N°. 246. 135" Jaargang. 1892, Dinsdag 18 October. Middelburg 17 October* Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k i met uitzondering van Zon- en Feeatdagen5 FrQs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel.' Bij abonnement lager| Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens all« dankbetuigingen; van 17 regels 1.50; iedere regel meer f 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimtes Telephoonnommer 189. Wy hebben in ons vorig opstel willen aan LETTEREN EN KUNST. ONDERWIJS. KERKNIEUWS. UIT STAD EN PROVINCIE. MIDDELBURGS!!! COURANT. Thermoneter) Agenten te VlissingenP. G. db Vbt Mbstdaoh b Zoo*, te Goez: A A. W.Bodlaxd, te KruisingenF.y. d.Piijd, te Zierikzee: A.C. db Moon, teTholen: W. A. j AdverJenilën Middelburg 17 Oot. 8 u ym. 46 gr. j vas Nibuvbbhdijib* en te TerneuzenM. db Jones. Verder Benei alle postkantoren ea boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, eyemali de moeten des namiddags te één nor 12 n, 50 gr., av. 4 u. 48 gr. V. advertentie-bureau's van Niïoh Va» Ditmah, te Botterdam, db Gbbb. Bbdotahtb, te 's Gravenhage, en A. db da Mas, Aza., te Amsterdam. aan het bureau beaorgd zjjn, willen Verwaoht N. wind. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicilé étraagère G. L. Daubb Ca., Joh» F. Jonas, opvolger.*jj des avonds nog worden opgenomen Wjj ontvingen het volgende ichrjjven: Middelburg, 16 Oetober 1892, Mijnheer de redaoteur. Ik had gedacht d_t uwe oourant van Maan dag 17 Ootober, onder de rubriek Ingezonden stukken, wel een protest zou hebben be «at van een uwer liberale lezers, naar aanleiding van het hoofdar ikel in uw blad van 15 Ootober. Nu dat uitbljjft moet ik opkomen voor het schoone liberale beginsel vrijheid van denken en spreken", al behoor ik ook niet tot de liberale party. In dat artikel stelt gjj dat de raad esner gemeente, zoo weinig mogelyk, politieke tegen standers moet benoemen voor het bekleeden van ambten, die hy heeft te begeven. Al is een ambtenaar voor zjjne betrekking nog zoo geschikt, al is bv. van een oandidaat voor hoofd esner school bekend dat hy, behalve bekwaam, in de neutrale school by uitstek neutraal is, dan nog mag en moet hy worden geweerd <oo zyne staatkundige meeningen verschillen van die van de meerderheid van het benoemend college. Enkele eeuwen geleden was het gebruikelijk dat de meerderheid andersdenkenden verbrand de. Deze wjj re van haar recht ait te oefenen is niet meer in overeenstemming met on re zeden, doch nu zal de meerderheid het reoht hebben andersdenkenden uit te sluiten van openbare ambten, dat is ze te straffen met onthouding van den boterham. Er is versehil in den vorm, ms,ar niet in beginsel en uwe redeneeringen, die dit beginsel verdedigen, rieken naar den brandstapel, een geur die men eerder zon duchten in «het Dompertje van den ouden Valentjjn" dan in een blad, zoo bekend liberaal, dat is vryzinnig, als het uwe. U dankend, M. d. R,, voor het plaatsendezer ontboezeming, T. M. WIBAUT. Het verwondert ons dat e^n scherpzinnig en verstandig man als de heer Wibaut zoo slecht heeft gelezen, en zoo geheel verkeerd de bedoeling van bet door oob geschreven opstel bogrypt, althans wtêrgeeft. Dit maakt het voeren van polemiek met gemakkelyk. Als hy het in stryd acht met de liberale beginselen dat men, waar het soilioitanten geldt naar zulke eene belangrijke betrekking, als voor hoofd eener sohool, eens informeert naar hunne ideeën op politiek