N°. 201.
135e Jaargang.
1892,
Vrijdag
26 Augustus.
'Middelburg 25 Augustus.
Deze courant verschijnt d a g e l'ij k
met uitzondering van Zon- en Feestdagen!
Prys per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.-
Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel.' Bij abonnement lagerj
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen; van 17 regels 1.50;
iedere regel meer f 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte^
Telephoonnommer 139.
LETTEREN "EN KUNST'
ONDERWIJS.
KERKNIEUWS.
UIT STAD EN PROVINCIE
LANDBOUW.
RECHTSZAKEN.
MIDDELBI i;(.StlH' COURANT.
Thermometer.
Agente» te Vlissingen: P. G. d» V«t Mbstdash k Zoon, te Goes; A A, W. Bolland, teKruinincen: F. y. d.Peijx,. te ZierikieeA. C. dn Moon. teTholen: W. A.
A dvertentlën
zjj des avonds nog worden opgenomen
Bg kon. besl. is de hear mr Ph. H. Verbeek,
gepensionneerd West-Indisch hoofdambtenaar,
op zijn verzoek, eervol ontheven van de waar
neming der betrekking van referendaris, chef
van het bnrean West-Indische zaken, bjj het
departement van koloniën.
De gewone andientie van den minister van
hinnenlandsche zaken zal a. Zaterdag niet
plaats hebben.
Te 'i Gravenhage is overleden de heer jhr.
L H. A. Roëll, in leven hoofdcommies bjj het
departement van waterstaat. Jhr. Roëll werd
den 16n Jnni 1822 te Amsterdam geboren en
bereikte das den ouderdom van rnim 70 jaren.
In 1842 werd hg aan het departement van
hinnenlandsche zaken werkzaam gesteld als
adjunct-commies bjj de afdeeling waterstaat:
en klom daarna op tot chef van het kabinet
van den minister bjj dat departement. In 1877,
bjj de oprichting van het departement van
waterstaat, ging de overledene in geljjke be
trekking hier bp over. Hg bleet als zoodanig
werkzaam tot 1 Juli van dit jaar, toen heih
op zgn verzoek eervol ontslag werd verleend
met aanspraak op pensioen.
De gepensioneerde vice-admiraal C. H. Bo-
gaert, in Den Helder overleden, had den ou
derdom van 57 jaren bereikt. Op 15-jarigen
leef tgd trad hg in den zeedienst, waarvoor
toen de opleiding geschiedde op de Koninklijke
Militaire Academie te Breda, en drie jaar later,
den len Januari 1856, begon hg zjjn officiers-
loopbaan, die bekroond werd met de benoeming
van vice-admiraal op 1 Mei jl.
Met ingang van 19 Mei jl. werd hg wogenB
langdnrigen dienst gepensioneerd, onder eervolle
ontheffing van de waarneming der betrekking
van directeur en kommandant der marine te
Willemsoord, tevens kommandant der stelling
van Den Helder.
Van Bogaert's bekwaamheden als artillerist
en technicus op het gebied van het zeewezen
werd menigmaal party getrokken, al dadelgk
in 1879 door hem het bevel op te dragen over
het korps torpedisten der marine. In 1888 deed
hg een reis naar het bnitenland, tot het ver
nemen wat aldaar op het gebied van het t or-
pedo-wezen omging en later werd hjj gecom
mitteerd naar Duitsohland, Oostenryk en Dene
marken, tot het aanknoopen van onderhande
lingen tot den aankoop van visohtorpedo's.
Bekend is 't hoe hg als hoofdofficier en als
kummandant der maritieme-middelen zioh
kweet van het hem opgedragen bevel over de
in de wateren van Atjeh geconcentreerde
soheepsmacht. Ter zake van zgn gedrag by
een der expeditiën tegen Atjeh was hg reeds
benoemd tot ridder 4e klasse der Militaire
Willemeorde, terwgl hem ook het ridderkruis
van den Eed. Leeuw werd geschonken.
Uit zgn diensttgd in de koloniën zg nog
vermeld, dat Bogaert ook heeft deelgenomen
aan een trigonometrische opneming van de reede
van Samarang.
