N°T2467 Maandag 19 October. 134° Jaargang. 1891. BUITENLAND. Deze courant verschijnt d a g e 15 k s J met uitzondering van Zon- en Feestdagen? Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.=rj Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager? Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen; van 17 regels 1.50; iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.' Bij deze courant behoort een Bijvoegsel. UIT STAD EN PROVINCIE. Het tooneel. Algemeen Overzicht. Beknopte Klededeelingen. HIDDtlKI lt(.S(lli; «IT. V h e «xd eter Agenten te Ylissingen: P. G. de Yet Mïstdagh Zoon, te Goes: A. A. W.Bolland, teKruiningen: F. v.d.Peijl, te Zierikzee: A.C.deMooij,t< Tholen: W. A. Adveitentlën Middelburg 17t Oct. vm. 8u. 53 gr. van Nieuwenhtjijzen en te Tern eu zenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te éém uur m. 12 u. 59 gr., av. 4 u. 59 gr. F. advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmar, te Rotterdam, de Gebb. Bexinïante, te 's Gravenhage, en A. de la Mab Azn., te Amsterdam. j aaB bureau bezorgd lijn, willen ir1-. ttt j Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publioité étrangère G, L. Daitbe Cie., John F. Jones, opvolger. (jea avonds nog worden opgenomen. Verwacht W. wind. In den afgeloopen nacht is eene vrouw, die van een feestje huiswaarts keerde, bjj den donker van de trap in hare woning gevallen, met het gevolg, dat zjj een hersenschudding bekwam en dadel ijk een ljjk was. Zjj is gehuwd en moeder van een zoon. In de Vrpdag te Bruinisse gehouden raads vergadering werd in de eerste plaats behandeld de gsmeentehegrooting voor 1892, door burg. en weth. aangeboden, in ontvang en uitgaaf op 20313.83i, en aldus in handen gesteld van eene commissie van onderzoek, die de volgende wpzigingen voorstelde lo. uitbreiding der bestrating bp het nieuwe post- en telegraaf kantoor 2o. het bouwen van een bergplaats voor de nieuwe (tweede) brandspuit3o. ver lichting van de nieuwe poststraat en 4o. ver hooging der jaarwedde van den onderwpzer J. S. v. d. B. van f 400 tot 450. Sub lo., 3o. en 4o. werden aangenomen, sub 2o. is aan gehouden. Voorts werd genoemde begrooting verhoogd met de bpdrage van het rpk gedurende 10 jaren ad f 640 per jaar, tot gemoetkoming in de kosten der stichting van bovengenoemd kantoor en aldus vastgesteld op f 20953.83^. Vervolgens werd, naar aanleiding van een verzoek van den lantaarn-aansteker om ver hooging zjjner jaarwedde, hem 10 toegestaan; en gunstig beschikt op een verzoek van de afdeeling Bruinisse der Vereeniging tot bevor dering van de Nederl. Visscherij om de lantaarns op de haven den geheelen nacht te laten branden en het stichten van een wachtlokaal op de haven, doch met 5 tegen 2 stemmen besloten aan haar verlangen, om nog twee lantaarns op de haven te plaatsen, niet te voldoen. Voor de wjjziging der verordening op de haven en kaden werd eene commissie benoemd terwjjl aangehouden werd een voorstel van een anti-revolutionnair raadslid om de heffing van het schoolgeld te wpzigen en 40, 60 en 80 cent voor dagschool, 40 cent voor avondschool- onderwijs, plus de benoodigde schoolbehoeften, door belanghebbenden te doen betalen, in plaats van 50 cent per schoolgaand kind 40 cent voor avondschool met inbegrip van alles, zooals tegenwoordig de bepaling luidt. De stichting van een kolenbergplaats bp genoemd post- en telegraafkantoor werd goed gekeurd en mitsdien besloten tot afschutting van de steenkolenbergplaats der openbare school, alsmede tot het verbeteren van het steenen voetpad langs de haven en tot opruiming van palen in het schoolslop. In de gemeenteraadszitting, Vrpdag te Zaamslag