N°. 265. 135° Jaargang. 1892, W oensdag 9 November. Middelburg 8 November. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k a met uitzondering ran Zon- en Feestdagen] Prfjs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentien20 cent per regel.1 Bij abonnement lager] Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen; van 17 regels 1.50; iedere regel meer f 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte] Telephoonnommer 189. Bij deze oourant behoort een Bijvoegsel. LETTEREN EN KUNST. ONDERWIJS. UIT STAD EN PROVINCIE. Van een oogenblik stilte, maakte de bnrge< RECHTSZAKEN. MDDELBIMSCHE COERANT Thermoineter, Middel borg 8 Nov. 8 o. vm. 43 gr. m. 12 u, 46 gr., av 4 u. 45 gr. F. Verwacht L. wind. Agentes te VlissingenP. O. de Vit Mestdash k Zooh, te Goes: A A. WBolland, te KruisingenF. v. d. Pïijl, te ZierikzeeA. C. de Moow, te Tholen: W. A j Advertentlën van Nieuwenhui«bn en te TernenzenM. de Jonöi. Verder nemen nlle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals da moeten des namiddags te éém nor advertentie-bnrean's van Nijsh Van Ditmax, te Botterdam, db Gxbx. Bemkianii, te Gravenhage, en A. db da Max Azn., te Amsterdam. aan het bnrean beiorgd znn, willen jHoofdagenten voor het Buitenland: te Parjj» en Londen, de Compagnie gaaéral» de Pnblieité étrangère G. L. Daube Cu., Jobx F. Joxxs, opvolger. i «p des avonds nog worden opgenomeB Naar men ons nit Amsterdam schrijft luidt in korte trekken het program van den Radicalen bond, waarvan de behande iag tot het volgende j .ar werd verdaagd doch dat voorloopig als richtsnoer werd aangenomen, als volgt: 1. Algemsen kiesrecht mede ter voorbereiding voor algemeen stemreoht. 2. Een kiesstelsel dat de vertegenwoordiging ook der minderheden zooveel mogelijk waarborgt 3. Afschaffing der Eerste kamer. 4. Een regeling van het arbeidscontract om overmatig ui onvoldoend betaald loon te voorkomentegen kinderarbei ivoor ge zondheid en veiligheid in fabrieken en werk plaatsen zorg voer den onden dag der werk lieden en voor hnnne reonten. 5. Een oeutratie van armenzorg, ontheffing der gemeenten van overmatigen en ongeljjken druk der armenzorg. 6. Bs.ere woningen, beter toezicht op ver> valsohing va» levensmiddelen. Opheffing van staatsbelang bjj eone krachtige bestrjjaing van drank- en opiumgebruik. 7. lnvosring van laerplioht. Oprichting en instanahouding van openbare lagere scholen en herhalingsscholen, ambachts-landbouwscho- len. Proportioneele schoolgeldheffing bp alle scholen. 8. Belasting naar draagkracht. Invoering eener progressieve inkomsten- en successie belasting. Afschaffing der aocjjnzen op levens behoeften. 9. Algemeene oefenplicht, met beperking van uitgaven voor leger en vloot. 10. Volledige scheiding van kerk en staat. 11. Eenvoudige tn goedkoope rechtspleging Administratieve rechtsspraak. 12. Ongeschonden handhaving der vrjjheid van vereenig ing en vergadering. 13. Wettelijke regeling van het landbouw- crediet, opheffing van het heerlijk jachtreoht; herziening der wetgeving op den grondeigen dom en notariaat. 14. Ontwikkeling van zelfbestuur en volle dige toepassing van het stelsel van vrjjen arbeid in Ned.