N°. 174. 135° Jaargang. 1892. Dinsdag 26 Juli. Deze courant verschijnt d a g e 1 h I met uitzondering van Zon- en Feestdagen! Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.I Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel.' Bij abonnement lager! Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen; van 17 regels f 1.50; iedere regel meer f 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte! Telephoonnommer 139. Middelburg 25 Juli, LETTEREN EN KUNST. KERKNIEUWS. UIT STAD EN PROVINCIE. HIDDELBl RGSCHE (DIIMM. Vli evm om eter* Agente* te YlissmgenP. G. de Yeï Mxbtdabh k Zoon, te Goe». A A. WBollaed, te EruiningenF. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. C.de Mooij, te TholenW. A. j Ad-vertenttön Middelburg 25 Juli. vm. 8 u. 60 gr. j vak Nutjwekhtjijzxk en te TerneuzenM. de Joksi. Verder nemen alle postkantoren ea boekhandelaren abonnementen en advertentiëa aan, evenals de j moeten des namiddags te éèm nv m. 12 u. 64 gr., av. 4 u. 64 gr. F. advertentie-bureau's van Nijge Va» Ditmae, te Botterdam, db Gibb. BauEPAiru, te Gravenhage, en A. de la Mak Azk., te Amsterdam. aan het bureau bezorgd zjjn, willen Verwacht O. wind. Hooldagente» voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générals ae Publieité étrangère G. L. Daube Cm., Joek B. Jonas, opvolger. ijj des avonds nog worden opgenomen In het jongste nommer van het Sociaal Weekblad komt eene eerste opstel voor van den heer Van Houten »tot bevordering eener juiste beoordeeliug van het Billiton-con- tract van 1892". Hg geelt daarin allereerst de volgende be knopte uiteenzetting van de geschiedenis der zaak. Den 23en Maart 1852 werd aan prins Hendrik en baron van Tuyli vtn Seiooskerken de^erste concessie verleend voor 40 jaren. Het voor den staat bedongen voordeel bedroeg tien procent der netto-opbrengst. In 1864 werd op dit punt het contract gewijzigd en de pachtschat bepaald op 8 pet. van de bruto-opbrengst, naur de kense der regeering in producten of in geld te voldoen. De Billitonmaatschappg was van den beginne af steeds bedacht op eene verlenging van den duur harer concessie, waarvoor eenige reden bestond, omdat de onderneming slecht ging en, na acht jaren met aanmerkelijk verlies te hebben gewerkt, in 1860 aan eene maatschappp was overgedragen. In 1861 verkreeg deze van het Indisch bestuur eene verlenging tot 50 jaren, maar het opperbestuur, welks goedkeuring was voorbehouden, stond deze verlenging niet toe, in afwachting eener herziening van de bepa lingen nopens de mjjnconcessiën. Volgens de destjjds geldende bepalingen Stbl1851 no 6) was de duur van conoessiën beperkt tot 40 jaren, en de Nederlundsohe regeering vond bezwaar dien termjjn te oveisohrjjden. Bij kon. besluit van 2 September 1873 werd de duur van mpn-concessièri op een maximum vsn 75 jaren gesteld en de Billiton maatschappij verdubbelde natuurljjk hare pogingen, om nu dien langeren termijn ook op hare concessie te zien toegepast. Zjj had echter te rekenen met de bepaling van art. 22 van dat besluit, luidende: „Bjj het eindigen van eene concessie, hetzjj door tijdsverloop, hetzjj door intrekking, worut tot het voortzetten van de mjjnontginning geen nienwe concessie buiten openbare uitbesteding verleend, dan kraohtens van Ons verkregen machtiging". Het is aan te nemen dat de heer Fransen van de Putte, onder wiens tweede ministerie dit be sluit tot stand kwam, deze bepaling voorname lijk heett gemaakt met het oog op de Billiton- maatsehappjj. Zjjne toelichting daarvan bp zjjn rapport aan den koning wjjst er uitdruk kelijk op, dat deze bepaling ook op Billiton bjj expiratie der concessie