gehouden, werd eervol ontslag ver leend aan den heer L. J. de Vries als onder wpzer aan de school in den Grooten Huissens- polder. De jaarwedden van de op te roepen onder wijzers werd bepaald op 450 en mitsdien met Het was geen schilderjj, waarop wp dikwijls en lang zouden willen staren. Daarvoor waren de tinten in Schuldig van Richard Vosz, waarmee Vrijdagavond het seizoen in den Middelburgschen schouwburg werd geopend, meestal te harddeed het geheel te pjjnljjk aan. Maar dat over dit stuk op zulk een hoogen en harden toon de staf gebroken behoeft te worden als sommige recensenten en toeschouwers deden; dat wil er bp ons niet in. Daarvoor heeft het, met al zjjne eigenaardigheden en zonderlingheden, een te goede strekking; daartoe predikt het der maatschappij eene te ernstige waarschuwing; daarvoor bevat het o. i. te veel trekken, die de bekwame hand verraden. De intrigue van het stuk berust op een rechterlijke dwaling, waarbjj een onschuldige, tegen wien de schjjn sterk getuigde, wegens moord tot twintig jaar gevangenisstraf is ver oordeeld. Na jarenlang zpn onrechtvaardige straf te hebben ondergaan, komt door de bekentenis van een stervende, die de moorde naar was maar na den afloop van het rechts geding in Amerika zich wist te verrjjken, de onschuld van Lehr, den hoofdpersoon van Schuldig, aan het licht. Hp wordt vrij gelaten; maar het verbljjf in de gevangenis heeft hem gansch en al veranderd; hp is er aan gewend slechts een cpfer te wezen, geen paensch. Hjj wordt op vrjje voeten gelaten; 50 verhoogd, terwpl de in functie zjjnde onderwpzer, die 400 jaarwedde geniet, met ingang van 1 Januari 1892 450 's jaars zal ontvangen. De gemeentebegrooting voor 1892 werd met 5 tegen 2 stemmen vastgesteld in ontvang en uitgaaf op f 19051.54£. Voor hoofdeljjken om slag is uitgetrokken een bedrag van 6300 en voor schoolgelden f 400. De kosten van het lager onderwps zpn geraamd op 6435. De tegenstemmers maakten bezwaar, omdat in de begrooting een post was uitgetrokken voor belooning van een klerk ter secretarie, daar de instructie van den secretaris bepaalt dat deze al de werkzaamheden moet verrichten. In het begin dezer week had een mevrouw uit Aardenburg het ongeluk bp vergissing te Vlissingen op de mailboot te gaan, meenende dat deze de Breskensche boot was. Toen de boot in zee ging bemerkte zjj op een verkeerde boot te zpnechter moest zjj de reis naar Queensborough meemaken en daar gekomen, hoezeer nog niet hersteld van zeeziekte, weer mee terug de reis aannemen, wjjl ze natuurlpk niet in Engeland kon overblpven, daar ze te A. thuis verwacht werd. Den volgenden morgen werd Vlissingen, het punt van afvaart, geluk kig weer bereikt, en kon mevrouw de reis naar Breskens en verder naar A op de «goede» boot voortzetten. Behalve het onaangename ervan, kostte deze reis haar tweemaal de volle pas sagevracht (f48.) De Zeeuw) Beroepen bp de Ned. herv. gemeente te Nieuwvliet de heer J. J. Dermont, emeritus predikant bp de Ned. herv. kerk, laatst leeraar te Scheveningen. Onder de Britsche politieke partpen heerBcht thans veel leven en beweging om van het droevig rumoer binnen de Iersche partij niet te spreken. Er bestaat voor deze drukte en bewegelijkheid alle reden. Behalve dat het tijdstip van de opening van het parlement begint te naderen, waaraan gebruikelpker- wjjze allerlei oratorische kunststukken van de parlementsleden voorafgaan, vallen er allerlei plaatsen te vervullen: zetels in het huis der gemeenten en zetels aan de groene tafel der ministers. Er schjjnt langer geen twjjfel te bestaan of mr Balfour, thans secretaris voor Ierland in het Britsch kabinet, zal den heer