N°. 266. 134e Jaargang. 1891. Woensdag 11 November. Middelburg 10 November. [Deze courant verschijnt d a g e 1 f) k met uitzondering van Zon- en Feestdagen^ Frfjs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.- Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 6 cent. Advertentiën20 cent per regel; Bij abonnement Iager2 Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen; van 17 regels 1.50; iedere regel meer f 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte; LETTEREN EN KUNST. ONDERWIJS. KERKNIEUWS- UIT STAD EN PROVINCIE. MDDELBtlHE (III RANT. Thermometer. Middelburg 10 Nor. m. 8 u. 45 gr. m. 12 o. 49 gr., av. 4 u. 46 gr. F- Verwacht Wwind. Agenten te VlieringenP. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te KruiringenF. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. C. de Mooi/, te TholenW. A. tan Nnu wenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de advertentie-bureau's van Niïgh Van Ditmae, te Botterdam, de Gebs. Beltnfante, te 's Gravenhage, en A. db la Mar Azn., te Amsterdam. Hoofdagenten voor bet Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Datjbe Cis., John F. Jones, opvolger. Advertentiën moeten des namiddags te éém um aan het bureau besergd ign, willen zjj des avonds nog worden opgenomen. Maandagavond is te Amsterdam in het ge bouw van de Maatschappij voor den werkenden stand bet Christelijk Sociaal congres geopend. De gehoorzaal was opgepropt vol leden en genoo- digden van bet congres, waartoe vele öameB behoorden. Op de groote estrade zaten, achter het bureau van het congres waarvan ook de oud-minister De Savornin Lobman lid is, een aantal hoofden en leiders der anti-revolution- naire partij. De bijeenkomst werd geopend met gemeen- schappelijk gezang en gebed door den heer H. PierBOn, directeur der Heldring-gestichten te Zetten. Er werd een telegram gezonden aan de koningin-regentes. Daarna hield de heer dr A. Kuyper een rede, die reeds in druk verschenen is en tot titel voert„Het sociale vraagstuk en de christelijke religie Die rede werd aan het einde met daverende toejuichingen begroet. Ten slotte werd Da Costa's lied gezongen Zij zullen het niet hebben, het oude Nederland waarna de vergadering met gebed werd gesloten. In de kroniek" van het jongste nommer der Stemmen voor Waarheid en Vrede wjjdt dr Bronsveld een bescbonwing aan dit congres. De •ohrjjver ziet in dit congres weer een middel voor dr Knyper om zich staande te houden en zoo mogeljjk reclame te maken voor zjjn revolutionnaire plannen. Oorspronkelijk is het op touw gezet om Patrimonium, dat uit den band dreigde te springen, te paaien. De man nen moesten zich stil houden want dr Knyper zou hun een congreB geven. Het bljjkt dan ook volgens dr Bronsveld dat verreweg de meerderheid der rapporteurs over de verBohillende vraagpunten tot de doleeren- den en christelijk gereformeerden behooren, of tot de mannen, wier politiek leven in de handen is van den voorzitter. „"Wellicht vindt deze of gene aldus besluit dr B. zjjn opmerkingen ons oordeel over deze bjjeenkomst hard en scherp. Wjj hebben echter lang genoeg den leider der anti-revolutionnaire party aan 't werk gezien, om met eenige kennis van zaken over hem te oordeelen. Velen, die vroeger dikwerf zich ergerden aan hetgeen wy over de »geretormeerde" beweging en .de vrjje universiteit" schreven, stellen ons nu in 't geljjk. De ervaring heeft hen wys gemaakt. Al komen er geruchten en rapporten van het sociaal congres vol hooggestemden lof, getui genissen ook over den geeBt, die allen verbond wy blyven er by, dat dit alles nog niets er voor bewyst, dat de Heer werkelyk aldaar was met Zjjnen geest, die een GeeBt van waarheid is. Wy