Verspreide Berichten.
UIT STAD EN PROVINCIE-
INGEZONDEN STUKKEN
Eene vraag en eene verklaring.
VERZENDING MAIL.
Oost-Indië.
West-Indië
-Zondagochtend te tien nren precies begon
in den Schuttershof tuin alhier de vulling van
de ballon Koningin Wilhelmina, waarmede
kapitein Léon Mary 's middags zou opatygen.
Het was interessant te zien hoe het gevaarte,
langzaam zwellende, steeds grooter en grooter
afmetingen verkreeg en eindelijk, toen de
vulling was atgeloopen, zich boven deboomen
van het grasperk verhief. Toch werd nog al
wat veel van het geduld der toeschouwers
gevergd.
Tijdens de vulling werden door den areonaut
miniatnur ballons opgelaten, die praohtig op
gingen en in noord-oosteljjke richting afdreven.
Da opkomst van het publiek was in den
beginne niet groot, doch na twerën, toen de
matinée, door Euphonia van Goes te geven,
was aangevangen, nam het bezoek toe te vier
uren was de tuin goed gevuld, ofsohoon, met
bet oog op groote kosten, de opkomst wel wat
drukker had kunnen zjjn.
Nadat de ballon gevuld was, werd omstreeks
half vjjf de gondel, eene mand, gereed gemaakt,
van een anker en van ballast voorzien en
eindelijk aan den ballon bevestigd.
De kapitein nam er in plaats en noodigde
hen, die genegen mochten zjjn de reis mede
te maken, ook in te stappen. Een der aan
wezigen was daartoe genegen, dooh moeBt,
omdat hjj zich niet naar de bevelen vsn den
luohtschipper wilde voegen, weder uitstappen,
Nadat een mandje met reisduiven, tojbe-
hoorende aan een Middelburgsohen liefhebber
in den gondel geplaatst was, klonk omstreeks
5 uren het laches tout en steeg de ballon, losge
laten door de soldaten die hem, nadat de laatste
verbindingen met de aarde waren verbroken,
hadden vastgehouden, langzaam en statig in
de hoogte.
Hjj dreef denzelfden kant uit als de miniatuur
ballons; en toen hjj in de luoht zweefde, groette
de kapitein van uit de hoogte het publiek;
later zag men hem ook ballast uitwerpen.
De verwachting omtrent de hoogte, die
bereikt zon worden, werd niet verwezenlijkt
de meeste kijkers werden daarin teleurgesteld,
evenals in den duur der luchtreis, welke zeer
kort wis, daar de ballon even buiten de Btad
op eene weide in den Nadorst reeds daalde. De
kapitein boweert eene hoogte van ruim drie
honderd meter bereikt te hebben en lichtte
het spoedig laten dalen van zjjn ballon hierdoor
toe dat »men" hem tot voorzichtigheid had
aangemaand met het oog op het water. Ware
hjj beter met de streek hier bekend geweest,
hjj zou de reis verder hebben uitgestrekt.
Nauweljjks was de ballon boven het Schut-
terthof of duizenden oogen volgden zjjn loop,
terwjjl honderden, die op de Singels en grachten
de opstjjging hadden afgewacht, hem na liepen.
Zjj hadden daardoor het voorrecht den ballon
te zien dalen en zonder letsel te zien neer
komen. Hunne belangstelling, die hen op de
weide dreef en zeer dicht bjj den ballon, was
eohter den luchtreiziger verre van aangenaam.
Een eigenaardig gezicht leverde de Langejan
op, doordien op beide ommegangen en in de
kroon tal van kijkers hadden post gevatin de
nabjjheid van het Schuttershof waren duizenden
bjjeen.
Het oversohoone, voor een opstjjging als uit
gezocht, weder had velen uit den omtrek hier
heen geloktvooral uit Ylissingen voerden de
middelen van verkeer zoo velen aan dat men
bjjna om een plaatsje vocht.
De ballon werd daar te vyf uur ook waar
genomen.