W. Smith als leader in het lagerhuis en eerste lord van de schatkist opvolgen. In het algemeen zou deze keuze ook onder de politieke tegenstanders van den heer Balfour een goeden indruk maken, wpl men vrp een stemmig van gevoelen is, dat zpn talent hem onder de regeeringsleden het meest bevoegd voor dezen post maakt. Als secretaris voor Ierland zal hp waarschpnlpk vervangen worden door den heer Jackson, ,thans parlementair secretaris bp de schatkist. maar waarheen moet hp gaan? Van vrouw en kinderen heeft hp jaren niets meer gehoord; en nu hp eindelpk tot hen terugkeert herkent bp zjjne vrouw niet meer, zoo is zjj vervallen terwpl zjjne kinderen voor hem vreemden zjjn. Die vrouw is, in de dagen vaD tegenspoed, diep gezonkende dochter van Lehr is licht zinnig en strjjdt den eeuwigen strpd tusschen haar luchthartigheid, haar zucht naar opschik en genot en haar beter ik, en zpn zoon, die zelf goed van aard is, vecht wanhopend tegen al die ellende, en verzet zich daartegen door een borrel. Zoo is dit gezin steeds dieper gezonken; zich opheffen kan het niet, de moeder te minder omdat zjj onder den invloed staat van een liederljjk persoon, die haar mishandelt en haar schande en oneer misbruikt om haar te beletten hem te ontvlieden. In dien toestand bevindt zich het geziD als Lehr daarin weerkeert, geknakt en gebogen. Dat terugzien is in menig op zicht door Richard Vosz verdiensteljjk ge- teekend; en het was ons onbegrppelpk, hoe sommigen, niet van de hoogBte rangen, juist den droeven zin niet schenen te begrjjpen van het tooneel, toen man en vrouw elkaar weer ontmoetten en niet herkenden. Hun lachen hinderljjk voor de overige toeschouwers en niet minder zeker voor de spelers pleitte niet voor hun gevoel en hnn juist begrip van de harde waarheid, dje in dat enkele tooneeltje Onder de verschillende verkiezingen voor leden van het parlement belooft vooral die te Cork, voor de door Parneü's dood opengevallen plaats, een warmen strpd uit te lokken. Door de »patriotten" d. z. de Mc Carthysten, is nog geen candidaat gesteld. De Painellisten zonden een deputatie aan den lord-mayor van Dublin, in de hoop den Alderman Mead te bewegen als hun candidaat op te treden. Te midden van deze benoemingen en be- pveringen om de opengevallen plaatsen weder te bezetten, bljjft Gladstone's rede, onlangs te Newcastle-on-Tyne uitgesproken, welke tegeljj- kertjjd het programma der liberale partjj voor de aanstaande algemeene verkiezingen bevatte, stof tot bespreking opleveren. Van de zjjde der tories en der unionistische libera len staat de heer Gladstone wegens zpn rede aan de scherpste aanvallen bloot. Vooral hetgeen hp over de ontruiming van Egypte heeft gezegd, grjjpen de tories aan om er een nieuw en scherp wapen uit te maken ter be- strjjding van zpn politiek. Ook onder een deel zpner partjjgenooten vonden Gladstone's woorden geen instemming, wpl men er uit meende te zien, dat de liberale staatsman, wanneer hjj binnen kort weder aan de regeering komt, zich zon haasten de Engelsche troepen uit Egypte terug te trekken. Omtrent deze opvatting gaf echter Gladstone's orgaan de laatste dagen eenige toelichting, waaruit blpkt dat men op dit punt den grjjzen spreker niet geheel juist heeft begrepen. Trouwens men weet hoe behendig de heer Gladstone zpn meeningen zoo in woorden weet te kleeden, dat zjj voor tweederlei uitleg zich laten leenen, zoodat het hem weinig moeite kost als minister er een geheel andere verklaring van te geven dan zp schenen te hebben, toen hjj ze als oppositie man uitsprak. Kondigt de aanstaande parlementaire zitting zich in Groot-Brittanje met vrp wat beweging aan, in