toepasselijk zal zjjn. Gunstige gezindheid van invioedrpke Indische autoriteiten, om tegen eenige veruouging van den cijns de verlenging der concessie toe te staan, kon dientengevolge geen rcohtsguvolg hebben; art. 22 Btuitteelkeoverjjldehandeling. De stemmen van andere hooge ambtenaren, die meer op het financieel belang des lanas gelet wilden hebben en ook nog op menig ander bezwaar wezen, konden zich behoorljja doen hooren. Dit alles veranderde echter met het optreden van den gouverneur-generaal 's Jacob. Deze, die den 12 April 1881 te Batavia aankwam, droeg den 10 Mei den directeur van eeredienat, onderwijs en nijverheid op de uoor de Billiton-maatsohappjj gevraagde verlenging der concessie ten spoedigste voor te brengen, afgescheiden van de voorgenomen herziening der wetgeving op de mjjnen. Tot dat besluit was de gouverneur-generaal gekomen na rjjpeljjk de zaak te hebben overwogen, zooals hjj nan den minister van koloniën op 26 Deoember 1881 sohreef; en daar nn de raad van Neder- landsch Indië en de ter zake der verlenging gehoorde directeur van eeredienst, onderwijs en njjverheid zich in hoofdzaak met het in der tjjd door de Billiton-maatschappjj ingediend concept-contract hebben vereenigd, zoo ver- eenigde zich de gouverneur-generaal ook met die adviezen, in het bijzonder wat betreft de bevoegdheid der Indische regeering om tot het verlengton der oonoessie over te gaan. De raad van Nederlandsche Indië had op 9 December 1881 geadviseerd, dat eene mach tiging des konings tot het sluiten dezer over eenkomst ingevolge art. 22 koninkljjk besluit 2 September 1873 Indisch Staatsblad 1873 no. 217a) volkomen onnoodig was, omdat hier sprake was van eene wjjziging van het ter nake betrekkelijk beding in de acte van con cessie, en art. 22 alleen van toepassing was bjj vernieuwing, als de eerste conoessie vervallen *M. Pewlide omstandigheid dat de bestaande concessie gewjjzigd en niet vernieuwd werd, maakte het volgens den raad onnoodig daar bjj rekening te houden met de wetteljjke voor schriften omtrent de uitgifte van woeste gronden. Ook de direotcur van eeredienst, onderwijs en njjverheid erkende in een rapport van 27 October 1881, dat zjjn advies van 13 October 1878 eenige rectificatie behoefde. Hp was nn ook na een onderhoud met den gouverneur' g ner. al tot de moèning gekomen, dat tot eene verlenging der concessie buiten openbare uitbesteding de machtiging des konings niet gbvorderd werd daar de Billiton-maat-chappp niet vernieuwing maar wjjziging der concess.e, wat betreft den termjjn waarvoor zjj verleend werd, verlangde. Zonder de overige directeuren nader te hooren werd nu de verlenging toegestaan bjj overeen komst van 7 Januari 1882, gesloten kraohtens besluit van den gouverneur-generaal van 26 Deoember 1881, waarvan het afschrilt den minister van koEniën werd toegezonden bp missive van 4 Juli 1882. Bp deze verlenging werd een pachtschat be dongen van 4J procent van de bruto opbrengst, in te gaan met 1892 en de duur der concessie verlengd tot 1927. Het opperbestuur werd dus gesteld vooreen voldongen feit. Bjj den kort te voren opgetreden minister van koloniën jhr mr W. M. de Brauw, ont moette de zaak geen bezwaar. Bjj rapport aan Z. M. den koning van 13 Ootober 1882 gaf hp dezen in overweging aan de aangegane overeenkomst zjjne goedkeuring te verleunen. Dit had plaats bjj kabinetsresoript van 21 October 1882 no. 6, waarvan door den minister van koloniën aan den gouverneur-generaal werd kennis gegeven bjj missive van 27 October 1882. In eene nota, door den miniBter De Brauw ingezonden den 5 Januari 188? werd erop gewezen dat de gouvernenr-generaal