N°. 12. 135e Jaargang. 1892. Vrijdag 15 Januari. Middelburg 14 Januari. Een nuttig en belangrijk kijkje. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.- Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiëu20 cent per regel. Bij abonnement lager; Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen; van 17 regels 1.50; iedere regel meer/0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Telephoonnommer 139. LETTEREN EN KUNST, wtfrwTi MiiiiiijiiiiK.siiii: (iiniiM. w Tliriinovieter. Middelburg 14 Jan. vm. 8 u. 25 gr. m. 12 u, 28 gr., bv. 4 u. 26 gr. F. Verwacht tameljjk bracht. N. O. wind. Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoo», tt Goes. A. A W, Bolland, te Kruidingen: F. y. d. Peijl, te Zierikzee: A. Q. de Mooiï, te Tholen: W. A. vak Niïuwenhuijzek en te TeraeuzenM. db Jonge. Verder nemen fclle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmar, te Kotterdam, de Gebb. Bklimeamte, te ®s Gravenhage, en A. de la Mar Azn., te Amsterdam. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Pnhlioité étrangère G. L. Dattbe Cie., John F. Jones, opvolger. A dvertentiën moeten des namiddags te één uur aan het bureau bezorgd zjjn, willen zjj des avonds nog worden opgenomen i. Wij noodigen onze lezers uit in gedachten ons te volgen naar het Fransche dorp Cempuis, gelegen in het departement Oise, tussehen Beauvais en Amiens. Daar stichtte in 1861 de heer J. G, Prévost op een landgoed, dat hij bezat, een toe vluchtsoord voor ongelukkigen. In 1875 bleek bij zijn dood dat hp dit had vermaakt aan het departement van de Seine, dat eerst in 1880, na een proces met de onterfde nabestaanden, in het bezit daarvan kwam. De departementale raad besloot om er een niet-geestelijk weeshuis te vestigenen na drie jaren besteed te hebben aan verbouwing en herstelling werd dit gesticht geopend met eene bevolking van 80 jongens en 50 meisjes, welk getal voortdurend is vermeerderd en thans bijna 200 bedraagt, allen vaderloozen, moederloozen of geheel ouderloozen. De kinderen worden opgenomen zoodra zij 4 jaar oud zijn en blijven daar tot zij den leeftijd van 16 jaren hebben bereikt. Op die inrichting nu wenschen wij eens de aandacht te vestigen van onzen lezers kring, en'hen deelgenoot te maken van de indrukken, die wij kregen bij het lezen van een brochure, daaraan gewijd door den heer Alexis Sluys, directeur der Normaalschool te Brussel. Dit weeshuis staat onder leiding van den heer Paul Robin, die daar in toepassing brengt de beginselen van de éducation inté- gralehet best weer te geven door „alzijdige opvoeding" of „harmonische ontwikkeling". Wat daaronder wordt verstaan wij weten het niet beter weer te geven dan door hier aan de hand der genoemde brochure te laten volgen, wat de heer Robin zelf in een studie daarover, opgenomen in de Revue de philisophie positive in 186970, meedeelde. »De idéé van de alzpdige opvoeding, zeide hp daarin, is geboren uit het diep gevoel van geljjkhtid en van het recht van eiken menscb, onverschillig in welke omstandigheden het toeval hem heeft doen geboren worden, om zoo volledig mogelijk al zjjn lichamelijke en verstandelijke vermogens te ontwikkelen. Het laatste is het kenmerk van de alzijdige op voeding. »Vele ernstige lieden schrikken van zulk een droombeeld en kunnen zich niet dan met moeite losmaken van de gewone denkbeelden omtrent lager en booger onderwijs. Wat heeft, zeggen zjj, een handwerksman aan wetenschap pelijke bespiegelingen, aan schoone kunsten en kennis van de meesterwerken der literatuur In plaats dat hp er nut van zal hebben zal hp door die wetenschap een