N°. 72. 135° Jaargang. 1892. Y rijdag 25 Maart. Middelburg 24 Maart. Deze courant verschijnt d a g e I ij k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager.1 Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen; van 17 regels 1.50; iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Telephoonnommer 139. Het tooneel. LETTEHEN EN KUNST- Musicalia. 5HËS HIDDELB11ME (III HAM Thermoivefer. Agenten te VlissingenP. G. bi Veï Mestdagh Zoon, tt Goe». A- A' Ys. Bollaïd, u.Kruiningen: F. v. n.Peijl, te Zierikzee: A.C. deMoou, teTholen: W. A. Middelburg 24 Maart vm. 8 u. 41 gr. va» Nmuwebhdijze* en te TemeuzenM. di Jokge. Verder temt» sile postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de m. 12 n. 45 vrav. 4 o. 45 gr. F. advertentie-bnresn's van Nijgb Va» Ditmab, te Botterdam, DB Gebe. Beuhiaete, te *sGravenhage, en A. de la Mae Az»., te Amsterdam. Verwacht N. W. wind Hoofdagenten voor het Bnitenland: te Pary» en Londen, de Compagnie générale ce Pnblieité étrangère G. L. Daube Cm., Joh» F. Johm,opvolger. j* dverienttën moeten des namiddags te één nnr aan het bnrean bezorgd zjjn, willen zjj des avonds nog worden opgenomc n De Amst. (Z>. v. A), is natuur] jjk, en terecht, volstrekt niet ingenomen met den afloop der interpellatie-Tydens. Na gewezen te hebben op bet onbeduidende van bet antwoord des ministers, wraakt het blad ook zeer de bonding der kamer tegen over de motie, door den heer Tydens voorge steld. In plaats van voor haar eigen recht op te komen, hoorde men zco schrijft zjjne re dactie na het stellen der motie verschillende teekenen van afkenring en geroep, vooral van dt n heer Levy»niet steunen 1 niet steunen I" Niemand verleende dan ook zjjn steun, zoodat de motie verder geen onderwerp van beraad slaging kon uitmaken 1 Wel de gemakkelijkste wjjze om zich van de zaak ai te maken 1 De man, van wien zulk een houding ons het meest verwonderde sn bedroefde, was wel de heer Van Houten, die anders juist voor dit grondwettig recht dér kamer zoo menigmaal pal stond, maar nu zelfs liever had gezien dat tot deze interpellatie geen verlof ware ver leend 1 Vroeger echter noemde ook 'hjj het recht der kamer om ook betreffende benoemin gen de meest uitgebreide inlichtingen te ont vangen, een zaak van het allerhoogste belang. Beeds in 1872 toch sprak hg, toen de heer H&ffmans interpelleerde over zjjn eigen niet- hetbenoeming tot kantonrechter en toen oe miniBter Jolles ook beweerde dat de kamer zich met zulke dingen met bad intelaten, ais zjjne overtuiging uit, dat „de kwestie van be voegdheid voor de lilerale partij boven alten twijfel verheven is" en nog onlangs, verleden jaar, bjj üe intetpellatie over het passeeren van den heer Land, sprak hjj »Het geldt hier het gewichtigste recht van de Siaten-Geueraal, den hartader van het constitu tioneels stelsel. De regeering is VEEELICHX in- lichtingen te geven, tenzij de formule van art. 94 der Grondwet toepasselijk is, dat die inlichtingen in het belang van den staat kunnen worden ge weigerd De grondslag van het constituti- oneele staatsrecht is, dat de regeering habdilt, maar verantwoordelijk is aan de staten-generaal en de basis van die verantwoordelijkheia is wederom dat zy het recht hebben, van alle taken die de regeering doet of niet doet, de redenen te ver nemen'''. Al deze sokoone theorieën en rechten schijnen echter alleen maar te bestaan en te gelden tegenover een kabinet dat niet van de vriendjes is! Nu echter de heer Yan Houten zich een maal schjjnt te hebben voorgenomen met dit volgens hemzelven inconstitutioneel geboren kabinet door dik en dun te gaan, acht bjj bet bjjna een euveldaad als een ander de vrjjheid neemt