Ook had hg een bgzonderj studie gemaakt
van de militaire strafwetgeving.
Bg het bezoek van den Duitschen keizer aan
Amsterdam stond de marine, die toen in de
wateren aldaar zulk een goed figuur maakte,
onder bevel van den toenmaligen schout-by-
nacht Bogaert, die bjj deze gelegenheid van
den keizer het grootkruis der Pruisische Kroon
orde ontving.
Wanneer de sociale kwestie door de schrgvers
van verhandelingen en romans of wat zg zoo
noemen kon opgelost worden, zg ware
reeds lang niet meer de question brülante van
onzen tjjd. Als nieuwste bydrage tot haar
oplossing schreef de heer J. C. Belinfante ce*
boek, dat hg als „oorspronkelijke sociale
roman" onder den tiiel Streven naar Hooger
bg de heeren Gsbr. E. en M. Cohen te Arn
hem en Nijmegen het licht deed zien. Hg
.bracht" zooals hg in do inleiding zegt
dezen roman >bgeen" (tie) als „een uit het
leven gegrepen intrige, zoo onderhoudend mo
gelijk uitgesponnen, een schets van de
arbeidende klasse, zooals deze in Nederland
leeft, denkt en zioh beweegt, een personifi
catie tevens van die zelfde arbeidende klasse,
en van haar ware en vaLsche vrienden,
en om nog velerlei maer, maar wy willen
alleen vragen, voldoet Streven naar Hooger aan
deze door den schrgver zgn werk toegekende
eigenschappen Het onderhoudende van de
intrige willen we thans da .r laten, ook niet
de vraag bespreken, of dit boek inderdaad
een »roman" alzoo een, letterkundig werk
is; als »tendenz-roman", gelyk de heer Be
linfante het zelf noamt, is dit laatste op zichzelf
reeds twijfelachtig, maar dat Streven naar
Hooger een schets b:edt van de arbeidende
klasse, zooals deze in Nederland leeft, denkt
en zioh bew eegt,— een personifioatie tevens
van diezelfde arbeidende klasse, en van haar
ware en vaische vrienden dit meenen wg
te mogen betwyfelen.
De schrijver geeft een uitvoerig verslag van
het feest eener werklieden-vereeniging, dat in
een vechtparty eindigt, en van de eerzuohtige
plannen van haar praeses Gonsman, maar dit
alles gebenrde vyf en twintig jaar geleden;
een lange tgd gedurende welken de arbeiders
beweging in Nederland en elders een groote
hervorming heeft ondergaan. Ewalyk kunnen
ook de avonturen van een romantisoh juffertje,
dat een kwart eeuw geleden als »eerbaar
meisje" met een verloopen sujet naar Parjjs
vlucht om aan haar Streven naar Hooger te
voldoen, een schets van het leven onzer arbei
ders en hun denken heet en. Als nu de schrgver
aan het slot van zgn boek aan het symboliseeren
gaat en de «beeldsohoone" Mina Brinkhout
met de arbeiders, den soheefmondigen held
Herman met deburgery,denmooien Wipper
met de valsohe volksvrienden vergelijkt,
dan weer kunnen wg daarin niet zien »een
sohets van de arbeidende klasse, zooals deze
in Nederland leeft, denkt en zioh beweegt" en
evenmin >een personificatie tevens van diezelfde
arbeidende klasse en van haar ware en vaische
vrienden."
Van de eigenlyke factoren, die de arbeidende
k assen in beweging brengen, van hun econo
mische en politieke eischen vernemen wg in
den grond niets.
Als medehelper aan de oplossing der sociale
kwestie kenmerkt zion de lieer Belinfante aoor
een groot opportunisme. Hoe echter zal de
sooiale kwestie eenmaal tot een grondige op
lossing komen zooals ook de heer Belinfante
net immers wenscht wanneer men steeds
zich met de gedachte troost, dat het absoluut
volmaakte voor den mensch toch onbereikbaar
is t
Juist dat vertrouwen op het onbereikbare'
dat, onzalige: het is altyd zoo geweest en zal
wel altgd zoo blgven, dient velen maar al te
zeer als dekmantel om in het geheel niets ter
verbetering van onze samenleving te doen.
