N°. 11.
136e Jaargang.
1893.
Yrijda
13 Januari.
Middelburg 12 Janaari.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen, van 17 regels 1.50;
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte."1
Telephoonnommer 139.
Letteren en Kunst.
ONDERWIJS.
UIT STAD EN PROVINCIE.
MIDDELBUGSCHE COURANT.
Or
Verbinding- te land van de beide
deelen van Keeuwscli-l'laanderen.
In ons nommer van Maandag 2 Januari
kwam eene correspondentie voor uit Biervliet
naar aanleiding van een beschouwing in het
Weekblad voor Zeeuwsch- Vlaanderen's Weste
lijk deel over eene verbinding van het voor
malig vierde en vijfde district op min kost
bare wijze, in verband met het leggen van
twee zeedijken ter bedijking van de schorren
in den Brakman, welk werk voor /"96.400 is
gegund.
In die correspondentie werden tegen het
in genoemd weekblad aangegeven verbindings
plan enkele bezwaren geopperd, en wel
lo De ingelanden van negen Biervlietsche
polders zouden èn aan de 70.000 gulden
kosten van een steenweg Savoyaard tot Phi
lippine èn aan de kosten van een aanslui-
tingsweg in de gemeente moeten bjjdragen.
2o Zoolang het eerste plan steenweg
door den Clarapolder niet achter den rug
is, zouden onderhandelingen over een nieuw,
een geheel andere verbinding met het rjjk de
gewenschte verbeteringen in gevaar kunnen
brengen, zoodat de gansche zaak in duigen
viel.
3o Alle ingezetenen geven de voorkeur aan
een verbindingsweg met België boven een,
die het 5e aan het 4e district zou verbinden,
4o Bij de voorspelde verzanding van Phi
lippines haven, vindt de mosselhandel in het
haventje der te bedijken inpoldering een toe
vlucht.
Die mosselhandel, door een steenweg naar
de Maagd van Gent in kortste verbinding met
het station Bouchaute, wordt derhalve door
het nog hangende plan het meest gebaat.
Die vier punten samenvattende, bleek dat
in de gemeente Biervliet weinig sympathie
bestaat voor het zooveel duurdere verbindings
plan met Philippine.
Niet daaraan, maar wel aan een harden weg
naar België, de Maagd van Gent, werd drin
gend behoefte gevoeld.
Bjj deze opmerkingen nu leverde het ge
noemde weekblad in zijn nommer dt. 9 Jan.
de volgende aanteekeningen
lo. Voor de ingelanden van negen Bier
vlietsche polders zouden wij willen lezen
enkele ingelanden. Alle eigenaars wonen
toch zeker niet in Biervliet
Overigens is de raming voor de polders zoo
gering, dat wjj deze eerste opmerking tegen
een werk, dat voor Biervliet van zooveel belang
is, niet verwacht hadden.
2o. Wjj vinden het uitstekend om de onder
handelingen met den Clarapolder voort te
zetten, maar weet, indien de Clarapolder wei
gert, vervalt de rijksweg door den nieuwen
polder. Aansluiting Bier-vlietPhilippine be
let den weg door den Clarapolder in geen
enkel opzicht, maar maakt de rjjksondersteu-
ning daarvan onafhankelijk.
3o. Waarom de ingezetenen van Biervliet
de voorkeur geven aan eene verbinding met
België, terwijl de belangen der Zeeuwsch-
Vlaamsche boeren weinig bevordering vinden
bij de Belgische grondbezitters is ons niet
recht duidelijk. Maar al is die aansluiting
ook verkieslijk, dan nog zeggen wij ook hier
wat wij sub 2o. zeidende weg Biervliet—
Philippine is hoegenaamd geen beletsel voor
den weg door den Clarapolder.
4o. De bezorgdheid voor den Belgischen
■mosselhandel is al te menschlievend 1
Konden wij de Philippine'sche haven be
houden, dan ware het dwaas om in eenig
Opzicht aan de onredeljjke wenschen der
Bouchautenaars te voldoen.