van dit recht gebruik te maken, waarljjk niet voor zjjn genoegen, maar omdat toen iemand dien plicht moest vervollen, nu ook de heer Van Houten, die door zjjn antecedenten daarvoor eigenljjk de aangewezen persoon waB, dit bljjkbaar niet van plan was. Ons dunkt Het verwondert ons niet dat een acteur- scbrjjver alB Willem van Zuylen zich aange trokken gevoelde om voor een bljjspel zjjn stol te garen uit een kring, bjj allen zoo bekend als die van tooneelliefbebbers. Wie heeft er niet meegedaan aan rederjjkerjj? Wie heeft, de een met meer, de ander met minder, een derde zonder succes, niet zjjne voetstappen gezet op het glibberige pad der kunst I Het begint nu veel minder te worden vooral sedert- in menige plaats, die vioeger slechts hoogst zelden of in het geheel geen tooneelgezelschap te zien kreeg, voorstellingen door tooneelspelers van professie meer genoten kunnen worden. Maar eertijds hadden die liefhebberjj-gezel- schsppen haie goede zjjdenmenig acteur van talent wjj hebben o. a. slechts de heeren Haspels te noemen heeft zelfs daar zjjn sporen verdiend en zag in zulk een kring de lust ontwaken om zich voor goed aan de kunst te wjjden. En dan, in tal van kleine ge meenten biedt zulk een „rederjjkerjj" een aangename afwisseling in den dageljjksohen sleur. Zjj, die er aan deelnemen, ontwikkelen sicbzelven en anderenverschaffen eene aan gename, vaak leeizame ontspanningen dergeljjke kringen leveren zooveel goeds en hpttig» voor de samenleving op, dat zjj de dat de beer Van Houten in elk geval dit recht had bebooren te eerbiedigen en dit plichtsbesef had behooren te waardeeren in plaats van den heer Tydens schamper toe te voegengjj hebt nu eens geleerd dat éen lid niet de heele Kamer is, eene onaangenaamheid die overigens ook hieiom slecht geplaatst moet worden geacht, wjjl een lid, dat met verlof der Kamer interpelleert, wel degel jjk »de heele Kamer is," namens de heele Kamer spreekt. Temeer echter moet de honding van den heer Van Houten verbazing wekken, omdat hjj zelf ook lang niet wes ingenomen met den loop, dien de zaak in de kweBtie heeft gehad ook volgens hem was meer spoed gewenscht geweest, juist omdat het hier een zaak betrof, die het departement van oorlog aangaat, waar zoms zeer snelle actie noodig is, en bjj zeide het dan den heer Tydens na, dat als kolonels ae helft van den tjjd gemist kunnen worden, zonder het legerbelang te schaden, men gerust de helft van dat corps zou kunnen opruimen. Maar ongewoon en ongewenscht optimisme bjj den heer Van Houten 1 gedane zaken nemen geen keer" zeide hjj, »het volmaakte is ook in het politieke leven niet te vinden" men moest ook hierin wel eens fouten over het hoofd zien! Dus er was dan toch een fout, ook volgens den heer Van HoutenMocht hij die nu onopge merkt laten voorbjjgaan, hij, die juist bjj het optreden van het kabinet beloofde e»n oog in 't zeil te zullen houden,jopdat het vitium originis niet zou doorvreten in heel ons staatkundig leven? Waarljjk, wjj meenen dat de heer Van Houten beter had gedaan het protesteeren maar over te laten aan den heer Schim mei penmnck v. d. Oye 1 van wien zulk een protest beter te verklaren is, daar hjj zelf deel uitmaakt van het Militair Huis, misschien ook wel van de gewraakte invloeden. Niet dat wjj het protest van den heer Van Houten betreuren, omdat het afbreuk zou hebben gedaan aan het sacceB der interpellatiein geenen deele, juist de geïrriteerde houding zoowel van hem als van bjjna de geheele Kamer mag voor den heer Tydens gelden als het bewjjs, dat hjj een wonde- plek heeft aangeraakt, waardoor hjj de voldoe ning heeft dat het althans zjjn Bchutd niet zal zjjn, wanneer de wond doorwoekert in onB staatkundig lichaam -, wat bjj de houding, die de andere medicijnmeesters in de Kamer aan namen, zeer zeker zal gebeuren lot onbereken bare schade voor de toekomst van de kroon en van het volk. Was rtoe het sic volo sicjubeo leidt, schjjnt men ze.fs uit de voorbeelden in Duitsohland nog maar niet te willen leeren 1 Zooals wjj in 't kort meldden, is een open brief versohenen, door dr. L. W. G. de Boo, oud-directeur van finsnciën in Ned.