de zaak vóór zjjn vertrek naar Indië had onderzocht. En, zeide de minister, »de ondergeteekende moet veronderstellen, dat de gouverneur-generaal overleg met het opperbestuur overbodig heeft geacht, omdat dit bekend was met het plan om een suppletoir contraot ter verlenging van den concessie-termjjn te sluiten en daartegen geene bedenkingen had gemaakt". Deze woorden wjjzen op de periode, waarin de heer Yan Goltstein minister was. Of zjj op hem, op den koning of op beiden betrekking hebben, is, zoover mjj bekend, zegt de heer Van Houten, tot op den huidigen dag onzeker gebleven. Zoo stond de zaak toen de Tweede kamer uaarvan kennis bekwam. Zjj vroeg overleg ging der stukken. Deze «verden in handen gesteld van eene oommissie, in welke de toen malige voorzitter, de heer Van Bees, benoemde ae heeren Winigens, Keuehenius, Mirandolle, Van Delden en den heer Van Houten. Op hun eenstemm g rapport besloot de Earner dat het ncodzakeljjk is »op grond dat de overeenkomst, tusschen de Indische regeering en de Billiton-maatschappjj op 7 Jan. 1882 gesloten, is aangegaan met terzijdestelling van de wetteljjke bepalingen, vervat in het kon, beBluit van 1873 Indisch Stbl 1873, no 217a), en dat bp deze overschrij ding van bare bevoegdheid de behartiging van 's lands belang niet op den voorgrond is getreden »dat het opperbestuur, niet berustende in de door de Indische regeering in deze gepleegde handeling, zjjn volle vrjjheid handhave, om bp het eindigen der oorspronkelijk aan de Billiton- maatsohappp verleende oonoessie voor de na leving der bestaande wetteljjke bepalingen en de behartiging van 's lands belang te waken." Aan deze krachtige houding der Tweede kamer is het te danken, dat thans een contract is gesloten, waarbjj om van verbeteringen van geringer aanbelang niet te spreken de staat niet 4} pCt der bruto-opbrengst (naar de kosten van productie en de verkoopprijzen in de laatste vjjf jaren gelijkstaande met on geveer acht en een half procent der netto opbrengst) maar ttoee en zestig en een half procent dier netto-opbrengst verkrjjgt. De maatschappij behoudt nog ze^en en dertig en een half procent, en het was te verwachten, dat dit bedrag door menigeen te hoog zoude worden geoordeeld. Niet te verwachten wbb echter, dat eene voorstelling zou worden ge geven, alsof zp, die tot het thans gesloten contraot medewerkten, zulks deden omdat en opdat de Billitonmaatsohapp'jj die pet be hield; dat het motief voor het sluiten der transaotie niet in het staatsbelang lag, maar in den weneoh tot bevordering van rjjke en invloedrijke particulieren te zoeken zou zjjn. Yjjf eo dertig millioes weggeschonken, beet het in radicale en socialistische bladen. Yan Dullard tot Schelde wordt dit tot legende en strjjdleus tegen de bestaande staatspartij an. Met even veel of even weinig reoht mag ik op grand der feiten zeggen niet 35 millioen verloren, maar 58 millioen behouden! Ware het oontract door den rechter nietig geacht, dan hadden de aandeelhouders slechts hunne aanspraken wegens eventueele overne muig van gebouwenhad du staat het drei gende proces verloren, dan kreeg de schatkist slechts de door 's Jauob bedongen 4J pet. Deze betrekkelpk geringe sommen niet rekenende, zjju beide leuzen van gelpk gehalte. Want indien de Billiionmaatschappjj voortaan per Jaar 1 millioen krjjg-, waarvoor slechts een Inttel bedrijfskapitaal door haar ter beschikkng behoeft te worden gesteld, dan ontvangt de staat l2/s millioen, waar bjj gevaar liep met een paar ton te wo.den afgescheept. Dat dit gevaar verre van hersenschimmig was zal mr Yan Houten m een volgend opstel aantoonen. Bjj