Ten slotte deelen wjj nog op verzoek mee
dat Euphoria hare medewerking verleende niet
uit welwillendheid maar op eene daarvoor al
gemeen geldende voorwaarde.
De heer P. H. van der Weel, die vroeger
in de Noordstraat een sigarenhandel dreef,
mocht voort te brengen, zoowel in 't kwade,
als in 't goede. Santvoort's Alcibiades heet
Jacob Campo Weyerman, allerberuchtster me
morie. De duizenden lezers van Ferdinand
Huyk kennen hem, schoon niet van zijne slechtste
Bijde, onder den naam van Zacharias Heins.
Campo vertelt zelf,' dat hij op zijn achttiende
jaar, dat is omtrent 1695, bij den Predikant
in 't Woud besteld werd en daar in allerlei
wetenschappen onderricht ontving. Zijn vader
was een gewezen lakei, zijne moeder had met
eere den Staat gediend en was als sergeant
gepasporteerdbeide waardige echtelingen
hadden eene kroeg te Breda, waar Jacob in
1674 geboren werd. Hij was dus in zekeren
zin stadgenoot van Dns. Santvoort en als hl
dezen keer eens niet liegt heeft hij in 'tWoud
eene uitgebreide schrift uurkennis opgedaan
want toen hij, na een leven van logen en
jaster, het toppunt van gemeenheid had bereikt
en huichelaar werd, toonde bij in zijne ge
schriften, die hij opgesteld heeit in de Haag-
sche Gevangenpoort, waar hij zijne laatste tien
jaren mocht verblijven, dat hij „een gena
diglijk wedergeboren zondaar" zootekstvast
bleek te zijn, als men van een theol. dr en
prof. mag eischen.
Nu ik dit af keerver wekkend wezen hier
weer ontmoette, over wien Mr W. P. Sautijn
Kluit al wat men begeeren kan in Nijhoff's
jBijdragen, nieuwe reeks, dl. VII geschreven
heeft, wilde ik hem eens nagaan in eene opgave
nit den tijd, dat hij minder verdorven was,
Daartoe richtte ik mij andermaal tot Dns. C
A. de Bruijn, van wiens hoffelijkheid ik reeds
erkentelijk gesproken heb. Het vermoeden
lag voor de hand, dat Campo Weyerman in
't Woud zijne belijdenis had gedaan. De
hulpvaardige hand van Santvoort's geachten
opvolger bericht mij, dat de geniale deugnie
aldaar in de kerkregisters volstrekt niet voor
komt.
In den kerkeraad van 't Woud verschenen
in de vergadering van 25 Februari 1700 twee
heeren afgevaardigden der Middelburgsche ge
meente: Dns. Bernardns Smytegeld, wiens uit
heeft dien overgebraoht naar de groote Markt
alhier, waar hg een fraai winkelhuis er voor
heeft ingericht.
Deze nieuwe winkel wtrd Zaterdag avond
geopend en maakt een aangenamen indruk;
de eigenaardige, goed gedachte, nieuwe etalage
vond veel bek ykg. De firma heeft een goeden
naam en zal zeker alles doen om in de nieuwe
zaak die te behouden. De rookers vind n er
een groots kenze in sigaren en tabak in allerlei
soort en prjje.
Mon schrjjft ons nit Vlissingen:
't Moge voor de menschen, die, wegens den
vnilen toestand waarin hunne woning verkeert,
daaruit verdreven worden, niet prettig wezen
omdat zjj zich, in reiner omgeving geplaatst,
wellicht niet op hun gemak zullen gevoelen,
in elk geval is 't een maatregel van het
gemeentebestuur, die, vooral in dezen tijd, te
prysen valt.
Nu men toch in die riohiing werkzaam is,
is het te hopen dat er eene flinke zuivering
zal plaats hebben.