tegenzin kipgen in zjjn nederig maar noodzakelijk werkhp zal een minder vermoeiende betrekking willen hebben, en als de honger hem bindt aan werk plaats, akker of mjjn, zal hp zich daar veel ongelukkiger gevoelen dan zpn ongeletterden buurman. Eiken dag ziet men voorbeelden die dit bevestigen. «Voor alles moeten wp deze opmerking weerleggen. Elk mensch moet besehouwd worden uit twöëerlei oogpuntals onafhanke lijk wezen, compleet in zichzelf en als een orgaan van bet groote geheel. »Als individu heeft hp het recht op volle dige ontwikkeling zpner vermogensala orgaan van het groot geheel moet hp zpn deel van den benoodigden arbeid bpdragen. Wanneer die arbeid onder alle menschen rechtvaardig ware verdeeld wanneer de buitensporige be hoeften van sommigen het evenwicht tus sehen voortbrenging en verbruik niet verbra ken; wanneer de werkman, zooals behoorljjk zon zpn, de vrjje beschikking had over de werktuigen, die door de moderne industrie zpn voortgebracht; in een woord, wanneer de ar beid rationeel ware georganiseerd, en bet ar beidsproduct rechtmatig verdeeld, dan zou ieders aandeel in den arbeid belangrpk min der, en zpn vrjje tpd veel grooter zpn. Dit vooruitzicht zal men niet als een droombeeld hceshouwen, wanneer men nagaat hoeveel menschen er zpn, die meer verbruiken dan zp voortbrengen, of die verbrniken en in 't geheel niet voortbrengen, en vooral de negatieve werklieden, die veel verbruiken en nog meer vernielen. Bp onze betere verdeeling zou zelfs de minst bedeelde rusturen over hebben, en die uren kunnen wpden aan hoogere genoegens, die bevorderlpk zpn aan de intellectueele ont wikkeling. Bovendien bieden de lichameljjk vermoeiende werkzaamheden dit voordeel aan, dat zp het denkvermogen veel vrpheid laten. »De tegenwerping, die wp bestrpden, is gegrond gedurende het overgangstjjaperk doch verre van bang te zpn voor de gevolgen, kunnen wp het niet anders dan toejuichen, dat de handwerksman door verstandelijke ontwik keling des te meer wordt aangespoord tot verbetering van zpn lot. Immers dan zal hp ook begrjjpen, dat het niet voldoende is te trachten zpn woonplaats te verlaten en elders het geluk te zoeken, waarop bp gevoelt recht te hebbenmaar dat, om aan zjjne bestemming te voldoen, de maatschappelijke organisatie zoodanig veranderd moet worden, dat hp ge lukkig zal kunnen zpn op de plaats waar hp is. In een woord, hp zal niet trachten een nieuw privilegie te verkrpgen, maar voor hem en anderen enkel datgene wat hun rechtmatig toekomt. »In den naam der rechtvaardigheid wenschen wp daarom volledig en alzpdig onderwijs voor allen- Alleen zp, die van het oude theologische beginsel uitgaan, kunnen de menschen ver- deelen in twee kastenhen die werken en hen die genieten of hen die gehoorzamen en hen die bevelende ongelijkheid is strjjdig met het recht. Maar er is nog een andere reden, die het sociale nut aantoont van een algemeen inge voerde alzjjdige opvoeding. De menschen gronden hun oordeelvellingen op uatgene zjj geleerd hebben. Nergens heerscht een zoo groote ongelijkheid dan in zake de kennis van verschillende menschen. Wanneer wp de zoo genaamde uniformiteit van het akademisch onderwjjs niet meerekenen, (waarvan trouwens slechts een zeer zwakke minderheid het genot heeft) blpft er bjjna niets anders over dan specialiteiten. Vandaar de meest uiteenloo- pende meeningen over allerlei zaken, vandaar het vooroordeel en de onverschilligheid van de meerderheid omtrent de vragen van den dag. Dit verschil van zienswijze, dat bp on- derdeelen en bpzaken weinig hindert, ia zeer te betreuren, waar het hoofdkwesties