-Indië, aan dr. H. J. A. M. Schaepman gericht, ter zake van het Opium-vraagstuk. >De verkoop van opium op Java1' is de titel van dezen zeer omvangrijken brief. Er is een geheele reeks verklaringen bjjgevoegd van opiumschuivers uit verschillende streken der residentiën Pasoe- roean, Bezoeki en Bembang. De Bchrjjver is, evengoed als dr. Schaepman, van meening, dat Java moet verlost worden van den opiumvloek, en hjj hoopt er het zjjne schaduwzijden, eraan verbonden, en waarvan mevrouw Van Heuvel zich Woensdagavond tot echo maakte, verre overtreffen. Dat er daarom toch veel vermakelijks, veel be spottelijks zelfs dien kringen aankleeft, wie zal het tegenspreken En Van Zuylen heeft daarvan alleraardigst partjj getrokken in zjjn bljjspelDe Rederijkereen zser te waardeeren pennevrucht. Eenvoudig, zonder veel pretentie, zonder veel bjjwerk is dit stuk in elkaar gezet. Het geeft ons een gewoon, een nat uur 1 jjk, huiseljjk tafe reel te aanschouwenen daarom te meer is het te waardeeren dat met zulke eenvoudige middelen een bljjspel van drie bedrjjven is samengesteld, dat van 'fc begin tot het einde de belangstelling, de vrooljjkheid van een gemengd publiek onverdeeld gaande houdt. De inhoud van De Rederijker is zeer eenvoudig Papa en mama Pan den Heuvel logee ren bjj hun eenige, getrouwde dochter, wier man, Willem Brinkman, in het geheim meewerkt aan eene rjjaerjjkerskamer, die op het punt staat eene uitvoering te geven ten bate van een kinderziekenhuis. Plotseling is een dei medewerkers ziek geworden; en Willem deelt nu zjjn geheim aan zjjn schoonvader mee, die verzot op comediespelen met genoegen hoort wat zjjn schoonzoon doet en zelfs aanbiedt om de nu open gevallen rol te vervullen. De heeren voeten nu verder het plannetje uit, natuurljjk met allerlei kunstmiddeltjes om de toe bjj te dragen. Maar met den strjjd tegen het pachtstelsel en v6or de regie kan hjj zich niet vereenigen. Hjj is voorts van oordeel, dat het opiumvraagstuk beschouwd moet wor den als een onderwerp van materieelen en practischen aard, bjj welks behandeling hel koele, nuchter verstand alleen recht van spre ken heeft. Volgens hem wordt het pachtstel sel onverdiend zwart gemaakt. Ook moet he opiumverbruik niet er,.er gemaakt worden dan het is. Voor verreweg de meeste schuivers is bet opiumgebruik een genotmiddel, dat geen dadeljjk waarneembaar nadeelig gevolg op het individu uitoefent. In de rede, door dr Schaepman in den avond van 29 Januari jl. in't Gebouw voor den Wer kenden Stand te Amsterdam gehouden, zeide hjj o. a.»het pachtstelsel met zjjn beperkte verstrekking is wei fraai en sohoon, maar men bereikt er niet mede wat men beoogde." Naar aanleiding daarvan zegt dr De Boo »Hadt gjj u tot deze door den anti-opiumbond ingegeven machtspreuk bepaald, gjj zoudt dan op uw eenmaal ingenomen standpunt gebleven zyn. Want gjj waart niet opgetreden om het goed recht van den anti-opinmoond te bepleiten, maar wildot slechts dienst doen als >tamboer der oude Amsterdamsche schutterjj." En die tamboers hadden immers slechts acht te geven op den stok van den tamboer-majoor „Maar gjj hebt toch niet kunnen nalaten eenige argumenten voor uwe bewering aan te voeren, en daardoor hebt