N°. 196. 135° Jaargang. 1892. Zaterdag 20 Augustus. Middelburg 19 Augustus. FEUILLETON. GEEN ILEUS. Deze courant verschijnt d a ge li] k met uitzondering van Zon- en Feeatdagen! Prija per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.-—I Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent: Advertentiën20 cent per regel.' Bij abonnement lagerj Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen; van 17 regels 1.50; iedere regel meer f 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimtej Telephoonnommer 139. LETTEREN* EN KUNST' ONDERWIJS. UIT STAD EN PROVINCIE* MIDDELBURG Thermometer. Middelburg 19 Aug. vm. 8 u. 72 gr. m. 12 u. 76 gr., av. 4 u. 72 gr. F. Verwacht verend, wind. Agenten te Vlissingen: P. G. di Vit Mistdaoh t Zooi, te Goes: A. A. WBollaid, te KruiningenF. v. d. Pxijl, te ZierikzeeA. C. de Mooij, te TholenW. A. van Nnsuwxrauijzjur en te TernensenM. dx Joxöx. Verder xemex alle po»tkxxtorex ei boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenali de advertentie-bureau's van Nijoh Va* Ditma*, te Rotterdam, ei Gib*. BüOMxn, te Gravemhage, en A. dk la Ma* Am., te Amsterdam. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parys en Londen, de Compagnie générale de Publieité étrangère G. L. Datjbt Crs., Joh* F. Joins, opvolger. A dvertenfICn moeten des namiddags te één uur aan het bureau bezorgd zjjn, willen z|j des avonds nog worden opgenomen Dezer dagen vestigden wjj de aandacht op het vlugschrift van den heer H. Pyttersen Tz., lid der Tweede kamer, over kolonisatie naar Suriname. Ook de Haagsche courant wjjdt daaraan eene beschouwing, maar acht het aanmoedigen van landverhuizing naar en kolonisatie van de West door verarmende of verarmde Nederland- ■ohe landbouwers een verkeerd advies. De schrijver in dat blad beroept zich op wcotden van den gepens. kapt.-lnit. ter zee J. H. P. von Schmidt ant Altenstadt, wien hjj advies vroeg. Onbemiddelde Europeanen, meent kol. Von Schmidt, die in het gematigde klimaat den grooten landbouw beoefenen, moeten niet naar een laaggelegen tropisch gewest alB Suriname gaan, maar liever naar een land met gelijk soortig klimaat, als b. v. Canada. Daar kan nen zjj 't volhouden. Wèl zou 't in Sariname gaan met veeteelt, vrnchtenkweekerjj en handen arbeid binnenshuis, d ch daarvoor zyn ginds deskundigen en liefhebbers te over. Zulke b s a k e n helpen ook de kolonie niet, die alleen bjj flinke wederopkomst der onltnren van Liberia-koffie, rjjst, suiker en cacao baat kan vinden. Men vrage eens het oordeel van in Sariname verblijf hondende planters. Dezen zullen zeggen: geeft ons Britsoh-Indiërs me. huurcontracten van minstens lOjarigen duur (geljjk Engeland deed in Guyana), of geeft ons nog veel liever Javanen, die hier goed voldoon en zich hier kunnen vesti gen en voortplanten. Bovendien verleende Engeland den onbemiddelden, dooh betrouw baren plantere geldelgken steun op weinig bezwarende voorwaarden. Dit advies heeft zeker zjjne waarde; maar dergelijke bedenkingen tegen emigratie naar de West worden door den heer Pyttersen verre van over het hoold gezien. Wg wezen er nog op hoe hg, op grond van dergelgke ongunstige adviezen, wees op de oorzaken van het mis lukken van vroegere pogingen, omdat sjj verkeerd waren opgezet en wer den uitgevoerd; en op het onloochenbaar feit dat in de in 1864 opgeheven kolonisatie aan de Saramacea HoUanüsche kolonisten gedurende