en sooiaal gebied, dan toont hy den toestand van het oogenblik al heel slecht te kennen. Vóór wy dit nader aantoonen, deze opmerking, De heer Wibaut verwart twee zakennl het intormeeren naar de meeningen van sollicitanten en het met opzet voorbjj gaan van iemand, al is hy nog zoo bekwaam en geschikt voor een ambt, alleen omdat hy op sociaal en politiek gebied eene andere meening is toegedaan dan degene die benoemen moet. Van het eerste alleen was by de voordracht te Helium, gemeente Slochteren, sprake. Den sohryft de heer Wibaut over poli tieke tegenstandersterwyl hy vergeet dat er ook sprake was van ideeën op sociaal gebied, die van veel invloed zjjn op de vorming der jeugd; en die m.t de politiek in even nauw ver ban J staan tot de organisatie van het leven in Ou ze maatschappij. Is het nu zoo onverklaarbaar dat zjj, die wars zjjn van «socialistische en radicale denk beelden", zooals de burgemeester en de raad van Slochteren, zioh vergewissen in hoever de sollicitanten die meeningen sjjn toegedaan Ons dunkt van niet. Het tegendeel is eer het geval. In den tegenwoordigen tjjd ligt dit als 't ware voor de hand. Wy kennen dien burgemeester noch de raads leden dt.arwy weten dus niet of zy liberaai dan wel anti-revolutionnair zjjnmisschien staan zy tegenover het vrijzinnige beginsel al fT#« vjjudig nis tegenover bet socialisme en het radicalismemaar', al zjjn zy liberaal, dan nog zouden wy hunne houding zeer goed kunnen begrypen. Elk zjjn standpunt, zeggen wyen wie liefde voor zyne beginselen heeft, zal ook trachten die op de jeugd te doen over gaan en de jeugd zooveel mogelyk tra bten te behoeden voor zyns inziens ver keerde ideeën. Maar een raad mag geen politieke tegen standers uitsluiten van een ambt, zegt de heer Wibaut. Alles goed en welmaar daartegenover zullen die raadsleden, antagonisten der socialisten en radioalen, op hun beurt erop wyzen dat aan alhs een grenB is. Hoeveel vraagstukken zjjn er, waarmee het hoofd eener sohool wel degelyk in zyn ambt te maken heeft en die zeer nauw zelfs by ons politiek leven betrokken sjjn! Om slechts óen te noemen onze monarchale instelling 1 Hoe dikwjjls wordt dis aangevallen 1 Hoe enghartig, hoe kinderachtig was zelfs onlangs het optreden van sommige onderwyzers tegenover de feestviering der kinderen op den jaardag van onze kleine koningin, juist een dag, zoo uitnemend gesohikt voor een feestdag der kleinen. Is het dus wonder dat men dit alles niet over het hoofd ziet en daarop bedacht is by de benoeming van het hoofd eener sohool Zulke kwesties raken tooh wel degelyk de eenheid van ons volk; en hoe groot voor stander men, evenals wjj, mogen zyn van het ideaal der toekomst: écn volk, geen soheidin? meer, en daardoor des te meer bevordering van den alg^meenen vrede, zulk een ideaal zal in de eerstvolgende eeuw en ook nog wel in de tweede niet worden verwezenlykt. En als wy dan andere landenkeizerrijken vorstendommen en republieken eens nagaan, dan hebben wy alle reden om over onze monarohale instelling tevreden te zyn. Zonder daarom haar in overdreven vleiery van vorste- ljjke hoofden te doen vervallen, handelt men toch verstandig de jeugd te behoeden tegen ophitsery jegens eene instelling, waaronder zy nog lang zal moeten leven. Ziedaar sleohts een der vraagstukken, bjj deze kwestie betrokken. Men zietzoo heel gemakkelyk als de heer Wioaut dit voorstelt, is de grens in deze niet te trekken. En het is niet uit bon plaisir