N°. 196.
135° Jaargang.
1892.
Zaterdag
20 Augustus.
Middelburg 19 Augustus.
FEUILLETON.
GEEN ILEUS.
Deze courant verschijnt d a ge li] k
met uitzondering van Zon- en Feeatdagen!
Prija per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.-—I
Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent:
Advertentiën20 cent per regel.' Bij abonnement lagerj
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen; van 17 regels 1.50;
iedere regel meer f 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimtej
Telephoonnommer 139.
LETTEREN* EN KUNST'
ONDERWIJS.
UIT STAD EN PROVINCIE*
MIDDELBURG
Thermometer.
Middelburg 19 Aug. vm. 8 u. 72 gr.
m. 12 u. 76 gr., av. 4 u. 72 gr. F.
Verwacht verend, wind.
Agenten te Vlissingen: P. G. di Vit Mistdaoh t Zooi, te Goes: A. A. WBollaid, te KruiningenF. v. d. Pxijl, te ZierikzeeA. C. de Mooij, te TholenW. A.
van Nnsuwxrauijzjur en te TernensenM. dx Joxöx. Verder xemex alle po»tkxxtorex ei boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenali de
advertentie-bureau's van Nijoh Va* Ditma*, te Rotterdam, ei Gib*. BüOMxn, te Gravemhage, en A. dk la Ma* Am., te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parys en Londen, de Compagnie générale de Publieité étrangère G. L. Datjbt Crs., Joh* F. Joins, opvolger.
A dvertenfICn
moeten des namiddags te één uur
aan het bureau bezorgd zjjn, willen
z|j des avonds nog worden opgenomen
Dezer dagen vestigden wjj de aandacht op
het vlugschrift van den heer H. Pyttersen Tz.,
lid der Tweede kamer, over kolonisatie naar
Suriname.
Ook de Haagsche courant wjjdt daaraan eene
beschouwing, maar acht het aanmoedigen van
landverhuizing naar en kolonisatie van de
West door verarmende of verarmde Nederland-
■ohe landbouwers een verkeerd advies.
De schrijver in dat blad beroept zich op
wcotden van den gepens. kapt.-lnit. ter zee
J. H. P. von Schmidt ant Altenstadt, wien hjj
advies vroeg.
Onbemiddelde Europeanen, meent kol. Von
Schmidt, die in het gematigde klimaat den
grooten landbouw beoefenen, moeten niet naar
een laaggelegen tropisch gewest alB Suriname
gaan, maar liever naar een land met gelijk
soortig klimaat, als b. v. Canada. Daar kan
nen zjj 't volhouden. Wèl zou 't in Sariname
gaan met veeteelt, vrnchtenkweekerjj en handen
arbeid binnenshuis, d ch daarvoor zyn ginds
deskundigen en liefhebbers te over. Zulke
b s a k e n helpen ook de kolonie niet, die
alleen bjj flinke wederopkomst der onltnren
van Liberia-koffie, rjjst, suiker en cacao baat
kan vinden. Men vrage eens het oordeel van
in Sariname verblijf hondende planters. Dezen
zullen zeggen: geeft ons Britsoh-Indiërs me.
huurcontracten van minstens lOjarigen
duur (geljjk Engeland deed in Guyana), of
geeft ons nog veel liever Javanen, die
hier goed voldoon en zich hier kunnen vesti
gen en voortplanten. Bovendien verleende
Engeland den onbemiddelden, dooh betrouw
baren plantere geldelgken steun op weinig
bezwarende voorwaarden.
Dit advies heeft zeker zjjne waarde; maar
dergelijke bedenkingen tegen emigratie naar
de West worden door den heer Pyttersen verre
van over het hoold gezien. Wg wezen er nog op
hoe hg, op grond van dergelgke ongunstige
adviezen, wees op de oorzaken van het mis
lukken van vroegere pogingen, omdat sjj
verkeerd waren opgezet en wer
den uitgevoerd; en op het onloochenbaar
feit dat in de in 1864 opgeheven kolonisatie
aan de Saramacea HoUanüsche kolonisten
gedurende ruim 45 jaren, en dat wel bg zoo
ongunstige omstandigheden, niet alleen in
Suriname hebben geleefd, maar tevens door
handenarbeid tot een zekere mate van welstand
ijjn gekomen.