ruim 45 jaren, en dat wel bg zoo ongunstige omstandigheden, niet alleen in Suriname hebben geleefd, maar tevens door handenarbeid tot een zekere mate van welstand ijjn gekomen. Er staan andere getuigen tegenover den heer Yon Schmidt auf Altenstadt; en een daarvan verklaarde, toen destjjds een poging mislukt was: .Nogmaals, na eene tienjarige ondervin ding zeggen wg, dat Suriname teer goed door Nederlanders kan gekoloniseerd worden, maar de maatregelen moeten niet in Nederland ge nomen worden op grond van gesegden van tweeden of derden. Geen kostbaar bestuur Slechts een onontbeerlijk administreerend toe- zioht is voldoende. >Is het enkel de 6$ ton? Dit geld staat niet in vergeljjking met de waarde der uitkomsten, die zjjndat toij door onze arbeid zaamheid bevestigen dat men in Suriname land- bouwen kan en landbouwende zgn beslaan vinden en dat alzoo de kolonisatie van Suriname door Hollanders mogelijk en dit schoont land van zijnen ondergang te redden is." En daarenboven beroept zich de heer Pyttersen op de getuigenis van den oud-gouverneur van Snricame, jhr C. A. van Sypestein, die o. a. het volgende schreef: »Een ruim vierjarig verbljjf heeft den schrjjver de overtuiging ge geven, dat voor iemand van geregelde en werkzame levenswjjie, het klimaat, hoewel warm en afmattend, doorgaans niet ongezond en derhalve ook niet ongeschikt voor de ves tiging van Europeanen is." Verder op den he&r F. W. Westerouen van Meeteren, die eene kolonisatie van Europeanen niet onmogeiyk, acht indien deze niet ten doel heeft de kolonisten op suikerplantages te laten werken, „wat gelgk zon staan met moord". En wat nu de emigratie van Javanen betreft, hieromtrent zegt de heer Pyttersen »Eene proefneming met 93 immigranten uit Java, waaronder 61 mannen, schjjat voorloopig gelnkkig geslaagd, dooh zjj is vooralsnog op te kleine sohaax ondernomen, om daaruit gevolg trekkingen te kannen maken voor de toekomst, al bestaat er eenige grond voor eene goede verwachting. »Dooh ook hierdoor zal aan Sariname niet gegeven worden wat het in de voornaamste plaats behoelt: eene arbeidzame, intelligente bevolking van vrjje burgers, wier belangen éen zjjn met die der tegenwoordige inwoners, éen ook met die van het moederland. Deze kan slechts verkregen worden door de immigratie van eigen landgenoottn, die genegen zgn daar een nienw vaderland te gronden, met behoud van eigen taal, zeden en gewoonten; van menschen, die, torwjjl zjj d&ar het vrjje burgers element versterken, een krachtig middel van vooruitgang en ontwikkeling vormen. »Wel zon daardoor niet voorzien worden in de behoefte van de groote cultuur, van de planters, aan werkkrachten, maar nog altjjd bljjft waar wat in 1842 door den heer Lans geschreven werd. »>Men kan overigens niet genoeg in het oog houden dat de vereeniging van vele kleinere nijverheidstakken voor het geheel der bevolking voordeeliger zoude zgn dan groote ondernemingen, die slechts aan weinige kapitalisten een aanmerkelijk voordeel versohaffen." Uit het JSngeitch. TI* T. 8. MELIAINGTON. XX VIL Gewaarschuwd. Adriaan werd gewekt door het laiden eener schel in een anderen vleugel van het buis. Toen hg overeind ging zitten om te luisteren, hield het op, doch werd gevolgd door een vreemd, klagend geluid. Hij stond op, stak licht aan, opende zijn denr en keek op de gang. Aan het einde daarvan stonden twee dienstboden, die nit bun bed opgeschrikt