dat mannen als de burgemeester en de raadsleden van slochteren voorzichtig zyn, maar wel de schuld van de aanhangers van radioale en socialistische idetën, die in de grootste over drijving vervallendie geen maat schjjnen te kennen en het daardoor voor goedgezinden, de oezadigden onder hun eigen partjjgenooten, bederven. Yoor hen is vooral het gulden woord ge schreven dat men zioh schikken moet naar de eisohen van een ambt, waartoe men geroepen wordt, en dat men aanvaardt. Maar dit toonen zy niet altyd te begrypen. Ook de heer Wibaut schjjnt te verlangen dat de maatschappij en de ambten ingericht worden naar de gevoelens van hen, die wel in die maatschappy een ambt willen vervullen, al vinden zjj het goed haar te ondermijnen. Het is daarom verstandig dat men vooraf elkaar wederkeerig goed versta. Men kan dit doen, zonder aan hut beginsel der vrijzin nigheid, >aan de vryheid van denken en spreken1' te kort te doen. Eenmaal aangesteld, zal men iemand, die socialistische of radicale ideeën koestert, zonder dat hy zoo dolzinnig dryft, als tegenwoordig vaak het geval is, volstrekt niet hard vallen, al iB h{j ook hoofd eener sohool. Daarvoor zyn de bewyzen te over. Wjj zyn daarom nog verre van den tjjd, toen men den brandstapel oprichtte en anders denkenden verbrandde. Gelukkig dat, volgens den heer Wibaut ook onze redeneeringen nog slechts «rieken naar den brandstapel." Wellicht dat hy na onze toelichting ze met een geheel ander oog beschouwt. toonen, hoe moeiljjk het in den tegenwoordigen tjjd gaat bjj benoemingen verschillende mee ningen geheel op zy te Btellen. Wjj hebben, daoht ons, de kwestie teruggebracht tot haar eenveudigsten vormwjj hebben zelfs voor. standers van radicale ideeën hetzelfde reoht toegekend als hun bestryders, dat ook hun toekomt, en waarvan zy, hadden zy de macht in handen, evenzeer gebruik zouden maken. Wjj hebben den geleidelijken weg gewezen, die voor elk aangegeven is om zyn ideeën te doen triomfeeren, een weg die nog gemakke lijker zal te bewandelen zyn als het kiesrecht eenmaal is uitgebreid. Wy hebben er op gewezen dat de neutraliteit der openbare school hoofdzakelijk schuilt in het eerbiedigen van de «godsdienstige begrippen" van andersdenkenden, omdat dit punt wel eeuwig en altyd een «kruidje roer mjj niet" zal blyven. Maar wie bjj de jeugd moet helpen opbouwen en voortbouwen op den grondslag van onze maatschappy, van ons volksbestaan, zooals de meerderheid dit verlangt, die zal tooh hen, die geroepen zjjn iemand met dat doel aan te stellen, niet kwalijk kunnen nemen dat zjj zioh eens vergewissen omtrent de ideeën van den aanstaanden titularis, op dit punt. Er is nog een groote ruimte tussohen het brengen van iemand op den brandstapel, het ontnemen van zyn boterham en het benoe men van zulk een persoon tot eene zeer- ge- wiohtige betrekking, waarvan voor de toekomst van anderen zooveel afhangt 1 Daarbij dringt het belang van die anderen, die kleinen, zioh van zelf' op den voorgrond; en moet, zooalB bjj meerdere zaken in de wereld, dat van de enkelen wjjken. Yoor die enkelen is nog ruimschoots de wereld open. In honderden gevallen Btaat men voor hetzelfde vraagstuken geen ander middel is er dan over dan dat hy, die eene betrekking wil vervallen, zich sobikke naar deeischen,die men stelt. Wij hebben van de gelegenheid, die het sohrjjven van den heer Wibaut een der wakkerste stryders voor de radicale en socia listische beginselen ons