Er staan andere getuigen tegenover den heer
Yon Schmidt auf Altenstadt; en een daarvan
verklaarde, toen destjjds een poging mislukt
was: .Nogmaals, na eene tienjarige ondervin
ding zeggen wg, dat Suriname teer goed door
Nederlanders kan gekoloniseerd worden, maar
de maatregelen moeten niet in Nederland ge
nomen worden op grond van gesegden van
tweeden of derden. Geen kostbaar bestuur
Slechts een onontbeerlijk administreerend toe-
zioht is voldoende.
>Is het enkel de 6$ ton? Dit geld
staat niet in vergeljjking met de waarde der
uitkomsten, die zjjndat toij door onze arbeid
zaamheid bevestigen dat men in Suriname land-
bouwen kan en landbouwende zgn beslaan vinden
en dat alzoo de kolonisatie van Suriname door
Hollanders mogelijk en dit schoont land van
zijnen ondergang te redden is."
En daarenboven beroept zich de heer Pyttersen
op de getuigenis van den oud-gouverneur van
Snricame, jhr C. A. van Sypestein, die o. a.
het volgende schreef: »Een ruim vierjarig
verbljjf heeft den schrjjver de overtuiging ge
geven, dat voor iemand van geregelde en
werkzame levenswjjie, het klimaat, hoewel
warm en afmattend, doorgaans niet ongezond
en derhalve ook niet ongeschikt voor de ves
tiging van Europeanen is." Verder op den he&r
F. W. Westerouen van Meeteren, die eene
kolonisatie van Europeanen niet onmogeiyk,
acht indien deze niet ten doel heeft de
kolonisten op suikerplantages te laten werken,
„wat gelgk zon staan met moord".
En wat nu de emigratie van Javanen betreft,
hieromtrent zegt de heer Pyttersen
»Eene proefneming met 93 immigranten uit
Java, waaronder 61 mannen, schjjat voorloopig
gelnkkig geslaagd, dooh zjj is vooralsnog op te
kleine sohaax ondernomen, om daaruit gevolg
trekkingen te kannen maken voor de toekomst,
al bestaat er eenige grond voor eene goede
verwachting.
»Dooh ook hierdoor zal aan Sariname niet
gegeven worden wat het in de voornaamste
plaats behoelt: eene arbeidzame, intelligente
bevolking van vrjje burgers, wier belangen éen
zjjn met die der tegenwoordige inwoners, éen
ook met die van het moederland. Deze kan
slechts verkregen worden door de immigratie
van eigen landgenoottn, die genegen zgn daar
een nienw vaderland te gronden, met behoud
van eigen taal, zeden en gewoonten; van
menschen, die, torwjjl zjj d&ar het vrjje burgers
element versterken, een krachtig middel van
vooruitgang en ontwikkeling vormen.
»Wel zon daardoor niet voorzien worden in
de behoefte van de groote cultuur, van de
planters, aan werkkrachten, maar nog altjjd
bljjft waar wat in 1842 door den heer Lans
geschreven werd. »>Men kan overigens niet
genoeg in het oog houden dat de vereeniging
van vele kleinere nijverheidstakken voor het
geheel der bevolking voordeeliger zoude zgn
dan groote ondernemingen, die slechts aan
weinige kapitalisten een aanmerkelijk voordeel
versohaffen."
Uit het JSngeitch.
TI*
T. 8. MELIAINGTON.
XX VIL
Gewaarschuwd.
Adriaan werd gewekt door het laiden eener
schel in een anderen vleugel van het buis. Toen
hg overeind ging zitten om te luisteren,
hield het op, doch werd gevolgd door een
vreemd, klagend geluid. Hij stond op, stak
licht aan, opende zijn denr en keek op
de gang. Aan het einde daarvan stonden twee
dienstboden, die nit bun bed opgeschrikt waren
en angstig met elkaar fluisterden.