De haven van Philippine verzandt; binnen
weinige jaren kunnen daar de visschers uit
Boüchaute niet meer binnendan kan de
Nederlandsche regeering hun eene andere
losplaats in Nederland aanwijzen.
Welnu dat recht van losplaats aanwijzen
fcöti onze regeering aan den Belgischen staat
kunnen verkoopen, om het geld te gebruiken,
teneinde Philippine met het IVe district te
Verbinden. Het wordt dan een landstadje te
inidden van vette polders, en vindt in eene
goede verbinding eenige vergoeding voor
't verlies van den mosselhandel.
Het duurdere van 't verbindingsplan zien wjj
nog dadeljjk niet in.
Veel zal er van afhangen, wat het rijk wil
doen om verbinding over „eigen grondgebied
te bevorderen 1
Nog deze opmerking.
De verbinding BiervlietPhilippine sluit de
verbinding door den Clarapolder niet uit, maakt
die daarentegen meer noodzakeljjk.
Wordt thans de gelegenheid niet aangegre
pen om aan België het recht van mossellossing
te verkoopen, dan zal binnen kort de tijd
aanbreken, dat dit recht geen geld meer
waard is.
Die traagheid zou te betreuren zjjn.
Dat de belangen van de Zeeuwsch-Vlaamsche
boeren bij Belgische grondbezitters weinig
bevordering vinden, hebben wjj reeds toege
stemd wjj willen daarvoor nog in eenige
bjjzonderheden treden, want wij geven op dit
punt den schrijver in de Middelb. Crt niet
alleen gelijk, wjj gaan nog veel verder.
De Belgische eigenaar is de ondergang van
Zeeuwsch-Vlaanderen en wel om vele redenen.
lo. Trekt hij duizenden en duizenden guldens
uit Nederland en verteert daar op zjjn hoogst
eens of tweemaal per jaar een pintje bier.
2o. Betaalt hij geen cent in de gemeente
lasten, want grondbelasting plus opcenten,
zoowel als polderlasten, komen voor rekening
van den pachter. Voor 't personeel wordt hij
niet aangeslagen.
3o. Is hij de oorzaak van elke belemmering
van verbeteringen, want zjjn pachter, dien hjj
naar de poldervergaderingen zendt, stemt na-
tuurljjlc tegen alles wat geld kost, omdat hjj
't zelf moet betalen zonder van een volgenden
pacht verzekerd te zjjn.
4o. Doodt hij den handwerksstand en alle
njjverheid, want moet er aan zjjn hofstede
iets gebouwd of verbouwd worden, dan zendt
hjj Belgische materialen en Belgische metse
laars, timmerlui enz. enz.
De ingezetenen mogen dan bjj gebrek aan
werk, toezien, hoe vreemde werklui het werk
voor hun neus wegkapen.
Vraagt ten slotte aan een Belgischen eigenaar
ondersteuning voor eenige instelling in de
gemeente waarin zijne goederen liggen
Hoe men dat alles in 't oog houdende
in Biervliet zoo tuk kan zjjn op eene verbin
ding met België, boven eene verbinding der
twee districten, wjj begrjjpen het nietzoo
herhaalde dc redacteur van het Aardenburg-
sche weekblad ten slotte.
Naar aanleiding van deze aanteekeningen
merkt onze Biervlietsche correspondent het
volgende op
lo. Natuurljjk wonen niet alle eigenaars
in Biervliet, maar toch ligt het voor de hand,
dat de meeste ingelanden of liever de ge
volmachtigden tegen die subsidie stemmen
zouden. Voor eene hofstede van 50 hectaren
bv. is 35 cent per hectare f 17,50, en
daarbjj komt een verhooging van den hoofde-
ljjken omslag, omdat de gemeente in elk
geval den aansluitingsweg te leggen heeft.
Met of zonder verbindingsweg bljjft Philip
pine minstens 2 uur gaans van Biervliet ge
legen, en zoowel bjj die verbinding met
Philippine als met geheel Oostelijk Zeeuwsch-
Vlaanderen is zeer weinig plaatseljjk belang
betrokken.