-Indië. Scheiding der financien van Ned. en zjjne koloniën. Ia het jongste nummer van De Gids heelt de heer dr Joh. Dyaerinofe, op het gezag van nog onuitgegeven brieven, verzen en ge- zohriiten ea van een enkel zeer zeldzaam boekje, de meening bestreden van Bus ken Huet, dat Aagje Deken niet veel anders zou geaaan hebben dan opschrijven wat haar vriendin Betje Wolff uaar dicteerde. D. toont daaren tegen aan, dat ook Aagje allerminst onont wikkeld, of vnn geest en gevoel ontbloot ge weest is en wel degeljjk met haar vriendin samengewerkt heelt. Van haar band zjjn bij voorbeeld de brieven van tante De Harde in Willem Leevend. Naar aanleiding van Max Booses benoe ming tot ridder in de Leopoldsorde vatten zjjn vrienden en vereerders hst plan op den be minden en gevierden Vlaamschen schrijver een bljjk hunner liefde en bewondering aan te bieden. Dit is nu Zondag 11. gebeurd in den vorm van een feestbanket in het Grand E8ttl te Antwerpen, waarbjj Max Booses tegeljjk een adres van hulde en een album met de portretten van de deelnemers werden aange boden. Ook uit Noord-Nederland waren vrienden overgekomen ter bgwoning van het feest. Te Zierikzee bracht de collecte voor de zcholen met den bjj bel dit jaar 56.86 op. De raad der gemeente Zsouwzch-Clioge heelt de vorige week besloten de zoogenaamde wiaterklas na 1 Nov. niet meer op de open bare sohool toe te laten. Daar de heer F. van Dixhoorn, hoofd der school te Terneuzen, geen verlof kon hekomen om aan den cursus voor de hoofdacte te Axal les te geven, zullen de lessen in de Ned. taal gegeven worden door den heer Koelman, hoofd eener bjjzondere sohool te Terneuzen. Maandagavond, na afloop der in het Schuttershof gehouden vergadering, verzamelde sioh een volksmenigte, die, hoofdzakelijk uit opgeschoten jongens bestaande, zich zingende foes «enige straten der itad bewoog. Door een cf meer nit den tro'p werden bjj den burgemeester en een paar gemeenteraads leden eenige glasruiten ingeworpen. Op de Groote Markt werd de troep door de politie, die daar bp van Laar wapenstok gebrnik maakte, uiteen gedreven. Tor vervanging van J. P. Engelman, overleden, is door bnrg. cn weth. van Middel burg tot omroeper aangesteld L. T. Benrskens, tot dusver as-i.tent. Tegen tien uren hadea ochtend v3reenigdan zich, in verband met hot Maandag avond op de veigadering in het Schuttershof beslotene, eenige weikloozen, een hoop opgeschoten jon gens, gewone Ldigloopers en nieuwsgierigen op de Markt; ook enkele vrouwen waren op net appèl. Met de tram van ruim tien uren kwam Van der Veer, vergezeld van eenige sociaal-demo- oraten nit Vlissingen, hier aan en begat zieb, gevolgd, door de aanwezigen, naer het stadhuis. Van de pui van het raadhuis sprak hg hnn toe. Hp begon met te proteBteeren tegen net glazen ingooien, dat gisteren avond na afloop der vergadering is gedaan, en teide dat hp wel den raad gegeven heeft dat de werkloozen zich in het pnbliek moesten vertoonen, maar nLt om baldadigheden te plegen. Daarom gaf hp den arbeiders den raad om, wanneer sp derge ljjke zaken zien gebeuren, de bedrpvers in banden der politie te stellen, waardoor sp de publieke opinie op hnnne hand zullen krpgen. Hierna begaf Van der Veer zich te kwart over tien, vergezeld van de drie werklieden Micbels, Ven der Plank ea Sinke, naar den burgemeester met de toezegging aan de wach tenden na afloop der conferentie het resultaat ervan te znllen mededeelen. De deputatie bleef tot half twaalf bp den burgemeester en begaf zich, omstuwd door het publiek, naar het midden der Groote Markt. Daar nam Van der Yesr op een in aller jjl aangebrachten stoel plaats en deelde zjjn hoorders mede dat in het lange onderhond, dat de deputatie met den burgemeester had, zp hem den toestand blootgelegd en de voorstel len, Maandag avond in de vergadering gedaan, medegedeeld en toegelicht heeft. De conclusie is geweest dat de burgemeester den werfcloozen heets aangeraden een rekwest aan den gemeenteraad in te dienen en dit zoo spoedig mogelijk te doen. Aangezien Woensdagmiddag eene raadszit ting wordt gehouden en het rekwest nog gereed moet gemaakt