Adriaan trok in allerjjl een paar kleeding-
atnkken aan en ging hen tegemoet.
„Wie schelde daar vroeg hy.
Zij wisten het niet. Het was niet de schel
van juffrouw Marianne, of van den heer Earle,
dat wisten zy zeker; en verder was er niemand
in hnis, die schellen kon, vooral des nachts.
Zjj hadden vroeger nog eens om twaalf nur
hooren schellen en hadden nooit kannen ont
dekken wie bet gedaan had. Biykbaar waren
zij bijgeloovig en bang, doch zij volgden Adriaan
toch door de uitgestrekte gangen en portalen,
om naar de oorzaak van dit geheimzinnig ge-
schel te zoeken.
In een der kamers was een ruit gebroken en
er lag glas op den groud, zonder dat iemand
begreep hoe het kwam. Een der bedienden
sprak van dieven en stelde voor Jan te wekken
en dei heer Earle te waarschuwenmaar
Adriaan vond het niet waarachgnlijk, dat dieven
hun komst door schellen zouden aankondigen.
Wat de oorzaak van het leven mocht geweest
zgn, nn was het weer stil en nadat Adriaan
de twee vrouwen zoo veel mogelijk geritst ge
steld had, begaf ieder zich weer naar zijn kamer.
Op dat oogenblik kwam er een slag, die als
met een tooverstaf alle schellen in hnis in be
weging bracht. De vrouwen gilden en vluchtten,
de heer Earle deed zyn deur open en keek om
zichtig rond.
„Wat gebeurt er toch?" riep hij, terwijl
zijt-e tanden klapperden van schrik.
„Waar is de kamer uwer dochter vroeg
Adriaan op zijn beurt hevig ontsteld. „Zon
haar iets overkomen zgn?"
„Hier heengilde Cripps, de kamenier,
„kom gauw!"
Adriaan volgde haar terstond, doch eer hij
de deur van Marianne bereikt had vernam hg
in de verte een zondeiling geüruitch, dat al
lnider en luider werd, als of er een sneltrein
io aantocht was; maar toch niet zoo dnideljjk
Men ziet: de kwestie is nog lang niet uit
gemaakt en de ervaring heeft nog volstrekt
niet voor goed nitspraak gedaan om reeds nn,
op grond van een apodictisch, eenzjjdig oordeel,
den staf te breken over het streven van den
heer Pytterson.
De schrjjver in het Haagsche blad is ook
onzes inziens minder gelnkkig, waar hg het idee
van emigratie naar Sariname bestrydt op grond
der ervating, in den laatsten tjjd met andere lan
den, o. a. Argentinië, California enz., opgedaan.
Het is waar menige immigrant is in die
landen dnpe geworden van gewetenlooze specu
lanten, die zich niet ontzagen om eenvoudige,
goedgeloovige lieden, welke zich gonden bergen
laten beloven, kaal te plukken, uit te plun
deren en hen daarna, naakt uitgeschud en
ellendig, aan hun lot over te laten.
Maar juist dit pleit ervoor om het idee van
den heer Pyttersen niet te verwerpen, en voor
emigratie uit te zien juist naar landen, zooals
Suriname, waarover onze regeering toezicht
neeit, waar zjj alles kan doen om tegen zulke
misbruiken te waken, om op grond van
haar geheel bekende toestanden de arme
of verarmende landgenooten te waarschuwen
en goed en eerlyk voor te lichten.
De vergelgking met genoemde landen gaat
onzes inziens niet op; de ervaring, daar ver
kregen, behoeft, naar onze meening, niet af te
houden van een plan ten opzichte van Sariname,
een land dat aan ons zeiven beboort en welks
bloei en welsjjn voor ons van zoo veel ge
wicht is.
