne Bast von einem Pole zum
andern pilgern"
Een quartet van vier Peri's met eigen
aardig springende rhythmus en pikante kleur
die de Peri spottend toeroepen haar mee
te: nemen naar den hemel, verfrischt wel hej