gij uwe hoorders en dus ook mjj het recht gegeven om die argu menten te wikken en te wegen. Ik vlei mjj, dat het u niet onaangenaam zal zyn, dat ik van dat recht gebruik maak." Voor de kennismaking met dn argumenten verwjjzen wjj belangstellenden naar den brief. Bjj kon. besluit: is met ingang van 1 April 1892de officier van gez. Ie kl. bjj de zeemacht H. M. J. Wer- tenbroek, te Viissingen, eervol ontheven van het hem opgedragen gezondheidsonderzoek van uit zee aankomende schepen en voor den tjjd van drie jaar met genoemd onderzoek voor Vlissingen belast J. P. Vermaas, arts aldaar is de majoor J. fl. Weenink, van het reg. grenadiers en jagers, op pensioea gestild en het bedrag van het pensioen bepaald op f 1455 1s jaars zyn, ter zake van hun gedrag bjj de krjjgs- verrichtingen in Atjeh in December 1891, be noemd tot ridder 4e klasse der Militaire Wil lemsorde de sergeant der infanterie T. Blanken en de fuseliers D. Sloot en B. Hameka is de heer dr G. Grjjns, arts, benoemd en aangesteld tot officier van gezondheid 2e kl. bjj het personeel van den geneesk. dienst van het leger in N.-I. De minister van buiteniandsche zaken brengt ter kennis van belanghebbenden, dat, bljjkens een bericht van Haier Majesteit» gezant te Brussel, de invoer van schapen uit Nederland in België tot nader order zal kannen geschie den niet alleen met certificaten, door gediplo meerde veeartsen afgegeven, maar ook met certificaten, afgegeven door personen, die in respectieve echtgenooten op een dwaalspoor te brengen. Zjj wonen de repetitie bjj, wat een allerkoddigst tweede bedr jjf van het stuk vormt maar vooral door de schuld van den voorzitter eener christelijke jOBgelingsvereeniging dio in hetzelfde gebouw hare samenkomsten houdt als de rederijkerskamer komen de dames er achter, dat er iets byzonders gebeurt en bjj de thuis somst der heeren breekt de bom los. Ten slotte heeft de verzoening plaats, omdat de uitvoering der kamer zal geschieden voor een HneferziekenhuiB eu het jonge vrouwtje juist haar man de vreugde-tjjding had willen brengen van eene bljjae verwachting, die, naar beiden vurig hopen, hun een eersteling zal schenken. Zoo in ?t kort gemeld, zal de inhoud niemand byzonder aantrekken. Maar daarin schuilt Ook nibt de verdienste van de Rederijker. De wjjze, waarop de eenvoudige stof is bewerkt de aardige zetten, de natuurgetrouwe trekjes, die daarin voorkomenen vooral ook het meer fijne karakter van het geheel, in tegenstelling met eene vroegere pennevrucht van Van Zuylen, toen hjj met grover tinten had geschilderd, aan dat alles danken wjj een uitlokkend, een aardig geheel. Diep gaan de geestigheden niet; maar pakken toch. Wjj zyn het dan ook zelden zoo eens gewetst met L. in het Vad. als toen by schreef>Bjj een voorstelling als die van gisteren kan een ontwikkeld mensch, als hjj Nederland kraohtens art. 16 der wet vsn 8 Juli 1874 Staatsblad no. 98,1 tot de uitoefening der veeartsenjjkunst zyn toegelaten. Het programma der plechtige herdenking van Johan Amoa Comenius geboortedag (28 Maart 1592), op welks spoedige versohyning wy dezer dagen de aandacht vestigden, heelt thans bjj den uitgever H. C. A. Thieme te Nymegen de pers verlaten. De heer A. N. J. Fabius, archivaris te Naar- den, die de bewerking vs.n het uitvoerig stuk op zich nam, zal zich over de keurige uitvoering daarvan niet beklagen, want de uitgever heelt in alle opzichten een fraai stuk werk geleverd, dat, in verband met den inhoud, geheel en al er op bsrekeud is om het programma te maken tot een gedenkboek aan Comenius, dat dus ook waarde heeft voor hen, die de feesten zelve niet bjjwonen doch belang stellen in de ge schiedenis van