De ministers van binnenlandsche zaken en
van financiën brengen ter algemeene kennis,
dat het laatste lid van de beschikking omtrent
net verbod van in- en doorvoer van lompen,
gebruikte kieedingstnkken en ongewasschen
.gf- en Deddegoea uit Rusland en Aziatisch
Tnrkjje wordt gewjjzigd als volgt:
„Zooveel Rusland en Aziatisch Tnrkjje be
treft, zgn bagages, door reizigers medegebracht,
onder het verbod alleen begrepen, voor zoover
oetreft ongewasschen ljji- en beddegoed, dat
niet mag worden in- of doorgevoerd, dan na,
op de wjjze door den inspecteur van het Ge
neeskundig Staatstoezicht te bepalen, te zgn
gereinigd of ontsmet."
£jj kon. besluit:
is de heer A. van den Oever erkend en
toegelaten als consul van België teTernenzen;
zjjn benoemd tot notaris binnen het arr.
Breda, ter standplaats de gemeente Bergen op
Zoom, W. J. van Grating, candidaat notaris
te Blundert, en A. J. R. ter Horst, candidaat
notaris te Zwolle;
is benoemd bg den grooten staf, tot adjudant
in gewonen dienst van H. M. de koningin, de
ritmeester E. F. C. H. J. baron van Tnyll van
Serooskerken, van dien staf, ordonnans-officier
van H. M.en
meer allerlei verwarde geluiden door elkaar
gelijkende op een wervelwind, die alles
meevoerde op zijn weg. Op dat zelfde oogen
blik dreunde de grond onder hunne voeten, de
zoldering kraakte en viel in groote brokken
urn hen heente midden van ai dat lawaai
boorden zij steeds het breken van glas en het
luiden van schellen, terwjjl al de kaarsen uit
woeien.
De aardbeving hield op, maar het gedruiscb
in de verte duurde voort, ofschoon zachter,
meer als het geknetter van geweervuur in de
verte, of het rollen van stëenen over het strand.
Adriaan voelde hoe de heer Earle zijn arm
greep en hoorde bem hggend vragen: „Wat
is dat
Hy schudde hem evenwel zonder plichtple
gingen af en liep, al struikelende over de brokken
kalk en steen, waarmede de grond bezaaid was,
uaar de kamer van Marianne. Hg hoorde haar
om hulp roepen en draaide zonder aarzelen den
kruk van haar deur om, doch die was op slot.
„Doe open, juffrouw Earle, Marianne, het
hnis valt in. Doe dadelijk open".
„De deur is niet op slot", antwoordde zij
en Adriaan voelde hoe zg zelf van binnen
rachtte den kruk om te draaien.
Het was een stevige deur, evenals als het
houtwerk in het slot. Adriaan zette er zgn
schouder tegen en wilde haar met alle macht
in dawen, maar zij week niet.
„Zij moet gesloten ot gegrendeld zyn",
is de sergeant der artillerie van het leger
in Nederlandsch-Indië K. Ligthart, ter zake
van zgn gedrag bg het vuurgevecht bg het
blokhuis Sabang (Atjeh en onderhoorigheden)
op 4 Mei 1892, benoemd tot ridder 4e klasse
der Militai, e Willemsorde.
Bljjkens een telegram van den gonverneur-
generaal van Nederlandsoh-indië van 18 dezer,
wordt de gouvernements-kofiuoogst op Java
voor dit jaar thans geraamd op 586477 pikols.
Thans is bg den uitgever J. H. van Balen
te Helder compleet versonenenAanteekeningen
op waterbouwkundig gebied door L. R. Plasschaert,
opzichter van den provincialen waterstaat in
Zeeland.
Toen de eerste aflevering van dit belangrjjk
werk van onzen stadgenoot het licht zag, hebben
wg de aandacht onzer lezers daarop gevestigd;
en nn he* voltooid voor onB ligt, kannen wg
gerust verklaren dat het geheel aan ae destjjds
gekoesterde verwachtingen heeft voldaan.
De beoefenaars der water bon wknnde, vooral
de jeugdigen onder hen, znilen in deze «aan
teekeningen", op veeljarige ondervinding ge
grond, zeker heel wat wetenswaardigs vinden.
De nitgever zorgde voor een dnidelyken,
netten druk en een passend kleed.
Het a capella-koor, onder leiding van den
heer Dan. de Lange, zal zich in de maand
Oct. a. s. op nitnoodiging doen hooren in ae
Oewandhaus-zskSkl te Leipzig en drie avonden
in de Philharmonie te Berijjn.