worden, kan dit vermoe delijk dien dag niet behandeld worden, waarom Van der Veer den burgemeester verzocht dan voor de behandeling van bet adres een expresse vergadering te beleggen. De burgemeester kon hierop geen definitief beslnit nemen, maar zou de zaak overwegen. Uit de ai of niet spoedige bpeenroeping van den raad kan blpken, verkharde Van der Veer, of de arbeiders den burgemeester hun vertrou wen kunnen bljjven schenken of niet. Verder is den burgemeester gevraagd om, wat in zjjne macht staat, arbeiders aan het steenkloppen te zetten. De burgemeester heelt toegezegd dit rppslpk te zallen overwegen. Na er nog op gswezen te hebben dat, door den arbeiders werk te verschaft in en daardoor koopkracht te geven, du neringdoenden en kleine burgers worden gebaat, maande Van der Veer zpne hoorders tot kalmte en bezadigdheid aan. Hp had den burgemeester beloofd zjjn in vloed te willen aanwenden om balddadigheden, als gisteren avond voorvielen, te voorkomen en verzooht na de arbeiders zich wel op straat te vertoonen maar zich aan geen ongeregeld heden schuldig te maken. Met het oog op hnn ellendigen toestand moesten zp zich ontbonden van zingen, sohreeuwen en rumoermaken èn om een gnnstigen indruk op het publiek te maken èn ook nit achting voor zich zelven. Hiorna ging het publiek uiteen. P. V. te Biervliet sohrpft ons: Onze gemeente heeft wederom een gevoelig verlies geleden door het overljjden van den heer P. Lp baart, wethouder, in den ouderdom van 77 jaren, na eene ongesteldheid van nau welijks aoht dagen. Maandag voormiddag der vorige week stortte hp, ten huize van een zijner vrienden, bewusteloos neder en vreesde men het ergste. Een gunstige ommekeer volgde en des avonds kon hp reeds te voet aioh naar zpne woning begeven. Maar des anderen daags vo'gde een ziekte, die Maandag den zoo kraoh- tigen man ten grave sliepte. Bjjna 30 jaren bad de heer P. Lpbaart zit ting in don raad, en toen de heer W. Ver- planke, wethouder, als raadslid ontslag nam tjjdens de burgemeesteiskwestie van 1881—'ö3, werd de heer Ljjbairt mat algemeens stemmen tot wethouder benoemd. Zo^ geaoht wist hp zich te maken, dat z lfs de ontevredenen in de gemeente in het jaar '89 bp zpne aftreding als raadslid geen tegen candiduat stelden, maar een mede-raadslid u twierpen. Een kindervriend was de heer Lpbaart in on gekende mate. Menigmaal zag hp zich op straat dooreane gansche schare kleinen omringd, die van ham een vriendelijk of aardig woord wilden opvangen, of met een appel of poer zich be voorrecht wilden zien. Ook bad de j ingd respect voor hemeen wenk was voldoende, voor haar om hem te doen gehoorzamen. De heer Ljjbaari was de laats! overgeblevene van de oprichters van ons fanfarengezelschap Harmonie. Sinds al dientpd, ongeveer 55 jaren, was hp lid en nu al meer aan 20 jaren had bjj de betrekking van president bekleed. Of bp ambitie in die waardigheid bad? Nimmer verzuimde hp eene uitvoering, nimmer zelfs eene repeti'it bjj te wonen. Als goed burger steunde hp het verenigings leven ten volle. Een lp derde en hoogbejaarde eohtgenoote en zjjne vele kinderen, veor wie hp zioh de grooiste opoffurirgen wist te ge troosten, staren met weemoed hem na. Biervliet verliist een eerbiedwaardig persoon, wiens verdiensten Dp velen in nagedaohtenis zullen vouitleven. Vergadering Schuttershof. Zooals door den heer Van derVeer op de laatste bgeenkcmit van de afdeeling Middelburg van dtn sociaal-dtmocratisoben bond, waarin oritiek word ui 4(760 a ton d over de in den Lhristeiijken Volksbond uitgesproken rede van den heer Van Gheel Oildemee ter, was toegezegd, werden de arbeiders en bergers van