geldt. Heeft echter de opvoeding van eiken mensch niet een beperkt gedeelte der menscheljjke kundigheden, maar hun geheel tot grondslag, dan zullen wp dat noodlottig verschil van meening zien verdwpnen, dat zoo belemmerend werkt op den vooruitgang van het menschelpk geslacht." Ziedaar het standpunt, laten wij mogen zeggen het breede standpunt dat de heer Paul Robin wil doen innemen bij de op voeding en dat hij in het weeshuis te Cempuis in toepassing brengt. Hoe hij dit doet, zullen wij nader beschouwenen na deze korte inleidingtrachten in vluchtige trekken onzen lezers daarvan een denkbeeld te geven. Dezer dagen schreef de Standaard, op zpn eigenaardige manier, het volgende »De heer Donner komt van lieveilee op zpn jaren. Hieraan alleen toch, en aan niets anders, moet het toegeschreven, dat de eens zoo fris- actie man, die onder onze journalisten naam maakte en dapper tegen alle kamerleden voor de eere onzer beginselen dorst opkomen, thans ons, journalisten, komt aanklagen, dat we te onbescheiden in ons oordeel over de politieke exploiten van de club zpn. Toch duide men dit den afgevaardigde voor Katwjjk niet euvel. Wie nooit kamerlid was, weet niet wat corvée het is, weken achteieen in een atmos feer als van de Tweede kamer de discussiën in de Tweede kamer mee te maken. Tegen Kerstmis herkent ge onze kamerleden nauwelpks, zooals ze onder de wekenlange hypnose van den kamergeest geleden hebben De leden ljjden dan aan zekere congestie; ze zpn overprikkeldhun gezichtseinder is tot den kamerhorizont ingekrompen, en vooral de meer bejaarde kamerleden hebben dan groote- ljjks behoefte aan de rust van de Kerstdagen en aan de verfrissching van het nieuwe jaar om weer als kloeke mannen ten tooneele te treden, Men beoordeele dus Donner's klacht uitslui tend uit dat oogpunt. Neen, hp is geen conservatief geworden wel terdege weet hp nog wat de pers te be duiden heeft, maar de melancholie van de kameratmosfeer heeft hem parten gespeeld. Na het recè3 zult ge hem weer frisch zien". De heer Donner is geen persona grata van dr Kuyper. En men weet nu eenmaal dat, terwjjl mannen als mr Keuchenius steeds door dik en dun worden verdedigd en bewierookt, hp zpn medestanders niet spaart, wanneer zp zich niet blindelings onder zpn scepter bnigen. Wee wie zich tegen hem durft verzetten 1 Hem worden geen onvriendelijkheden gespaard. Hem worden waarheden gezegd in het open baar, die een ander liefst onder vier oogen iemand, en wel allereerst zpn vrienden, zou meedeelen. Niet alzoo dr Kuyper. Fijngevoelig, teer moet een leider niet zpn, zoo denkt hp. Wp gelooven dat de redactie van de Maas bode het bp het rechte eind heeft, waar zp bp het bovenstaande van de Standaard het vol gende aanteekent. »Zoo wordt den heer Donner beduid, dat hp, op hoogen leeftjjd gekomen, begint te suffen. De Standaard heeft de kamerclub der anti- revolutionuairen van traagheid en wat niet al meer beschuldigd, en daarop heeft de heer Donner het blad doen voelen, dat het zich be moeit met zaken, die het niet aangaan. Zoo iets is voor dr Kuyper moeilijk te slikken en daarom acht de Standaard het noodig den heer Donner te beteekenen, dat de puntjes er bjj hem afgaan. »Wp kusePE bn dat toonefij toeschouwers bljjvenslechts zp ons de enkele opmerking geoorloofd, dat, wanneer een anti-revolutionnair afgevaardigde met de heerschappij van den zoogenaamden leider niet gediend is, het zeker voor onze katholieke afgevaardigden al zeer onaangenaam zou zpn onder de plak van dr Kuyper te zitten. »Eq daar zou het bondgenootschap op uit- geloopen zpn." Het trok echter onze aandacht