Bg het te 'a Gravenhage afgenomen
wordend examen voor de akte Fransobe taai
1. o. zgn zooals gisteren nog in ean deel
der oplaag werd medegedeeld geslaagd de
heeren J. Schotsman en C. W. Schout van
Middelburg, M. T. van Staalen en J. S. van
den Berge van BrniniBse.
Tut onderwgzer te Hontenisse is nog be
noemd de heer Jansen van Graanw, die echter,
na verhooging zgncr wedde in zgne tegenwoor
dige standplaats, voor de plaats van ƒ550 te
Hontenisse heeft bedankt.
De heer A. den Bouwmeester, op zjjn
verzoek tegen 1 Sept. eervol ontslagen als
hoofd van Bchool A te Biervliet, heeit Dins
dag namiddag jl. afscheid genomen van zjjne
leerlingen en vertrok daarna naar zgne te
genwoordige woonplaats Middelburg. De leer
lingen ontvingen nn een veertien dagen
vaoantie.
Genoemde heer was 28 jaren aldaar werk
zaam en heeft wegens gezondheidsredenen
pensioen aangevraagd en verkregen.
Op de voordracht voor hoofd dor christ.
school te Slnis zgn aiphabetisch geplaatst de
heeren Bloem, hoofd der chr. school te Beek
bergen Van Soheld, idem te Brussel en Zgder-
veld, le onderwgzer te Arnhem.
Tot leeraar in de wiskunde aan het gym
nasium te Amersfoort is benoemd de heer G.
F. G. de Brnyn, te Arnhem.
riep hy hygend „zie nog eens goed, Marianne".
Zy antwoordde niet, maar liet den kruk los.
„Spreek, Marianne!" riep hij in wanhoop
uit. „Laat my uw stem weer hooren".
Geen antwoord. Razend van angst deed hij
een stap achteruit en viel met een aanloop
tegen de denr aan nog kwam er geeu be
weging in, doch er stortte een zwaar stuk
hout naar beneden, tegen bem aan en wierp
hem op den grond, waar by roerloos bleet
liggen. Nu kwam de heer Earle hem ter hulp
en eindelijk verscheen Jan Pook, die wat lang
werk had gehad om zgn livrei aan te trekken.
Maar Adriaan vergat alles, behalve het gevaar
waarin Marianne verkeerde, in een vertrek dat
elk oogenblik kon instorten, hg vreesde eigen-
ijk, nu hij haar stem niet meer hoorde, dat zij
reeds getroffeu, zoo niet gedood was. Hij richtte
zich das op, schndde de brokken hont van zich
af en zonder op zijne eigen kneuzingen te
letten, herhaalde hg zgn aanval op de deur,
die nu gedeeltelijk week, daar bet neergevallen
houtwerk ruimte had gemaakt. Hg wrong
zich door de nauwe opening en keek de kamer
rond. De maan scheen door het verbrijzelde
venster, de vloer lag bestrooid met stukken
van het plafond, de meubels waren omgevallen
en gebrokenmaar Marianne was nergens te
zien. Hijgend en roepende doorzocht Adriaan
elk hoekje, steeds vreezende haar verpletterd
te vinden maar er was gebn spoor van haar
te ontdekken.
De oollecte voor de scholen met den
bgbel bracht op te Hoek bg Ternenzen 181.89
en Grjjpakerke met Battingen en Hoogelnnde
51.36.
Met genoegen boorden wg deze week
nogmaals de Künstler-Kapelle Olk-Decker, die
eiken avond in het Grand Hotel des Bains te
Vlissingen een concert geeft. Na de zomer
ons de laatste dagen met zulke heerljjke zaohte
avonden verrast, knnnen wg niet genoeg onzen
lezers aansporen nog van deze gnnBtige gele
genheid, een goede kapel te hooren, gebrnik
te maken. Wanneer men niet den geheelen
avond in de zaal wil toeluisteren, kan men het
muzikaal genot aiwiBBelen en op het terras
eenige aangename oogen blikken slgten. Spoedig
staat de winter weder voor de deur, dat
men dus thans nog van «ons Scheveningen"
geniete.