staan liever tegenover de sociale kwestie geheel alleen, dan te midden van de mannen, wier wapenen vergiftigd zyn, en die zich scharen om een aanvoerder, die in zyn bladen dag aan dag, en week aan week bezig is met ons goede volk te btderven". In de Arnh. Ort. gunt een onbekende ons een kykje in de plannen en ideën van den tegen- woordigen minister van oorlog. Diens ideaal moet zyn dat elk weerbaar Nederlander in tjjden van gevaar moet deelnemen aan de verdediging van het vaderland; tot in de uitersten zal hy dit echter niet doorzetten wel wetende dat by in de Kamer aan doove man's ooren zou kloppen. Trouwens, de lasten zonden zoowel voor het individu als voor de beurzen te zwaar worden. 40.000 jongelieden ongeveer beteiken elk jaar den 20-jangen leef- tjjd, naar de heer Seyffardt berekent; 15.000 van hen worden niet opgeroepen, zynde deze reeds in dienst als vrywilliger, studenten in de godgeleerdheid of ordebroeders, uitge sloten wegens een onteerend vonnis, afgekeurd wegens te kleine maat ot ziekeljjk gestel, •enige kostwinners. Men meene echter niet, dat deze 15,000 jongelingen geheel van de verdediging des lands zyn uitgesloten. Neen, Seylfardt acht het niet meer dan billjjk, dat bedienaren van den godsdienst, of zy die daartoe worden opgeleid, afgekeurden wegens tengeren lichaamsbouw of gebreken, die ben wel tot soldaat in de ge lederen doch niet tot een of anderen hulpdienst ongeschikt maken, in oorlogstijd diensten zullen presteeren, overeenkomende met hnn beroep of hunne geschiktheid, en wat de kostwinners betreft, dat deze by de depóts tot soldaat worden opgeleid ja, dat voor zooveel mogeljjk al deze categorieën in vredestyd, zy 't ook zonder de uniform te dragen, gedurende eenige jnaanden worden geoefend. Meer dan ooit eenig minister van oorlog en, naar de schryver gelooft, ook meer dan een deskundige, wil Seyffardt vrijheden verleenen. Yoor studenten aan universiteiten, leerlingen aan handelsscholen, polytechnische Bcbool, teeken-, zang- en landbouwscholen enz. enz., ja zelfs hun, die in zaken zyn waar is de grens mag men vragen moet de dienstplicht gemakkeljjk worden gemaakt door het tydstip van indiensttreding te vervroegen of nit te stellen. Wel eischt hy van die begunstigden, dat zy een flinken lichaamsbouw hebben, willen zy vroeger, ten hoogste twee jaar, in dienst treden en zullen zy, die telkens een jaar nitstel brjjgen, de jaren moeten inhalen by het leger of schutterij. Leerlingen aan de politechnisehe school kunnen zelfs vjjt jaar uitstel krjjgen studenten in de medicjjnen, zy, die tot apotheker of veearts worden opgeleid, voltooien eerst hunne studie, om later als reserve-arts, reserve-apothe ker of reserve-paardenarts beschikbaar te blyven, doch eerst na 3 4 6 maanden als zoodanig dienst te doen. Men ziet het, zegt de inzender, voor wiens rekening wjj die mededeelingen laten, over wier juistheid wjj niet kunnen oordeelen, voor vervan ging is in deze organisatie geen plaats gelaten persoonlijke dienstplicht is het consigne, doch met eene vrijgevigheid, die zelfs den meest verstokten anti-militarist tot het aannemen van zijne wet moet verleiden. By kon. besluit: is benoemd tot directeur van het telegraaf kantoor en brievengaarder te Oostburg J. A. J. Hoogendorp, thans adsistent der posteryen ter standplaats Woerdendit bericht werd nog in een deel der oplaag van ons vorig nommer medegedeeld zyn benoemd tot notaris binnen het arrond. Botterdam, ter standplaats de gemeente Bot terdam, W. Erkelens Cooke en G. J. Ter Laag, beiden candidaat-notaris aldaar is de ritmeester C. H. van der Mersch, van het 2e reg. huzaren, gedetacheerd geweest bjj het leger in N.