kon. besluit is de heer mr J. Ph. van Bosse, voorzitter van den raad van toezicht op de spoorwegdiensten, benoemd tot regeenngs- commissaris bp de Biiiiton-maatscnappjj in Nederland. De gewone andientie van den minister van oorlog zal op Donderdag den 28 Jnli 1892 niet plaats hebben. In de maand October zal te 's Gravenhage een vergalpkend onderzoek plaats hebben van personen, die wenschen te dingen naar de betrekking van klerk, om, naarmate van da behoeite, voor den post - of telegraafdienst te worden aangewezen. Aanstelling van klerken geschiedt op eene jaarwedde van 400 gulden, welke belooning tot 1200 gulden kan alimmen. De voorwaarden van aanmelding zjjn bekend gemaakt in de Staatscourant van 24 dezer, Ter beschikking van den gouverneur-generaal van N ederlandscn-lndië zjjn door den minister van ko.oniën gesteld lo. du heer C. J. M. Weriheim, om te worden benoemd tot in genienr der derde klasse bjj aen dienst van het mpnwezon aldaar2o. de heeren B. J. van Wettam, J, L. j. F. Ezerman en H. J. Borel om, na voor afgaande praotische opleiding gedurende om streeks een jaar in China, te worden benoemd tot tolk voor de Cnineesche taal in Ned.-lndië. In 1892 of later naar gelang van het ontstaan van vacaturen kunnen 10 kommie zen, na afgelegd examen, worden aangesteld als kommies-verificateur voor den actie ven dienst der directe belastingen, invoerrechten en accjjn- zen. In den loop van dit jaar zal te 's Gravenhage op nader te bepalen dagen worden afge nomen het voo: geschreven examen, waaraan echter alleen kommitzen kunnen deelnemen, die een voldoend examen als roeier der dranken hebben afgelegd. Naar aanleiding van het eindverslag over het wetsontwerp tot goedkeuring van interna tionale overeenkomsten ter bescherming van ïndnBtriëelun eigendom, he<-ft de regeermg me degedeeld, dat Nederland met slechts twee oer staten, die deel uitmaken van de industriëele Unie, eene tractaatsbepaling heeft aangaande bescherming van gedeponeerde fabrieks- en handelsmerken, en w%l met den Zwitaerachen Dond en met België, welke schikkingen van kracht blpven tot het oogenblik der opzegging door eene der partpen. De reg. erkent, dat ook zonder tractaatsbe paling in de landen der Unie voor Nederlandera de gelegenheid open staat om volgens de aldaar geldende wetgeving de bescherming van ooven- genoemde merken te verkrijgen. Het beginsel van reciprociteit waarborgt duB den Nederlan ders desverlangd bescherming van hunne merken in de overige landen der Unie, doch volgens de thans bestaande regelingen, afgescheiden van de ter goedkeuring aangeboden overeenkomsten, alleen ten koste van aanzienlijke uitgaven en lastige formaliteiten. Yan den heer D. Bolle te Botterdam ontvingen wp weder eenige vervolgwerken. In de eerste plaats De wonderen der voorwereld van dr W. F. A. Zimmerman. Deze populaire en geïllustreerde beschrijving van de geschie. den is der schepping en van den oorspronkelij- ken toestand der aarde is thans gevorderd tot de 15e aflevering. In de tweede plaats de afleveringen 5 tot en met 25 van de geïllustreerde uitgave van E. Marlitts romantisohe novellen. Daarin wordt vervolgd Het geheim van de oude juffrouw, zjjn opgenomen Het Heideprintesje, Rijksgrav.n Gisela, Op den Huize Schilling en wordt aan gevangen In het huis van den handelsraad. De vermaarde zangeres bigrid Arnoldson, die thans te Londen verblijf houdt, zal in de maand October a. s. eene concei treis door Ne derland ondernemen. Ditmaal zal zp niet in de Fransche opera optreden, doch uitsluitend concerten geven. Als redacteur van Schorer's Familienblatt is opgetreden de novellist en tooneelcriticus