Men doet bet «sooiaal-demooratisohe stelsel''
niet te niet met machtspreuken als: dat het
«strgdt tegen de door de natuur gewilde ver
scheidenheid van meeningen, opvattingen en
bewegingen der mensobbeid, en wat tegen de
gegevens der natuur strgdt, is onbestaanbaar."
Dat zgn van die ideeën der oude Manchester,
school, die, evenals de poging om de meerderheid
der socialisten als een bende eer- ea heersch-
zuchtigen voor te stellen, tot een lang overwonnen
standpunt behooren.
Niettemin, al geeft hg niet al wat hg in zgn
inleiding belooftzoo maakt de bedoeling
van den heer Belinfante aanspraak op waar
deering. Zyu Bohets ten slotte van Herman's
onderneming en diens hervormingsplannen
getuigt dat hg het goed meent met de arbei
ders en zgn medeburgers. Als populaire Lectuur
verdient zgn boek vele lezers te vinden, te
meer wanneer zg 's schrgvers wensch vervullen
en handelen overeenkomstig zgn prgzenswaardig
idee: «Streven naar hooger door onderling
hulpbetoon in liefde."
De energieke uitgevers, die reeds met zoo
menige fraaie en goedkoope bewerking van
degelgke werken van vreemden bodem onze
leestafel verrykten, zorgden voor een flink
uiterlgk van Streven naar Hooger.
Geen oorspronkelgke roman maar een bnndel
anspruchslose humoristische verhalen van Julius
Stinde, onder den titel De Katjes, boden de
zelfde uitgevers ons nog ter aankondiging aan.
Sedert Fran Buchholz haar reis door de wereld
maakte, kan Jnlius Stinde zich op een ruimen
lezerskring beroemen, die om beurten ?gt>
eenvoud, zgn teergevoeligheid en zgn humor
bewonderen. Deze goede eigenschappen zullen
zg weervinden in den nienwen bnndel verhalen,
waarvan Gerard Keller de vertaling op zich
nam. Humor is er in het eerste verhaal: De
Katjes, die de goede verstandhouding van de
bewoners van een hnis in een der voorsteden
van Berlgn op zware proef stellen. Fr au Buchholz
en haar gezonde, yroolyke luimen laten zich
herkennen in de geschiedenis van den Jongen
man die graag een baard wilde hébben. Uit de
overige verhalen, waarvan het laatste de Cotillon
het uitvoerigste is, spreekt een groote dosis
gezond mensohenverstand, gepaard met een
goed hart.
Een loftuiting op het vloeiende Nederlandsch
van den vertaler zou nietB dan een gemeen
plaats zgn. Op druk, formaat, papier en prys
is niets aan te merken.
Zooals gemeld is treedt Sarah Bernhardt
in September in ons land op. Van eene poging
om ook Middelburg het voorreoht te verschaffen
de groote actrioe in zgn midden te zien op
treden is afgezien moeten worden met het oog
op de zeer hooge finanoieele eisen tn, die ge
steld worden.
Voor de tooneellief hebbers in onze omgeving
is het daarom misschien van belang te weten
dat Sarah Bernhardt Donderdag 22 September
te Rotterdam optreedt.
Volgens de Événement heeft Sarah Bern-
nardt een tooneelstus geschreven.
In de Internationale Verlags- und K nts-
anstalt (A. Von Hagen Co.) te Munch.n,
Zurioh en New-York zal versohynen een
Illustrirte Welt- und Reisebibliuthek, Sliidte und
Landschaften in Wort und Bild, een verzame
ling reisgidsen, maar in den ruimsten zin van
net woord. De collectie zal geopend worden
met Chicago, waarna een aantal steden vau
Europa, Amerika, Afrika enz. znllen volgen-
Uit ons land worden in het prospectus ge
noemd Den Haag, Scheveningen, Rotterdam,
Utrecht en Viissingen.
Voor de betrekking van onderwyzeres
aan de openbare lagere school te Oost- en
West-Souburg, op eene jaarwedde van f 400,
heeft zich slechts eene sollicitante aangemeld.