Over de verdiensten der kapel Olk-Decker
schreven wg reeds, wg willen thans nog
sleohts de aandacht vestigen op het met smaak
gekozen, zeer gevarièerd programma, dat eiken
avond met succes wordt ten uitvoer gebracht.
Zoo hoorden wg eenige dagen geleden een
interessante Gavotte Marie Antoinette nit 1774,
zeer fijn en geacheveerd voorgedragen, terwjjl
de violist met een paar soli een welverdiend
applaus voor zgn fraai spel uitlokte. Niemand
verzuime deze kapel te gaan hooren.
Gedurende de maand September wordt
op de Waster-Schelde de zomerdienstregeling
bestendigd en komt er sleohts een kleine wy-
ziging in den dienst van Ternenzen naar
Vlissingen.
Wg vestigen de aandacht op de desbetreffende
mededeeling onder de gewone annonce.
De Tesselschade-bai&ai, in het Grand
Hotel des Bains te Vlissingen gehouden, heeft
aan de daarvan gekoesterde verwaohting alles
zins beantwoord. Beide dagen en vooral Don
derdag avond werd de etalagd druk bezocht en
«oor een belangrgk bedrag verkocht.
in de zelfvoldoening, die elke goede daad
teweeg brengt, en de zekerheid de dames werk
sters op nieuw aan werk, dat is brood, te
kunnen helpen, tullen zeker zoowel de dames
bestuurderessen van de afdeeling Middelburg—
Vlissingen als de jonge dames, die, niettegen
staande de tropische hitte, haar bg den verkoop
zoo yverig en onvermoeid terzjjde stonden, haar
beste belooning vinden.
Het stoomschip Gedé, dat voor rekening
van de Rotterdamscke Lloyd op de Schelde ge
bouwd wordt, zal Woensdag a. 24 Augustus,
des namiddags te drie uren, van stapel loopen.
Mtt 1 Sept. e. k. wordt de machinist le
kl. v. k. J. H. Gjjzen ontheven van het honden
van het dagaljjksoh toezicht op de werkzaam
heden aan genoemde Koninklyke Maatschappij
voor de Departementen van Koloniën en
Marine, en vervangen door den machinist le
kl. P. J. v. d. Rjjst. Eerstgenoemde maohinist
wordt met dien datum geplaatst bg de
conservatie aan 's Rgks Marinewerf te Am
sterdam.
Zon zij uit bet raam gesprongen zgn? Hy
stortte byna over bet bouwvallige kozijn naar
beneden, io zgn yver om te zien ot dat onheil
werkelgk had plaats gehad. De grond, ongeveer
dertig voet onder hem, lag in de sebaduw maar
hij zag toch wel dat Marianne daar niet lag.
Wederom verhief hij zyn stem en riep haar
op wanhopigen toon en, terugkeereade naar
de deur, waardoor hy was binnengedrongen,
vond hij het portaal verlaten. De heer Earle
was weg en Jan was hem gevolgd; toen een
uieuwe nederstorting hem gewaarschuwd bad
dat het dak inviel.
„Lafaard", mompelde Adriaan, „hoe wreed
om haar aldns in den steek te laten. O,
Marianne! waar zal ik u vinden? Spreek
als gij leeft", riep hij luid. „Ik blijf hier om
u te helpen, ik zal met n sterven als het
moet maar u niet verlaten."
Op dat oogenblik hóórde hy haar stem, die
oem riep„Mijnheer Brooke Adriaan
kom hier, red u!'
Opziende ontwaarde hij verder op het portaal,
waar het gebouw nog ongedeerd was, den heer
Eaile met al de bedienden om zich heen, en
daar stond ook Marianne by. Zg was door
een deur in het beschot van haar kamer, in
andere vertrekken en op het portaal gekomen
en zoo waren zy allen te zamen gevlucht.
„Adriaan 1 Adriaan 1" gilde zg. „Kom
hieren zg verliet bet veilige plekje waar
zij stond om bem te gam balen j maar baar