Zaterdagmiddag kwam te Hanswe6rt van
Antwerpen binnen het Nederlandsoh tjalk
echip de Johanna ituanna, schipper S, den
Boer. De achttienjarige dochter van den
schipper, die in ziekeljjken toestand verkeerde,
werd aan den wal gebraoht en in het voor
cholera)ijdera aangewezen gebouw opgenomen
om dear verzorgd te worden.
Genoemd schip ligt aan de oostzijde in het
kanaal vastgemeerd.
Dezer dagen kreeg men te Nisse, uit eene
plant honderd vi?r-en-negentig aardappelen.
Zatermorgen vroeg wilde te Yerseke een
meisje zich aan boord van een vaartuig bege
ven om mee naar de oezterbank te varen, waar
zy haar werk had.
Door de duisternis misleid, geraakte zjj
echter te water, en zou ongetwijfeld verdronken
zjjn als niet een schipper den plons gehoord
en de drenkeling op den tast gevonden had.
Met behulp van een ander* n schipper, die
lioht bjj zioh had, kon zy op het droge ge
braoht worden.
De herfst is nog niet begonnen of de
dikwylg voor den landbouwer zoo nadeelige
gevolgen van bet laten beweiden door runderen
op natte klaver nemen reeds een aanvang.
Zoo verloor jl. Zaterdag te Zaamslag een
landbouwer twee der zeven koeien, die in den
morgen op natte klaver graasden. De vyf
overigen werden met moeite in het leven
gehouden.
Vrjjdag namiddag viel te Zaamslag een
ongetje van een boerenwagen, die pas op
gang was, en kreeg het wiel over het hoofd,
zoodat hjj ernstige verwondingen bekwam en
dadeljjk geneeskundige hu'p moest worden
ingeroepen.
In den nacht van Zaterdag op Zondag
had te Terneuzen een ongetrouwd man van
ongeveer 30 jaar bjj het naar huis gaan het
ongelnk van den kant der kaai te vallen en,
wjjl het laag water was, in den modder den
dood te vinden.
De politie heeft het ljjk er uit gehaald en
bjj zjjn ouders gebracht. Men denkt, dat
dronkenschap de oorzaak van het ongeval is.
Benoemd tot deurwaarder der directe
belastingen, invoerrechten, enz. ter standplaats
Oosthurg de heer P. F. Fleurbaay, klerk ter
oontiöle te Amsterdam, en zulks met ingang
van 1 October a. s.
- In een zeer druk bezoohte vergadering
van leden der Maatschappij van Ooft- en Tuin-
houw, Zondag te Oostburg gehouden, werd by
stemming uitgemaakt, dat de tentoonstelling
van wege deze maatschappij in 1893 zal ge
houden worden te Sluis.
Op laatstgenoemde gemeente vereenigden
zich 108, op IJzendjjke 89 stemmen.
zijn' mond opgeschreven predikatiën, na zijn
dood bij overleed 1739 gedrukt, nog in
onzen tijd gelezen worden, met zijn'ambtgenoot
Jacobus Fruytier, schrijver van Sions Worste
lingen, die evenzeer tot de stichtelijke lectuur
bleven behooren. Zij kwamen verzoeken om
hun leeraar, dr. Santvoorr, aan de Zeeuwsche
hoofdstad af te staan, waarheen hij den eersten
der genoemde maand beroepen was, en vroegen
zijne demissie. Maar het consistorie kon niet
daarin treden. Santvoort was door de gansche
gemeente beroepen, had daar onder de grootste
goedkeuring gearbeid gedurende bijna achttien
jaren en met haar lief en leed gedeeld. Bittere
dagen bad de gemeente met hem en om hem
beleefd, en hem nu te zien vertrekken, dat
was boven hun vermogen om daartoe mede te
werken. Toch wisten zij dat hij, nu tot den
doctoralen rang bevorderd en voor eene be
roemde kerkgemeente opgeëischt door twee zoo
groote sieraden der vaderlandscbe kerk, niet
bij hen kon blijven. „De kerkeraad" zoo
luiden de notulen „vermits de grote Liefde
tot den Predikant voorn., heeft hem niet willen
dimitteren, maer sig beroepen op de classe van
Delft en Delfland." Zelt konden zij het harde
wcord niet uitspreken, doch waren onderworpen
aan hetgeen de kerkelijke Overheid zou beslissen.