-I. en tot dnsverre nog la suite van het koloniaal werfdepot, op non-activiteit gesteld. Aanstaanden Yrydag verleent de minister van marine geene audiëntie. Het Maandag plotseling overleden kamerlid voor Tiel, de heer mr H. J. Dyckmeester, had Zaterdag nog de vergadering der Liberale Unie te Amsterdam bygewoond. De overledene was sedert 1877, behoudens een korte tuBschenpoos, lid der Tweede kamer. In 1877 werd hjj voor Tiel gekozen in de plaats van den heer Yan Bappard. Bjj de verkiezingen die in October 1884 plaats vonden na de ontbinding (wegens wyziging van art. 198 der grondwetherziening tydens het regent schap), erlangde de antirev. candidaat baron Van Palland de meerderheid (met Blechts 34 stemmen verschil). Nog geen drie jaren later, in Juni 1887, bracht Deventer den heer Dyck meester weder in de Kamer, na den dood van mr BiusBé. Na de grondwetsherziening werd de heer Dyckmeester door het district Tie) weder naar de Kamer afgevaardigd. Eene politieke karakterschets geeft Th. in de Limburger-Koetier, onder den titel .Een veilige Leider", van den afgevaardigde Leopold Haff- mans. Daaraan zyn ontleend de volgende regelen, waarin de schryver zjjne biographie samenvat. .Vroeger volyverig militarist, die voor de ver dediging van 't vaderland met eere wilde vallen later even vurig anti-militarist, die spot met het vallen met eere. Vroeger vuur en vlam tegen alle staatsscho len later de pleitbezorger dier seholen in Limburg en Noord-Brabant. Vroeger een der ijverigste voorstanders van 't monsterverbond later een der hardnek kigste tegenstanders. Vroeger juichend over den val der liberale heerschappij later bljj als een engel dat die liberale heerschappij weer hersteld is. Vroeger de oprichter van een katholiek cen trum als zonder nut beschouwend later een der geestdriftigste leden van datzelfde centrum Als onze Limburgsche kiezers zoo'n leider volgen moesten, dan hadden zy geen andere bezigheid meer, dan gedurig hun politieke kleederen te verwisselen". Hierna luidt de slotzin als volgt En vertu de cette dicision arbitrale le terri- toire en amont du confluent des rivieres Awa et Tapanahoni doit apparlenir désormais a la Hol- lande, sans prejudice, toutetois, de^ droits acquis bona fide par les ressortissants francais dans les limites du territoire qui avail été en litige. Ten aanzien van het gevolg, dat te geven zou zjjn aan de clansule, in deze zinsnede der arbitrale uitspraak vervat, zyn den 25en Juni instructiën aan den gouverneur van Suriname gezonden, daartoe strekkende dat aan hen, die van het bestuur van Fiansch-Goyana vergun ningen tot opsporing ol tot ontginning van goud in het betwist gebied verkregen hadden, zy het ook dat die vergunningen, volgens de verklaring van de Fransche regeering in -tntwoord op de dezerzjjdsche vertoogen slechts waren verleend als provisoire titels zonder pre judice van de uitspraak van den arbiter de gelegenheid zou worden gegeven om van het bestuur van Suriname concession te verkrjjgen voor de hun toegewezen terreinen. Daarbjj werd uitgegaan van de overweging, dat op geen andere wyze uitvoering was te geven aan de clausule, en dat die door de regeering niet buiten gevolg kon worden ge laten, zonder dat zy zich blootstelde aan het verwjjt dat zy de arbitrale uitspraak niet in haar geheel eerbiedigde. Door den gouverneur van Suriname zou aan den gouverneur van Fransch-Guyana worden medegedeeld dat eerstgenoemde de arbitrale uitspraak, in op volging van instructiën van het opperbestuur ontvangen, in voormelden zin zou uitvoeren, en hy zou diens tusschenkomBt inroepen, om aan de bezitters van de voormelde vergunnin gen te doen weten, op welke wyze zy conces sion overeenkomstig de Surinaamsche