Voor die betrekking meldden zioh het vorige
jaar 9 sol icitanten aan.
Te Haarlem is, zooals gisteren nog in een
deel der oplaag werd medegedeeld, benoemd
tot leeraar in de Hoogduitsehe taal aan de
hoogere burgerschool met vgf jarigen cursus de
heer A. Günther, leeraar aan de H. S. te
Goes.
De opbrengst der dit jaar gehouden col
lecte voor de scholen met den by bel bedroegen
te Kloetinge 40.Zaamslag 474.75 en
Zoutelande c. a. 16.30.
Woensdag oentend kwam te Middelburg
voor de eerste maal in de z. g. Noorderkerk
bijeen de Provinciale Synode der Gereformeerde
kerken in Zeeland.
Tot voorzitter van bet moderamen werd
gekozen de heer A. Littooy van Middelburg,
tot scriba de heer Wolf van Serooskerke;
en tot hunne assessoren de heeren Keulemans
van Zierikzee en Wolf van Axel.
De heer Eiffers van Wolfaartsdyk werd be
noemd tot penningmeester.
De vergadering tffide twintig stemhebbende
leden, nl. tien predikanten en tien ouderlingen.
Besloten is ue volgende prov. syno.e te Goes
te houden, halt Juli van het volgend jaar.
(De Z.)
Woensdagavond werd,- onder voorzitter-
sohap van den heer E. Baart, in de kleine
bovenzaal der soeieteit de Vergenoeging eene
algemeens vergadering gehouden van de afdee
ling «Middelburg" der Vereeuiging t. b. van
tabrieks- en handwerksnijverheid in Nederland,
die ouder gewoonte slecht werd bezocht. Im
mers slechts een viertal bestuursleden en niet
meer dan twee gewone leden waren aanwezig.
Eg zoo weinig belangstelling van hen, die
deel uitmaken van de afdeeling, kunnen wg
o. i. kort zgn in de mededeeling van het
verhandelde.
Daarom bepalen wg ons tot het volgende
Met betrekking tot de punten van besohry
ving voor de algemeene vergadering, Vrydag
2 en Zaterdag 3 September te 's Gravenhage
te honden, werd goedgevonden den afgevaar
digde in de meeste gevallen de vryheid van
handelen te laten of de opdracht gedaan de
conclusiën te steunen. Vermeldenswaard acht
ten wg het dat den afgevaardigde werd opge
dragen zich met de cone'usie van de afdeeling
's Hage te vereenigen, wat aangaat da verwar
ming van spoorwegcompartimenten 3e klasse.
Ter benoeming van een afgevaardigde ter
algemeene vergadering werden door het bestnur
voorgedragen de heer J. C. Pilaar en D. G.
Ktöber Jr. Eerstgenoemde werd met algemeene
stemmen, behalve een op den heer Kröber
uitgebracht, benoemd.
Voor plaatsvervangend afgevaardigde beval
het bestuur aan de heeren C. Bondewgnse en
U, F. Auer. Benoemd werd eerstgenoemde met
algemeene stemmeneen briefje was blanco.
Eindelijk was aan de orde de benoeming van
een bestuurslid ter vervanging van den beer
J. H. Sngders, aan de beurt van aftreding en
niet herbenoembaar. Het bestuur droeg voor
de heeren mr E. Fokker en C. A. Goethals.
Eerstgenoemde werd met algemeene stemmen
benoemd behalve een, op den heer C. A. Goethals
uitgebracht.
Al de benoemden verklaarden zioh bereid
de benoeming aan te nemen.
Het turnfeest, dati September te Viissingen
plaats heeft, zal worden opgeluisterd door het
muziekkorps der dd. schuitsry te Middelburg,
's Morgens verleent dit korps zgne medewerking
aan den optocht van het stadhuiB naar het
badhuis; gedurende de uitvoering geeft het
een matinée en des avonds een groot concert
aan het badhuis.
Als de koninklyke maatschappij de Schelde
niet spoedig opdracht ontvangt tot het bouwen
van nienwe schepen, dan ziet het er voor de
werklieden op die werf maar donker uit. Naar
men ons meldt zullen a. Zaterdag reeds een
300tal werklieden, uit gebrek aan werk, worden
bedankt.