Deze gaf het onvermijdelijke antwoord, den
len Maart (1700): „De classe... heeft D.
Petrus Santvoort gedimitteerd en den Kerke
raad gelast sijn Eerw. met eene goede attestatie
te voorzien, en te ontslaan." Hij vertrok, en
werd den 8en April 1700 in zijne nieuwe
standplaats bevestigd.
De heer F. Nagtglas, die zoo nauwkeurig
arbeidt, heeft bij de samenstelling van zijn,
ook in andere opzichten zeer te waardeeren
werk: De algemeene Kerkeraad, enz., in 1860
verschenen en op eene bijwerking wachtende,
de oorspronkelijke bronnen gebezigd en ook
deze tijdsbepalingen verbeterd. Volgens dezen
werkzameu onderzoeker is Saatvoort overleden
in September 1703, en naar eene opgave van Kist
begraven den 10en October daaraanvolgende. De
genoemde geleerde kerkelykc historicus is
De vrome bladen klagen over de toestand
der maatschappij steen en been! De liberalen
sturen alles in de war. Maar eilieve waar komen
die übera'en van daan Toen men 1792 schreef,
hadden in katholieken landen de geestelijker
al ruim duizend jaar alles te zeggen gehad,
en de calvinistische domine's in ons land al
meer dan twee eenwen. Uit hun bestuur, uit
hunne prediking volgde de groote revolutie.
Wjj wi'len daarom aannemer, dat, op zyn
zachtst uitgedrukt, die heeren hun plioht ver
zaakt hebben, anders ware in dat jaar in
plaats van do revolutie bet duizendjarig rjjk
wel aangebroken! W.Z.V.W.D
De Oprechte Haarl. crt. heeft iemand
in staat gesteld naar Hamburg te gaan, om
in verband met zyn vak van studie, en in het
belang van de wetenschap en de menechheid,
den loop der cholera en hetgeen daarmede in
betrekking staat op de plaats zelve na te gaan.
Hij zal uit voorzichtigheid het middel van
Pasteur op zioh laten toepassan en in eenige
brieven aan genoemd blad zyn bevindingen
opteekenen.
Volgens de Maasbode zouden Zaterdag
wegens de slappe werkzaamheden elle we.k
lieden, ruim 300, aan het etablissement F jjenoord
ontslagen worden. Ook aan de maatschappij
De Maas moet een ongekende slapte van werk
heerschen.
Door den heer W. Gosler, hoofdredacteur
van het Assurantieblad Zonneschijn, is het
initiatief genomen tot de oprichting van een
bond van beambten in het vak der levens
verzekering.
In een kosthuis in de Kïpstraat te Bot
terdam is een twintig jarig Duitscher gear
resteerd, verdacht den 20sten Augustus 11. op
den weg van Mortelde naar Fiankiort een
voerman te hebben vermoord. Op de ontdekking
van da daders van dezen moord was eene
belooning van 300 mark gesteld.
Ziterdag oohtend zyn te 'sHage in het
Noordeinde de achterwerkplaatsen van het
oudheden-magazjjn van den antiquaar Tennissen
door brand vernield. De vleugel van het
koninkljjk paleis, die vlak aan de ateliers
grenst, werd niet aangetast. Uit het paleis
hielp men met twee slangen het vuur blusschen.