opvoeding en kunst. Behalve het programma der samenkomst te Amsterdam en het feestprogramma voor Naar- den is in bet boekwerk opgenomen de tekBt der Comenius cantate, in bet Hollandsen en Uuitsch, benevens de muziek voor zang en begeleiding van fragmenten eruit en de teksi der versohillende liederen. Verder is in het programma opgenomen een Festschrift van den heer A. N. J. Fabius, ge titeld Comenius letzte Ruhestdtte versierd met drie iraaie lichtdrukken naar oorspronkelijke aquarellen van C. L. van Kesteren. Een daarvan geelt een beeld van de Waalsche kerk van buiten, een andere vertoont het fraaie raadhuis en het derde vertoont het inwendige der Waalsche kerk te Naarden. By het werk behoort nog een bon, die recht geeft op een afdruk van de feestrede, door prof. H. C. Bogge te houden, waarmede men het programma kan compieteeren. Het auteursrecht van het programma is verzekerd. John Addington Symonds heeft onder gebruikmaking van documenten van het Buo- narrotti-archief te Florence een werk geschre ven1 he Lii e of Michel Angelo Buonarrotti, dat geïllustreerd In twee deeien te Londen zal worden uitgegeven. De bekende Bchrjjver Ernst Pesqué is Zondag 11. te Alsbach in de Hergstrasze over leden. Oorspronkelyk opera-zanger, later regis seur aan d. theaters te Weimar en Darmstadt maakte Pasqué zich eveneen» naam door zyn romans en novellen. Als Dinsdag avond een vreemdeling, een muzikaal ontwikkeld mensch maar onbekend met de Middelburgsche muzikale toestanden, de groote zaal van het Schuttershof binnen was getreden en daar vereenigd zag op het podium eene groote schare van zangeressen en zangers en een volledig orkest, verder de zaal gevuld met een overtalryk publiek; en men hem ver telde dat allen daar vereenigd waren om een niet aan zwartgalligheid of pedanterie ljjdt, zich uitstekend vermaken. He oorzaak ligt wel voor een groot deel nierin, dat veel in dit bljjspel met juistheid gezien en met smaak en kennis van zaken uitgewerkt is". Den heer V an Zuylen wenschen wy dan ook geluk met deze goed geslaagde poging om zyn naam als tooneelseArijver te vestigen en vooral ook met de uitstekende wjjze, waarop allen hebben meegewerkt tot eene zeer goede uit voering. Hjj zelf speelde weer zooals wy hem het liefst zien sober en waar zonder overdrjjving in mimiek. En fiink stond de heer Bojjaards als zjjn schoonzoon hem byterwjjl de heer Alex. FaasBen als Joop ook een zeldzaam aar dige, tot het laatBt toe uitstekend volgehouden figuur ons vertoonde. Trouwens alle, tot de kleinste rollen waren in goede handen; maar het zou onbilljjk zijn als wy niet afzonderlyk noemden de heéren Van Zuylen Junior en Wagemans voor de goede ypes, zonder overdrjjving, die zjj van hunne rollen als Kleisman en Slakkie hadden gemaakt. Van de dames Westerhoven, Van Biene en Van Korlaar kunnen wjj ook met anders dan wederom met waardeering scbrjjven. Vooraf ging het bekende bljjspel Kapitein Cadillac, dat ook indertyd vóór De verloren zoon door net gezelschap van de heeren Kreukniet en Poolman werd gegeven. Bjj vergeljjking der meest geroemde klassieke werken, de Johannes Passion van Bach uit te voeren en te hooren uitvoeren, dan zou hjj zich verwonderd hebben zoo iets in Middelburg te ontmoeten; en zjjne verwondering sou zeker nog toegenomen zyn als hem was medegedeeld dat dit niet de eerste maal was dat een dergeljjk werk werd uitgevoerd, maar dit reeds meermalen had plaats gehad. Aan deze weelde zyn wjj, Middelburgers, langzamerhand gewoon geraakt en wjj mogen er trotsch op zyn >lat wjj zulke uitvoeringen zoo goed zien slagen als die van Dinsdag avond. Met deze gevoelens nemen wy de pen om onze meening over deze