aanbood, gebruik gemaakt om onze meeniog eens nader toe te lichten. Wjj hopen dat ook de redactie van het Centrum hiervan kennis nemen zal. Zy zal dan van zelf bemerken dat wjj nog al stevig op de beenen staan dn zoo vaBt in onze over tuiging dat het niet zoo heel gemakkelyk valt om ons ia onze meening aan het wankelen te brengen of ons in deze het onderspit te doen delven. Na het ontslag van den referendaris bjj het departement van bicnenlandsche zaken, die, naar men zegt, het ontwerpen van een wet op den leerplicht had tegengehouden, komt, zoo meldt het Centrum, bjj dit departement meer voortgang in deze zaak. Uit betrouwbare bron verneemt het blad, dat een by zonder ambtenaar is belast met de op dracht om ten spoedigste een wetsontwerp tot invoering van leerplicht gereed te maken. Het is de bedoeling dit wetsontwerp nog vóór Kerstmis de Tweede Kamer te doen bereiken. Bjj het onderzoek der marine-begrooting in de Tweede kamer heeft de heer Land in zyn afdeeling een nota overgelegd betreffende het personeel der zeemacht. Aanst. Woensdag zullen de liberale leden van de Tweede kamer een partjj-vergadering houden. Bjj kon. besluit is pensioei verleend, ten bedrage van ƒ75, aan M. Pype, wed. K. J. Dhuy; zyn benoemd bjj h -t wapen der infante rie tot 2e luit., bjj bet le regiment, de serg.- volontairs J. J. C. van Dijk, A. H. Gouwe, W. H. Sablerolle en G. Breukink, allen van het 4e reg., zoomede de sergeanten W. F. F. van Utr Woerd en S.S. Tromp, beiden van het 5e; k. W. F. Gauw, van het 3e en C. de Veer, vsn het 6e reg.bjj het 2e reg., de ser.-volon- tairs M. J. H. F. A. Schieffer, M. H. M. Le- eiercq, C. J. Greothoö, L. Lens en C. J. A. Ktuyt, allen van het 4e ieg., zoomede de serg. L. D. L. M. Coenegraeht, van bet korps; J. F, den Ouden, van bet 7e, mitsgaders M. B, VY. Dittlinger en J. W. R. Sohill, beiden van het 6e reg.by het 3i reg., de serg.-volontairs D. van Dpk, H. Stellenboom, E. J. M, Oohsendorf en W. K. C. Beerstecher, allen van het 4e reg., zoomede de serg. J. A. dnoek, van het inscr.-bat., W. H. Bejjen, van het 8e en T. E. Bretsohneideri van het le reg.; by het 4de reg., de serg.- volontairs C. Webb en H. C. Wins, beiden van het korps, zoomede de s-wg. H. Dykstra, van het 2de reg.; by het 5ie ieg., de serg.- volontairs P. M. Oversluys en J. A. West- hoff, beiden van het 4de reg., zoomede de serg. J. A. Keeman en B. A. J. Yan der Hegge Zynen, beiden van het reg. gren. en jagers; bjj het 6de reg., de serg.-volon tairs W. L. Leclercq, C. P. Van Ginkei» J. R. Wiegel, M. Belzer en B. A. James, t-.lUn van het 4ue reg., zoomede de serg. F. J. Bjj- voet, mede van het 4de reg., en J. H. A. E. Boombergen, van het reg. gren. en jagersby het 7 he rug., de serg.-volontair H. M. Brouwer, van het 4de reg., zoomede de serg. A. Faas en E. Cool, beiden van het korps; by het 8ste reg., de serg.-volontairs N. A. C. Penninok en H, P. J. Schinkel, beiden van het 4de reg., mitsgaders de serg. W. F. H. van Djjk, van het korps. zyn benoemd bjj het wapen der artille rie tot 2e luit., bjj hi t le reg. vest.-art., de serg.-voloLtairs C. M. G. P. Couvée en K. A. Pfeiffer; by het 2o reg. vest.-art., de serg.- volontairs H. J. D. van Maanen, E. W. J. Groen en B. J. A. Polvliei; bjj het 3i reg. vest.-art., de serg.-volontair W. N. Bakker; bjj het 4e reg. vest.-art., de serg.-volontair W. J. C. Schuurman, allen van het 2e reg. vest.-art; zyn benoemd bjj het personeel der militaire administratie, tot tweede-luit.