2o. In verband met deze aanteekening
zouden wjj zeggen, dat aansluiting naar de
Maagd van Gent later eene verbinding met
Philippine vergemakkeljjkt, want wjj zjjn toch
vol goeden moed dat, al is ook de Clarapolder
ongenegen den weg op eigen grondgebied te
leggen, deze polder bereidwillig bevonden zal
worden om mede te werken, dat de verbin
dingsweg naar België tot .stand komt.
Op sub 3 zij aangeteekend dat, al mogen
wij, Biervlietenaars, weinig respect bezitten
voor Belgische grondeigenaars, wij toch, waar
het onze handelsbelangen en het landbouw-
verkeer geldt, het oog richten naar het Zuiden,
en niet naar Oostelijk Zeeuwsch-Vlaanderen.
Onze poldergronden brengen klavergewassen
en stroo voort, die de Belgische boeren be
hoeven om hun vee te mesten. Ook vlas, gerst
en haver is meest voor België bestemd.
Dat het duurdere van het verbindingsplan,
door den redacteur van het Weekblad aange
geven, niet zoo dadelijk door hem wordt
ingezien zie zjjn aanteekening op sub 4
verwondert ons. Dit is, dunkt ons, toch dui-
deljjk genoeg. Een [verbindingsplan, waarbij
een gansche weg onteigend moet worden en
die maar eventjes driemaal zoo lang moet zjjn
als een te verharden deel van een weg, die
in den Clarapolder reeds ligt, moet noodwen
dig reeds duurder en derhalve veel moeieljjker
uit te voeren zijn dan het plan, dat wjj aan-
prjjzen, ook al nam het "rijk de grootste helft
der kosten op zich.
Ten slotte nog dit:
Niet uitsluitend den Belgischen mosselhan
del hadden wjj op 'toog, maar den mossel
handel in al zjjn omvang, zooals die te
Philippine nu nog gevestigd is. Bjj totale
verzanding van Philippine's haven, moeten de
visschersvaartuigen een ander toevluchtsoord
zoeken, en dan ligt een aan te leggen haventje
in den te bedijken polder, verbonden door
een steenweg met het station Bouchaute, voor
de hand.
Als men dat alles in 't oog houdt zal men
begrjjpen, waarom men in Biervliet meer tuk
is op eene verbinding met België, boven eene
verbinding der twee districten.
Eerst als het hangende plan onverhoeds
mocht mislukken, en zonder grootere offers
voor onze ingezetenen het rjjk krachtdadig
wil optreden, kan en zal het verbindingsplan
van den redacteur van het Weekblad op den
voorgrond treden. Op dit oogenblik moeten
wjj in overeenstemming met de ingezetenen,
die van wegsverbetering jjverige studie maak
ten zjjn plan, hoeveel goeds er in ligt op
gesloten, voorbarig heeten.
Volgens de Ind. Beige zal het Neder-
landsch-Belgische geschil over den Brakman,
bjj de behandeling der staatsbegrooting in
onze Tweede kamer besproken, bij de hervat
ting van de zittingen der Belgische kamer
ook in dat lichaam worden behandeld.
In De Hollandsche Amerikaandt. 23 Dec
11., een blad dat te Kalamazoo verschjjnt
lezen wjj het volgende, geschreven uit Denver,
Colorado
De Holland-American-Immigration Company
is in moeite geraakt met T. C. Henrjj, opzich-
tens het land, aangekocht in de San Lucas
vallei, waarop zich'eene Hollandsche kolonie
evestigd heeft. A. van Austerman en C. W
Hooght, agenten van de Company, beweren
dat na de eerste betaling, op het land gedaan,
en vóór dat de tweede verstreken was op 1
December, zjj in kennis werden gesteld met
het feit dat het land door het hypotheek van
158,000 dollars was bezwaard. Er bevinden
zich thans 250 Hollanders in die kolonie en
500 andere worden spoedig verwacht.