waren en angstig met elkaar fluisterden. Adriaan trok in allerjjl een paar kleeding- atnkken aan en ging hen tegemoet. „Wie schelde daar vroeg hy. Zij wisten het niet. Het was niet de schel van juffrouw Marianne, of van den heer Earle, dat wisten zy zeker; en verder was er niemand in hnis, die schellen kon, vooral des nachts. Zjj hadden vroeger nog eens om twaalf nur hooren schellen en hadden nooit kannen ont dekken wie bet gedaan had. Biykbaar waren zij bijgeloovig en bang, doch zij volgden Adriaan toch door de uitgestrekte gangen en portalen, om naar de oorzaak van dit geheimzinnig ge- schel te zoeken. In een der kamers was een ruit gebroken en er lag glas op den groud, zonder dat iemand begreep hoe het kwam. Een der bedienden sprak van dieven en stelde voor Jan te wekken en dei heer Earle te waarschuwenmaar Adriaan vond het niet waarachgnlijk, dat dieven hun komst door schellen zouden aankondigen. Wat de oorzaak van het leven mocht geweest zgn, nn was het weer stil en nadat Adriaan de twee vrouwen zoo veel mogelijk geritst ge steld had, begaf ieder zich weer naar zijn kamer. Op dat oogenblik kwam er een slag, die als met een tooverstaf alle schellen in hnis in be weging bracht. De vrouwen gilden en vluchtten, de heer Earle deed zyn deur open en keek om zichtig rond. „Wat gebeurt er toch?" riep hij, terwijl zijt-e tanden klapperden van schrik. „Waar is de kamer uwer dochter vroeg Adriaan op zijn beurt hevig ontsteld. „Zon haar iets overkomen zgn?" „Hier heengilde Cripps, de kamenier, „kom gauw!" Adriaan volgde haar terstond, doch eer hij de deur van Marianne bereikt had vernam hg in de verte een zondeiling geüruitch, dat al lnider en luider werd, als of er een sneltrein io aantocht was; maar toch niet zoo dnideljjk Men ziet: de kwestie is nog lang niet uit gemaakt en de ervaring heeft nog volstrekt niet voor goed nitspraak gedaan om reeds nn, op grond van een apodictisch, eenzjjdig oordeel, den staf te breken over het streven van den heer Pytterson. De schrjjver in het Haagsche blad is ook onzes inziens minder gelnkkig, waar hg het idee van emigratie naar Sariname bestrydt op grond der ervating, in den laatsten tjjd met andere lan den, o. a. Argentinië, California enz., opgedaan. Het is waar menige immigrant is in die landen dnpe geworden van gewetenlooze specu lanten, die zich niet ontzagen om eenvoudige, goedgeloovige lieden, welke zich gonden bergen laten beloven, kaal te plukken, uit te plun deren en hen daarna, naakt uitgeschud en ellendig, aan hun lot over te laten. Maar juist dit pleit ervoor om het idee van den heer Pyttersen niet te verwerpen, en voor emigratie uit te zien juist naar landen, zooals Suriname, waarover onze regeering toezicht neeit, waar zjj alles kan doen om tegen zulke misbruiken te waken, om op grond van haar geheel bekende toestanden de arme of verarmende landgenooten te waarschuwen en goed en eerlyk voor te lichten. De vergelgking met genoemde landen gaat onzes inziens niet op; de ervaring, daar ver kregen, behoeft, naar onze meening, niet af te houden van een plan ten opzichte van Sariname, een land dat aan ons zeiven beboort en welks bloei en welsjjn voor ons van zoo veel ge wicht is. De ministers van binnenlandsche zaken en van financiën brengen ter algemeene kennis, dat het laatste lid van de beschikking omtrent net verbod van in- en doorvoer van lompen, gebruikte kieedingstnkken en