Frankrpk heeft de vertegenwoordiging, geljjk men weet, haar samenkomsten onder de grootste kalmte begonnen. Maandag vangt de kamer haar eigenljjke werkzaamheden aan met de behandeling der begrooting. De debatten van het budget, die op zichzelf zich niet zullen onderscheiden door eentonigheid, zullen natuurlpk afgewisseld worden door de gebruikelijke interpellaties. Onder de belangrijkste aangekondigde interpellaties, tot de regeering te richten, be hoort eene over de betrekkingen tusschen kerk en staat. Aanleiding tot deze vraag geeft de uitdagende houding van eenige Fransche bisschoppen inzake de bedevaarten naar Rome. Men herinnert zich, hoe na het bekende inci dent op het Pantheon, waar een paar Fran sche pelgrims de nagedachtenis van Victor Emanuel beleedigden, met het gevolg dat door geheel Italië anti-pauseljjke en anti-Fransche demonstraties plaats vonden, de Fransche minister van eeredienst een circulaire zond aan de bisschoppen, hen uitnoodigend voorloopig geen bedevaarten naar Rome te organiseeren en zich alzoo te onthouden van manifestatiën welke allicht haar godsdienstig karakter konden verliezen. Drie bisschoppen hebben in een schrpven als getuigenis tegen de maatschappp was neergelegd. Na den toestand overzien te hebbenna tot de ontdekking te zpn gekomen hoe schandeljjk zjjne vrouw wordt mishandeld door hem, die zich in zpn plaats heeft gedrongen; na aan schouwd te hebben, hoe die man zpn Martha bejegent, grjjpt Lehr een bjjl en slaat hem dood, die meewerkte om zpn gezin te doen vallen in den poel van ellende. Nu is hjj schuldig en hp verzoekt het gerecht hem weer terug te voeren, vanwaar hjj kwam. Waarom hp schuldig werd weten zegt hjj God en Martha alleen. Ziedaar den inhoud van het drama in drie bedrjjven, ons door Richard Vosz aangeboden. Wp stellen ons voor dat hjj gepoogd heeft een stuk te schrpven in het genre van Ibsen, in realistischen zin, maar dat telkens en telkens de Duitschb gemoedelijkheid op hem de overhand kreeg. Daardoor verklaren wij het verschijnsel dat wp tal van harde, ruwe grepen uit het leven te zien kregen om kort daarna weer den gemoedeljjken preektoon te hooren aanslaan. Nn zal zulk een stuk in een land als het onze, waar wp gelukkig nooit van zulke ernstige rechterlijke dwalingen hooren, als in Schuldig ons een wordt geschetst, niet dien indruk kunnen maken, welke het misschien elders deed; maar dat er zelfs, afgescheiden daarvan, in menig woord en in menigen toestand een spiegel ons wordt voorgehouden, waar het aan dien minister, dat zp tegelpkertpd in een reactionnair blad publiceerden, op weinig gepasten toou hun gevoelen over die aanschrij ving geuit. Een van hen, de aartsbisschop van Aix, mgr Gouthe-Soulard schreef o. a. deze liefeljjke zinsneden„Wp hebben uwe uit- noodiging niet noodig, en niets schenkt u de bevoegdheid haar ons te zenden. Ik zal doen wat ik wil Gp hebt iets beters te doen dan u te haasten om ons zulk een brief te schrpven, die bedroevenden en ergerlpken onzin bevat." Deze taal van den beleedigden prelaat is te onhebbelpker, wpl de minister slechts gedaan heeft, waartoe het concordaat hem het recht geeftzp is bovendien voor de FranBche geeste lijkheid te gevaarljjker, wpl zp een nieuw wapen in handen geeft aan hendie sedert jaren er op aandringen de banden tusschen den staat en de kerk los teknoopen, wpl zjj en terecht niet inzien, waarom de republiek met haar geld een legerpriesters zal onderhouden, die voor het meerendeel hun tjjd en hun krachten niet beter weten te be steden dan haar te krenken en te bestrijden, in het geheim of openlpk. Wanneer dan ook niet van clericale zjjde zelve de ministerieele