Behalve de gemeenten Borssele, Koude-
kerke en Biggekerke bezocht de commissaris
der koningin ook jl. Maandag de gemeente
Oost- en West-Sou bnrg. Dat de inwoners dier
gemeente met dat bezoek zeer waren ingenomen,
bewezen de talrjjk uitgestoken vlaggen.
Van de gelegenheid tot audiëntie werd ook
daar geen gaDruik gemaakt.
Woensdag middag schrikten op het dorp
Westkapelle de voor een gelost wordenden
wagen gespannen paarden, tengevolge waarvan
zjj op hol Bloegen. De vrouw van J. H. Jz.,
gehuwd met den zoon van den eigenaar der
paarden, passeerde juist op dut oogenblik en
geraakte onder de dieren; zg werd aan hoofd
--ii SHknnnad- De oaurden
werden spoedig tot staan gebracht.
Bjj het dezer dagen gehouden notariëel
staatsexamen is o. a. voor het le gedeelte
geslaagd dhr. J. Pilaar te Goes.
Door de afdeeling Terneuzen der schippers-
vereeniging Schuttevaer is een adres gezonden
aan den minister van marine, waarin wordt
te kennen gegeven
dat wegens het druk gebruik, hetwelk daar
van door de schipperg wordt gemaakt, groote
behoefte wordt gevoeld aan betonning van
het belangryke vaarwater langs Hoofdplaat
en Breskens, en wel aan:
1 zwarte ton op de Westpunt van den Lagen
Springer, welk punt blyft uitwerken en waar
de bodem in het vaarwater steeds aan groote
verandering onderhevig is;
1 zwarte ton tussohen deze ton en de zwarte
ton no. 1*
1 zwarte ton bg het Vlissingsohe gat vóór
Hoofdplaat
2 zwarte tonnen tussohen deze ton en de
Witte ton W 3 bg Breskens;
1 witte ton of eenige bakens langs den
oever van den Baarsande polder
dat verder noodig is nog eene witte ton
aan den oostelyken ingang van het vaarwater
tusschen de ton aan den Nieuwe Neuzenpolder
Z.H.H.S. en de witte ton no. 3;
dat door de herplaatsing onlangs van eenige
betonning in het vaarwater langs den Eendragt-
polder naar Hoedekenskerke een groote dienst
aan de schipperg is bewezen, die door haar
zeer wordt gewaardeerd
dat door de schipperg veel wordt gevaren
tnsachen de Brouwerplaat ea de Molenplaat,
daar dit dikwyls mogeiyk is en groote bekor
ting geeft, in verband waarmede door haar
eveneens groote benoefte wordt gevoeld aan
nog eene witte ton tusschen de witte tonnen
O en no. 1, liggende langs de platen van
Ossenisse en de Molenplaat.
Om al die redenen wordt de minister ver
zocht in al de aangewezen behoeften wel te
willen doen voorzien, terwgl, wanneer mocht
kunnen' worden besloten tot het leggen tevens
ten behoeve van de vaart tusschen de Brou-
werplaat en de Molenplaat van een paar
zwarte tonnen, daarmede insgelyks groote
dienst aan de schipperg zou worden bewezen.
(Tem. Crt.)
Men sohrgft ons uit Biervliet:
In de raadszitting van DinBdag jl. werd de
begrooting aangeboden een brief van het
boofa der sohool no 2, tot dankbetuiging voor
de verhoogde bezoldiging, voorgelezen en tot
waarnemend-seoretaris benoemd de heer P. W,
j Maarleveld. De secretaris, de heer W, Maar
leveld, is reeds gemimen tgd lydende aan eene
ernstige ziekte. Voorzeker zgn wg de tolk der
ingezetenen, waar wg den wensch uiten, dat
deze zoo kundige beambte weldra moge her
stellen.
De volgende versohillende lezingen over
vacantie sohrjjft oen onzer lezers ons
Eenigen zgn van meening, dat de vacantie
nnttig en noodig is voor de onderwijzers, op
dat die zich nl. eenigen tgd kunnen bewegen
buiten den kring der onschuldige asempjes...
