N°. 277. 135" Jaargang. 1892, "W oensdag 23 November. Middelburg 22 November, Dwe courant r er schijnt d a g e 1 ij k s met uitzondering ran Zon- en FeeitdagenS FrQs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2. Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertantiën: 20 cent per regel.' Bij abonnement lager} Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen; van 17 regels 1.50; iedere regel meer f 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte} Telephoonnommer 189. UIT STAD EN PROVINCIE. Liberale Kiesvereeuiging Eendracht maakt macht te Middelburg. WIDDELBIRGSCHE HI HUM. Vliennoineter, Middelburg 22 Kot. 8 u. Tm. 42 gr. n. 12 u< 43 gr., av 4 n. 42 gr. V. Verwacht O. wind Agentes te Vlissingen: P. G. dl Vxt Mmtdaoh b Zoo», te Goes: A. A. W.Bollaxd,teKrtuningenF.t. d.Pxijl, teZierikzee: A.C.de Mooir,teThcle»: W. A. IdTertenilëB ta» Nbuwihhvözix e» te TerneuzenM. dx Joxex. Verder nemen alle postkan tore» ex boekhandelaren abonnementen en advertextiën aan, evenals de j moeten des namiddags te éém uur advertentie-bureau's van Nzjoh Va» Ditma», te Rotterdam, dx Gxbx. Bslbtvaxxx, te 's Gr&venhage, en A. dx la Ma» Azx., te Amsterdam. j aan het bureau besorgd zjjn, willen Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compassie générals de Publioité étrangère G. L. Daube Crs., Job* F. Joxxi, opvolger.sp des avonds nog worden opgenomen Volgens ons hsden nit 's Graveahage ge zonden telegraphisch be-icht luidt het afdee- lingsvetslsg der Tweede k.mer over het hoofdstuk Oorlog zeer ongunst'g. Verscheidene leden ontzeggen den minister hun vertrouwen cn zouden tegen de bsgrootirg stemmen xoolang de heer Sojffardt minister bleef. Benige andere wilden alleen stemmen togen de voorgestelde nieuwe orgunisatiën. Een derde, talrijke groep verklaarde zioh ook teleurgesteld over 's ministers beleid. Br waren echter leden die dese beoordeelingen Onbillijk noemden. De commissie van rapporteurs adviseert een stemmig om alsnog nit de begrooting te liehten de vele verhoogingen voor traktem^nts- Terbetering en uitbreiding Tan het personeel, tot intoering Tan nieuwe organisatiën en eene gewijzigde dislocatie. Aan de Tweede kamer is een wetsontwerp aangeboden, ten doel hebbende den termijn te Terlengen waarop de scholen, welke aanspraak maken op een rijkssubsidie, in het bezit moeten zjjn Tan geschikte looaliteit Toor het geven Tan onderrioht in de vrjje- en orde-oefeniugen der gymnastiek. Dit too. stel wordt door de regeering noodig geacht, omdat ae aanvragen om de vrijstelling, bedoeld in het 2de lid van art. 5 der wet van 1889 op dit oogenblik bjj honderdtallen zjjn ingediend en eene volkomen billjjke beoordeeling van de rechtmatigheid der tallooze aanvragen bjjna ondoenlyk is binnen het tjjdsbestek dat was vastgesteld. Wat betreit het verleenen der bevoegdheid aan allen, die vóór de invoering der wet 1889 de akte van onderwjjser besaten, om ook bet vak j te onderwjjsen, meent de regeering dat dit niet van onbilljjktaeid sou zyn vrjj te pleiten "tegenover hen, die met opoffering van tyd en geld sioh inmiddels hebben beyverd eene akte van bekwaamheid te verkrygen. De regeering meende veeleer de gelegenheid, om zich toor ;het examen te bekwamen, zooveel mogelyk te moeten vermeerderen. Door de kiosvereeniging Vooruitgang te Rotterdam is, na uitvoerige bespreking van Ret preadvies der Liberal* Unie omtrent de wetsontwerpen tot regeling van het kiesrecht, en na eene twjjfelaontige stemming by opstaan en blyven sitten, met 49 tegen 46 stemmen -aangenomen de voegende motie: >De kiosvereeniging Vooruitgang, zich ont houdende van hut uitsproken van een oordeel over de aéiails van de wetsontwerpen en van het preadvies van het bestuur dor Liberale Unie, verklaart zioh te voreenigen mot hunne strekking". Vó.r de stemming hadden velen, wegens het late uur, de vergadering reeds verlaten. By kon. beslu is, zooals gisteren nog aan een deel onzer lezers, benevens in de stad werd medegedeeld, de luit.