dat dr Schaepman nog altjjd voortgaat in het Centrum voor het monsterverbond een lans te breken en nog dezer dagen in dat blad verklaarde «In het algemeen gesproken geloof ik, dat de Katholiek in dezen grooten strpd geen oprecht- in den Christus geloovenden als bondgenooten kan of mag afwjjzen." Van waar nog altijd die strpd in den boezem der Katholieke politieke kringen Ons dunkt dit is toe te schrpven aan de zucht, die ook dr Schaepman moet bezielenom weer de oude heerschappij als leider te veroveren, die hem ontgaan is. En dat kan hp alleen, wanneer hp met dr Kuyper samenwerkt. Beide heeren zpn men veroorlove ons die familiare uitdrukking van een en hetzelfde deeg gebakken. Zp zjjn en bljjven, krachtens hun vroeger ambt, jagende naar gezag. En nu moge dr Schaepman vooral het oog hebben op de glorie zpner kerk, >die geen bondgenooten behoeft", en «eiken katholiek, juist omdat hp behoort tot die onoverwinnelijke kerk," opwekken »om hen, die zwakker zpn en toch strijden voor de eere Gods," ter zp te staan, het is toch opmerkelijk dat mannen als dr Yermeulen en mr Bahlman, toch ook zeer trouwe zonen der kerk, dien weg niet wenschen op te gaan, en meenen dat een ander pad voert tot Rome. Wie het van beide fracties bp het rechte eind heeft, is voor ons, liberalen, niet van groot gewicht. Wp letten eenvoudig op de feiten, omdat zp ons een eigenaardig kpkje geven in de gelederen der tegenpartij. En wij weten alleen dat al bestrpden die fracties elkaar; al verzetten de aanhangers van de Maasbode zich ook nog zoo tegen het Monster verbond al trekt de Standaard nog zoo on- heusch te velde tegen eigen part jjgenooten, die weerspannig zpn, of, zooals nog onlangs, tegen bondgenooten, die den anti-revolutionnairen vaak zulke onvriendelijkheden toedu wen, het ten slotte alles zich toch oplost in de schoonste harmonie, waar het geldt de supprematie der kerk boven den staat, het clenoale gezag te handhaven, en de vrpheid en de vrijzinnigheid aan banden te leggen. Wat de sociaal-democraten o ader gastvrijheid verstaan, heett ook het kamerlid mr S. van Houten Dinsdag avond ondervonden in eene openbare vergadering in het gebouw Constantia te Amsterdam, waar hp sprak over arbeidsloon. De beer Van Houten behandelde zpn onderwerp op eenvoudige, bezadigd,, wjjzewellicht voor het- publiek, wat over dit onderwerp zoo vaak heeft hooren spreken, wat te eenvoudig, zeker te bezadigd. Hoe 't zp, het toonde al zeer weinig waardeeringsvermogen te bezitten tegen over een. politieken tegenstander, die zich de moeite heeft gegeven in die vergadering op te treden. Het debat, dat op de rede volgde, was een en al onbeschofte persoonlijkheid. De een verweet den inleider, dat hp voor den werkman alleen maar «kletspraatjes en lange spiesen" over had; een ander, dat de heer Van Houten in de kamer partjj had getrokken voor »het non-plus-ultra van alle uitzuigers, den heer Scholten te Groningen." Verder werd de spreker een «politieke tinnegieter," oi smalend «dat heer" genoemd enz. De voorzitter scheen zich niet geroepen te achten, den gast tegenover dergelijke onheusche bejegeningen en ondankbaarheid in bescherming te nemen. Als zoo iets den heer Van Houten te beurt valt, wiens naam bjj de sociale wet geving hier te lande steeds met eere zal ge noemd worden, welk bezadigd, wetenschappelijk man zal dan nog opgewektheid gevoelen in dien kring het woord te voeren? Hbld De maand December was zegt bet Vad. voor de Rijksmiddelen nu juist niet bpzonder gunstig, doch dank zjj de buitengewone ontvangsten der beide vorige maanden was het eindepfer voor het geheele jaar 