verorde ningen zouden kunnen krjjgen. Na ontvangst van deze instructiën heeft de gouverneur zich tot hare uitvoering bjj een schryven van 31 Juli in betrekking gesteld met den gouverneur van Fransch-Guyana. Door dezen uitgenoodigd tot eene ontmoeting, beeft hy zich naar Aldina aan den Marowyne begeven, waarna op 23 Augustus de ontmoeting te St. Lonrent (tegenover Albina) beeft plaatsgehad. De gouverneur vau Suriname heeft zich daar met den gouverneur van Fransch-Guyana ver staan ter zake van de erkenning der aan Fransche onderdanen gegeven titels, en hy heeft vervolgens bjj de koloniale staten eene verordening aanhangig gemaakt om de uitgifte van conceBsiën in het gebied tusschen deLawa en de Tapanahoni te regelen. In den weüstrjjd van tooneelletterkande, op last van den gemeenteraad te Antwerpen uitgeschreven door den stedeljjken tooneelraad van den Nederlandschen schouwburg, is door de jury, bestaande uit de heeren A. Cornette, Fr. Gittens, Pol de Mont, E. Bosseela en F. van Doeselaero.a. toegekend aan mevrouw Snyder van Wissenkerke te 's Gravenhage, als aanmoe diging, een som van 300 francs, voor het drama in drie bedryven Lotos en een som van 250 francs voor Een illusie, comedie in drie bedryven. Mevr. Snyder van Wissenkerke is, zegt het Vad., ook de sctarjjfster van het eervol ver melde Geluk is broos, dat by Het Ned, Tooneel m studie is. Lotos zal worden opgevoerd in den Tivoli-Bchouwburg te Botterdam, die ook de primeur had van haar blysprl in 1 acte Een kop thee, onder den pseudoniem Constant opgevoerd. Er is sprake van om te Antwerpen een tentoonstelling te erganiseeren van de voor naamste werken van den schilder Henri de Braekeleer. Donderdagavond vindt in de Monnaie te Brussel de eerste voorstelling van l* Rive plaats. Zola zal met zyn uitgevers Charpentier en Fas quelle by de opvoering tegenwoordig zyn. Het koloniaal verslag van 1891 betreffende Suriname bevat uitvoerige mededeeling omtrent het Surinaamsche grensgeschil en daarbjj in haar geheel de arbitrale uitspraak daarom trent. Te Stoppeldijk heeft zich voor de be trekking van onderwjjzer aan de school van den heer Castenmiller, zelfs na herhaalde op roeping, slechfs één sollicitant aangemelden te St. Jansteen aan de school van den heer Imandt kwamen bjj herhaalde oproeping slechts twee mededingers op; wel een bewjjs dat de Btroom van onderwijzers uitgeput raakt. In veie gemeenten in Zeeuwsch-Vlaanderens Oos telijk deel bestaan op 't oogenblik vacatures bjj het onderwijs maar het is te voorzien, dat het, moeite zal kosten om de open plaatsen vervuld te krjjgen. Aan de ryks-universiteit te Leiden is het doctoraal examen rechtswetenschap afgelegd door dm heer Th. W, Jajjnboll. Het hoofdbestuur van het Ned. Onderwij zers Genootschap heeft, naar aanleiding van het feit, dat het tegenwoordig ministerie het uit zicht heeft geopend op de indiening van eene wet op den leerplicht, tot de afdeelingen een elttal vragen gericht, teneinde deze gewichtige aangelegenheid met ernst te overwegen. Van de uitkomsten der besprekingen zal een alge meen overzicht worden opgemaakt en dit zal ten grondslag strekken van de discussie over dit onderwerp, dat in de eerstvolgende algem. vergadering aan de orde gesteld en behandeld zal worden. Tevens wordt tot de afdeelingen de volgende vraag gericht. .Acht men het wenscbelyk, dat thans reeds de vraag, of het openbaar lager onderwys geheel aan de zorg der gemeenten zal worden onttrokken en op den staat over gedragen, vanwege het hoofdbestuur bjj de afdee lingen aan de orde wordt gesteld D s. E. J. de Groot te Veenendaal heeft het beroep naar Koudekerke aangenomen. Het boofdoestuur van den Nederlandschen Protestantenbond