ongewasschen .gf- en Deddegoea uit Rusland en Aziatisch Tnrkjje wordt gewjjzigd als volgt: „Zooveel Rusland en Aziatisch Tnrkjje be treft, zgn bagages, door reizigers medegebracht, onder het verbod alleen begrepen, voor zoover oetreft ongewasschen ljji- en beddegoed, dat niet mag worden in- of doorgevoerd, dan na, op de wjjze door den inspecteur van het Ge neeskundig Staatstoezicht te bepalen, te zgn gereinigd of ontsmet." £jj kon. besluit: is de heer A. van den Oever erkend en toegelaten als consul van België teTernenzen; zjjn benoemd tot notaris binnen het arr. Breda, ter standplaats de gemeente Bergen op Zoom, W. J. van Grating, candidaat notaris te Blundert, en A. J. R. ter Horst, candidaat notaris te Zwolle; is benoemd bg den grooten staf, tot adjudant in gewonen dienst van H. M. de koningin, de ritmeester E. F. C. H. J. baron van Tnyll van Serooskerken, van dien staf, ordonnans-officier van H. M.en meer allerlei verwarde geluiden door elkaar gelijkende op een wervelwind, die alles meevoerde op zijn weg. Op dat zelfde oogen blik dreunde de grond onder hunne voeten, de zoldering kraakte en viel in groote brokken urn hen heente midden van ai dat lawaai boorden zij steeds het breken van glas en het luiden van schellen, terwjjl al de kaarsen uit woeien. De aardbeving hield op, maar het gedruiscb in de verte duurde voort, ofschoon zachter, meer als het geknetter van geweervuur in de verte, of het rollen van stëenen over het strand. Adriaan voelde hoe de heer Earle zijn arm greep en hoorde bem hggend vragen: „Wat is dat Hy schudde hem evenwel zonder plichtple gingen af en liep, al struikelende over de brokken kalk en steen, waarmede de grond bezaaid was, uaar de kamer van Marianne. Hg hoorde haar om hulp roepen en draaide zonder aarzelen den kruk van haar deur om, doch die was op slot. „Doe open, juffrouw Earle, Marianne, het hnis valt in. Doe dadelijk open". „De deur is niet op slot", antwoordde zij en Adriaan voelde hoe zg zelf van binnen rachtte den kruk om te draaien. Het was een stevige deur, evenals als het houtwerk in het slot. Adriaan zette er zgn schouder tegen en wilde haar met alle macht in dawen, maar zij week niet. „Zij moet gesloten ot gegrendeld zyn", is de sergeant der artillerie van het leger in Nederlandsch-Indië K. Ligthart, ter zake van zgn gedrag bg het vuurgevecht bg het blokhuis Sabang (Atjeh en onderhoorigheden) op 4 Mei 1892, benoemd tot ridder 4e klasse der Militai, e Willemsorde. Bljjkens een telegram van den gonverneur- generaal van Nederlandsoh-indië van 18 dezer, wordt de gouvernements-kofiuoogst op Java voor dit jaar thans geraamd op 586477 pikols. Thans is bg den uitgever J. H. van Balen te Helder compleet versonenenAanteekeningen op waterbouwkundig gebied door L. R. Plasschaert, opzichter van den provincialen waterstaat in Zeeland. Toen de eerste aflevering van dit belangrjjk werk van onzen stadgenoot het licht zag, hebben wg de aandacht onzer lezers daarop gevestigd; en nn he* voltooid voor onB ligt, kannen wg gerust verklaren dat het geheel aan ae destjjds gekoesterde verwachtingen heeft voldaan. De beoefenaars der water bon wknnde, vooral de jeugdigen onder hen, znilen in deze «aan teekeningen", op veeljarige ondervinding ge grond, zeker heel wat wetenswaardigs vinden. De nitgever zorgde voor een dnidelyken, netten druk en een passend kleed. Het a capella-koor, onder leiding van den