1891 bevredigend genoeg. De raming was gesteld op 114.547 075 bjj een opbrmgst over 1890 van 114.366.897. en zjj werd met bjjna 3 millioen overschreden De opbrengst was namelijk 117.956.331 tegen 114.366.000 in 1890, f 113.707.000 in 1889, f 112.192.000 in 1888 en 110.224.000 in 1887. In deze jaren is er geen noemenswaarde wij ziging in ons belastingstelsel aangebracht, noch eenige verandering gekomen in de opcenten op de rjjksbelaBtingen, zoodat die cijfers een beeld geven van de regelmatige stpging der middelen. Alleen het laatste jaar is die stjjging eenigszina belangrpk, doch bevredigende ge volgtrekkingen omtrent toenemende volkswel vaart laat zp bezwaarlijk toe, daar 2( millioen van de vermeerderde opbrengst komt voor rekening van het successierecht, dat met zpn f 13.705.000 een ongekend hoog cpfer bereikte (sedert 1886 bleef dit steeds tussehen 11 en 12 millioen). Over 't geheel genomen is de opbrengst der verschilende middelen met matige sommen gestegen. Een goed figuur maken de invoer rechten, die f 5.800.000 gaven bjj een raming van 5.310.000 en een opbrengst van f 5.710.000 verleden jaar. De accjjnzeu gingen mede vooruit, doch met nog geen 7 ton, terwpl zp de opbrengst van 1889 (die 't volgende jaar daalde) slechts even te boven zpn en ook de raming maar juist overschrijden. Iets achteruit ging de wjjn- accpns, die juist in 1890 wat steeg, en ook het geslacht, dat de raming niet eens bereikte. Maar flink bljjven stjjgen de lasten op de eerste levensbehoeften de zoutaccpns gaf zelfs f 126.000, de zeepaccpns 63 000 meer helaas ook het gedistilleerd, waarvan weer meer dan een half millioen meer werd verkregen. De suikeraccpns bracht f 114.000 meer op, doch was bjjna 8 ton beneden de raming. Intusschen is de opbrengst der laatste drie maanden be langrpk hooger dan die van 't overeenkomend tpdvak van 1890, zoodat het geval der over gangsbepaling van de wet van 15 April 1891, die eventueel tot bpBlag verplichtte, niet aan wezig is. Ware intusschen de wet in den oorspronkelpken vorm aangenomen,dan zouden de fabrikanten 8 ton moeten bijpassenthans moeten zp voor 1892 zorgen, dat de 8j- millioen (die in 1889 werd overschreden) wordt bereikt. De stpging der directe belastingen is opmer kelijk gering. In 1888 kwamen die 3 ton vooruit, in 1889 bjjna 5, in 1890 zelfs 6 ton, nu maar even 2 ton. Dit komt voomameipk door dat het patentrecht, dat in 1890 bjjzonder ruim vloeide, aich niet geheel op het cjjter van toen kon bandhaven. Maar ook de stpging van het per soneel 52000) was bpzonder klein. Bepaald ongunstig staat het geschapen met de indirecte belastingen (behalve het successierecht) het zegelrecht ging met ƒ370,000 achteruit doch overschreed althans de raming, maar registratie- en hypotheekrechten, met 236,000 en f 28,000 teruggaande, waren resp. 2 ton en f 8000 onder de raming. Ook bjj 1889 waren zp ten achteren Domeinen kwamen in December wat bp, maar zpn toch meer dan 1 ton onder de raming, denkeljjk door slechte betaling van oesterpachten Voor de posterpen is Deoember steeds een buitengewoon gunstige maand. Met een op brengst van f 706.000 (in 1890 f 647.300, raming 581.000) brachten zjj het eindepfer op 6.840.000 of met de 210.000, die nog ver wacht, worden wegens buitenlandsche afrekening, 70.000 boven de raming en ƒ310 000 meer dan verleden jaar, een aanwas als zelden is overtroffen. Inderdaad, het wordt tpd voor de verlagingen, die de nieuwe wet aanbrengt. Telegrafen gaven f 1.392.000, een stijging van 11.000. Loodsgelden eindelpk 1.389.000 tegen f 1.308.000 in 1890. Is da einduitkomst ten slotte