is voor het jaar 1891/92 samen gesteld als volgtProf. dr J. Knappert, voor zitter dr J. W. Lieftmck, vice-voorzitter dr J. van den Berg, secretarisJ. G. Brouwer Nyhoff, penningmeester mr J. G. Gleichman, E. C. Jungxus en dr H. D. Tjeenk Willink. Heden middag is een jongmensch van een jaar of achttien aan den Korendyk alhier te water geraakteen schipper wierp den drenke ling een touw toe dat deze greep, waardoor hy gered werd. Het aanvankeljjk bestaand plan om Maan dagavond den heer J. A. Fortuyn, sociaal democraat uit Amsterdam, iu de kleine Schuttersho/zaal te doen optreden meest, wegens den talryken toeloop van nieuwsgierigen ol belangstellenden, gewyzigd worden eu de lezing plaats hebben in .le groote zaal, die weldra voor een groot deel gevuld was. Het auditorium bestond meerendeels uit mannen, doch ook vrouwen waren in kleinen getale aanwezig. Burger Fortuyn, zoo werd hy zjjn hoorders voorgesteld, besprak »de prostitutie en de Middernachtzending" en begon met erop te wyzen dat, waar men kwaad vindt, men niet moet trachten het door lapmiddelen te verhelen of te bedekken, maar het bjj den wortel moet aantasten. Daarom keurt de sociaal-democratie, hoezeer erkennende en waardeerende wat de Middernacht zending en de mannen der Ver- eeniging tegen de prostitutie doen, huu wyze van werken, die te oppervlakkig is, af. Spreker wees erop dat naar zjjn meening eenerzyds de nood, ellende en armoede de vrouwen in de armen der prostitutie werpen en anderdeels de onmogelijkheid om te trou wen de mannen en de vrouwen op dien weg voert. Hy toonde verder aan, boe vooral onder de aanzienlijken of, om met burger Fortuyn te spreken, de bourgoisie, maar ook onder de ar beiders de mariages de convenance het hunne toebrengen tot het behoud der prostitutie hoe de behandeling van dienstbaren door hunne meesters en meesteressen en de betaling van den arbeid der vrouwen iu het algemeen daar toe medewerken. Hjj stelde in het licht dat meestal de drang der omstandigheden en volstrekt niet de lust de meisjes en vrouwen tot de prostitutie drjjtt. Werd der vrouw gelegenheid gegeven om door werk voldoende in haar onderbond te voorzien, dan zou i. de toestand beter worden. Maar er is meerveelal wordt het gevallen meisje beschouwd ais niet behoorenae in de maatschappij, terwjjl de tien en hondordmaal gevallen man van dien val geen verwjjt wordt gemaakt; de kindermoordenares, die, omdat zy voor haar wicht niet het noodige kan winnen, vaak tot een noodlottige daad overgaat, wordt zwaar gestrafthaar medeschuldige, veelal goto in staat om in het onderhoud van moeder en Eind te voorzien, vrjj gelaten. De bourgeoisie beeft daarvoor gewaakt door bet onderzoek naar het vaderschap te verbieden. Waar de vrouw zich aan prostitutie overgeeft, ib het voor haar meeBtal een middel om in baar onderhoud te voorzien, dooh waar de man net doet is het veelal vrjjwillig. Waarom dan alle verachting voor de vrouwwaarom alleen voor haar alle vernederende reglementaire bepalingen Spreker bestreed verder de meening der Mid- demaehtzending, die uitroeiing wensoht van de clandestine huizen, doch gaf haar toe dat de bordeelen kunnen worden opgeruimd. Da laatste kunnen gemist worden, wyl alleen daar de cynische wellust heerscht, dit erkent ook de sociaal-democratiede eerste hebben recht van bestaan wyl die voor sommigen nood zakelijk zjja. Er moet de gelegenheid gelaten worden dat de jonge man en vrouw, die niet kunnen huwen of anderen die tot elkaar geneigd zyn, elkander daar ontmoeten en vry verkeeren. Waar de Middernaohtzending verbetering zoekt bjj de individuen meent de sociaal democratie dat die moet gezocht worden in de maatschappelijke toestanden. Na