Doch hiermede is de maat nog niet vol,
want nu bljjkt het, dat volgens een bericht
van 11. Dinsdag er te Almosa onder hen de
keelziekte en het roodvonk is uitgebroken.
In de laatste drie dagen zjjn drie personen
overleden, drie kinderen hebben de keelziekte
en 15 van hen het roodvonk. Over de 200
personen, mannen, vrouwen en kinderen, zijn
geborgen in twee kleine houten gebouwen, in
het hartje van den winter, en de toestand is
allerellendigst.
Het Amerikaansche blad De Grondwet
schrijft
Een onzer lezers verzoekt ons nadere in
lichting te geven omtrent de nieuwe Holland
sche kolonie in Colorado.
We zouden gaarne aan zjjn verzoek voldoen,
indien we er maar toe in staat waren. Zelve
zjjn we zeer begeerig er iets naders van te
vernemen.
Onze correspondent vraagt ons onder ande
ren of er ook agenten zijn om daar land te
verkoopen.
We denken van niet. Volgens de Neder
landsche bladen zouden ze zich vestigen in de
San Luis Vallei en was het plan aldaar eene
beslist Christelijke kolonie te stichten.
Doch,- omdat ze geen andere leden ofneder-
zetters in hunne kolonië verlangen dan die
beslist Christeljjk zijn, veronderstellen we niet
dat ze erlandagenten op nahouden, die natuurlijk
op zoo iets niet zoo nauw kunnen zien, maar
wier doel is om land te verkoopen aan wie er
voor betalen wil en kan.
Zooals gezegd, we zijn verlangende er meer
van te hooren en verwachten dat zulks wel
spoedig het geval zal zijn, Zoodra we er van
vernemen, zullen we het natuurljjk aan onze
lezers mee deelen.
En dan laat het blad nog dit volgen
Sedert het bovenstaande geschreven werd,
hebben we reeds eenige inlichting bekomen
en zijn meer op het spoor. Het is niet gunstig.
In het laatst van het vorig jaar kwam in
het Dagblad van Zuid-Holland en 's Graven-
hage een opstel voor van jhr mrW. F. Rochussen,
gericht tegen dr A. Kuijper. De schrijver
toonde zich belangstellend naar de argumenten,
die dr Kuijper zou weten aan te voeren voor
de stelling, dat volkssouvereiniteit en godde-
ljjk recht der overheid elkander niet uitsluiten.
Dr Kuijper antwoordde gisteren daarop o.
m. het volgende.
Indien ik toch inderdaad geschreven had,
dat volkssouvereiniteit, in den algemeen gang
baren zin, zich rijmen liet met de anti-revolu-
tionnaire beginselen, zoudt gjj recht hebben
niet alleen van een paradox, maar van een
onzinnigheid te spreken, wier roekeloosheid
mjj alle aanspraak op achting;verbeuren deed.
Maar, eilieve, waar heb ik zoo iets onge
rijmds ooit gezegd
Ik schreef tameljjk veel, maar waar kunt
gij mij den regel schrifts aanwijzen, waarin
ik aan dergeljjke ongehoorde stelling mjj ge.
waagd heb
Mjj dunkt, eer gij zoo ernstige beschuldi
ging in publieken geschrifte tegen mjj te berde
bracht, ware het billjjk geweest, het bewijs
stuk op te zoeken, dat gij nergens zoudt
gevonden hebben.
Ik stuur in democratische richting, onge-
twjjfeld. Maar wat stuur ik in democratische
richting
De souvereiniteit over Nederland
Gjj weet beter.
De souvereiniteit berust volgens onze grond
wet bjj het Huis van Oranjeen er is in
Tak's ontwerpen, namens de koningin-regen-
tesse ingediend, met geen woord sprake van,
om die souvereiniteit aan het Huis van Oranje
te ontnemen en op het volk over te dragen.