<kolonel G. van Nouhujs, van het3«regi ment infanterie, op zjjne aanvrage, op pensioen gesteld en het bedrag van het pensioen bepaald op 1809 'sjaars, en dien hooldofhcier, te xekenen van dén dag waarop zyn pensioen ingaat, de rang verleend van kolonel is aan den heer R. van Bok, hoofd van onder» wjji in de letterkunde aan de kon. mil. aoa» demie, op het daartoe door hem gedaan versoek een eervol omslag uit zjjne voormelde betrek king verleend, en hjj benoemd en alzoo her steld in de vroeger üoor hem bekleede betrek king van leeraar in de Maleische taai en in de land- en volkenkunde van NederlandBob- Zndië aan ae kon. mil. academie; is benoema tot hoofd van onder wys in de letterkunde aan de kon. mil. aoademie, met den titel van lector, de leeraar in de Neder- landsohe en Hoogdnitsohe talen by genoemde academie J. Leopold. Aanstaanden Yrjjdag verleent de minister van marine geen audiëntie. mededeeling dat daaraan geen deelnemer van het volksoploopje schuld heeft. De stoet was zoo lu'dt het verbaal reeds voorbjj het bedoelde huis toen het projeotiel werd gewor pen en men zag dadelyk een of twee mennen of jongens een zystraalje inloopen. N iar aanleiding van een en ander souden wjj allen, die ia deze eenig licht hoe ge ring ook kunnei verspreiden, willen aan raden van hunne bevinding mededeeling te dom aan de politie, wat kan bevorderlijk zyn aun bet vinden van den waren schuldige en het doen ophouden van verkeerde opvat tingen tegenover onschnldigen. In de tweede plaats doen wij een beroep op ouders, werkgevers en onderwijzers om, zooveel als in hun vermogen is, de jongens, ovor wie zjj iets te zeggen hebben, te waarsobuwen en liever nog te weerhouden aan die Zaterdagsshe oploopjes deel te nemen. Hoe onsohuld.g ze op zioh zelf mogen zynzulke opstootjes kunnen altioht zoodanig ontaarden dat zy voor de deelnemers ernstige gevolgen kannen hebben. Over hetgeen de jeagd in deze eerst uit aardigheid, uit onbezonnenheid doet, sou zy weldra aLioht spgt gevoelen. Daarom is het ook in haar belang dat zy van deelneming aan die relletjes worde afgehouden. Kaar men ons mededeelt is degymn.-en schermvereeniging Zeelan- ia alhier ontbonden. De oorzaken van deze ontbinding:zjjn voort durende vermindering van het ledenaantal, veel veroorzaakt door vertrek naar elders, het in 't geheel niet toetreden van nieuwe leden in de beide laatste jaren en het bedanken van dep directeur. Aan het Zaterdag a. door de scherm vereeniging 1?» wapenbroeders alhier te houden concours zullen deelnemen de scnermvereeniging Prinses Wilhe'mina van Vlissingen, een aantal meesters en piévóts uit die stad, en eenige militairen van daar en uit Middelburg. Wy verwjjzen naar de desbetreffende annonce in dit nommer. De collecte voor de scholen mot den bjj- bel bracht te Miudelburg 20o.22j op. Onder de nagiften komen voor: Camperland met 5 en Ylissingen met 14. De gemeenteraad van Wolfaartsdjjk be sloot in zjjne Maandag jl. gehouden vergadering aan den heer K. van der Slikke, als bezitter der hoofdakte, over 1892 eene gratifieatie van 66 toe te kennen, zjjnde de helft van het noogere bedrag dat het rjjk voor die akce als bydrage inde jaarwedden van hetonderwjjzend personeel aan de gemeente sedert September 1891 heeft uitbetaald. Verder verleende de raad aan den heer J. van der Voorde Sr een subsidie van f 25 ter instandhouding