heer Dan. de Lange, zal zich in de maand Oct. a. s. op nitnoodiging doen hooren in ae Oewandhaus-zskSkl te Leipzig en drie avonden in de Philharmonie te Berijjn. Bg het te 'a Gravenhage afgenomen wordend examen voor de akte Fransobe taai 1. o. zgn zooals gisteren nog in ean deel der oplaag werd medegedeeld geslaagd de heeren J. Schotsman en C. W. Schout van Middelburg, M. T. van Staalen en J. S. van den Berge van BrniniBse. Tut onderwgzer te Hontenisse is nog be noemd de heer Jansen van Graanw, die echter, na verhooging zgncr wedde in zgne tegenwoor dige standplaats, voor de plaats van ƒ550 te Hontenisse heeft bedankt. De heer A. den Bouwmeester, op zjjn verzoek tegen 1 Sept. eervol ontslagen als hoofd van Bchool A te Biervliet, heeit Dins dag namiddag jl. afscheid genomen van zjjne leerlingen en vertrok daarna naar zgne te genwoordige woonplaats Middelburg. De leer lingen ontvingen nn een veertien dagen vaoantie. Genoemde heer was 28 jaren aldaar werk zaam en heeft wegens gezondheidsredenen pensioen aangevraagd en verkregen. Op de voordracht voor hoofd dor christ. school te Slnis zgn aiphabetisch geplaatst de heeren Bloem, hoofd der chr. school te Beek bergen Van Soheld, idem te Brussel en Zgder- veld, le onderwgzer te Arnhem. Tot leeraar in de wiskunde aan het gym nasium te Amersfoort is benoemd de heer G. F. G. de Brnyn, te Arnhem. riep hy hygend „zie nog eens goed, Marianne". Zy antwoordde niet, maar liet den kruk los. „Spreek, Marianne!" riep hij in wanhoop uit. „Laat my uw stem weer hooren". Geen antwoord. Razend van angst deed hij een stap achteruit en viel met een aanloop tegen de denr aan nog kwam er geeu be weging in, doch er stortte een zwaar stuk hout naar beneden, tegen bem aan en wierp hem op den grond, waar by roerloos bleet liggen. Nu kwam de heer Earle hem ter hulp en eindelijk verscheen Jan Pook, die wat lang werk had gehad om zgn livrei aan te trekken. Maar Adriaan vergat alles, behalve het gevaar waarin Marianne verkeerde, in een vertrek dat elk oogenblik kon instorten, hg vreesde eigen- ijk, nu hij haar stem niet meer hoorde, dat zij reeds getroffeu, zoo niet gedood was. Hij richtte zich das op, schndde de brokken hont van zich af en zonder op zijne eigen kneuzingen te letten, herhaalde hg zgn aanval op de deur, die nu gedeeltelijk week, daar bet neergevallen houtwerk ruimte had gemaakt. Hg wrong zich door de nauwe opening en keek de kamer rond. De maan scheen door het verbrijzelde venster, de vloer lag bestrooid met stukken van het plafond, de meubels waren omgevallen en gebrokenmaar Marianne was nergens te zien. Hijgend en roepende doorzocht Adriaan elk hoekje, steeds vreezende haar verpletterd te vinden maar er was gebn spoor van haar te ontdekken. De oollecte voor de scholen met den bgbel bracht op te Hoek bg Ternenzen 181.89 en Grjjpakerke met Battingen en Hoogelnnde 51.36. Met genoegen boorden wg deze week nogmaals de Künstler-Kapelle Olk-Decker, die eiken avond in het Grand Hotel des Bains te Vlissingen een concert geeft. Na de zomer ons de laatste dagen met zulke heerljjke zaohte avonden verrast, knnnen wg niet genoeg onzen lezers aansporen nog van deze gnnBtige gele genheid, een goede kapel te hooren, gebrnik te maken. Wanneer men niet den geheelen avond in de zaal wil toeluisteren, kan men het muzikaal genot aiwiBBelen en op het terras eenige aangename oogen blikken slgten. Spoedig staat de