Als ik spreek van democratische richting,
doelt dit dan ook allerminst en in geen enkel
opzicht op de overheid, maar uitsluitend op
de vertegenwoordiging van het volk bij de
overheid.
In het Dagblad, dat het artikel opneemt,
voegt de heer Rochussen het volgende hieraan
toe s
>Het sturen in democratische richting" wordt
thans voorgesteld als de onschuldige »wensch"
dat het tot samenstelling der volksvertegen
woordiging geroepen »deel des volks grooter
worde."
Dat kan, in den aanvang, zeer onschuldig
zpn. Maar, zoo dr K. ons nu iets duidelijker
zegt van waar hij wenscht uit te zeilen, mij
is het steeds duideljjk geweest, waar hjj, in
die richting voortsturende, met of zonder zjjn
wensch zal aanlanden."
Bjj kon. besl.
is voor den tjjd van drie jaren gedetacheerd
bij het wapen der cavalerie van het leger in
N.-L, de eerste luitenant jhr A. C. Druyvestein,
van het 3e regiment huzaren
is bepaald dat het aan den luitenant-kol.
J. G. Arensma van het 2e reg. inf, toegelegd
pensioen alsnog geacht moet worden te zjjn
verleend op aanvrage en tot het bedrag van
f 1800 's jaars
is benoemd tot ridder in de orde van den
Nederlandschen Leeuw de heer F. J. Haver
Droeze, majoor van het wapen der genie van
het N.-I. leger, laatsteljjk ingedeeld bjj den
generalen staf, thans met verlof hier te lande
is de met verlof in Europa aanwezige off.
van gezondheid le kl. van het leger in N.-I.
Y. Kobler, ter zake van lichaamsgebreken,
eervol uit den militairen dienst ontslagen, met
toekenning van pensioen.
Aanstaanden Zaterdag verleent de minister
van waterstaat enz. geene audiëntie.
Bjj den minister van marine bestaat het
plan om voortaan de machinisten, alvorens
deze tot officier-machinist worden benoemd,
eerst een tweejarigen cursus te doen door-
loopen op eene te Amsterdam op te richten
applicatie-sehool.
Om tot die school te worden toegelaten
vermoedelijk 2 per jaar, moet men voldoen
aan het daarvoor vereischte toelatings-examen.
Zooals uit een in dit nommer voorko
mende annonce blijkt treedt bjj de vierde
abonnementsvoorstelling, Dinsdag a. s. te
Middelburg te geven door het gezelschap der
heeren De Vos en Van Korlaar, de heer Willem
van Zuylen wêer opnu in een groote, een
hoofd-rol in een geheel nieuw volksstuk van
den bekenden Duitschen schrjjver Adolph
L'Arronge.
Dit stuk, Lolo's Vader, werd Zaterdag 29
October 1892 voor het eerst te Berljjn gespeeld
en het was om daarmee kennis te maken dat
dé heer Van Zuylen kort vóór zjjn jongste
optreden in onze stad een reis naar Berlijn
maakte.
Bjj genoemd tooneelgezelschap zjjn in studie
Lucie, tooneelspel in drie bedrijven, door de
schrijfster van Lotos De Sterkste van W. G.
van Nouhuijs Een Idylle van BistouriHet
Uitvaagsel (Das Lump eng esindel), vertaald
drama van Ernst von Wolzogen, en Sudermann';
drama Heimath.
a. b. in de Fransche Opera de voorstelling van
Lohengrin bijwonen.
Messchaert zal op 80 dezer te Berlijn in
den Sternschen Gesangverein de Elias van
Mendelssohn onder leiding van Gernsheim
zingen, en is ook uitgenoodigd om naar
St. Petersburg te komen.
Possart is tijdelijk benoemd tot intendant
ran den hofschouwburg te Munchen.
H. M, de koningin-regentes zal Zaterdag
De heer J. Breel onderwjjzer aan de
School met den Bjjbel te Middelburg, is met
ingang van 1 April a. benoemd tot onderwij
zer aan de school der Weesinrichting te Neer
bosch, en heeft deze benoeming aangenomen.