Middelburg Zaterdag per strooibiljet tegen Maandagavond bpeenge- roapon tot eene openbare vergadering in het Schuttershof alhier, waarop genoemde heer over „De werkloosheid" spreken zou. De kleine zaal, waar ae bijeenkomst gehou den werd, was meer dan gevuld, hoofdzakelijk door personen nit den arbeidenaen stand maar ook door zeer vele nieuwsgierigen. Van der Veer begon met zjjue tevredenheid uit te spreken dat zoovele arbeiders tegenwoor dig w„ren, waa,uit bp de gevolgtrekking maakte dat te Middelburg veel werkloosheid heerscht. Hp zeide dat het doel der vergadering moest zjjn in de eerste plaats de werkloozen aan het werk te zetten en in de tweede plaats in hnn onderhoud te voorzien. Hp weeB erop dat, behalve de vele ontslagen werklieden der Mg. De Schelde, ook in Mid delburg er velen zjjn, die werken willen maar g en weik hebben. Hp meende dat na afloop zpaer rede de vraag moeit besproken worden of het gemeentebe stuur niet moet worden voortgedreven op den weg tot maatregelen om den werkloozen werk en brood te verschaffen. De spreker gaf toen een algemeen overzicht van hot ontstaan de; werkeloosheid. De machines, steeds in aantal en verfijning toenemend, nemen den werkman den arbeid nit de hand. Dit toonde Van der Veer aan door cjjfers, aan eene Engelsche statistiek ontleend. In 1792 vertegenwoordigden de machines 10 millioen aibjiders werk, in 1817 200 millioen, in 1832 400 millioen, in 1840 600 millioen, in 1871 1000 millioen. Is daar geen tegenwicht tegen vroeg hp en hp antwoordde ja, nl. het verkorten van den arbeidstjjd. Hp constateerde dat de invoering der machi nes alleen de bezitters en dc weelde van den kapitalist heeft gediend maar het arbeidende volk ongelukkig, ellendig, armoedig gemaakt heeft. De spreker wees er op dat het loon van den arbeider, als hp werkt, nanwelpks voldoende is om hem datgene te verschaffen wat hp strikt noodig heeft, veel minder om hem in staat te stellen iets te sparen voor tpd=n van crisis. Van der Veer, het aantal werkloozen in Middelburg op een 300 schattende, sohetste het bittere contrast tnssohen de weelderige levenswijze van de bezittende klasse en dat der werkloozen en wees er op dat er middelen en wegen gevonden moeten worden om de werk loosheid nit de maatsohappjj te doen verdwpnen. Daartoe zal het noodig zjjn dat fabrieken en vennootschappen met hun arbeidsmaterieel komen in het bezit van den werkmansstand, wil men niet dat er een botsing komt tusschen de werkloozen en de bezittende klasse, Hoe moeten maatregelen genomen worde» om rjjken en regeerders te doen zien dat er werkloosheid is, vroeg spreker. Eu hp ant woordde: Op moet niet tanis blpven zitten, maar ge moet n op straat vertoonen in massa en laten zien boevelen er in het rjjke Middel burg werkloos, dns broodeloos zjjn. Indien gjj dat gaat doen, desnoeds met vronw en kinderen, dan is er verbetering, hulp in oood te wachten, die niet te wacht m is van 'egeerende nachten, indien zp niet worden voortgedreven. Spreker hoopto dat bjj het bespreken der te nemen maatregelen het voorstel zal gedaan worden om vandaag of morgen in msssa naar 't stadhuis te gaan om te verzoeken of desnoods te eischen werk en brood of onderhond. De gelegenheid tot debat geopend zpnde, trad de heer F. O. Sprenger op. Gedurende tal v^n jaren zeide hjj ongeveer verkeer ik o .der U en aan verscheidene werkloozen onder U ben ik persoonljjk bekend. Dat zp, die op dit oogenblik werkloos zjjn, somber zjjn gestemd en gaarne brood zonden verdienen voor vronw en kind, dat zp met angstige zorg den winter egemoet zien, is best te begrijpen. M 'ar daarbjj moet men niet onbillpk wezen