-kwartierm.bjj het 1ste reg. inf., de serg. J. H. Busoh Geert sema, van het instr.-bat.bjj het 2de reg. inf., de serg. A. J. C. Alenaon, van het 4de en M, L. Joohem, van het 6de reg. inf.; by het 3de regiment inf., de serg. J. Stroband, van het 5de reg. inf.; bjj het 4ae reg. inf., de serg. A. F. J. Dykgraaf, van het regiment gren. en jigersby het 5de reg. inf., Ce serg. W. j. van der Hnrk, van het regiment gren. en jsgerB, en J. W. A. Meylink, van het 7de reg. inf.; by net 7de reg. inf., serg. A. Schimmei, van hat instr.-bat.; bjj het 8ste reg. inf., de serg; M. P. Bijvoet, van het 4 le regiment infanterie, en G. M. M ritz, van het reg. gren. en jagers. zjjn benoemd, bjj hit waptn der inf. van hel leger in N.-I., tot tweeie-luit., de serg. R. BuOnsDa, van het 1ste, P. A. G. van Alder- wurelt van Rosenbuigh, van het 4de, G. W. J. van Waltav.n, van hat 6de, F. C. van Swieteo, van het 3de, J. H. R. van de Siep- kamp, van het 1ste, E. C. Verwey Mejan, van het 8t te, J. A. vaa 't Ha off, van het 6 de, L. S. Fischer, van het 1ste, mitgaders W. C. Ger- lach, van het 6de reg. inf.; zyn benoemd, bjj het personeel der militaire administratie van het leger in N.-I., tot tweede- luit.-kwartierm., Ce serg. J. W. Yisser, van het 8ste, A. J. Stuyver en H. G. C. DéniB, beiden van het 5de, R. F. G. Pourchez, van net 4de, A. F. Koert en M. W. Scheltema, beiden van het 3de, H. B. von Hombracht, van het 5de, alsmede H. A. Hamakers, van het 3de reg. inf. De gewone audiëntie van den minister van oorlog zal Donderdag den twintigsten October a. niet plaats hebben. Met een oratie over «leeren en onderzoe ken" aanvaardde Zaterdag prof. Yirchow het rectoraat aan de Berljjnsche universiteit. Binnen kort zal de Académie Franfaite een opvolger voor Renan moeten kiezen, maar er heerscht nu juist een ongewone verwarring onder de onsterfelyken. Zjj zyn in 3 groepen verdeeld en elke verkiezing in haar tigenljjke beteekenis is een schikking cf een stryd. Men beeft de party der hertogen, die van de Revue en die van het drama en hiernaast staat de party der onafhankeljjken. De hertogen zyn zeer sterk, in werkelysheid zjjn het niet allen dertigen er zyn er BlechtB 2 onder, name- ijjk de hertog van Aumale en de hertog van Audiffret, tot de 9 anderen behoorenPierre Loti, Leon Say, Jules Simon en Camilla Rous- aat. Het aantal leden der Revue .party, die der Revue de» deux Mondes, zyn negen in getal, aan wier hoofd Taine en Cherbuliez staan. Die der tooneelschryvera bestaat uit zeven leden, waaronder Dumas, Sardou, en Pailieron. Even vóór Renans dood wild an juist de herto gen en de tooneelschijjvers een compromis sluiten onaer de volgende bepalingen. De dramaiisten wilden Zola, de hertogen Thureau-Dangin lid maken. Bjj de eerste vacature zou de oandidatuur der hertogen voorkomen, Zola was voor de tweede bestemd. De dood van Renan heeft deze oombinatie in de war gestuurd en het ii waarschynlyk dat Bertheiot, de beroemde chemicus, lid zal worden, daar hy een ernstig oandidaat is, omdat hy weinig vyanden heeft. Zaterdag vergaderde de atdeeling Walcheren van het Nederlandsch Ondirwijsers-Genoottchap in de sociëteit St. Joris alhier. 