Anderen beweren dat de kinderen behoefte
hebben aan vaoantie, zg moeten eens in bosoh
en wei kunnen loopen: de boog kan niet
altgd gespannen zgn.
Maar de nieuwste lezing is wel, dat de
vacantie goed is voor de ouders, omdat deze
in die twee ot meer weken de waarde van
den onderwyzer loeren beseffen, en tot de
overtuiging komen, dat hnnne lievelingen tooh
niet altgd even lief zgn.
De Staatscourant bevat het verslag van de
verwachtingen omtrent den te velde staanden
oogst over het jaar 1892, ia de provincie Zeeland.
Van de wintergranen bleek veel verloren
gegaan, dat door andere vrucht moest worden
vervangen. Wat men heeit laten staan, bleef
gewoonlijk te dun, maar de verder zeer gun
stige groei bracht eene goed gevulde aar te
voorschijn, zoodat thans over het geheel een
vrij ruim beschot van zeer goede kwaliteit
wordt verwacht.
De zomergranen, rogge, gerst en haver,
zullen grootendeels een zeer voldoend beschot
geven, ook wat het stroo betreft.
De erwten ontwikkelden zich zeer voorspoe
dig en geven grootendeels een schoonen oogst.
In enkele streken werd echter door lais en
rups op sommige akkers veel verwoesting aan-
gericnr.
Bruine en witte (stam) boonen staan gunstig
en kunnen, zoo geen tegenspoed wordt onder
vonden, een goed gewas opleveren.
Van de paarden boonen was de aanslag
minder gunstig dan bij de erwten, terwijl de
luis hier en daar veel schade deed, zoodat
deels eene zeer matige, deels eene vrij ruime
opbrengst wordt verwacht.
Het winterkoolzaad doorstond den winter vrij
goed, maar de verdere ontwikkeling was meestal
niet voorspoedig, zoodat de uitkomst voor een
groot gedeelte hoogstens middelmatig schynt
te zijn; het zomergewas is bevredigend van
opbrengst, waar het althans niet, zooals in
Schouwen en vooral in Zuid-Beveland met
menigen akker het geval was, door de rupsen
werd aangetast en grootendeels vernield.
Het vlas is als altgd zeer verschillend. Hoe
wel meestal te kort, is de plant toch stevig en
belooft zij een goed gewicht. De prijzen, bij
verkoop te velde gemaakt, waren dan ook
bevredigend. Ook dit gewas had in sommige
streken van de rups te lijden,
De aardappelen leveren tot dnsver een uit
muntend gewas, zoowel in kwaliteit als kwan
titeit, en zgn tot nog toe niet door de ziekte
Suikerbieten werden, ook ter vervanging van
wintergranen, dit jaar veel gezaaid. De op
komst liet te wenschen over, maar door ge
volgden krachtigen groei kan thans een bevre
digend beschot worden verwacht.
Van mangelwortels, paardenpenen enz. schynt
de verwachting minder gunstig te zgn.
Van klavervelden en kunst weiden was de
eerste snede meestal vrg goed, de tweede veel
minder, vooral in sommige streken in Zuid-
Beveland en Schouwen, waar dit gewas door
massa's rupsen werd aangetast.
Do weilanden hadden door de droge voor
jaarskoude veel te lyden en leverden weinig
voedselde hooioogst was door het droge
weder wel van goede hoedanigheid, maar, wat
hoeveelheid betreft, ver beneden het gemid
delde.
Woensdag werd voor het hof te 's Graver-
hage behandeld het hooger beroep van de
drie boerenknapen te HeinkenBzand en 's Hee-
renhoek, die wegens diefstal met braak gedu
rende den nacht door de reehtbank te Middelburg
suceessievelyk tot 10, 6 en 8 jaar gevangenis
straf werden veroordeeld. Zooals wjj bg de
behandeling dezer zaak voor de rechtbank
alhier in het breede mededeelden, hebben zg
bg den landbouwer Remiju te Baarland 's nachts
met een boom het raam van eene woning open-
geloopen, door bedreiging de bewoners ge
dwongen in bed te gaan of er te blgven ea
een kast opengebroken, waaruit zjj 200,