zyner omaibusdienst-onderneming Wolfaartsdjjksche VeerGoeu. Door eeuigen der voornaamste ingezetenen was een request ter ondersteuning der aanvrage aan den raad gericht. Kog deeldk de voorzitter mede, dat spoedig eene nieuwe „groene tafel" en een achttal stoelen de raads zaal zouden versieren. Als men zegt enze berichtgever als men in aanmerking neemt, dat reeds verscheidene jaren de zetels der raadsleden in een toestand verkeeren, dat het verwondering wekt nooit een der achtbaren eene buiteling door de zaal te hebben zien maken, mag wel gezegd worden dat het nieuwe ameublement in eene lang gevoelde behoefte zal voorzien, al behooren de rumoerige zittingen van vroeger gelukkig tot de geschiedenis. In verband met het beweren uat Zater dagavond in onze stad bjj het gebruikelijke relletje, hoofdzakelijk kw&jongenswerk, in den Langen Delft een knikker of steentje zou ge worpen zjjn naar een der groote ruiten van het bekende magasjjn der firma G. Bobjjn Go, eene bewering die eohter lang Biet op vaste gronden steunt - hoorden wy Tan terzjj de De Maandagavond, op de bovenzaal der So ciëteit De Vergenoeging, alhier gebonden ver gadering van leden der bovengenoemde kies- vereeniging, die gepresideerd werd door den heer A. de Voider van Koorden, was tamelyk druk bezochtbjj de opening bevatte de pre sentielijst 50 namen. In de eerste plaats werden de notulen van het in de vorige vergadering behandelde ge lezen en goedgekeurd. Daarna werd door den voorzitter medege deeld dat de heer Hartman, in de vorige vergadering tot bestuurslid benoemd, geen vrijheid heeft gevonden die betrekking op sich te nemen, tsrwjjl het aan het bestuur bekend is dat ook de tweede aanbevolene, de heer W Frederiki, voor geene benoeming in aanmer king wenscht te komen. Daarom deed het bestuur eene nieuwe aan beveling, bestaande nit de heeren aars F. K. van der Bilt en A* W. Brevet. Tot stemaing overgaande b'eken ingeleverd te zjjn 54 biljetten. Uitgebracht waren 23 stemmen op den heer mr K. W. Brevet, 18 op den heer mr F. K. van der Bilt, 4 op deu heer Doorenbos, 3 op den heer J. Appel en voorts twee of minder stemmen op andere heeren. Twee briifjss waren blanoo. Niemand de volitrakte meerderheid verkre gen hebbende, werd overgegaan tot een tweede vrye stemming. Daarby werden ingeleverd 56 briefjes. Bjj de opening bleek een briefje blanoo te zyn, terwjjl reipeotieveljjk verkregen de heeren Brevet 26, Van der Bilt 17, J. Appel en Doo renbos ieder 4 en Lako 3 stemman. Thans moest herstemming plaats hebben tusachen de heeren mrs Brevet en Van der Bilt. Voor die stemming werden 57 biljetten ingelevetd. Ka de opening bleek dat tot bestuurslid gekozen was de heer mr K. W. Brevet mat 32 stemmen, terwjjl op den heer mr Van der ^ilt 22 stemmen uitgebracht waren. 2 briefjes waren blanoo en 1 was van onwaarde. De hear Brevet verklaarde zich bereid do benoeming te aanvaarden. Hierna was aan de orde de bespreking vin de aanhangige wetsontwerpen tot regeling van het kiesrecht naar aanleiding van het pread vies van het bestuur der Liberale Unie. Inleider van dat zeer belangtjjk punt was de jj vurige secretaris van de liberale kiesveree- niging, de heer Herman Snjjders. Spreker begon met er op te wjj zen dat de kiesrechtontwerpen èa door inhoud èa door beteekenis van groot gewicht zjju en daarom een bespreking in de kiesvereeuiging gewensoht haeten mag. Voorop stellende dat velen met de wetsontwerpen in bjjzonderheden bekend zjjn en anderen in hoofdzaak, gaf de heer Snjjders een kort overzicht der wetsontwerpen. Vervolgens gaf de itlsider eene schets van de geschiedenis van het kiesrecht. Daarby wees hjj er op dat eerst m 1848 na veel str jjü