Te Katwjjk aan Zee verdronk het twaalf
jarig eenig zoontje van een melkboer, bjj het
baden in het uitwateringskanaal van den Ryn,
en te Bleiawijk de dienstbode van een land
bouwer. Te Amsterdam kre6g een jonge
vrouw door het omvallen van een petroleum
toestel zulke deerlyke brandwonden, dat zy
na een hevig lyden overleed. Een achttien
jarig meisje te Leeuwarden, dat met haar
vader alleen woont, heeft zich dezer dagen
schuldig gemaakt aan diefstal van gonden en
zilveren horloges ten hnize van een koopman
in dat artikel, en welke horloges zy gedeeltelijk
had verkocht en beleend. Zij is ter beschikking
van de justitie gesteld.
Als iemand laat uit de sooieteit thuis
komt, valt het hem moeüjjk in de vrouwelijke
gestalte, die hem boven aan de trap opwacht,
het bedeesde meisje te herkennen, dat eens in
zyn armen bezwjjmde, toen se een muis in de
kamer ontdekte.
In het dorp Wommelg (Fr.) is Sequah
no. 2 opgestaan. Hjj behandelt zyne patiënten
daar op de publieke straat. Dagelyka bezoekt
hjj met zyn muzikanten do omliggende dor
pen, cok daar hondt hjj zyne Béances in de
dorpsstraat en geen oud wyfja bljjft by het
spinnewiel. Verschillende ljjders aan rheumatiek
moeten, althans tydelyk, baat bjj hen gevonden
hebben.
In h9t paleis van den graat Van Vlaan
deren, die zioh op het oogenb'.ik in Italië
bevindt, is een brutale diefstal gepleegder
werd zilverwerk gestolen ter waarde van niet
minder dan 10.000 franken.
Te Lyon heeft de heer Caminat een hor
loge vervaardigd op het tientallig stelsel.
De dag is in 20 aren verdeeld, het nur in
100 minuten, de minuut in 100 seconden. In
plaats van 4 kwartier zou men vyf vjjfde
deelen van een unr hebben. De 100 minnten van
het nieuwe uur zouden geljjk zjjn aan 72 mi
nuten van het onde. Van 12 uur 's middags
tot 12 '8 nachts zou men 2,000 minnten tellen
in plaats van 1.440.
In een apotheek te Parjjs, >Bue des
Francs-Buurgtoia," hadden twee ontploffingen
plaatsde apotheker, drie bedienden en twee
brandweermannen Worden gekwetst.
Het bericht omtrent de Amerikaaneohe
jonge dame, die zioh te Manaco had dood ge
schoten na haar vet mogen van 250,000 dollars
verspeeld te hebben, schjjnt een canard te zyn
geweest.
Te Arras werd iemand tot 3 jaren ge
vangenisstraf veroordeeld, omdat hjj verschil
lende diefstallen had gepleegd, en anonieme
brieven geschreven had, waarin hjj verklaarde
eon vriend van Bavaohol te zijn, en verschil
lende personen bedreigde, dat hjj hun in de
lucht zou lsten springen.
Inde onmidielljjke nabjjheid van het sta
tion te Keulen viel Vrijdagnacht een vreeseljjk
spoorwegongeluk voor. Te 12 uren vertrok de
trein naar Koblenz; in de aohterste waggons
bevonden zioh dragonder-reservisten, die naar
hun haardsteden in den Etzas terugkeerden.
Een burger, bekende van hen, sprong by het
vertrek van den trein op de loopplank. Niet
tegenstaande de waarsohuwing van een beambte
sprong de man van de plank af onmiddellyk
voor den scherpen bocht, die de lyn daar maakt.
De reservicten, in het idee, dat hjj was geval
len, trokken aan de noodrem. Iatusschen was
ook een zwaar geladen goederentrein van het
station vertrokkentengevolge van den booht
kon de machinist den eersten trein niet zien
en of de signalen al of niet goed stonden,
de goederentrein liep op dea stilstaanden en
met zulk een kracht, dat de beide laatste
waggons van d3B personentrein met de reser
visten letterljjk in el kaar schoven. Het er
barmelyk geschreeuw en geklaag der ongeluk-
kigen wekte de bewoners der omliggende
huizen. Hulp was weldra ter plaatse. Onmid-
deljjk gedood werden twee reservisten en 11
zyn meer of minder ernstig gekwetst.