27 leden waren opgekomen. Onder de leiding van den heer L. E. A. van der Ley, voorzitter, kwam allereerst aan de orde het verslag van den heer M. de Mol, afgevaardigde der afdeeÜDg naar de onlangs gehouden algemeene vergade ring te Amsterdam. Na dankbetuiging door den voorzitter werden de vrjj uitvoerige rnede- deeiingen voor kennisgeving aangenomen. Yervolgens had stemming plaats voor een lid van 't hoofdbestuur en weruen de meeste stammen uitgebracht op den heer A. Stokvis te Amsterdam. Hierna volgde de keuze van een lid in het bestunr der afdeeling. Herkozen werd de met lo Januari aftredende heer M. de Mol, die vóór de stemming verklaard had liever niet meer in aanmerking te willen komen, maar de herbe noeming ten slotte aannam. Alsnu volgde als spreker de heer Van der Lejj, die eene zeer belangrijke historische stadie leverde over Philips Willem, oudsten zoon van Willem den Zwjjger. Eicdeljjk ontspon zich eene discussie over het voorstel van een der leden, strekkende dat de atoeeling zich zou richten tot den minister van binnenlandsche zaken met een adres van adhaesie aan dat van het hoofdbestuur in zake de op neming der onderwjjzers-we ouwen en weezenin het pensioenfonds voor burgerljjke ambtenaren. Hoezeer ingenomen met het hoofddenkbeeld, dat het voorstel bedoelde, en overtuigd van de wenscheljjkheid, dat de hooge regeering zich mede aantrekke het lot van de nablyrenden ook der onderwjjzers, meende men niet te moeten volgen het voorbeeld, door andere af- deelingen gegeven; wjjl het voldoende geacht mag worden, dat het noofdbestuur zich in dezen heeft uitgesproken ea den wensch aller afda lingen alzoo ter kennisse van den betrokken minister is gebracht. De voorsteller, deze meening deelende, trok daarop zjjn voorstel in. Hierna werd de vergadering gesloten. De heer H. Jager, onderwjjzer te Nieuw koop (Z.-H.), heeft voor zijne benoeming te Haamstede bedankt. Wekélijksche opgaaf betreffende de Ned. hero, kerk. beroepen naarCubaard J. Ph. Hattink Jr. te Nieuwerkerk aan den IJsel; Akersloot R. G. C. Oldeman, cand.; De Rjjp A. Jentink Th. te MarssnmCortgene W. van der Waal, oand.; Ter Aar H. A. Hcyer, cand.; Weiwerd A. Zui- deman, emer.-pred. te Veen dam; en naar Havelte P. Braining Jzn. te Knjjpe. Bedankt voor: Zoeien A. de Joode te Oost- zatm; Zoeterwoude De Vlieger te Maasland; Cats W. van der Waal, cand.; Heveskes A. A. Cremer, cand.; Gasselter Nyeveen C. L. Voor- aoeve te Denekamp. Aangenomen naarDen Bommel J. H. van 't Hoff te Den HoekBloemenuaal H. H. Barger te Ylaardingen; en Wildervank A. de Jong te Sappemeer. Op het programma van den Christelijken Volksbond alhier komt ook voor het honden van openbare voordrachten en oarsasBen. Ook daaraan wil het bestnur van den Bond uitvoering gevenen de eerste openbare voor dracht zal plaats hebben Donderdag 27 Oetober in het Schuttershof. By die gelegenheid zal als spreker optreden de heer dr F. van Gheel Gildemeester uit 's Hageen wel over Een socialist van toien tcat te leeren valt. Omtrent de andere openbare, zoowel als hnishoudeljjke byeenkomsten zal nader mede4 deeling wordtn gedaan; men is hieromtrent nog in overleg met eenige sprekers. Men sohryft ons uit VTissingen 't Is een opmerkeiyk i oewel niet bemoedi gend verschynsel, dat, wat hier op 't gebied van vereeniging tot stand komt, weer spoedig verdwjjnt. Er was bjjv. een tjjd dat het Vlis8ing's Mannenkoor wat nog schjjnt te bastaan, doch sedert jaren daarvan geen bljjk ge'ft een vrij goeden natm had verworven. Er zyn voor dat kwynend jleven natuurlyk hsol wat redenen op te noemenoe voor. naamste is vrjj zekergebrek aas onderlinge medewerking.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1892 | | pagina 1