uitvoering, die wy in deze courant van gisteren als goed geslaagd vermeld vonden, kortelyk te omschryven. De moeilijkheid van de Passion-muziek rust grootendeels op het koordit heeft niet alleen veel te zingen, maar ook veel technische zwa righeden te overwinnenhet koor moet onte genzeggelijk muzikaal intelligent zyn, om zich in die verscnillende, dikwjjls wisselende stem mingen i lotseling te kunnen verplaatsen. •Welk verschil ligt reeds tusschen het inlei dingskoor en het wilde koor Jesum von Nazareth, en het daarop volgende koraal O Grosse Lieb uet meest trof ons de elasticiteit van het koor bjj het voortreffelijk a eapella gezongen koraal, Vurch dein Gefdngniss, Gottes Sohn met het oyua onmiddefyk daarop volgende koor Ldssest du diesen los. Goed voorgedragen waren al de koren, maar bovenal dunkt ons het rhytmisch en technisoh zware koor Kreuzige, in uiterst levendig tempo, onovertreffeljjk 1 De dames en heeren van het koor verdienen dan ook allen dank en het doet ons genoegen, dezen dank bjjzonder te mogen riehten aan het adres van de heeren zangers; die zich byzonder van hunne taak hebben gekweten. Om de uitvoering te doen slagen had de zangvereeniging zich verzekerd van de overal, ook in het buitenland voor deze partyen als eerste solisten bekende zangers, de heeren Liizinger als Evangelist en Messchaert als ver tolker der Christusparty. Het is overbodig over deze heeren anger uit te wjjdenzjj zongen als echte kunstenaars heenyk schoon, zooais wjj sinds jaren van hen gewoon zyn. De tenor-aria van den heer Litzinger, Ach, mein Sinn en de bas-aria van aen heer Messchaert, Mein theurer Heiland met het koor Jesu, der du warest tot, zullen wy niet spoedig vergeten. Naast deze twee meesterzangers hadden de dames solisten eene moeietjjk taak, vooral omdat hare partyen minder belangryk, en, be halve de laatste alt-aria Es ist volbracht, minder dankbaar zjjn. Deze muzikale moeilfjkbeden werden door de altzangercs mejuffrouw Etienne op verdien stelijke wjjze overwonnen. Neemt men in aanmerking dat beide dames nog eerstbegin nende zangeressen zyn, dan hebben zjj zich van hare taak goed gekweten. De heer S., die de vertolking der kleine ba riton partyen welwillend op zich nam, heeft zich hiermede weder zeer verdienstelijk gemaakt. Als wy zeggen dat het orkest zich goed heeft; gehouden, dan willen wy den organist den tusschen beide opvoeringen trof ons ditmaal do meerdere zorg, aan de uitvoering besteed, dio ook nu meer compleet was dan op Dinsdag 27 Oct. 1891. Mevrouw Van Westerhoven en Alex. Faasseö speelden het stukje zeer goedal hadden wjj menig woord, en vooral den laatsten vloek, uit den mond van de gravin liever wat zachter, wat coqaetter, wat fijuer gehoord. En hiermee zyn de abonnementsvoorstellingen door het gezelschap der heeren De Vos en Van Korlaar ten einde. Wy durven gerust zeggen i zjj hadden een buitengewoon succes. Woensdagavond was de schouwburgzaal tot in zjjne kleinste hoeken gevuld. En dit was bjjna altjjd het geval. Laat ons hopen dat ook de directie De Vos en Van Korlaar over de resultaten van hare eerste pogicg om het Middelburgsche publiek goedkoope voorstellingen te verschaffen even tevreden zal zyn als de tooneellielhebbsrs in onze stad en &1b eertjjds de directie Faassen c. s. Dan twjjtelen wjj niat of zy zal ook weder tegen het volgeed seizoen de gelegenheid openen om voor betrekkeljjk geringen prjjs eenige genotrjjke avonden door te brengen. Donderdag 21 April waoht ons nu nog eene laatste voorstelling in dit seizoen van de Vereenigde Botterdamsche tooneelisten, directie Le Gras en Haspels.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1892 | | pagina 1