Bjj de legeroeteningen bjj Anolam ig
keizer Wilhelm van zyn paard gevallen, toen
dit in een gat trapte en voorover viel. De keizer
ontving geen letsel en sprong dadelyk weder op.
Een meisje van twaalf jaar, Jacqueline
Lednc genaamd, heeft den Mont-Blano bestegen
tot de Grands-Mulets, (3.050 meter), vergezeld
door haren broedor Emile, die dertien jaar oud
is, en baren neef, een interne nit de hospitalen
te Parjjs, die beide tot de Petit-Plateau (3.655
meter) zyn gestegen.
Het iB de eerste maal dat een kind van dien
leeftjjd dezen tooht volbrengt, die door de beste
bergbeklimmers voor zeer zwaar wordt gehouden.
Zjj heeft een moed en een volharding ge
toond, die men op dezen leeftjjd zelden aantreft.
Bjj de terugkomst te Chamonix werd het
drietal met kanonschoten begroet.
Voor een standbeeld voor Adam Smith,
dat zal worden opgerioht in zyn geboortestad
Kirkcaldy, in Schotland, is in twee maanden
tjjds ongeveer 100,000 gulden bijeengebracht.
Een vreeseljjke orkaan heeft het district
Touhima in Japan verwoest. Drie honderd
anders niet gelukkig met zijne tijdrekenkun
dige opgaven. Maar het blijft waar, dat de
nieuwe leeraar slechts korten tijd deze gemeente
mocht leiden en bedienen, en dat zijne niet
altijd effene, doch eervolle loopbaan als predikant
korter was dan den mensch gewoonlijk is
toegelegd: hjj bereikte den leeftijd van slechts
45 jaren.
Dr. Jacob Borsius, die van 1833 tot aan zyn'
dood in 1857 te Middelburg stond, heeit een
onderzoek gedaan naar het uiteinde vau Sant
voort. Het zou een onrecht zijn aan de
bekwaamheid van den geleerden en eerbied-
waardigen Borsius, wanneer men zijne mede-
deelingen ging wantrouwen en andermaal
naspoorde, wat de waarheid is der overlevering,
dat Santvoort ia ambtelijken dienst op het
schavot doodbleef. De nasporingen van dr.
Borsius, ten verzoeke van prof. Kist gedaan,
hebben twee uitkomsten opgeleverd ;en deze
zijn zoo helder, dat het bewijs bij afwezigheid
niet behoeft te hulp geroepen te worden, alsof
nog hier of daar een lijkgedicht of een doods
bericht te vinden was, waarmede de schrijvers
en berymers der gebeurtenissen van den dag
zoo gul waren, vooral wanneer er iets ontzet
tends was voorgevallen.
Daar is eene dengd, waarvan wij naar koop-
mans-spreekwijze in ons goed vaderland niet
veel te doen hebben, doch die niettemin be
staat, de piëteit jegens de afgestorvenen, als
een niet voorbijgaande indruk. Zoo kunnen
wij ons den schrijver (scriba) der Middelburg
scbe classis niet anders voorstellen dan dat hij
den dood van dr. .Santvoort zou voorgesteld
hebben in een hartelijk en gemoedelijk woord,
inzonderheid wanneer dat afsterven onder zulke
harde omstandigheden had plaats gegrepen. Het
lag in den geest dier dagen om juist dit onder
werp te vermelden op eene wijze, die aantoont,
dat het hart deelnam aan hetgeen met de pen
van den scriba te boek gesteld was. Men
zie eens wat geletterde schrijvers, als De la
Rue en Vrolikhert, die nog wel zooveel jonger
zyn, hiervan maken. In de Acta van den Ker
pe-sonen werden gedood, twee honderd heota-
ren land en 42.000 huizen vernield. Een
dysenterie-epidemie woedt in Kiunsha 't Spikon.