de invoering van de rechtstieeksche verkie zingen tot stand kwam en stelde hjj de groote beteekenis ervan in 't licht door aan te toosen dat de op deze wyze gekozenen werkelyk volks vertegenwoordigers kunnen genoemd worden en door rechtstreeksche verkiesingen het aemo- ctatiseh beginsel gehuldigd wordt. Herinnerend aan de bepaling van art. 76 der grondwet, waarn het kiesrecht wordt toegekend aan hen die, al naar mate de plaatselyke gesteldheid van de gemeente waar 4j wonen, van f 20 tot f 160 in de directe belastingen bjüragsn, werd door don spreker er op gewezen dat de censuskiezers al spoedig bestrijding vondennun k-urde het af dat bet betalen van meer of minder belasting den doorsisg gaf of men al dan niet kiezer was; de onbilljjkheid van de regels voor plaatselyke gesteldheid sprong in het oog en t il van andere bezwaren begonnen hoe langer hoe meer te wegen, die herbaalde malen aanleiding gaven tot pogingen om den census to verlagen; al die pogingen mislukten eehter. Het gevolg was dat in 1881 door den heer Van Delden in de Tweede kamar eene motie werd voorgesteld ea door do Kamer met alge- meene stemmen aangenomen, waarbij werd uitgesproken dat kiesrachthervormiog eene ver- eischte was. Jaren gingen er nog overheen en eerst in 1887 kwam grondwetsherziening, die de rege ling van het kiesrecht moest voorafgaan, tot stand. Ben kiesrecht, geregeld in de addit. art. der G. W., is in werking gekomen, doch blijkt al evenmin te voldoen als zjjne voorgangersde volgende bezwaren toch liggen voor de hand: eerstens is aan een soort van census vastge houden, tweedens is weder met de plaatselyke gesteldheid rekening gehouden, derdens ge schiedt de schatting van huizen en kamerB -.eer willekeurig en vierdens zyn de bepalingen op de lodgers van dies aard dat deze met volle rtoht al h8el ongelukkige exemplaren van kie zers mogen genoemd worden. Ka dit laatste vooral door sprekende voor beelden aangetoond te hebben en na ook gewezen te hebban op de ongelyke uitbreiding van het kiesrecht op het platteland tegenover de steden, kwam de hier Snjjders tot de conclusie dat het kiesrecht, sooais het tot nu toe is geregeld, niet bevredigt en dat een drang blief bestaan tot uitbreiding ervan. Aan dien drang werd geen gevolg gegeven voor dat de liberalen is de kam» de meer derheid verkregen en een ministerie van die politieke kleur de leiding der zaken werd toevertrouwd. Ondanks de veeimaals geuite bewering: de liberalen honden hunne beloften toch niet, heeft dit ministerie getoond zjjn woord te hou den en zyn met bekwamen spoei en belas tingvoorstellen en kiesreohtontwerpon inga- diend. Ka daarvoor aan het ministerie en vooral aan den premier mr Tak van Poortvliet hulde gebracht te hebben, zette de spreker de ge voelens der onderscheidene partyen ten opziohte van het kiearc-oht uiteen. In 'c algemeen zyn de ontwerpen zeer kalm ontvangen en verklaart men zioh er nooh hef tig voor nooh heftig tegen. E?n gedeelte der liberalen is voor aanneming der outwerpen, een ander deel is er tegen, toch is het te hopen en te vertrouwen dat, men in die party tot eenstemmigheid geraken zal. De radioalen zyn voor de ontwerpen. Katuur- ijjk hebben zy er fouten in ontdokt; hebben zjj veel aanmerkingen erop, maar toch zullen zjj de wetten dankbaar aannemen, natuuiljjk zonder lof aan de liberalen te brengen voor wat zjj deden. Dat de tooiaal-democrat-n de ontwerpen afkeuren, spreekt wel van zelf. Zg vreezen daardoor hun agitatiemiddel te verliezen, hoewel zij erkennen moeten dat hnnne party van de invoering voordeel trekken zou. De antirevolutionnairen zjjn verdeeld en de katholieken zyn er meest tegen. Hierna werden door den