eene verdediging van het 'f 1 ~^£jkeljjk en na gewezen te hebben op cfP^nsctfclyk- heid van gemakkelijker echtscheiding, stelae de heer Fortuyn het verkeerde iu het licht van het optreden van de Middernachtzending, die z. i. geen recht heeft zich te bemoeien met de zaken van anderen en bovendien meestal zich posteert voor huizen van minder kaliber, maar nooit voor die, welke de gefortuneerden bezoeken. Bescherm den arbeid der vrouw zoo ein digde de spreker maar beter dan door de bestaande doch niet gehandhaafde arbeidswet sluit Schiedamstel man en vrouw voor de wet geljjk en dan zult ge, meer dan door woorden en preeken, het maatschappelijk kwaad, dat ook de sociaal-democratie erkent, bestryden. De voorzitter der vergadering deelde mede dat de heer J. v. d. Steur, wyl hjj op eene andere vergadering spreken moest, niet kon tegenwoordig zyn om te debatteeren en noo- digde daarom een zjjner geestverwanten daartoe uit. Een jongmensch maakte van de geboden gelegenheid gebruik om te trachten het stand punt der Middernaohtzendelingen te verdedigen, die deden wat zy konden om, zy 't slechts enkelen, te redden. Een ander trachtte aan te toonen dat geen armoede maar lust tot opschik, luiheid etc. de vrouw in den arm der prostitutie brengt. Een derde meende dat de heilige huwuljjksband behoedt voor het hier besproken kwaad, terwjjl een vierde er tegen opkwam dat de toestand der dienstmeisjes, die toch 5 's mi ands verdienen naast kost en inwoning, zoo veel te wenschen overlaat. De heer Fortuyn antwoordde al die Bprekers in het breede, ten deele met hen instemmende, ten deele hen bestrijdendedaarbjj echter vooral doende uitkomen dat het moeiljjk is de grens te vinden tuBsohen hetgeen deze en hetgeen gene als noodig voor levensonderhoud beschouwt. Voor de goed gevulde zaal van den heer Kuypers trad Maandagavond de heer Joh. v. d« Steur te Vlissingen op, om over het werk der .Middernachtzending" te spreken. Na in ongeveer geljjken geest als te Middel burg gesproken te hebben, werd gelegenheid tot debat gegeven. Daarvan werd door den heer Van der Stadt gebruik gemaakt, om als zjjne overtuiging uit te spreken dat alleen de armoede oorzaak was dat er zoovele vrouwen zich aan de prostitutie overgaven. De spreker van den avond gat dit niet toe. Wel kan de armoede aanleiding geven tot dat kwaad, maar de oorzaak ervan is ze nooit, hetgeen hy met voorbeelden trachtte te bewyzen. Het braebt echter den heer Van der Stadt van zyn meening niet terug. En nu werd zoo schrjjtt onze correspon dent op eene, bjj zeker publiek meer en meer gebruikelijke, doch hoogst ongepaste wjjze, n. m. door 't schuiven met de voeten, het den laatstgenoemde onmogeijjk gemaakt, zich verstaanbaar te maken. De heer Geselschap, predikant, sprak zjjne afkeuring hierover uit. Met psalmgezang begonnen, ging de verga dering met gebed en gezang uiteen. Ter vervanging vau den eersten-luitenant A. F. Meyer wordt op 1 Decemoer a. s. bjj net algemeen depot van discipline te Vlissingen gedetacheerd de eerste-luitenant M. F. Stevens van het 3e bataljon 8e regiment infanterie te Arnhem, bjj welk korps en garnizoen, op ge- oielden datum, eerstgenoemde officier wordt overgeplaatst. Zondag avond werd door een bezoeker van een bierhuis aan de Rommelkaae te Vlie- singen eene portefeuille met f 140 vermist, welke som nog niet teruggevonden is. De politie is er mee iu kennis gesteld. Bjj de ambulante recherche te water is benoemd tot kommies 4e klasse C. Dronkers, en als zoodanig (tydeljjk) H. Dronkers, wonende te Bath. Te Noordgouwe is, ingevolge een besluit van het Afart-departement, verleden gatyrdeg

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1891 | | pagina 1