Emil Peschkau. In het Wagner-thóater te Bayreuth had Donderdag weer de eerste uitvoering van de serie Wagner-opera's plaats. Parsifal werd, naar de berichten luiden, op uitstekende wjjze ten gehoore gebracht. Ernst van Dijca ver vulde de titelrol, Greng trad op als hurnemanz en Easchmann ofschoon tot nu toe aan de Italiaansche t a eaters verbonden zong den Amfortas. Hoog wordt ook Frl. Meilhac in de rol van Kundry geprezen. Onnoodig te zeggen dat de koren der ridders van de H. Graal alsmede de orkestpartp indrukwekkend schoon waren. Het Huis was natuurljjk .uitverkocht" en daverende toejuichingen weerklonken aan ha slot der voorstelling. Op soaitterende wpze is gisteren te Ant werpen Peter Benoit gehuldigd. Uit alle oor den van V laanderen waren gedelegeerde gekomen om den componist bewpzen van hua waar- aeering te geven, ook Holland had een talrpke delegatie gezonden. Te elf uur werd een optocht gehouden, waaraan Benou's Kring van B.ussel, de Liberale Vlaamschê Bond, het Willemsfonds en twee honderd andere vereenigingen ueeinamen. Voor het gebouw der muziekschool defileerde de stoet voor Peter Benoit. Te éen uur had de uitvoering m de Harmonie plaats. Duizenden personen moesten wegens plaatsgebrek worden atgewe/.en. Zoodra Peter Benoit binnen trad werd hem een indrukwekkende ovatie gebracht. Onmid- uelijjk hief' het orkest de Jnbelcantate van Cullaerts aan. Daarop volgden tal van toe spraken, o. a. een van Nicoluï. Het feest werd besloten mes de uitvoering der Van Ryswijck- cantate van Benoit ze.ven, gedirigeerd door Lenaerts, een zjjner leerlingen. 's Namiddags had een oanket van ongeveer twee honderd coaverts plaats. WekÜgksche opgaaf betreffende de Ned. her. kerk. Beroepen te': Eist C. L. Voorhoeve te Dene kamp Oud-Vosmeer A. F. Simons te Poort vliet; Uithuuermeeden A. Jellema te Yrie- scheiooOsoh c. a. en Bimonshaven c. a. J. H. Tjjl te Terhejjden. Aangenomen naar Scherpenzeel door G. Mansvels te Nigtevecht. De heer Js. Wisse Cz., christelijk gere formeerd predikant te 's Hage, heeft de gemeenschap met de zoogenaamde vereenigde Gereformeerde kerken" opgezegd. Met zpn getrouwen zal hp nu in Di-igenlia godsdienst oefeningen houden, tot zjjne gemeente een eigen kerkgebouw heeft. De heer Wisse is reeds de vjjfde predikant, die nit de vereenigde kerkgenootschappen treedt, Du te Utrecht gehouden vergadering, waar dezelfde kwestie van uittreding is besproken, v.erd druk bezocht. Omtrent de genomen be sluiten zal later een en ander worden meege deeld. Aan het z,g. .bestendig muziekfeest" in het Schuttershof namen Zondag middag twee ge zelschappen deelde, een grcot aantal leden tel lende, zangvereeniging V Union Jodoignoise van Jodoigne en de minder sterk bezette harmonie Grétry van Lsuven. Het eerste geselschap bracht een zestal moeiljjke zangnommers op bevredigende wpze ten gehoore, terwjjl de üarmo .ie een klein maar goed programma tfjflstekend uitvoerde. Zjj besloot haar concert met de Nederlandsche en Belgische volksliederen. Het bezoek was, als al tjjd, niet groot. Drukker was des avonds het bezoek, dat aan den Buitentuin op het Noordbolwerk gebracht weid, toen het muziekkorps onzer dienstdoende schutterjj, onder leiding van den heer Jan Morka, een «eer goed gekozen, voor de krachten van het korps uitstekend berekend programma met entrain uitvoerde. Door herhaalde bij valsbetuigingen gaven de aanwezigen van hunne tevredenheid bljjk. Uit Ylissingen schrjjft men ons Het is en bljjtt nog altijd te betreuren dat de ijverige pogingen van den oud-burgemeester Arie Smit, om eene wandelpier aan de dninen tot Btand te brengen, mislukt zpn. De Belgen, die