circulaire en het antwoord der bisschoppen in de kamer of den senaat te berde wordt gebracht, is het zeer waarschpnlpk, dat de radicalen deze zaak aan de orde stellen en haar zullen aan- grjjpen om opnieuw op scheiding tusschen kerk en Btaat aan te dringen. Intusschen heeft de ministerraad zich bezig gehouden met het Bchrjjven der drie bisschoppen en beraadslaagd over de maatregelen, te dien opzichte te nemen. Zonder een definitieve beslissing te nemen is besloten naar omstan digheden te handelen en zoo noodig van het recht, der regeering geschonken, gebruik te maken om haar besluiten te doen eerbiedigen. Wellicht heeft het kabinet dit besluit genomen om zich op deze wjjze de lastige vragers uit de linkerzijde van den hals te houden, maar of deze zich aldus met een kluitje in het riet zullen laten sturen is twjjfelachtig, vooral wanneer zich bevestigd wat uit Rome wordt gemeld. Op een diner op het Vaticaan, door mgr Mocenni aan de Romeinsche commissie der bedevaarten aangeboden, moet de heer Harmei, de voorzitter der commissie, verklaard hebben, dat hp in de eerste maanden van 1893, het tjjdstip waarop het jubilé van Leo XIII zal gevierd worden, bedevaarten op nog grooter schaal zal organiseeren. Men zal zeggen: 1893 iB nog verre, maar het denkbeeld alleen bewjjst voldoende dat de ultramontaansche drpvers voor niets terug deinzen, zelfs niet wanneer zjj door hun onder nemingen hun vaderland aan internationale conflicten blootstellen. Op het socialisten-congres te Erfurt zpn 11 vrouweljjke gedelegeerden aanwezig. Bjj zjjn rede tegen de partijleiding protesteerde geldt de bejegening, die het gezin van een veroordeelde, of een ontslagen gevangene zelf ondergaat; dat valt niet te ontkennen. Als Thomas Lehr, na het bericht van zpn onschuld, de ernstige vraag doet»waar moet ik nu heen"; en er bjj voegt: »houd mjj liever hier" dan ligt hierin toch ook een ernstige waarschu wing aan de maatschappp, dat men ja vaak voor gevangenen de wereld openstelt, maar hen zoo dikwijls dwingt tot nieuwe mis daad om een onderkomen te verkrjjgen. En hoe het menig gezin van een gevangene gaat weet waarljjk ieder, die wat meer in de wereld heeft rondgezien dan in zjjn dageljjksch kringetje. Vrp zonderling is in het stuk de vrjjage tusschen de dochter van Lehr en een Gustaaf Berger, die na een ontmoeting van enkele minuten plotseling verliefd raakt en van wien later niets meer wordt gehoord. Als goede geest in die slechte omgeving duurde de ver schijning van Gustaaf Berger te kort; en was deze figuur noch genoeg voorbereid noch uit gewerkt. De persoon van Julie was overigens eene uit de werkelijkheid gegrepene. In hoe veel gezinnen vindt men die tegenwoordig 1 Dit drama is verleden jaar in Amsterdam gespeeld wp meenen met succes door de Vereeniging het Nederlandsch tooneel. En wij kunnen ons voorstellen dat het daar, waar men zoo gewend is zulke stukken, die zwaar op de hand zpn, op te voeren, bete? voldaan zal Werner o. a. tegen de wpze, waarop Liebknecht Domela Nieuwenhuis had behandeldalleen omdat deze van een ander gevoelen was geweest werd hem verweten een paus te zpn, het met de waarheid niet nauw te nemen enz. Wildberger voerde als grief tegen de rjjksdag- fractie aan dat zij het door haar goedgekeurde wetsontwerp op de bescherming van de arbeiders niet had gekend. Aan een der afgevaardigden had hjj dit verweten en hem gevraagd hoe hjj deze en die bepaling had kunnen onderschrij ven en toen ten antwoord gekregen»Staat dat er waarljjk in Door den voorzitter namens het bnrean en door Bebel nitgenoodigd den naam van dien afgevaardigde te noemen, weigerde Wildberger dit te doen