In het district Oita kwamen 116 sterfgevallen
voor van den 31sten Juli tot den 8«ten Au-
gostus, en 372 in de provincie Kumamato tot
den 6den Augustus.
Ingezonden stukken worden in geen geval teruggezonden*
Mynheer de redaoteur 1
Vergun mij, naar aanleiding van uw hoofd
artikel van Dinsdag 13 September 1892, u
beleefdeljjk de volgende vragm te doen:
Waarom zegt ge niet in welk hötel, of in
welke hótels de patiënten van dr Mezger
zoo'n slechte behandeling ondervonden?
Waarom geeft dr Mezger aan de hotel
houders, welke zioh uw artikel niet behoeven
aan te trekken, geen verklaring af, dat het
hun hotel niet betreft?
Zie, veel schade, veel verdriet, veel onaan
genaams kon daardoor worden weggenomen,
en ik, die zelf met vronw en kind eea tyd in
het badhotel van H. J. Vreeburg heb doorge
bracht, kan niet anders dan openlyk verklaren,
dat bediening, verzorging en oonsumptie uit
stekend waren.
Wy spreken tot ieder met lof over Domburg
en het badbOtel en hopen dat de badplaats
in bloei moge toenemen
Gaarne zagen wy, dat ge van dit sohryven
gebruik maaktet, en betuigen n daarvoor bjj
voorbaat onzen hartelyken dank.
Hoogaohtend
A. J. MORKS,
Groningen, 16 Sept. 1892. Ie luitenant.
De schrijver zal zeker wel konnis willen
nomen van het hoofdopstel in dit nommer.
Voor het overige moeten wy hem verwyzen
naar dr Mezger zeiven, die hem, beter dan wy,
kan antwoorden op zyne vragen. Red.
Via
Vertrek
van
Middelburg.
Laatste
buslichting
aan het
hoofdkantoor
Genua (Vederl.)20 Sept.
Brindisi (Eng. dienst). 23 Sept.
Amsterdam (Nederl.) 23 Sept.
Brindisi (Duitsehe dienst). 26 Sept.
Marseille (Lloyd)27 Sept.
Rotterdam (Lloyd) 30 Sept.
Marseille (Fr. dienst)
De Fransche mailbooten doen
Palembang niet aan.
Naar:
CuHujao (Bonaire en Aruba)
via New-York.
Suriname (St. Martin, Saba
en St. Eustatius) via
Southampton
Suriname en Cnra9ao via
Amsterdam
6.05 's avonds.
1.30 'i nam.
6.05 's avonds.
1 30 'a nam.
6.05 's avonds.
6.05 's avonds.
7.15 's morgens
Rionw, Banka en
20 Sept. 9.30 'a avonds.
27 Sept. 11.15 's morgens
2S Sept.
Suriname via St. Nazaire.
6.05 'a avonds.
7.15 morgens
keraad wordt van dit afsterven op twee plaatsen
melding gemaakt en wel in deze bewoordingen'
waaruit niets ongewoons 'te lezen is: „in den
Heere ontslapen", en „door den dood dezer
gemeente ontrukt".
Ttn aanzien zijner aanwezigheid bij het vol
trekken van een doodvonnis, gelieve men mij eene
opmerking toe te staan. Iu hoeverre een Pro-
testantsch leeraar verplicht was, in dit geval
te blijven, totdat de gansche marteling vol-
braebt was, hangt af van het plaatselijk gebruik,
dat mij gedurende dien tijd niet bekend is;
elders was dit niet zoo. De Katholieke gees
telijke placht voor het brekend oog van den
stervenden martelaar der onmenschelijke strafwet
het beeld op te heffen van den stervenden
Verlosser, maar dit was hier het geval niet,
De zware en niet verheffende vervulling van
dezen plioht was opgedragen aan den jongsten
leeraar. Op het onbetwistbaar gezag van den
heer Nagtglas, die geeft wat in de registers van
den Kerkeraad opgenomen is, moeten wij aan
nemen, dat op den sterfdag van Santvoort,
wanneer dan de executie moet gedaan ziju,
behalve een op denzelfden dag als bij beves
tigde, maar in de lijst onder hem geplaatste,
leeraar, nog drie jongere predikanten waren,
en dat Santvoort de vierde in de beurt was
om het werk te doen van het laatst aangeko
men Lid in het Consistorie.