en moet men bedenkendat gioote industriuele ondernemingen, cjjv. om er maar een ta noemon de maatsohappp De Schelde te Vlissingen, waaraan sedeit jaren de kapitalisten hun geld gaven, zonder dat zp een enkele maal een enkele cent rente er van gezien hebben, door de tijdsomstandigheden gedrongen werden om tot koBtenden prjjs werk opgedragen te krpgen. Spreker weeB er verd9r op dat, behalve dat de kapitalisten geen rente van hun geld ont vingen, zp zelf een gedeelte van hu a kapitaal inboetten en geld moesten geven om de zaak aan den gang te houden. De heer Sprenger verzekerde verder dat getracht wordt aan de Schelde weder werk te krjjgen, maar dat die pogingen nog gaen re sultaat hebben gehad, omdat er overal werk loosheid heerscht. Daarna sprak hp een enkel woord tot de goedgezinden onder de aanwezige werklieden en wees hun er op dat van de gelegenheid, dat zp zonder werk zjja, gebrnik gemaakt wordt om hen op te mien en in verzet te doen komjn tegen de orde en de gestelde machten. Laten de werklieden zoo ongeveer eindigde hp wel bedenken wat zp doen j allicht zouden zp later berouw krpgen over hetgeen zp begonnen zjjn. En op de Schelde èn eluers worden pogingen aangewend om de _werk- loosheid te doen ophouden. Van der Veor nam thans weder het woord om pretest aan te teekenen tegen de bewering dat de hier bestaande nood als het ware ge bruikt wordt om de arbeiders op te ruien tegen de beslaande orde en ingestelde machten, Dat is niet het werk der sociaal-democraten, maar dat is de maag der arbeiders. Iemand, whns maag goed gevold is, die een pels draagt en in een helder verlicht lokaal ver blijft, kan den toestand niet beoordeelen, dat kannen de arbeiders, die alleen weten wat het zeggen wil, weken zonder verdiensten te wezen. Wp prediken geen oproer, omdat wp doen wat wettig is ei omdat wp eisohen waarop wp reent hebben als metsoh. Ik zeide spreker raad den kalmen, be- zadigden werklieden niet aan om zich met de meeste kalmte te laten doodhongeren. De ellende he ft hier een verschrikkelijk karakter en het gaat niet aan cm spottend van opruien te spreken. Neen, op de straat moet men de bourgeoisie laten zien wat er geleden wordt. Als de Schelde niet meer rendeert dan moet volgens spreker de Schelde maar in exploi tatie gegeven worden aan de werklieden, dan znllen de arbeiders de Schelde wal zoo inrichten dat zp rendeert, beter dan de heeren kapita listen dat kannen, die nooit aan de bank stonden of in de smederp werkten. Dan zullen de winsten niet in de brandkasten van enkele personon terechtkomen maar ten dienste der arbeiders worden aangewend. Zoowel hetgeen de heer Sprenger als Van der Veer zeide werd van de eene zgde met applaus, van den anderen kant met bewpzen van ai- keuring ontvangen. Toen de kalmte een weinig was teruggekeerd vroeg Van der Veer den aanwezigenhoe denkt ge erover dat we in massa naar 't raad huis gaan en eene commissie uit de werkloozen den burgemeester onze nooden kenbaar make Hun, die dit willen, verzooht hjj de hand op te steken. Toen volgde wal heel wat geBohreeuw maar het aantal handen, dat in de hoogte ging, was niet groot. meester jhr mr L. Sohorer gebruik om er op te wjjzen dat hjj als L. Sohorer op de Balans doch Is burgemeester op het raadhuis te vinden was en op laatstgenoemde plaats zich volgaarne tot eene bespreking zon laten vinden. Wanneer znllen we naar den burgemeester gaan? vroeg Van der Veer, en daar niemand antwoordde stelde hjj [voor: Dinsdag om 10 uur. Toen dit door hem als aangenomen besohonwd werd, wees hjj er op dat h p ook wel wilde mede gaan, maar dat thans n itgemaakt moest worden wat men den