onder de nitvlncht, dat hp niemand wilde laten «verscheuren." Bebel verweet vooral de oppositie haar zwakheid die zoo erbarmeljjk aan het licht kwam, nu zp bewpzen moet leveren voor hare in het publiek geuite aanklachten en beschul digingen en thans in haar schnlp kroop door zich er achter te verschuilen dat zjj geen aaneengesloten oppositie was en ieder individneel zpn woorden moest verdedigen. Dit was nl. door Werner verklaard. Vrpdag werd het debat over de houding der jongeren voortgezet. Auerbach, Lux, Wild berger en Werner verdedigden de houding der oppositie. Wildberger verklaarde, dat hjj niet voor de door Bebel verlangde oommissie zou verscbjjnen. Hjj verkoos niet de socialistische afgevaardigden te noemen, die hem de in een vlugschrift openbaar gemaakte feiten mede deelden. De gansche oppositie is bereid zich af te scheiden. Fischer verweet de oppositie anarchistische neigingen. Lux verkeert met anarchisten en is gelpktpdig correspondent van den Reichsbote. Auer eischte de herroeping der beschuldi gingen door de oppositie. Aan de redactie dier herroeping zon echter de gansche partpleiding moeten medewerken. Na verdere levendige discnssiën vooral tus schen Singer en Werner is het debat met een zwakke meerderheid gesloten. Uit de rekening en verantwoording der Duitsche sociaal-democratische partpleiding blpkt dat van 1 Oct. 1890 tot 30 Sept. 1891 ontvangen is 231.051 Mrk, waarvan 168.845 Mrk aan vrpwillige bpdragen. Voor onderstand aan personen, die tengevolge van hnn werk zaamheid voor de partjj benadeeld werden, is uitgegeven 10.749 Mrk aan proceskosten, 5987 Mrk gevangeniskosten, voor algemeene agitatie benevens toelagen aan noodljjdende lokale bladen 31.480 Mrk, verkiezingsagitatie 8447 Mrk, rjjksdagkosten 15.707 Mrk, uitgaven bestuur 16.852 Mrk. Het getal politieke bladen der partjj is in dat jaar van 60 tot 69 vermeerderdhet getal vakbladen is van 42 op 55 gestegen. Tot stenn van het Elzasser partjj-blad, de Elsassische Volksztg zpn 16.603 Mrk gegeven, voor het partjj-orgaan in Polen 2776. Aan deze bladen geeft de partjj toelagen met het oog op de groote arbeidersschare in die streken en wjjl een uitzonderingswet in de rjjkslanden het onmogelpk maakt een blad uit eigen kracht hebben dan bjj het gezelschap der heeren De Vos en Van Korlaardat meer op lichter kost zich toelegtmeer in modernen trant speelt. De toon, waarin men znlke stukken opvat, doet zooveel af. En nu is het onlooohenbaar dat een man als Louis Bouwmeester, met zpn eigenaardig talent, aan de figuur van den hoofdpersoon een ander cachet gegeven zal hebben dan de heer Jan C. de Vos. Het ensemble zal bovendien bp het Nederlandsch tooneel geheel in den geest van het stuk geweest zpn, iets echt drama-achtigs. Toch hebben wp voor de vertolking van Jan C. de Vos. sober en aangrijpend al zjj was in menig oogenblik, niets dan lof, Hjj speelde met groot talent. Na hem noemen wp de heeren Van den Heuveldie als Karei Lehr voortreffelijke oogenblikken had, en Jos van Biene, die een uitstekende type van Adolf Kramer leverde. Trouwens, deze acteur geeft steeds iets goeds te zien. Zjjne frol was overigens vrjj ondankbaar. Even gced was o. i. de ver- sohjjning van Wilhelm Schmidtwelke moeilpke rol, juist omdat die verschijning zoo kort duurt en zoo zonderling is, veel talent eischt om haar goed weer te geven. De heer Roojjaards, die pas van het Ned. Tooneél was overgegaan naar dat gezelschap, gaf ons daarbjj wellicht een bewjjsje, hoe men bjj die vereeniging de op-» voering van Schuldig opvatte. Mevrouw Van Korlaar kon ons geen és®*

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1891 | | pagina 1