heer Soy ders de hoofdbeginselen van het voorstel tot regeling vaa het kies reent besproken in verband met art. 80 der grondwet; en daarby werd in 't ko:t door h'm uiteergszet waarom z. i. van ongrondwettigheid dezer ontwerpen geen sprake kan zyn. De kenmerken om kieser te zyn warden daarna in bet lioht gesteld en daarby er op gewezen dat eene audere redactie missebien gewenscht is doch het hoofddenkbeeld diende behouden te worden. Br zyn natunrlyk ook beswaren tegen het ontwerp. Sommigen zyn tegen de kenmerken, anderen aohtes den sprong, die gedaan wordt, nu het aantal kiezers tot 800,000 stjjges kan, te groot. Waar de laatsben voor een bjjna algemeen stemrecht vreezen, maakt men zich noodeloos ongerust. Het kiezerskorps zal niet zoo uitge breid worden wjjl er zeer vele analphabaten zjjn die ns-tuurlyk het kiesrecht niet kunnen verwerven. Altjjd bjj een ingrjipende verandering wordt gealarmeerd, men zag het in 1848, maar men heeft de gevolgen gezien, waardoor al die be zwaren ongegrond zjju gebleken. De nu voorgestelde verandering is van groot belang; hoe meer kiezers er zyn hoe meer de regeering wortelen zal in het volk, hoe meer ie vertegenwoordigers namens het volk zullen optreden, waardoor regeering en vertegen woordiging vruchtbaarder werkzaam kunnen zyn en meer moreele kracht uitoefenen. Het zeer uitgebreid kiesrecht is natunrlyk geen panacée maar tooh zal door mearderen stom m hst kapittel te geven aan veler bezwaren worden tegemoet gekomen. Ka de uitvoering der ontwerpen bisproken n de uitsluitingen in het ontwerp met die, in de grondwet genoamd, vergeleken en o. a. de uitsluiting van militairen b sneden den rang van officier afgekeurd te hebban, kwam spre ker tot de conclusie dat de liberalen de ont werpen in hoofdzaak ongewijzigd dienen aan te nemen. Hjj wees er op dat, wanneer door de in voering der watten de liberalen tijdeljjk in de minderheid mochten komen, ook daartegen geen bezwaar bestaat. Mocht die party onder drukt worden, dan kan dit toch sleohts tij delijk het geval zyn. Ka deze inleiding stelde het bestuur de volgende motie voor »De liberale kiesvereeniging Eendr-chi maakt Mocht, toejuichende de indiening van het voorstel der regeering ter uitbreiding van het kiesreoht rot aan da grenzen die de grondwet stelt zich vereenigende met de strekking van het preadvies der Liberale Unie, spreekt den wensch uit dat genoemd voor- stol wat hoofdbeginselen betreft onver anderd tot wet worde verüeven; en verzoekt hare afgevaardigden ter Liberale Unie met deze uitspraak der kiesvereeniging rekening te willen houden." De heer mr. W. Polman Kruseman bestreed die motie. Hjj zou aanneming van het wets* ontwerp eene groote fout van de liberale party achten. Is er werkelyk reden om bet kiesrecht uit te breiden vroeg hjj; en zyn antwoord luidde neen. We nebben een liberale, een krachtige regeering en eveneens een krachtige liberale party. Bovendien Terlangt het volk achter de kiezers geen deel te hebben san de verkiezing, Ware er nog kwestie van rgn. getrapte verkiezingen dan zou het eene andere zaak zyn, maar waar hier van directe verkiezing de rede iz, houdt spreker zich overtuigd dat uitbreiding slechte resultaten opleveren zal Hjj wees om dut te butoogen op Doitschland, waar de regeering en de meerderheid niet liberaal is, en Frankryk, waar men het Bou- tangisue heeft gehad en groot gevaar liep een man als Buul anger aan het hoofd ta krjj» gen. In beide rjjken is algemeen stemrecht. Hjj kwam tot de conclusie dat wordt het ontwerp aangenomen het een ramp voor ons land en de ondergang der liberala partjj zyn zal. Spreker stelde daarom de volgende motie voor: >De vergadering acht