onze stad zoo veelvuldig be zoeken en zioh dan voornamelijk naar de duinen begeven, ten einde ook van de zeebaden ge bruik te maken, ondervinden maar al te zeer dat eene wandeling van af de buitenhaven naar het badhuiB soma in de brandende zon niet aangenaam is. Zou het niet op den weg liggen van de Vereeniging tot bevordering van het vreemdelingen verkeer alhier, om pogingen aan te wenden dat de wandelpier tot stand kome Als alle booten bjj elk getjj ddfir kuunen aanleggen, dan zullen voorzeker nog meer Belgen onze stad bezoeken en het vreemdelingenverkeer bevorderen. Zondag bezochten weder een groot aantal pleizierreizigeis onze gemeente. Aan de duinen was het nog al levendig en er werden dan ook vele zeebaden genomen. Met genoegen zagen wp dat het klinkerpad gereed is en wp hopen dat de gruisbestorting over den djjk, van af het badhuis tot aan den Noordzee boulevard, mettertijd ook in een klin kerpad zal veranderen. Aan het voornemen, om, evenals op andere badplaatsen, gelegenheid te bieden op ezels te rjjden, is reeds gevolg gegeven; wjj zagen tenminste Zondag aan het strand znlk een dier, waarvan door kinderen veel gebruik gemaakt werd. Tot het houden van het dageljjksch toe zicht aan de fabriek der kon. maatschappij De Schelde te Ylissingen op den bouw ten dienste van het departement van koloniën, van de twee opiumkruisers Argus en Cycloop, is aan gewezen de commandeur der scheepmakers pzeren bouw aan de landswerf te Amsterdam J. J. Willemse. Bjj de Zaterdag, ten overstaan van den notaris mr JanLueff te Bitthem gehouden veiling werden verkocht de volgende onroerende goe deren, alle onder die gemeente gelegen1,3170 heet, weiland bp het fort De Bupter voor 14510,2890 heot. bouwland aan den Groenen weg voor f 4750,7350 heet. bouwland aan het Kortenswegje bjj den inlaagdpk voor/1125; 0,6285 heet. weiland, rietland en water naast het voorgaande perceel voor 200 een huiB en erf op het dorp voor 640 en een huis en erf bp de Zuidwatering voor f 250. Welke vreemde verschijnselen soms bjj zware onweders voorkomen, bljjkt nit hetgeen de heer Dirkschei Jr. nit Zierikzee mededeelt in het verslag .Onweders in Nederland" detl XL Toen de bni uit 't Z. W. zioh door 't W. bewoog, en hevige douder op sterken bliksem volgde, bevond zish de heer Oosterman op zpn studeerkamer, min of meer in Blapenden toestand, in een fauteuil voor een sohrjjftafel, waarop stapels boeken en ook een houten, staanden dagkalender, waarop dagen Dimanohe, Lundi enz., staan. Het voorwerpje heeft een glazen ruitje aan den voorkant, terwjjl het op ±z 6 d.M. van de hand van genoemden heer zich bavocd. Op 1§ M. rechts van hem bevonden zich twee ramen, op 't Z. W. uitziende, waarvoor een hooge pereboom zioh verheft. Gedurende de bovengenoemde bui heeft de bliksem een vjjftal letters en een cjjfer in dof zwarte kleur van dien kalender op de hand van dien heer gephotografeerd. Na herhaald wasschen waren ze twee dagen daarna nog ziohtbaar. Zjj waren een weinig grooter dan ze op den kalender voorkomen." Te Aardenburg wilde Zaterdagmiddag iemand zpn zoon een klap om de ooren geven, wat zjjne vrouw, die bjj toeval een mes in de hand had, hem wilde beletten. De man sloeg met een der handen in bet mes, waardoor hem een vinger bjjna geheel werd afge sneden terwjji drie andere min of meer gekwetst werden. Voor de scheepvaart. De minister van waterstaat, handel e£ njjverheid vestigt de aandacht van belangheb benden bp de binnenscheepvaart op het met ingang van 1 September 1892 in werking tre dende koninklijk besluit IS Mei

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1892 | | pagina 1