(De Z.)
De collecte voor de scholen met den
bijbel bracht in 1892 f 81.223.93 op tegen
83.461.96V3 in 1891.
Naar men ons meldt bestaat bjj het
muziekkorps der dd. schutterjj alhier het plan
om half Februari een liefdadigheids-concert te
geven, waarschijnlijk ten bate der werkver
schaffing.
De in de laatste dagen weer toegenomen
en heden vooral streng heerschende vorst
belooft den schaatsenrijders, als het tevens
zulk prachtig weder bljjft, nog heel wat ge-
noegeljjke dagen.
Op de vesten, waar het jjs prachtig ge
noemd wordt, wordt natuurljjk druk gereden
en naar wjj vernemen is ook de baan op de
leiding naar Vlissingen geveegd en kunnen de
liefhebbers van jjssport van hier ook daarheen
een aangenaam tochtje maken.
Aan eene circulaire, door het bestuur
van het Te Huis voor dienstboden verspreid
onder hen, die deze zaak steunen, ontleenen
wjj dat gedurende de beide laatste jaren van
zjjn bestaan het Te Huis telkens 2300 tot
2400 bezoeken ontving van ruim 50 verschil
lende meisjes.
De bezoeksters zoo wordt in de circulaire
medegedeeld behooren uitsluitend tot den
dienstbaren stand, voor het meerendeel van
buiten a f hier gekomen om te dienen en zon
der familieleden hier ter stede. Voor deze is
onze inrichting in den waren zin van het
woord een Te Huis, dat het gemis aan
ouderljjke leiding en bescherming, in zoo verre
vergoedt, dat zjj hier op aangename en gezel
lige en zelfs op leerzame wjjze de vrjje avonden
kunnen doorbrengen. Want, voor allen, die
zulks wenschen, bestaat er gelegenheid om in
het Te Huis die handwerken aan te leeren,
welke zij nog niet kennen.
Van de gelegenheid tot logies werd uit den
aard der zaak, doordien hier weinig meisjes
uit andere provinciën komen, slechts schaarsch,
maar toch door enkele geprofiteerd.
Voorts maakte nog de meisjes-vereeniging
Tryfosa, welke zich ten doel stelt kleeding-
stukken ten behoeve van armen te vervaar
digen, gedurende het gansche jaar van de
vertrekken gebruik door des Maandags om de
14 dagen aldaar hare vergaderingen te houden.
De bevolking der gemeente Vlissingeii
bestond op 31 December 1891 uit 14083 per
sonen, 6937 m. en 7146 vr;
Zjj vermeerderde door de geboorte vaü
615 kinderen, 327 van het m. en 288 van het
vr. geslacht en door de vestiging van 1215
personen, zjjnde 703-m. eh 512 vr.
Daarentegen verminderde zij door het
overlijden van 283 personen, zjjnde 137 m, eri
146 vr. en door het vertrek van 1043 personen;
621 m. en 422 vr.
Op 31 December 1892 bestond de bevolking
dus uit 7209 m., 7378 v., alzoo uit 14587 inwo
ners. In den loop des jaars nam zjj dus toe
met 504 personen, 272 m. en 232 vr., of 3.6yc;
Als bewjjs van waardeering der door de
bemanning van het te Vlissingen gestation-
neerde Kostschip Vos verleende hulp bjj ge
legenheid van den onlangs plaats gehad heb
bende brand aan boord van het stoomschip
Prins Hendrik is haar vanwege de stoomvaart
maatschappij Zeeland eene gratificatie van f 90
gulden aangeboden.
Een detachement, sterk 22 onderofficieren
en minderen van het 4e bataljon 3e regiment
infanterie te Vlissingen, onder bevel van den
tweeden luitenant G. van Dijl, vertrekt op 1
Februari a. naar Terneuzen, .teneinde aldaa
gedurende 3 maanden garnizoen te honden;
Men schrjjft ons
Zoo ooit dan profiteeren de hazen jn Zuid»