bevredigend, men mag niet vergeten, dat niet elk jaar Alike meevallers komen, en dat overigens hetgeen de cpfers mededeelen aangaande den staat der volkswelvaart niet zoo uitermate gunstig is. Dat de opbrengst van den waarborg weer 24.000 terugging en tot lager cpfer dan Biuts tientallen van jaren daalde, is ook geen bewps van weelde. Omtrent de bekende geweren-kwestie kan bet N. v. d. D. thans het volgende mededeelen: Toen de minister van oorlog bevelen uitvaar digde omtrent het houden van vrpwillige oefeningen in den wapenhandel, gaf hjj tevens last, daartoe geweren «model 1871" te bestem men. Niet kunnende vermoeden, dat die be velen niet in alle opzichten zouden worden nagekomen, kon de minister met volle over tuiging den heer Van Löben Seis het bekende antwoord geven. Het nalezen der gevoerde disousBiën gat den minister echter aanleiding, zekerheidshalve nog een onderzoek in te stellen bjj de bevel hebbers in de drie militaire atdeelingen, en nu bleek dat tengevolge van een misverstand in een der drie militaire atdeelingen ongeveer 600 geweren nieuw model in gebruik gegeven wareu voor de vrpwillige oefeningen. Al kan er dus geen spraak zpn van «door het geheele land verspreide geweren der infinterie-regimenten", te ontkennen valt het niet, dat er misverstand heeft plaats gehad een misverstand, dat zeer zeker te betreuren is. Maar wie, die veel werkt, vergist zich nooit Hp, die dat nooit deed, neme den eersten steen op. Het Vaderland teekent hierbjj alleen aan, dat de minister beter bad gedaan, het bekende laatdunkende antwoord niet te geven, maar terstond een onderzoek toe te zeggen. Aan alle militaire autoriteiten, die uit den aard hunner betrekking hiervan voorzien moeten zpn, moet door den minister van oor log toegezonden zpn een nienw voorschrift betreffende de mobilisatie van het leger. De minister van koloniën brengt in de St. Ct, ter kennis van belanghebbenden dat in 1892 voor twee jongelingen gelegen heid bestaat om te worden aangenomen, ten einde onder het genot van een subsidie van f 5100 te worden opgeleid tot militair apo-> theker bjj het Nederlandsch-Indisehe leger, overeenkomstig de bepalingen van het regle ment, vastgesteld bjj ken. besluit van 15 Mei 1883 no. 24, later gewjjzigd, van welk gewpzigd reglement bjj het departement van koloniën kosteloos afdrukken zpn te verkrpgen dat de aanvrage om toelating (bp gezegeld request) vóór den 1 Juli e. k. bjj het departe ment van koloniën moet zpn ontvangen, en dat het bjj artikel 4 van het voormelde reglement omschreven vergelijkend examen zoo noodig zal plaats hebben op Donderdag den 12 Juli e. k. en volgende dagen, des voor- middags om 9 uren, in het pharmaceutiscb laboratorim der rjjks-U niversiteit te Utrecht Gedurende de drie eerstvolgende dagen j 15, 16 en 17 Januari zal in een der zalen van het Kunstmuseum alhier door tussehen- komst van de Vereeniging Uit het volkVoor het volk een portefeuille aquarellen, van de werkende leden van Pulchri Studio te 's Gxa- venhage, te bezichtigen zjjn. Bp een vluchtig kijkje, heden namiddag op het geëxposeerde genomen, viei ons oog op werk van Bauffe, rozen van mej. Van Bande Bakhujjzen, Jan Vroljjk, Willy Martens, Rap- pard, Mesdag, W. Schücz enz. Sedert geroimen tpd misten wp het genot van een tentoonstelling aquarellen binnen onze stad, zoodat wp niet tw pielen, of alle belang stellenden in de kunst zullen niet verzuimen dezer dagen een bezoek aan het Schuttershof te brengen. Er is genoeg dat voor velen es verschillenden aantrekkelijkheid bezit.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1892 | | pagina 1