Dr. Borsius geeft nog een ander bewijs tegen
de riebtigheid van het volksverhaal. Blijkens
het Register der Doodvonnissen te Middelburg
is er geen uitgesproken tusschen 30 October
1702 en 18 Februari 1704. Men weet, dat de
doodvonnissen vanouds de bepaling inhielden,
dat ze dadelijk (illico) moesten uitgevoerd
worden. Vraagt nu een medelijdend hart onder
de lezers, of die menschen dan maar onvoor
bereid de eeuwigheid moesten ingaan en zulks
in een' tyd, dat men op deze zaken|heel nauw
lettend was, dan is het antwoord gereed. Aan
de wijze waarop de gevangene bewaakt werd,
om zelfmoord te voorkomen, kon deze de
wetenschap ontleenenhoe zyne zaken
stonden. De bezoeken van geesteljjke of
krankbezoeker toonden hem duidelijk, wanneer
hy niet door een ydele hoop verblind was,
waarheen de Heeren wilden. Eindelijk ver
scheen het Gerecht ter Vierschaar en liet den
gevangene vóór zich verschijnen; ter weerszijde
van hem stonden de Predikant en de Krank
bezoeker. De Schout nam het woorden in den
naam der Heeren Staten van Zeeland, sprak hij
deze woorden: „Schepenen verklaren den ge
vangen te zijn een kind des doods." De rest
is spoedig verteld. De predikant deed in de
daarvoor bestemde kamer een nadrukkelijk"
gebed, waarbij de aanwezenden allen neder-
knielden: daarna plaatsten de heeren zich aan
de geopende vensters, gelijk nog menigeen te
Middelburg ten spiegel van jong en oud beeft
knnnen ziende veroordeelde ging zyn vonnis
te gemoet, naar plaatselijk gebrnik, al of niet
vergezeld van zyn geestelyken by stand.
Het is dns zeker, dat het vonnis van 1702,
zooals dit volgens het register voorgelezen
werd om „illico geëxeenteert te worden" niet
tot den sterfdag van Santvoort opgeschort
werd; bij de rechtspleging van 1704 was hij
niet meer onder de levenden, bij geen der
beide executies was hy jongste predikant.
Zoo wordt, voor deze vertrouwden met vroe
gere zeden althans, deze levensgeschiedenis
zoo alledaagsch mogelijk. Een avontuurlijke
tocht naar den vreemde is ontleend aan
de „schelmen-romans" van die dagen. De
wraaklnstige juffer Van der Mast zal toch
geen ongelukkigen echt begeerd hebben,
die zelfs haar onvermijdelijk moet toege
schenen hebbende censuur was voorheen
aan de orde van den dag en verloor door
al te veel aanwending hare zedeiyke kracht;
de overtreding was dan ook vrij gewoon en
de fout lag by den man, dia geenszins eene
wacht zette voor zijne lippen. By het roman
tische der avontuurlijke reis en het staaltje
van galanterie en een huwelyksplan h la mode,
behoorde nog iets van het tooneelhet drama
tische werd afgespeeld vóór het Middelburgsche
Stadhuis, op het schavot, en de achttiende eeuw
had een stel overleveringen meer, waaraan die
phantasiische jaren van eene met den dag
onzekerder toekomst zooveel behoefte had,
totdat de gansche oude maatschappij zon
ondergegaan zyn in den watervloed der groote
onwenteling, die alles overstroomde, de aloude
landmerken wegspoelde en eene nieuwe wereld
gaf met even nieuwe onvolkomenheden.
Amsterdam, September 1892.
Stoomdrukkerij D. G. Krëber jr Middelburg