aanneming van de door de regeering aanhangig gemaakte voorstellen in zake het kiesrecht niet vren- scheljjk." De heer J. J. H. Doorenbos begon met de verklaring d«t hjj zioh nooit zoo verbaasd had als dien avond. Hjj herinnerde eraan hoe ojj de laatste algemaene verkiezingen Tan aamerleden de gansohe liberale pari jj als leuze neeft gehad: uitbreiding van het kiesreoht zoover de grenzm der grondwet dit toelaten; hoe die lauze in een manifest der Liberale unit is gedeclareerd en hoe onder die leuze bjjna al de liberale leden dar tweede kamer zjjn verkozen. Bn wat las hjj nu heden avond Dat men aan den overkant in eene liberale kiesvereeniging de nu voorgestelde uitbreiding, welke gaheel in den geest i* van bovengenoemde leuze, ontjjdig noemt en daarvan niet wil weten. En wat hoorde hjj door den heer Kruseman verkondigen Atlerlei stellingen om de ontwerpen te be- stcyden. De heer DcorenboB wees verder op de on billijkheid en onrechtvaardigheid om te vragen: zal de party er bjj winnen Dat is riet liberaal. Er is een strooming waar te nemen die wel eans, zoo er geen dam was om haar tegen te houden, den verkeerden kant kon opgaan; ook daarom acht spreker aanneming van de voorstellen gewensoht. De heer Snijders repliceerde nog eren om in hot lioht te stellen hoe het algemeen belang eischt dat het kiesrecht wordt uitgebreid. Hjj wederlegde nog den heer Kruseman, waar deze sprak van een krachtige regeering en een krachtige libei.ale party. Dat is niet waar, er is nog te veel gemis aan kraoht; de vertegen woordiging heelt niet in alle opzichten het vertrouwen der natie. Bovendien de liberale party zal moeten zjja of worden democratisch en anders zal zjj ophouden er te zjjn. De voor beelden van Daitschland un Frankryk, door den beer Kruseman aangehaald, bewezen, volgens den heer Snjjders, niets tegen uitbreiding van Kiesrecht, ot zooals de heer Kruseman het nu voorgestelde noemde, al is het dit nog lang niet tegen algemeen kiesreoht. Duitsobland leerde dat men onder dat kiez- reoht allerlei regeeringsmethoden kan krjjgen zelfs dat van de keizerlijke autocratie. Bn Frankryk heeft juist onder het algemeen kies recht bewezen hoeveel het vermag. Toen het ïu 1871 terntêr lag heeft het zioh met een zeldzame energie er weer bovenop gewerkt en zjjne milliardan betaald, die het aan oor logsschatting moest voldoen. Boulanger heeft Frankryk willen meeslepen in eene avontuur» lgke politiekmaar juist het gezond verstand zegevierde weer ten slotte in dat land en maakte aaa het Boulangisme eon einde. Maar zoide de hoer Snjjders ik heb juist gezegd het uitgebreid of het algemeen kiesreoht niet te beschouwen al* een panacó, maar het is een daad van rechtvaardigheid om hun, die thans buiten gesloten zyn, het kiesrecht te verleenen. Bjj de sterke strcomingm in verkeerde richting, die in deze dagen vallen waar te nemen, geeft men juist docr dat recht to verlsenen velen gelegenheid van hun gevoelen langs wettigen weg te doen bljjken. M -t nadruk verzooht spreker daarom de door het bestuur voorgestelde motie goed te keuren. Daarna werd de motie in stemming gebraoht en aangenomen mat 55 tegen 2 stemmen, Alsnu was nog aan de orde de verkiezing van drie afgevaardigden en drie plaatsver vangende afgevaardigden voor de vergadering ■ier Liberale Unie op 26 November. Tot afgevaardigden werden gekozen de heeren mr E. Fokker, Herman Snjjders en D. H. J. van Aken, als plaatsvervangers de heeren A. de Voider van Noorden, jhr mr W. H. Snouck Hnrgronje en J. J. H. Doorenbos. Nadat de voorzitter den heer Herm. Snyderi dank had gezegd voor zjjne belangrijke ioleü

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1892 | | pagina 1