burgemeester zon antwoorden op de voor de hand liggende vraagwat moet, wat kan er g idaan worden ter bestrpding van de werkloosheid? Dat antwoord liet zioh in den beginne wachten. Weldra hoerde men hier en daar stemmen die 't een of ander denkbeeld opperden. Niet allen echter en Van der Veer had hen er toch herhaardeljjk op gewezen schenen het besef te heboen dat het hier eene ernstige zaak gold, want men hoorde onder het lawaai heen de gekste ideën opperen, blpkbaar om er oen aardigheid van te maken. Zoo beval een sneeuwscheppen aan, sprak een ander van beton kloppen, een derde van het dichtgooien van het fcanaal en dergelpke dwaasheden meer. Toen Van der Veer onder de aanwezigen wat orde had weten te verkrpgen, kwam men tot do volgende denkbeeldenUitdiepen van sommige vesten en het dempen van andere, betere bestrating van sommigo stadsgedeelten en ook tot een voorstel om van gemeentewege op den onbebonwden grond op de Loskade arbeiderswoningen te doen stichten. Ook werd er nog op gewezen dat voor de werkzaamheden ter verbetering der gasfabriek buitenlanders gebruikt werden en de wenso'a geuit dat daarvoor stadgenooten zonden aange nomen worden. Van de geldkwestie maakte Van der Veer zich gemakkoljjk af. Er is in Middelbnrg gold genoegis er ta kort dan moet de bnr- gemeester maar wat kapitaal onteigenen waar een wil is is een weg. De spreker besloot met aan te dringen op een groote opkomst bp de betooging op Dinsdag morgen, waartoe hjj niet alleen de mannen maar ook de vrouwen opwekte. Arronatsstmems-Jtcectitoanlc te Mtaaelb.rg Heden, Dinsdag,zjjn veroordeeld wegens: wede r sp&nnigheid: O.B.,21 j.en J. V., 19 j., scheopsklinkers, Vlissingen, beiden tot 1 m. en P. S 21 jkitel maker, Vlissingen, tot 7 d. gev. straf mishandeling van een ambte naar: L. de J., 66 j,, scheepstimmerman, tot 1 m. en C. H. N., 36 j., smid, tot 7 d. gev. straf» beiden Middelburg; diefstal: C. B, 13 j.,winkeljongen» Vlis singen, tot 2 m. gev. straf s t r o o p e r p 8. d. B., 29 j., koopman» Stekene (België), tot 3 m. gev. straf mishandeling: J. B., 23 j.. koetsier» Middelbnrg, tot 45 d., H. J., 19 j., Fjouwerman» Vlissingen, tot 1 m. en C. V., 15 j., vissoher» Arnemniden, tot 4 d. gev. straf; b e 1 e e d i g i n gI. C. P., 31 j., hvr. van J. Z., Middelburg, tot Sb, s. 3d. h. ea beleediging van eenambtenaar: I. D. J. M., 23 j., sjouwerman, Middelburg, tot f 5 b. s. 5 d. h. In zake H. H. M. W.( 42 j., J. A. W. 27 j.» bierbrouwers, Hulst, A. J. B., 38 j., Ossenisse, en J. A. v. B., 37 j., Hontenisse, landbouwers, geappelleerden van vonnissen van het kanton gerecht ta Hulst, waarbjj sp ter zake hierna te vermelden zjjn vrpgesproken, zjjn de appèls ontvankelpk verklaard, de vonnissen vernietigd en rechtdoende in hooger beroep, de beklaagden ter zaka van het doen berpden »van een kunst weg terwpl het vervoer beperkt is", veroordeeld ieder tot f 3 b. s. 2 d. h. Allen in d6 kosten. Vrpgesproken: P. P.51j.,landbouwer, Oostkapelle, beklaagd van overtreding van het regiement op het marktwezen. Kantongerecht te Middelburg. Heden, (Dinsdag), zijn veroordeeld: E. G. v. E., W. W., L. FWeztkapelle, wegens het verplaatsen van materialen ten dienste en zioh bevindende bjj een dpk van den polder Walcheren, ieder tot 2 b. z. 2 d. h.P. 8., Vlissingen, wegens het graven binnen den afstand van 500 nattere zeewaarts gometen nit den bnitenteen van den seedpk der Zeeuwsohe stroomen zender vergunning van den mm. van W. H. en N., tot 10 b. e. 3 d. h.j J. Vlissingen, wegens het uitkloppen van een kleed later dan 12 nur 'a middag», tot f 1

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1892 | | pagina 1