winter weder voor de deur, dat men dus thans nog van «ons Scheveningen" geniete. Over de verdiensten der kapel Olk-Decker schreven wg reeds, wg willen thans nog sleohts de aandacht vestigen op het met smaak gekozen, zeer gevarièerd programma, dat eiken avond met succes wordt ten uitvoer gebracht. Zoo hoorden wg eenige dagen geleden een interessante Gavotte Marie Antoinette nit 1774, zeer fijn en geacheveerd voorgedragen, terwjjl de violist met een paar soli een welverdiend applaus voor zgn fraai spel uitlokte. Niemand verzuime deze kapel te gaan hooren. Gedurende de maand September wordt op de Waster-Schelde de zomerdienstregeling bestendigd en komt er sleohts een kleine wy- ziging in den dienst van Ternenzen naar Vlissingen. Wg vestigen de aandacht op de desbetreffende mededeeling onder de gewone annonce. De Tesselschade-bai&ai, in het Grand Hotel des Bains te Vlissingen gehouden, heeft aan de daarvan gekoesterde verwaohting alles zins beantwoord. Beide dagen en vooral Don derdag avond werd de etalagd druk bezocht en «oor een belangrgk bedrag verkocht. in de zelfvoldoening, die elke goede daad teweeg brengt, en de zekerheid de dames werk sters op nieuw aan werk, dat is brood, te kunnen helpen, tullen zeker zoowel de dames bestuurderessen van de afdeeling Middelburg— Vlissingen als de jonge dames, die, niettegen staande de tropische hitte, haar bg den verkoop zoo yverig en onvermoeid terzjjde stonden, haar beste belooning vinden. Het stoomschip Gedé, dat voor rekening van de Rotterdamscke Lloyd op de Schelde ge bouwd wordt, zal Woensdag a. 24 Augustus, des namiddags te drie uren, van stapel loopen. Mtt 1 Sept. e. k. wordt de machinist le kl. v. k. J. H. Gjjzen ontheven van het honden van het dagaljjksoh toezicht op de werkzaam heden aan genoemde Koninklyke Maatschappij voor de Departementen van Koloniën en Marine, en vervangen door den machinist le kl. P. J. v. d. Rjjst. Eerstgenoemde maohinist wordt met dien datum geplaatst bg de conservatie aan 's Rgks Marinewerf te Am sterdam. Zon zij uit bet raam gesprongen zgn? Hy stortte byna over bet bouwvallige kozijn naar beneden, io zgn yver om te zien ot dat onheil werkelgk had plaats gehad. De grond, ongeveer dertig voet onder hem, lag in de sebaduw maar hij zag toch wel dat Marianne daar niet lag. Wederom verhief hij zyn stem en riep haar op wanhopigen toon en, terugkeereade naar de deur, waardoor hy was binnengedrongen, vond hij het portaal verlaten. De heer Earle was weg en Jan was hem gevolgd; toen een uieuwe nederstorting hem gewaarschuwd bad dat het dak inviel. „Lafaard", mompelde Adriaan, „hoe wreed om haar aldns in den steek te laten. O, Marianne! waar zal ik u vinden? Spreek als gij leeft", riep hij luid. „Ik blijf hier om u te helpen, ik zal met n sterven als het moet maar u niet verlaten." Op dat oogenblik hóórde hy haar stem, die oem riep„Mijnheer Brooke Adriaan kom hier, red u!' Opziende ontwaarde hij verder op het portaal, waar het gebouw nog ongedeerd was, den heer Eaile met al de bedienden om zich heen, en daar stond ook Marianne by. Zg was door een deur in het beschot van haar kamer, in andere vertrekken en op het portaal gekomen en zoo waren zy allen te zamen gevlucht. „Adriaan 1 Adriaan 1" gilde zg. „Kom hieren zg verliet bet veilige plekje waar zij stond om bem te gam balen j maar baar

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1892 | | pagina 1